Müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin xilas olduğu gün -15 İyun

Ötən əsrin son on illiyi, bəlkə də, illərlə, əsrlərlə müzakirə olunacaq, araşdırılacaq bir zaman kəsiyidir. Çünki məhz bu dönəmdə XX yüzilliyin əvvəlindən bəri dünyaya hökm etmək iddiasında olan, müstəqil dövlətləri boğaraq zor gücü ilə özünə birləşdirən SSRİ adlı imperiya ədalətin hökmü ilə dağıldı. Məhz bu siyasi hadisə bir zamanlar silah gücü ilə imperiyanın tərkibinə qatılmış 15 respublikada müstəqillik ideyalarının önə çıxmasında, dövlətlərin suverenlik əldə etməsində mühüm rol oynadı.

Həmin tarixi prosesin içərisində yer alan Azərbaycan da SSRİ-nin dağılması ilə öz müstəqilliyini dünyaya bəyan etdi. Hələ 1918-ci ildə Şərqin ilk demokratik respublikasını quran Azərbaycan xalqı, eyni yüzillikdə ikinci dəfə azadlıq eşqinin sönməz bir atəş olduğunu dünyaya nümayiş etdirdi. 1990-cı ildə öz qanı ilə tarix yazan xalqımız müstəqilliyinə qovuşdu...

...Tarix geri dönmür, amma bu və ya digər şəkildə təkrar olunur. 1918-ci ildə yaranan suveren Azərbaycanın müstəqilliyinə işğalçı-imperialist qüvvələr son qoymuşdusa, əsrin sonunda əldə edilən azadlıq səriştəsiz, hakimiyyət eşqi ilə alışıb-yanan, iddiası özündən böyük bir qrup vəzifə hərisinin qurbanına çevrilə bilərdi. 1991-ci il oktyabrın 18-də qəbul olunan “Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı” ilə müstəqillik əldə edən Azərbaycan 1992-ci ildə zor gücünə, xalqın deyil, silahların iradəsi altında hakimiyyətə gələn təsadüfi şəxslərin “sayəsində” təhlükə ilə qarşı-qarşıya dayanmışdı. Bir tərəfdən Ermənistanın ölkəmizə qarşı elan edilməmiş müharibəsi, digər tərəfdən isə daxili separatçı qüvvələrin ölkəni regionlara bölməsi və yerlərdə hakimiyyəti ələ alması həm millətin, həm də dövlətin gələcəyini sual altına qoymuşdu.

1991-1992-ci illərdə, habelə 1993-cü ilin birinci yarısında ölkədə yaranan vəziyyət, müstəqillikdən çox anarxiyanı xatırladırdı. Bir-birini sürətlə əvəz edən hakimiyyət rəhbərləri xalqın ürəyində həmişə yaşatdığı və həsrətində olduğu müstəqilliyi qoruyub saxlamaq, habelə möhkəmləndirmək üçün zəruri tədbirlər görmək, ölkənin iqtisadi potensialından səmərəli istifadə etmək əvəzinə, milli maraqları şəxsi mənafeyə qurban verərək azacıq fəaliyyətdə və inkişafda olan hər bir şeyi dağıdırdılar. Ölkədə özbaşınalığa şərait yaradan AXC-Müsavat hakimiyyətinin naşı və səriştəsiz fəaliyyəti demək olar ki, keçmiş SSRİ respublikaları arasında ən böyük yerüstü və yeraltı sərvətə, böyük sənaye komplekslərinə malik Azərbaycanı iflic vəziyyətinə gətirib çıxarmışdı. Milli sərvətlərimiz təsadüfən vəzifə əldə etmiş bir qrup tərəfindən talan olunurdu. Mərkəzi hakimiyyətə tabe olmayan, guya siyasi partiyaların himayəsində yaradılan, əslində isə bir neçə şəxsin maraqlarının girovuna və icraedicisinə çevrilən başıpozuq silahlı qruplaşmaların hər biri ayrı-ayrılıqda hakimiyyətə iddialarını ortaya qoyurdu. Bu isə vəziyyəti daha da ağırlaşdırırdı, ölkə vətəndaş müharibəsinə sürüklənirdi. “Özünümüdafiə könüllü batalyonlar” adı altında özünə silahlı dəstələr yaradan, bununla da ölkəni qorxu altında saxlamaq istəyən şəxslər, hətta cəbhədə düşmən qarşısında dayanan əsgərləri də təhdid edir, onları öz maraqlarına xidmət etmək məcburiyyətində qoyurdular. Bu isə cəbhədə onsuz da ağır olan vəziyyəti daha da gərginləşdirirdi. Hakimiyyət uğrunda gedən çəkişmələr torpaqlarımızın bir hissəsinin, demək olar ki, düşmənlərə müharibəsiz, döyüşsüz təhvil verilməsinə gətirib çıxarmışdı.

Bu azmış kimi, kreslo savaşı aparan AXC-Müsavat cütlüyü Bakıda növbəti çirkin oyunlara start vermişdi. İstərsə xalq, istərsə siyasi palitra bir neçə cəbhəyə bölünüb qarşı-qarşıya durmuşdu. Artıq Azərbaycan ikinci dəfə öz müstəqilliyini itirmək təhlükəsinin bir addımlığında dayanırdı. Məhz belə ağır vəziyyətdə - 1993-cü ilin iyununda Müdafiə Nazirliyi tərəfindən ləğv edilən Gəncədəki 709 saylı hərbi hissə mərkəzi hakimiyyətə tabe olmadığını bəyan etdi. 709 saylı briqadanı zərərsizləşdirmək üçün Milli Qvardiyanı Gəncəyə göndərən AXC-Müsavat hakimiyyəti faktiki olaraq vətəndaş müharibəsinə rəvac verdi. Hakimiyyətin bu addımı ilə hərbi hissənin zirehli maşınları və silahlı birləşmələri Bakıya yol aldı. Artıq AXC-Müsavat hakimiyyətində təmsil olunanları gələcək aqibətləri maraqlandırırdı. Yaratdıqları xaos nəticəsində xalq onların hakimiyyətindən birdəfəlik üz döndərmişdi. Cana doymuş xalq anlayırdı ki, AXC-Müsavat cütlüyü bu dövlətə təhlükədən başqa heç bir perspektiv vəd etmir. Belə bir məqamda bütün ümiddolu gözlər paytaxtdan kənara - Naxçıvana dikilmişdi. Azərbaycan dövlətçiliyinin, millətin bu çətinliklərdən xilası yalnız Ulu öndər, dahi siyasi xadim, xalqının böyük oğlu Heydər Əliyevin Bakıya gəlişi ilə mümkün ola bilərdi. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev bu məsuliyyəti öz çiyinlərinə götürdü və xalqının təkidi, tələbi ilə yenidən siyasi hakimiyyətə qayıtdı, Bakıya döndü və Azərbaycanı xilas etdi...

...Tarixdə hər bir ölkənin taleyində həlledici rol oynayan XİLASKARI olur. Ulu öndər Heydər Əliyev məhz xalqının taleyini xilas edən, dövlətini qoruyan, inkişaf etdirən, uçurumda olan bir ölkəni gülüstana çevirən liderlərdəndir. XX əsr Azərbaycan tarixinin ən parlaq siması, qüdrətli şəxsiyyəti olan Heydər Əliyevin siyasi obrazı xalqımızın dövlətçilik şüurunun, tarixin sınağından şərəflə çıxmış bütöv bir idarəçilik məktəbinin, müasir ictimai-siyasi fikrin ən davamlı keyfiyyətlərinin canlı təcəssümüdür. Milli özünüdərkin ən yüksək siyasi ifadəsi olan müstəqil dövlət və azərbaycançılıq ideyası məhz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Azərbaycan xalqı o ağır günlərdə dövləti və milləti yalnız Heydər Əliyev dühasının xilas edəcəyinə inanırdı. Ulu öndər sonralar həmin vaxtları xatırlayaraq deyirdi: “1993-cü ilin iyun ayında Azərbaycanda böyük dövlət böhranı yarandı. Azərbaycan dağılmağa başladı, o vaxtkı iqtidar ölkəni idarə edə bilmədi. Gəncədə toqquşma baş verdi, qan töküldü. Gəncədə başlayan hərəkat Azərbaycanın ərazisinin, demək olar ki, yarısından çoxunda hakimiyyəti öz əlinə aldı. Vaxtilə məni təqib edən, Naxçıvanda məni devirmək, məni Azərbaycandan sıxışdırıb çıxarmaq istəyən o vaxtkı iqtidar belə bir zamanda əlacsız qaldı və mənə müraciət etdi. Ancaq ondan əvvəl mənə müraciət edənlər bizim partiyanın üzvləri, Azərbaycanın müxtəlif təbəqələrinin nümayəndələri, ziyalıları oldu. Onlar məni yenidən Bakıya dəvət etdilər”.
...1993-cü il iyunun 9-da Heydər Əliyevi Bakıya gətirən təyyarə Binə hava limanında yerə endi. Xalq XİLASKARININ Bakıya gəlməsi xəbərinə qəlbən sevinir, dövlətin yaşayacağına əminlik artırdı. Çünki Bakıya HEYDƏR ƏLİYEV gəlirdi. Bu ad özündə əks etdirdiyi böyüklüyü ilə bütün çətinlikləri dəf edəcəyinə əminlik yaradırdı. İlk olaraq Gəncədəki vəziyyətlə tanış olmaq üçün ora yollanan Ulu öndər bir daha nümayiş etdirdi ki, Onu yalnız xalqının və dövlətinin taleyi maraqlandırır. Dahi şəxsiyyətin Gəncəyə gəlişi bütün hadisələrin sakitləşməsinə, xalqın bütünlüklə Böyük oğlunun ətrafında birləşməsinə şərait yaratdı. Xalqı bir yumruq kimi Fenomenal şəxsiyyət olan Heydər Əliyevin ətrafında birləşdi...

...Ulu öndər Heydər Əliyev 1993-cü il iyunun 15-də yekdilliklə Azərbaycan Ali Sovetinin Sədri seçildi. Həmin gün Azərbaycan parlamentinin tarixi iclasında Heydər Əliyevin çıxışı dövlətçiliyimizin əbədi və sarsılmaz olacağına inamı bir daha artırdı: “Azərbaycan Respublikasının bugünkü ağır, mürəkkəb və gərgin vəziyyətini tam məsuliyyətlə dərk edirəm. Bu vəzifəni öz üzərimə götürərək öz məsuliyyətimi anlayıram və bunların hamısını rəhbər tutaraq əlimdən gələni edəcəyəm. Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi müasir tələblərlə, dünyada gedən proseslərlə bağlı olaraq təmin olunmalıdır. Bu sahədə mən çalışacağam və heç kəsin şübhəsi olmasın ki, ömrümün sonrakı hissəsini, harada olursa-olsun yalnız və yalnız Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlət kimi inkişaf etməsinə həsr edəcəyəm”...

Bu Azərbaycanın şərəf tarixinin təməli idi. Bu təməlin altında bir imza dayanır - ÜMUMMİLLİ LİDERİMİZ HEYDƏR ƏLİYEV.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2009.- 11 iyun.- S.4.