Təhsilin inkişafında yeni mərhələ

Ötən əsrin sonuncu onilliyi bəşər tarixinə həm də dünyanın ən böyük imperiyası hesab edilən Sovetlər Birliyinin dağılması kimi yazıldı. Vaxtilə bu birliyə daxil edilmiş müttəfiq respublikalar bir-birinin ardınca müstəqillik aktlarını qəbul etdilər.

Azərbaycanın tarixinə nəzər salarkən bir daha görünür ki, ölkəmiz üçün həmin dövr çətin, problemli və mürəkkəb olmuşdur. Bir tərəfdən, hakimiyyətin idarəetmədə naşı olanların əlinə keçməsi, digər tərəfdən isə, torpaqlarımızın Ermənistan tərəfindən hissə-hissə işğalı Azərbaycanı getdikcə uçruma yaxınlaşdırırdı. Bir-birinin ardınca səriştəsiz, milli mənlik hisslərindən uzaq adamların ölkə rəbərliyinə gəlməsi, hakimiyyət davası, daxili didişmə, özbaşınalıq ölkəmiz üçün tam səciyyəvi olan reallıq idi. Nəticədə ölkədə qardaş qardaşla üz-üzə dayandı, vətəndaş müharibəsi alovlanmaq həddinə çatdı. Belə bir şəraitdə xalqın son ümid və inam yeri ümummilli lider Heydər Əliyev oldu. Ziyalılar, alimlər, tanınmış şəxslər, əhalinin digər təbəqələrindən olan insanlar ulu öndərə müraciət edərək ölkəyə rəhbərliyə razılıq verməsini təkidlə xahiş edirdilər. Qürur hissi ilə demək istəyirəm ki, o vaxt böyük tarixi şəxsiyyət Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etməsini təkidlə xahiş edən məşhur “91-lər”dən biri də mən idim. Xalqın ümidlərini puça çıxarmayan, ömrünün qalan hissəsini millətin, Vətənin tərəqqisinə həsr etməyə razılıq verən ümummilli lider Heydər Əliyev yenidən siyasi hakimiyyətə qayıdaraq Azərbaycanı dağılmaqdan, parçalanmaqdan və məhv olmaq təhlükəsindən xilas etdi. Müstəqil Azərbaycanın inkişaf tarixi məhz elə həmin dövrdən başlandı.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü və rəhbərliyi altında 1995-ci ildə müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası hazırlandı və ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul edildi. Bu tarixi hadisə Azərbaycanda demokratik təsisatların yaranması, insan hüquq və azadlıqlarının qorunması, bütün sahələr üzrə islahatların aparılması kimi proseslərin intensiv surətdə həyata keçirilməsinə böyük zəmin yaratdı.

Həmin vaxtdan başlayaraq müstəqilliyimiz möhkəmləndi, ölkəmiz inkişaf yoluna qədəm qoydu. Digər sahələrdə olduğu kimi, təhsilin inkişafında da ciddi dönüş yaradıldı. Təhsil sahəsində islahat proqramının hazırlanması üçün 1998-ci ildə Prezident Heydər Əliyevin sərəncamı ilə Dövlət Komissiyası yaradıldı. Çox qısa vaxt ərzində bu komissiya “Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində islahat proqramı”nı hazırladı. Azərbaycan təhsilinin dünya təhsil sisteminə sürətli inteqrasiyası, inkişaf etmiş ölkələrlə təhsil sahəsində əməkdaşlıq əlaqələrinin intensiv şəkildə genişləndirilməsi, əslində, ümummilli liderimizin beynəlxalq aləmdə böyük nüfuzu ilə əlaqədar idi.

Ulu öndərin təhsil sahəsindəki ən böyük və ciddi yeniliklərindən biri də yeni əlifbaya — latın qrafikalı əlifbaya keçilməsi oldu. Latın qrafikalı əlifbanın tətbiqi azərbaycançılıq ideyasının, milli dəyərlərimizin möhkəmləndirilməsindən xəbər verirdi. Böyük fəxrlə və qürurla qeyd edilməlidir ki, ulu öndərin latın əlifbası ilə bağlı tarixi çağırışı və bununla əlaqədar xüsusi fərman imzalaması təhsil sistemində bu məsələnin tamamilə həlli ilə nəticələnmişdir. Sonrakı illərdə də təhsilin inkişafı, milli ənənələrə sadiq, ümumbəşəri dəyərlərə söykənən, xalqına, Vətənə dövlət və dövlətçiliyə bağlı vətənpərvər gənclərin tərbiyə edilməsi daim dövlətin diqqət mərkəzində olmuşdur. Gənclərimizin vətənpərvərlik tərbiyəsində, milli şüurun formalaşmasında Heydər Əliyev siyasi kursu mühüm rol oynamışdır. Ümumiyyətlə, Azərbaycan təhsilində millilik, azərbaycançılıq ruhunun ön plana çəkilməsi Heydər Əliyev siyasətinin strateji kursunu təşkil etmişdir.

Ümummilli lider Heydər Əliyev ideyalarının layiqli davamçısı, ulu öndərin siyasi kursunun ana xəttini “Mən hər bir Azərbaycan vətəndaşının Prezidenti olacağam” kimi əsas müddəa təşkil edən möhtərəm İlham Əliyevin ötən beş illik prezidentlik fəaliyyətində təhsilin inkişafında sanki sıçrayış yarandı. Bu illər ərzində təhsildə fundamental islahatlar həyata keçirildi. Prezidentlik fəaliyyətinin ilk vaxtlarından başlayaraq dövlət başçısı bir-biri ardınca imzaladığı bir neçə fərmanda, verdiyi konkret tapşırıqlarda təhsil sahəsinə xüsusi diqqət yetirdi, ulu öndərimizin bu sahədə müəyyənləşdirdiyi inkişaf strategiyasını uğurla davam etdirdi. Məktəb şəbəkəsinin tam şəkildə kompyuterləşdirilməsi, ümumtəhsil məktəblərinin pedaqoji kadr təminatı, məktəblərin ən müasir ləvazimatlarla təchizatı kimi vacib məsələlər öz həllini tapdı. Prezidentin imzaladığı “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın böyük hissəsi birbaşa dövlət sektorunun inkişafına istiqamətlənmişdir. Məktəb tikintisi ilə bağlı qəbul olunmuş qərar, Təhsil haqqında Qanunun yekunlaşdırılması ilə əlaqədar verilmiş konkret tapşırıq və irəliyə doğru atılan digər zəruri addımlar dövlət başçımızın təhsil sistemini strateji əhəmiyyətli çox vacib sahə kimi daim diqqət mərkəzində saxlamasına bariz nümunədir.

Prezident İlham Əliyevin fəaliyyəti həm də onun ulu öndərimiz Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu müstəqil elm və təhsil ənənələrini uğurla davam etdirdiyini və yeni dövrün tələblərinə uyğun zənginləşdirdiyini göstərir. Bu gün milli təhsilimizin inkişafı məsələsi öz məzmununu dəyişərək, həm də Azərbaycanın gələcək inkişaf modelinin əsasını formalaşdıran başlıca amil kimi gündəmə gətirilmiş, insan kapitalının formalaşmasına xidmət edən ümumtəhsil hərəkatı güclənmişdir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin təhsil sahəsinə xüsusi diqqətlə yanaşması həm də respublikamızın sürətli iqtisadi inkişaf yolunda olması, geniş maliyyə imkanları qazanması ilə şərtlənir. Dövlət büdcəsinin vəsaitlərinin ildən-ilə artması təhsil sahəsində məhz maliyyə çatışmazlığı səbəbindən yığılıb qalmış bəzi problemlərin hazırkı mərhələdə həlli məsələlərini aktuallaşdırdı, dövlət investisiyalarının həcminin artımını təmin etdi və bu sahənin dünya standartları səviyyəsinə qaldırılmasına geniş imkanlar yaratdı. Ötən beş il ərzində elmin və təhsilin problemlərinin həlli üçün bir sıra fərman və sərəncamlar, mühüm əhəmiyyətli dövlət proqramları imzalayan Prezident İlham Əliyev respublikanın iqtisadi imkanlarının genişlənməsi müqabilində bu sahəyə diqqətin daha da artırılacağını təsdiqləmişdir. Uzun illər idi ki, şagirdlər köhnə, yararsız məktəblərdə, sinif otaqlarında təhsil alırdılar. Bəzi rayonlarda isə məktəblər qəza vəziyyətində olduğundan valideynlər uşaqlarını məktəbə qoymurdular. Bu da təhsilin inkişafına mənfi təsir edirdi. Artıq bu problem, demək olar ki, aradan qaldırılıb. Hətta ucqar kəndlərdə hər cür zəruri ləvazimatlarla təchiz olunmuş beynəlxalq standartlara cavab verən məktəblər inşa olunmuşdur. Bəzi məktəblərdə əsaslı tikinti-təmir işləri aparılmış, əlavə sinif otaqları tikilmişdir. Müasir tipli yeni təhsil ocaqlarının inşası regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramında mühüm vəzifələrdən biri kimi müəyyənləşdirilmişdir.

Təhsilin səviyyəsini müasir standartlara uyğunlaşdırmaq, ali və orta məktəblərdə tədrisin keyfiyyətinin monitorinqini həyata keçirmək, təhsil sahəsində mövcud problemləri vaxtaşırı təhlil edərək, müvafiq tədbirlərin görülməsinə nail olmaq məqsədi ilə dövlət başçısı 30 may 2005-ci il tarixdə “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında təhsil üzrə xüsusi komissiya”nın yaradılması haqqında sərəncam imzalamışdır. Komissiya təhsilin strateji inkişaf istiqamətləri ilə bağlı təkliflər verir, fundamental islahatların həyata keçirilməsi mexanizmlərini irəli sürür. Dövlət başçısının digər fərmanı ilə “Bilik günü” təsis edilmiş, təhsil müəssisələrində iş rejimi tənzimlənmişdir. Bununla yanaşı, fərmanda ölkəmizin təhsil müəssisələrində təlimin keyfiyyətinin yüksəlməsinə xidmət edən səmərəli fəaliyyət sisteminin qurulması ilə əlaqədar bir sıra tədbirlərin görülməsi də nəzərdə tutulmuşdur.

Qeyd etmək lazımdır ki, son beş ildə ölkəmizdə 1600 yeni məktəb tikilib istifadəyə verilmiş və bu məktəblərin hamısı ən müasir ləvazimatlarla təchiz olunmuşdur.

Təhsil müəssisələrinə diqqət və qayğıdan söhbət düşərkən Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın əməyini xüsusi qeyd etmək istərdim. Fondun təşkilatçılığı ilə respublikamızda 280-dən çox yeni məktəb binası inşa olunmuşdur. Beynəlxalq standartlara cavab verən bu məktəblər ən müasir ləvazimatlarla təchiz edilmişdir. Bununla yanaşı, “Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb” proqramı çərçivəsində yeni məktəblər tikilmiş, məktəbəqədər uşaq tərbiyə müəssisələri tam təmir olunmuş, xəstə uşaqların müalicəsi ilə əlaqədar mühüm əhəmiyyətli tədbirlər görülmüşdür. Ümumilikdə isə təhsil müəssisələri dövlət başçımızın daim diqqət mərkəzində olmuş, milli təhsilimizin inkişafına xüsusi diqqət göstərilmişdir. “Azərbaycan Respublikasında ümumtəhsil məktəblərinin avadanlıqlarla təmin olunmasına dair İnkişaf Proqramı” bu sahədə mühüm rol oynamışdır. “Azərbaycan Respublikasında texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” ölkəmizdə peşə təhsilinin inkşafı məsələlərinin həyata keçirilməsi məqsədini daşıyır. Bütün bu və ya digər sərəncamların icrası və həyata keçirilməsi ölkədə təhsilin inkişafına xidmət edir.

Sevindirici haldır ki, bu gün Azərbaycan təhsili yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Ümid edirik ki, təhsilimiz gələcəkdə inkişaf etdirilərək, dünya standartlarına tam uyğunlaşdırılması istiqamətində də mühüm qərarlar qəbul olunacaqdır.

Mən bir kollec direktoru kimi rəhbərlik etdiyim kollektivin problemlərindən də danışmaq istərdim. Kollecin tədris korpusunun əsaslı təmirə ehtiyacı var. Ən vacibi isə məktəbin idman zalı əsaslı təmir olunmalıdır. Düzdür, orta məktəblərin təmir və təchizatı üzrə Dövlət Proqramı qəbul olunur. Yaxşı olardı ki, kolleclərin də təmiri və təchizatı üzrə əlavə proqram qəbul olunsun.

Heydər HÜSEYNOV,

Bakı İdarəetmə və

Texnologiya Kollecinin

direktoru, fizika-riyaziyyat

elmləri namizədi, dosent

Xalq qəzeti.- 2009.- 21 mart.- S. 8.