“Maestro” jurnalistin sənət dunyası

Arif Hüseynov uzun illərdən bəri redaksiyamızla sıx əməkdaşlıq etdiyindən, qəzetimizdə müxtəlif səpkili, çoxsaylı yazıları dərc olunduğundan onu oxuculara xüsusi təqdim etməyə ehtiyac yoxdur. Zəngin mədəni irsimiz, çağdaş sənət prosesləri, ana dilimizin saflığı, dünyanın sənət korifeyləri barədə silsilə məqalələr onu geniş dünyagörüşlü ziyalı, mövzuya dərindən bələd olan tədqiqatçı jurnalist, yurdsevər publisist, oxucu marağını həssaslıqla cavablandıran ciddi yazar kimi tanıtmışdır. Həyata, insanlara və sənətə münasibətdə profesionallığı əsas meyar seçdiyindən, dəyərləndirdiyi sənətkarları “maestro” deyə çağırdığından və özü də ustad yazar olduğundan tanıyanlar Arif müəllimi “maestro” adlandırırlar.

75 yaşının tamamında zəngin bioqrafiyasına yaxşı bələd olduğumuz Arif Hüseynovun ömür yoluna özü ilə bir daha nəzər saldıq, yazılarının arxasında görünməz qalmış məqamlardan söhbət açdıq. Oxucularımıza bildirək ki, bu dəfə onlara həm də maraqlı müsahib kimi təqdim etdiyimiz ustad qələm sahibi həyatın hər üzünü görmüş, daim mənəvi yüksəkliyə can atmış, zəhmətsiz, qayğısız bir gün də yaşamamış soydaşlarımızdandır. O, rus dilini ana dili qədər bilsə də xalqına yadlaşmamış, dünya mədəniyyətinə dərindən bağlı olsa da milli dəyərlərdən uzaqlaşmamışdır.

Arif Hüseynov Bakıda dünyaya göz açmış, İçərişəhərdə və “Dağlı məhəlləsində” sadə insanların çevrəsində böyüyüb tərbiyələnmişdir. Orta məktəbdə yaxşı oxumaqla yanaşı, musiqi təhsili də almışdır. Ötən əsrin 50-ci illərində gəncliyin romantik peşələr saydığı neftçi və geoloq ixtisasları onun da arzularına yön vermiş, Neft Akademiyasının geoloji kəşfiyyat fakültəsinə daxil olmuşdur. Sözə, musiqiyə bağlılıq da onu tərk etməmiş, tələbə ikən radioda diktor işləmiş, muğama və klassik Avropa musiqisinə bələdliyini artırmışdır.

Ali təhsildən sonra neft mədənində müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır. Bakıda Neft nəşriyyatında işləmək üçün həm bu sahəni bilən, həm də Azərbaycan və rus dillərində yazmağı, redaktə etməyi bacaran kadr axtarışında Arif Hüseynovun bu keyfiyyətləri yüksək qiymətləndirilir. “Azərneftnəşr”də özünü istedadlı mühəndis-naşir kimi tanıdan gənc Arif çox keçmədən iki nəşriyyat birləşəndə “Azərnəşr” kimi ən böyük kitab nəşriyyatının direktor müavini olur.

Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası redaksiyası yaradılanda isə baş redaktor, xalq şairi Rəsul Rza məmnunluqla Arif Hüseynovu neft redaksiyasına aparır. O, burada əsl ensiklopediyaçı-naşir kimi formalaşır, baş redaksiyanın məsul katibi kimi məlum oncildliyin hasilə gəlməsində böyük bilik və zəhmət sərf edir. Təqaüdə çıxana qədər “Maarif” nəşriyyatında və Mərkəzi Seçki Komissiyasında çalışır. “Həsən bəy Zərdabi” və “Media açarı” yaradıcılıq mükafatlarına layiq görülüb. Jurnalist fəaliyyətini bir sıra qəzetlərdə dərc olunan aktual mövzulu yazılarla davam etdirir.

Bu qısa tanıtmadan sonra Arif müəllimin özünü dinləyək: jurnalistikaya necə gəlib, müəllimləri kimlər olub?

— Ali məktəbin II kursunda oxuyurdum. O vaxt, televiziya yaranana qədər çox populyar olan respublika radiosunda diktor müsabiqəsi elan olunmuşdu. Orta məktəbdə radio qovşağında çıxışlar etmişdim. Yaradıcı mühitə dərin marağım məni çəkib bu müsabiqəyə apardı. Bəyəndilər və axşam xəbərlərini oxuyan diktor oldum. 6 ay qüsursuz işlədim. Bir axşam xəbərləri oxuyurdum, o vaxtkı Martuni rayonunda əmək qabaqcılı olan adlı erməni qadını Zarvaratın adını çəkəndə gülmək məni tutdu... Aləm bir-birinə qarışdı, erməni adına nə haqla gülmüşəm? Özümü qınasam da, qulaqda qəribə səslənən, sanki, adamı qıdıqlayan bu ada gülməmək mümkün olmamışdı. Nəticəsi o oldu ki, ərizə yazıb işdən çıxdım.

“Stalinneft”də usta işləyəndə isə gələcək taleyimi müəyyən edən hadisə baş verdi. Qəzetlərdə yazıları çıxan, yazmaq qabiliyyəti olan bir neftçi kimi “Azərneft” nəşriyyatına dəvət aldım. Bununla da taleyim birdəfəlik jurnalistikaya bağlandı. “Azərnəşr”in direktoru, görkəmli publisist Adil Əfəndiyevin nümunəsi və qayğısı mənə çox şey öyrətdi. Adil müəllim ciddi redaktə ilə yanaşı, müəlliflərin üslubunun da qorunmasının tərəfdarı idi.

Ensiklopediya redaksiyası isə misilsiz bir milli jurnalistika məktəbi oldu. Rəhmətlik Rəsul müəllim hər yerdə deyirdi ki, SSRİ-də ensiklopediya nəşri Moskvada Sovet dövlətinin rəhbərlərindən biri olmuş Nəriman Nərimanovun əmri ilə başlayıb. O bununla öyünürdü və istəyirdi ki, respublikalar arasında ən yaxşı milli ensiklopediya Azərbaycanda yaransın. Təəssüf ki, içərimizdəki qeyrətsiz adamlar və Moskvada Levon Şaumyan (Stepan Şaumyanın oğlu) başda olmaqla daşnak tör-töküntüləri ona mane olurdular. Lakin Rəsul müəllim elə bir milli özül yaratdı ki, sonradan heç kəs onu dağıda bilmədi. Əldə olan oncildlik müəyyən çatışmazlıqlarla yanaşı, samballı bir mənbədir. Əsl milli ensiklopediyanın yaranması isə taleyin hökmü ilə müstəqillik dövrünə qaldı. Xalqımız indiki ensiklopediyaçılardan mükəmməl, obyektiv, milli bir çoxcildlik gözləməkdə haqlıdır.

— Sizin musiqi ilə bağlı yazılarınızın yüksək professionallığı oxuculara yaxşı məlumdur. Buna necə nail olmusunuz?

— Əmim Şirzad Hüseynov milli operamızın tanınmış ifaçılarından idi. 4 yaşından onunla Opera və Balet Teatrına ayaq açmışam. Bu səhnədə elə bir tamaşa olmayıb ki, baxmayam. Əvvəllər, sadəcə , həvəs idi. Sonralar tar dərsi aldıqca baxdığım opera və baletləri dərindən öyrəndim, görkəmli sənət adamları ilə təmasda oldum. Milli operanı hər bir ziyalı sevməli və bilməlidir. Klassik Avropa operasına marağı isə məndə Bakının o vaxtkı yüksək zövqlü, başqa xalqlardan olan tamşaçıları yaratdı. Onların içərisində elələri var idi ki, bütün operanı ifaçılarla bərabər zümzümə edirdi. Onda mən düşündüm ki, biz niyə bu bəşəri əsərləri qavramayaq və sevməyək? Beləliklə, klassik musiqi ilə sıx təmasım məni bu sənətin pərəstişkarına çevirdi. Amma mən milli muğamlarımızdan, böyük Üzeyir bəyin sənət irsindən daha böyük zövq alıram.

Həyatda rastıma elə yüksək mövqeli adamlar çıxıb ki, millətdən dəm vursa da bircə muğamın adını bilməyib, bəşəri insan olduğunu söyləsə də dünya musiqisindən bixəbər olub. Mən buna çox təəssüf etmişəm.

— Siz söz yaradıcılığında, xüsusən, mətbuatda, teleradioda ana dili normalarının pozulmasından ciddi narahat olan ziyalılarımızdan birisiniz. Bu bəlanın səbəbini nədə görürsünüz?

— Əvvəllər milli varlığımız kənar təsir altında idi. Əslini dananlar o vaxt ana dilimizi də saya salmırdılar. Belələri indi də qalıb. Əsas səbəb isə savadsızlıq və məsuliyyətsizlikdir. Redaktorların tələbkarlığı da azalıb. Mənə elə gəlir ki, rus dilinin hökmranlığı dövründə biz öz dilimizi, milli varlığımızı daha qeyrətlə qoruyurduq. İndi elə telekanal var ki, müsahiblər bir yana, aparıcı ləhcə ilə danışır, başqa dilin sözlərini işlədir, lüzumsuz ədalarla dil normalarını pozur. Bir sıra qəzet-jurnallar, kitablar səhvlərlə doludur. Yeni qurumlar, yer adları bəzən əcnəbi dillərdədir.

Dil elə bir müqəddəs mənəvi sərvətdir ki, onu gündə bir hərfi korlamaqla məhv etmək, itirmək olar. Dilin nöqtə-vergülü də, hərfi-səsi də, sözü-tələffüzü də dəqiq, aydın olmalıdır. Vaxtilə bizdən bunu tələb etməsəydilər, ana dilimiz pis günə qalardı. Biz də Dədə Qorqud, Nəsimi, Füzuli, Vaqif, Ələsgər, Vurğun dilini, layla-bayatı dilini qorumalı, onu öz ruhuna uyğun zənginləşdirməliyik.

— Jurnalistikamızın bu günü haqqında nə deyərdiniz?

— Mətbuat xalqın üzünə açıqdır. Hər kəs KİV-də sözünü deyə bilir. Amma bunu tərsinə başa düşüb sözü oyuncağa çevirənlər də var. KİV-də deyilən söz icitmai məna daşımalıdır. Mətbuatda, teleradioda şəxsi maraqlardan çıxış etmək mənəvi qənimətçilik, böhtan, qərəz isə sözlə törədilən cinayətdir. Tirajlı söz insanlara düzgün məlumat çatdırmalı, onları düşündürməli, zənginləşdirməlidir. Bu gün mən bu yönlərin ikisini də — yaxşını da, pisi də görürəm. Gələcək isə doğru və gərəkli sözündür.

— Bu günün jurnalistini necə görürsünüz?

— Çağdaş jurnalist bilikli, çevik, obyektiv, öz üslubu olan, auditoriya toplamağı bacaran yazar olmalıdır. Bütün bunlar öz yerində, bu günün jurnalisti xalqı Zərdabi, Mirzə Cəlil, Üzeyir bəy kimi sevməli, onu yüksək ideallara yönəltməlidir. Bu günün jurnalisti Qərbdəki kimi demokratik ruhlu, azad düşüncəli olmaqla yanaşı, həm də milli maraqları üstün tutmalıdır. Xalqımızın çoxlu bəlaları var ki, söz adamı gərək bunları unutmasın, qrup maraqlarına, kənar təsirlərə uymasın. Bir sözlə, bizə elə jurnalistlər lazımdır ki, çoxluq onun yazdıqlarını qəbul edə bilsin.

— Arif müəllim, sizin kimi jurnalistlərin ömür yolu, yaradıcılığı bu mənada indiki jurnalistlərə çox şeyləri diqtə edir. Siz ahıl yaşınızda da qələmi yerə qoymur, yaxşını-pisi ayırd etməkdə oxuculara kömək edirsiniz. 75 yaşın tamamında sizə möhkəm cansağlığı, yeni yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.

AYDINOĞLU Tahir

Xalq qəzeti.-2009.-5 mart.-S.7.