Dünya mətbuatı Azərbaycanda keçirilmiş 18 mart referendumunu yüksək qiymətləndirdi

“Qazeta.ru” internet portalı: “Hər şey normal, Avropa standartlarına uyğun şəkildə keçdi”

Müasir dünyada seçki, referendum və digər hansısa ictimai-siyasi prosesin istənilən məqamı bir andaca beynəlxalq ictimaiyyətin “ovcunun içində olur”. 2008-ci ilin martında Ermənistanda keçirilmiş prezident seçkilərindən sonra törədilmiş orta əsrlərə xas vandalizm və haqsızlıqlar cəmi bir neçə dəqiqədən sonra dünyanın hər yerində məlum idi. 2009-cu il martın 18-də Azərbaycanda keçirilmiş referendumun gedişi barədə də dünyanın aparıcı informasiya vasitələri az qala hər saatın tamamında məlumat verirdilər. Hələ gün yarı olmamış “Azərbaycanda referendum baş tutdu” deyə məlumat verən Rusiya internet saytları bütün faktları incəliklərinə qədər dəqiqliklə qeyd edirdilər.

Referendumun nəticələri dünyanın bir çox kütləvi informasiya vasitələrində geniş işıqlandırılıb. Rusiyanın əksər KİV-ləri — “Komsomolskaya pravda”, “Vzqlyad” , “Nezavisimaya qazeta”, “Kommersant”, “Vremya novostey”, “İzvestiya” kimi qəzetlər, “Mayak”, “Exo Moskvı” radioları, “Yevraziya”, “Regions.ru”, “Qolos Rossii”, “Novaya politika”, “Polit.ru”, “Reqnum”, “Rosbalt”, “Qrani.ru”, “Utro.ru”, “NEWSru.com”, RBK, “Lenta.ru”, “Qazeta.ru” internet portalları, APN, “İnterfaks”, RİA “Novosti”, İTAR-TASS agentlikləri, “Rossiya” telekanalı, “Profil” junralı və digər KİV-lər referendumda seçicilərin 71,08 %-nin iştirak etdiyini, onların böyük əksəriyyətinin — 92,18%-nin Konstitusiyaya təklif olunan əlavə və dəyişikliklərin lehinə səs verdiyini xəbər veriblər.

Rusiyanın “Vremya novostey” qəzeti millət vəkili Əli Əhmədovun referendumun demokratiya prinsiplərinə zidd olmadığına dair mövqeyini işıqlandırıb. Qəzet yazır: “Yeni Azərbaycan Partiyasının icra katibi dəyişikliklərdə demokratiyaya zidd heç bir müddəa görmür. Onun fikrincə, əgər xalq eyni şəxsi iki dəfə prezident seçirsə, bu, ictimaiyyətin dövlət başçısına olan inamını göstərir. Ona görə də əhaliyə həmin şəxsi sonrakı müddətlərdə də seçmək imkanı verilməlidir. Əgər xalq yenidən onu prezident seçəcəksə, bu, cəmiyyətin öz liderinə inamının ən yüksək göstəricisi olacaq. Prezidentin ümumxalq səsverməsi ilə seçilməsinə qoyulan hər hansı məhdudiyyət dünyanın heç bir ölkəsində demokratik norma sayıla bilməz”.

Rusiyanın “Polit.ru” saytı da exit-pollun nəticələrini xatırladaraq, seçicilərin əksəriyyətinin Konstitusiyaya düzəlişləri dəstəklədiyini xəbər verib. “Polit.ru” həmçinin Strateji Qiymətləndirmə və Analiz İnstitutunun direktoru Vaqif Hüseynovun mövqeyini də dərc edib. V.Hüseynovun fikrincə, prezidentlik müddətinə qoyulan limitin aradan qaldırılmasına qarşı yalnız müxalifət çıxış edir, ölkə əhalisi bunu normal qarşılayır: “Beynəlxalq müşahidəçilər də səsvermənin Avropa standartlarına uyğun olduğunu bəyan ediblər”. — deyə V.Hüseynov bildirib.

Rusiyanın “Kommersant” qəzeti isə yazır ki, Azərbaycan müxalifətinin referendumu pozmaq cəhdi uğursuzluqla nəticələnib: “Müxalifət vətəndaşları referendumu boykot etməyə çağırmışdı. Referendumun baş tutması üçün səsvermədə seçicilərin, ən azı, 25%-nin iştirakı vacib idi. Amma referendumu pozmaq cəhdi alınmadı. Artıq günorta saatlarında MSK sədri Məzahir Pənahov səsvermədə seçicilərin 32%-nin iştirak etdiyini açıqladı. Müxalifətçilər hansısa qanun pozuntuları haqda danışmağa başlasalar da, bu, yekun nəticəyə təsir edə bilməzdi”.

Rusiyanın “Rosbalt” informasiya agentliyinin “Azərbaycanda referendum baş tutdu” sərlövhəli reportajında vurğulanır ki, səsverməni izləyən müşahidəçilər qanun pozuntuları aşkar etməyiblər. Məsələn, Fransa parlamentinin üzvü Jak Leqenin sözlərinə görə, “hər şey şəffaf və ədalətli keçir, heç bir problem yoxdur”. MDB Parlamentlərarası Assambleyası müşahidəçilərinin də referendumun yüksək səviyyədə təşkil olunduğu haqda mövqeyini xatırladan agentlik xəbər verir ki, MDB-dən olan müşahidəçilər referendum günü Bakıda 7 seçki məntəqəsinə baş çəkiblər və seçicilərin aktivliyinin şahidi olublar.

Beynəlxalq müşahidəçilərin referendumun Avropa standartlarına uyğun keçirilməsi haqda rəylərini Rusiyanın “Qazeta.ru” portalı da işıqlandırıb. Məqalədə Fransa Milli Assambleyasının üzvü Raul Erikin “mənim müşahidəçi olduğum məntəqələrdə səsvermə sakit şəkildə keçib, seçicilər səsverməyə çox ciddi yanaşıblar” fikri dərc edilib. R.Erik əlavə edib ki, “hər şey normal, Avropa standartlarına uyğun keçir, lap mənim vətənim olan Fransadakı kimi”.

“Vesti” telekanalı referendumun nəticələrini şərh edərkən bildirir ki, “azərbaycanlılar öz prezidentlərini dəstəklədilər”. “Rossiya” qəzeti isə diqqəti azərbaycanlıların yekdilliklə dəyişikliklərin lehinə səs verdiyinə cəlb edir. Rusiyanın “ORT” telekanalı əsas diqqəti səsvermənin demokratik prinsiplər çərçivəsində keçirildiyinə yönəldib. Bildirilib ki, prosesi izləyən beynəlxalq və yerli müşahidəçilər, jurnalistlər üçün lazımi şərait yaradılıb. Reportajda Azərbaycanın müəllifi olduğu beynəlxalq layihələrin uğurla həyata keçirildiyi xüsusi vurğulanır.

“Evronyus” son illərdə Azərbaycanda gedən sürətli inkişafdan, əhalinin yaşayış səviyyəsinin ildən-ilə yaxşılaşmasından danışmışdır. Azərbaycanın regiondakı liderliyinin xüsusi qeyd olunduğu reportajda ölkəmizin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən regional iqtisadi layihələrdən danışılmış, Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində paytaxtla yanaşı, bölgələrin də sürətlə inkişaf etdiyi vurğulanmışdır. “Azərbaycan Cənubi Qafqazda ən sabit ölkədir, səsvermədə Azərbaycan əhalisi yüsək fəallıq göstərir”. Bu fikirlər Röyter agentliyinin yayımladığı videogörüntülərdə bildirilmişdir. Qeyd olunmuşdur ki, dünyanın ən sürətlə inkişaf edən ölkəsi olan Azərbaycanda əhali öz xoşbəxt gələcəyi naminə səs verir. Materialda vurğulanır ki, dünyanı bürümüş qlobal maliyyə və iqtisadi böhrana baxmayaraq Azərbaycanda inkişaf nəzərəçarpacaq dərəcədə artmaqdadır.

Bi-B-Si radiosunun Bakıdan hazırladığı reportajda bildirilir ki, Azərbaycanda keçirilmiş referendumda seçicilərin əksəriyyəti Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklərin lehinə səs verib. Reportajda YAP-ın icra katibi Əli Əhmədovun mövqeyi səsləndirilib. YAP-ın icra katibi bildirib ki, Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklər demokratik prinsiplərə uyğundur. Onun fikrincə, əksinə, prezidentlik müddəti ilə bağlı məhdudiyyətin olması seçicilərin hüquqlarını pozurdu. Bi-Bi-Si-nin müxbiri qlobal iqtisadi böhranla əlaqədar çətinlik keçirən bəzi insanlarla da söhbətləşib və məlum olub ki, onlar çətinliklərin səbəblərini başa düşür və hakimiyyəti günahkar saymırlar.

Amerika Birləşmiş Ştatlarının kütləvi informasiya vasitələrini təmsil edən “Washington Post”, “Washington Times”, “New York Times”, “International Nerald Tribune”, “Financial Times” və digər mətbuat vasitələri də martın 18-də Azərbaycanda keçirilən referenduma çox yer ayırıb və öz qəzetlərində Röyter, Assoşieyted Press, Frans Press kimi nüfuzlu informasiya agentliklərinin, “Azadlıq”, “BBC” və “Amerikanın səsi” radiolarının referendumla bağlı zəngin məqalələrini dərc ediblər.

Məqalələrdə Azərbaycanın neftlə çox zəngin bir ölkə olduğu və son illərdə ölkənin sərvətinin kəskin dərəcədə artdığı bildirilir. Qeyd olunur ki, 2003-2007-ci illərdə ölkənin illik ÜDM-nin artımı 20-35% təşkil edib, bu da öz növbəsində Azərbaycanın dinamik surətdə inkişaf edən dünya iqtisadiyyatına yaxın olmasına şərait yaratdı. Ölkə əhalisi referendumun keçirilməsini çox yüksək qiymətləndirir və deyir ki, onlar öz prezidentlərini çox sevirlər. “Onun sayəsində hər şey çox mükəmməl olacaq. Azərbaycanda vəziyyət indi çox yaxşıdır”.

İ. QAÇAYEV

Xalq qəzeti.- 2009.- 21 mart.- S. 6.