Suriyada İmadəddin Nəsimiyə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin tapşırığı ilə Suriya ilə əldə olunmuş razılığa əsasən, bu yaxınlarda Hələb şəhərində böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş müştərək elmi konfrans keçirilmişdir. Bu barədə məlumatı Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin mətbuat xidməti vermişdir. Məlumatda deyilir ki, konfransda iştirak etmək və Nəsiminin məqbərəsinin bərpası ilə bağlı təklifləri hazırlamaq məqsədilə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin alimlər və mütəxəssislərdən ibarət 7 nəfərlik nümayəndə heyəti noyabrın 10-17-də Suriyaya səfər etmişdir.

Nümayəndə heyəti Nəsiminin qəbrini ziyarət etmişdir. Nəsimi türbəsi qədim Hələb qalasının ətəyində, Nəsimi küçəsində yerləşir. Türbənin qapısının açarı Nəsimi nəslinin nümayəndəsi Məhəmməd Məmduh Nəsimi və onun övladlarındadır. Türbənin həyətində həmin nəslin nümayəndələrinin qəbirləri və kiçik ibadətgah mövcuddur. Böyük şairin qəbri türbənin mərkəzindədir. Türbədə Nəsiminin qulluqçusu, habelə həmin dövrdə yaşamış Hələb valisinin həyat yoldaşı da dəfn olunmuşlar.

Nəsiminin məqbərəsinin yerləşdiyi və onun adını daşıyan küçə təqribən 200 metr uzunluğunda və 4-5 metr enindədir. Məqbərənin arxa tərəfi Hələb qalasına aparan əsas yola, turist marşrutuna açılır. Maraqlıdır ki, Nəsimi kompleksi Hələbin qədim hissəsində yerləşdiyinə görə YUNESKO-nun ümumdünya mədəni irsi siyahısına daxil edilmişdir.

Nəsiminin məqbərəsinin bərpası üzrə Azərbaycan-Suriya müştərək komissiyasının nümayəndə heyətinin tərkibində Suriyaya səfər etmiş azərbaycanlı memar mütəxəssislər Rüstəm Muxtarov və Telman Kərimlinin Nəsimi kompleksində apardığı tədqiqi müşahidələr nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, kompleksin Nəsiminin qəbri yerləşdiyi hissəsi qəza vəziyyətindədir. Türbənin tağ-tavanında, divarlarında və digər konstruksiyalarında məqbərənin uçmasına səbəb ola biləcək ciddi çatlar vardır.

Nümayəndə heyəti Hələb şəhərinin mədəniyyət idarəsinin rəisi M.Qattan və Hələb Vilayətinin qubernatoru T.Hacci ilə görüşmüşdür. Qubernator ilə görüşdən və məsləhətləşmələrdən sonra meriyada müştərək komissiyanın geniş tərkibdə iclası keçirilmişdir. Görüşdə Suriya tərəfindən Hələb qubernatorunun mədəniyyət məsələləri üzrə müşaviri Məhəmməd Qacca, Abidələr və muzeylər idarəsinin rəisi Nədim Fəqş, Vəfqlər idarəsinin rəisi Əhməd Qəddur və Qədim şəhər idarəsinin rəisi Ammar Ğazal iştirak etmişlər.

Azərbaycan tərəfini Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin mədəniyyət siyasəti şöbəsinin müdiri Fikrət Babayev, mədəni irs şöbəsinin sektor müdiri Telman Kərimli, habelə mədəni irsin qorunması və araşdırılması mərkəzinin baş direktoru Rüstəm Muxtarov təmsil etmişlər. Görüş zamanı suriyalı mütəxəssislər bildirmişlər ki, Hələbin 400 hektarlıq qədim şəhər hissəsi YUNESKO-nun ümumdünya mədəni irs siyahısına daxil edildiyinə və Nəsimi kompleksinin memarlıq abidəsi kimi dövlət tərəfindən mühafizə olunan abidələrin siyahısına salındığına görə kompleksin xarici görünüşündə yenidənqurma işlərini xüsusi plan üzrə YUNESKO ilə razılaşdırmaq lazımdır.

Suriya tərəfi kompleksin genişləndirilməsi üçün onun ətrafında olan bir neçə tikilinin də gələcəkdə yaradılacaq Nəsimi mərkəzinin tərkibinə qatılmasının mümkünlüyünü qeyd etdi. Görüş zamanı abidənin qəza vəziyyətində olması azərbaycanlı mütəxəssislər tərəfindən suriyalı məmurların diqqətinə çatdırılmışdır. Suriya tərəfi, öz növbəsində, şəhər rəhbərliyinin planlarında Nəsimi kompleksində möhkəmləndirmə işlərinin aparılmasının nəzərdə tutulduğunu qeyd etmişdir. Görüşdə Nəsimi kompleksinin bərpası istiqamətində azərbaycanlı və suriyalı mütəxəssislərin əməkdaşlığının vacibliyi vurğulanaraq, kompleksdə Hələb şəhərinin memarlıq üslubu nəzərə alınmaqla, interyerində Azərbaycan memarlıq üslubunda müəyyən yenidənqurma və genişləndirmə işlərinin aparılmasına dair razılıq əldə olunmuşdur.
Noyabr ayının 12-də Hələb Mədəniyyət İdarəsinin böyük zalında azərbaycanlı və suriyalı alimlərin iştirakı ilə Nəsimi yaradıcılığına həsr olunmuş elmi konfrans öz işinə başlamışdır. Konfransın ilk günü Azərbaycan alimlərindən akademik Bəkir Nəbiyev və AMEA-nın müxbir üzvü, professor Teymur Kərimli, Suriya alimlərindən isə doktor Bəkri Şeyx Əmin və professor Məhəmməd Kamal çıxış etmişlər. Ertəsi gün konfransın Hələb Universitetinin filologiya fakültəsinin akt zalında Hələbin müftisi, doktor Mahmud Akkam, azərbaycanlı professor Qəzənfər Paşayev, filologiya elmləri namizədi Səadət Şıxıyeva və Hələb Universitetinin professoru Hüseyn Əs-Sadiq çıxış etmişlər. Konfrans iştirakçıları Nəsiminin poeziyasının və fəlsəfi fikirlərinin zənginliyini xüsusilə qeyd edərək, şairin yaradıcılığında əsas yer tutan insan sevgisi və ilahi məhəbbətə həsr olunmuş dəyərli şeirlərin Azərbaycan xalqının mədəniyyətini yüksək səviyyədə əks etdirdiyini vurğulamışlar.

Hələb müftisi çıxışında Nəsiminin faciəli taleyinə və qəddarcasına edam edilməsinə görə bir yüksək rütbəli və səlahiyyətli din xadimi kimi Azərbaycan xalqından üzr istəyərək, Suriya xalqının və Hələb əhalisinin şairin edamına görə mənəvi məsuliyyət daşımadığını, o zamankı şəhər müftilərinin Nəsiminin edamına etiraz etdiklərini və edam barədə qərarın böyük şairin düşmənləri simasında Misir hökmdarı Sultan Müəyyəd tərəfindən çıxarıldığını bildirmişdir.

Konfrans Hələb ictimaiyyəti və elmi dairələrində xüsusi maraqla qarşılanmışdır. Konfransda, həmçinin, Hələbdəki Türkiyə Baş Konsulluğunun əməkdaşları və vilayətdə məskunlaşmış böyük türkmən icmasının ziyalıları iştirak etmişlər. Azərbaycan nümayəndə heyəti Dəməşq şəhərinə də səfər etmiş, Dəməşq Universitetinin rektoru Vail Mualla, Suriya Ərəb Ensiklopediyası Komitəsinin Baş direktoru Məhəmməd Əziz Şükri və Suriya Ərəb Yazıçıları Birliyinin sədri professor Hüseyn Cümə ilə görüşlər keçirmişdir.

Suriya tərəfi konfransın keçirilməsinə xüsusi diqqət və qayğı ilə yanaşmış, tədbirin yüksək səviyyədə baş tutmasına çalışmışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə qısa bir zaman kəsiyində elmi konfransın keçirilməsi və azərbaycanlı memarların öz suriyalı həmkarları ilə ilkin tədqiqatlara başlaması Suriya siyasi və mədəni dairələrində geniş rezonans doğurmuş, onun bu addımı Azərbaycanda mədəni irsə dövlət diqqətinin yüksək səviyyədə olduğuna bariz nümunə kimi qiymətləndirilmişdir.

Elmi konfransda və görüşlərdə Azərbaycanın Suriya Ərəb Respublikasındakı səfiri Mahir Əliyev iştirak etmişdir.

M.MÜKƏRRƏMOĞLU.

Xalq qəzeti .-2008.-26 noyabr.-S.7.