Söz yaddaşının işığında

Azərbaycan jurnalistikasında əlahəzrət sözü publisistika mərtəbəsinə ucaltmaq ənənəsi mövcuddur. Son yüzilliyin qüdrətli publisistlər pleyadası sözü jurnalistikadan publisistikayadək ucalmağın inkişaf yolunu dolğun şəkildə əks etdirir. Əsil mətbuat xadimlərinə yaxşı bəllidir ki, jurnalistikada günün, publisistikada zamanın nəbzi döyünür. Hətta tutarlı publisist söz zamanın da sədlərini aşaraq əbədi yaşamaq haqqı qazanır. Məhz o zaman “deyılən söz” əsil yadigar, əbədi yaşaya biləcək ciddi yaddaş materialı kimi qala bilir.

Yeni dövr Azərbaycan jurnalistikasının qaynar mühitində formalaşıb yüksələn təcrübəli mətbuat xadimi Bəxtiyar Sadıqovun keçdiyi inkişaf yolu sözü publisistika səviyyəsinə qaldırmağın mükəmməl nümunəsidir. Sözün məsuliyyətini və şərəfini gərəyincə dəyərləndirən Bəxtiyar Sadıqovun haqlı qənaətinə görə “dünya sözlə yaranıb, sözlə yaşayır, sözlə idarə olunur. Söz ürəyin açarı, düşüncənin gerçəkliyidir. Elə ki, sözün yerinə silahlar danışır, onda fəlakət başlayır”. Bəxtiyar Sadıqovun “Ömrün söz yadigarı” adlı 30 müəllif vərəqi həcmində olan kitabı bütövlükdə yetkin, kamil publisist sözün məsuliyyətinin və şərəfinin yadigarı və ya abidəsidir. Publisistikanın bu formatdakı ali məqamına o zaman gəlib çatmaq mümkün olur ki, qələm sahibi yüksək səviyyədə söz söyləmək istedadına malik olsun. Bəxtiyar Sadıqovun publisistikası onun həm söz demək istedadını, həm də yetkin, iti qələm vərdişlərini geniş ictimaiyyətə bütün gücü və imkanları ilə təqdim edir.

“Ömrün söz yadigarı” kitabı Bəxtiyar Sadıqovun söz demək istedadı ilə bir sırada həm də onun mövzu seçmək, konkret fikir, ideya irəli sürmək, sözü cəmiyyətə çatdırmaq istedadının uğurlu nümunəsidir. Burası da cəlbedıcıdir ki, Bəxtiyar Sadıqov bütün məqamlarda - siyasi publisistika janrında yazılmış məqalələrində də, “ziyalı sözü, vətəndaş mövqeyi” deyəndə də, hərbi jurnalistikanın səngər qoxulu ab-havası ilə yaşayanda da oxucu ilə yadigar qala biləcək səviyyədə danışa bilir. Aşkar hiss olunur ki, publisistika yaradıcılığının indiki səviyyəsində Bəxtiyar Sadıqov üçün mövzu məhdudiyyəti, sahə müəyyən etmək çətinliyi yoxdur. O, Azərbaycan cəmiyyətinin diqtə etdiyi bütün mövzularda yüksək professionallıq nümayiş etdirə bilir.

Bununla belə, fikrımizcə, Bəxtiyar Sadıqovun yaradıcılığı üçün siyasi publisistika aparıcılıq təşkil edir. “Ömrün söz yadigarı” kitabının bir-birindən fərqli görünən bölmələrinin hamısında siyasi motiv öndədir. O, “tarixi yaradanlar və yaşadanlar”dan söz açanda hansı səviyyədə publisistika nümunələri yarada bilibsə, vətəndaş mövqeyini ifadə edəndə, “cəbhədən-cəbhəyə” baş vuranda da, “xalqa xidmət edən jurnalistika”dan bəhs edəndə də eyni səriştə ilə müraciət etdiyi mövzunun, yanaşdığı problemin siyasi mahiyyətini aça bilmişdir. Müəllifin ən məsuliyyətli sahə olan siyasi publisistika sahəsindəki başarısı onun digər istiqamətlərdə olan məqalələrinin siyasi müstəviyə qaldırılmasını asanlaşdırır. Beləliklə, Bəxtiyar Sadıqov yeni dövrün, XXI əsrin siyasi publisistikasını yaradan ən təcrübəli, yetkin mətbuat adamı təsiri bağışlayır. Siyasi publisistika üçün səciyyəvi olan konkretlik, ideyalılıq, aktuallıq, məsuliyyət, ümumiləşdirmə bacarığı Bəxtiyar Sadıqovun əsərlərinin başlıca amilidir. Onun siyasi publısistika janrında yazdıqları təbliğat məqsədindən qat-qat çox araşdırma materıalı, zamanı açıqlamaq səyləri, cəmiyyətə yön vermək meyli ilə seçilir, fərdiləşir. Buna görə də Bəxtiyar Sadıqovun siyasi publisistika nümunəsi kimi meydana çıxan əsərləri asanlıqla geniş oxucu audıtoriyasına daxil olur, oxunur, izlənilir, yadda qalır. Siyasi publisistikanı bu qədər oxunaqlı səviyyədə təqdim edə bilmək Bəxtiyar Sadıqovun nailiyyətidir. Onun siyasi publisistika nümunəsi olan məqalələrində ilk növbədə şəxsiyyətin obyektiv və əhatəli siyasi portreti canlandırılır. Kitabdakı “Milyonların taleyində əks olunan insan”, “Ən böyük azərbaycanlı”, “Azərbaycan tarixində vətəndaş, şəxsiyyət və lider amili” kimi məqalələrində görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin siyasi portretinin dərin və parlaq cizgiləri Bəxtiyar Sadıqova məxsus ustalıqla özünün əksini tapmışdır. Bəxtiyar Sadıqova görə, böyük şəxsiyyətlər haqqında hər yerindən duran, əlində qələmi olan hər kəs ucuz və mənasız təbliğata xidmət edən söz deməməlidir. O, hələ 2002-ci ilin iyun ayında yazmışdı ki, “müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi və qurucusu cənab Heydər Əliyevin belə... təbliğata qətiyyən ehtiyacı yoxdur... Heydər Əliyevin ən yaxşı və ən təsirli təbliğatı bütün şüurlu fəaliyyəti boyu ölkəmizin və xalqımızın firavanlığı naminə gördüyü quruculuq və yaradıcılıq işlərini konkret faktlar və misallar əsasında olduğu kimi göstərməkdir”.

Azərbaycan siyasi publisistikasının ana xətlərini özündə ehtiva edən bu tezislər onun müəllifinin müasir vətəndaşlıq publisistikasının keşiyində dayandığını göstərir. Məhz məsələnin bu cəhəti Bəxtiyar Sadıqovun siyasi publisistikanın aparıcı xüsusiyyətlərini daim axtarıb tapmasına, hər dəfə yeni əlavələrlə zənginləşdirməsinə əsas verir. Buna görədir ki, onun təsəvvürləri, proqnozları, təqdimatları nəinki başqa müəllifləri, heç özünü də təkrar etmir. Maraqlı cəhətdir ki, Heydər Əliyevlə bağlı seçilmiş faktların sırasında müəllifin özünün də taleyinə işıq salan məqamları o, ümumi proseslərin axarında təqdim etməyi bacarır. Belə ki, Bəxtiyar Sadıqovun 1969-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsınə qəbul olunması – “taleyindəki ilk uğuru”, tələbəlik vəsiqəsini “məhz Heydər Əliyevin ölkədə bərqərar etdiyi ədalətin sayəsində” qazanması şəxsi məsələyə ümumi, ancaq çox obyektiv mövqedən yanaşılma nümunəsidir. Və yaxud, 2002-ci ildə “Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru təyin edilməsi ilə əlaqədar olaraq ölkə başçısının rəsmi qəbulunda olarkən keçirdiyi həyəcanlı anlar görkəmli dövlət xadiminin görünməyən tərəflərini aydınlaşdırmağa xidmət edir: “Dünyanın ən böyük azərbaycanlısı ilə canlı təmasda olmaq, bəşəriyyətin ən görkəmli dövlət xadimlərini belə hazırcavablığı, misilsiz qabiliyyəti ilə heyrətə gətirən ali bir şəxsiyyətin suallarına cavab vermək məsuliyyətini anlayır, çox həyəcanlanırdım. Ancaq əbədiyaşar liderimizin elə xoş, səmimi aurası var idi ki, burada insan mənəvi rahatlıq tapır, böyük insan, qayğıkeş millət atası ilə həmsöhbət olduğumu ilk andan duyurdum. Heydər Əliyev jurnalistikanın ən mürəkkəb peşə xüsusiyyətləri ilə bağlı yetərincə məlumatlı idi... Mən həmin görüşdə Heydər Əliyevdən elə öz peşəmlə bağlı xeyli tövsiyə, dərs aldım”.

Kitabdakı bu qəbildən olan çoxsaylı hadisələr və faktlar ümummilli liderimizin bioqrafiyasını zənginləşdirməyə və tamamlamağa xidmət edir.

Nəhayət, Bəxtiyar Sadıqovun publisistikasında ümummilli liderimiz, görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin siyasi portreti aşağıdakı kimi fərqli mövqedən canlandırılmışdır: “Heydər Əliyev xalqını sevən, gecə-gündüz onun bu günü və gələcəyi barədə düşünən, həm də bu yöndə konkret əməli iş görən dahi idi... Heydər Əliyev hətta hər bir dahi şəxsiyyətə belə qismət olmayan uzun, mürəkkəb və mübarizələrlə dolu bir ömür yaşadı. Xalqına, dövlətinə fədakarcasına və təmənnasız xidmət nümunəsi göstərdi. Özündən sonra isə mənalı ömrünü həsr etdiyi şah əsərini - müstəqil Azərbaycan dövlətini qoyub getdi. Bu gün xalqını və vətənini sevənlər, Heydər Əliyevin əziz xatirəsini müqəddəs və uca tutanlar onun əmanətinə - doğma Azərbaycanımıza da məhz ən böyük azərbaycanlımız kimi xidmət etməlidirlər”.

Təcrübəli publisist Bəxtiyar Sadıqov siyasi mühitin, ictimai proseslərin gedişatını da özünəməxsus şəkildə, dərindən və əsaslı surətdə canlandırır. Daha doğrusu, Bəxtiyar Sadıqovun publisistikasında Azərbaycan cəmiyyətinin, ictimai mühitin nəbzi döyünür. “Müstəqilliyimizin ikinci əsri”, “Müstəqil dövlət quruculuğu prosesini tarixin yaddaşına olduğu kimi yazaq”, “Müasir dövrdə Azərbaycanın inkişaf strategiyası”, “Köhnə müxalifət cəmiyyəti və gəncləri hara aparır”, “Geriyə doğru irəli”, “Qaçqın şəhərcikləri siyasi fəaliyyət meydanı deyil”, “Müharibənin yazılmamış qanunları” kimi hərəsi ayrı-ayrı vaxtlarda yazılmış, fərqli ovqat üstündə köklənmiş yazıların hamısını vahid mövqe birləşdirir. Azərbaycançılıq, dövlətçilik, vətənpərvərlik, milli-mənəvi özünüdərk Bəxtiyar Sadıqovun publisistikasının cövhəridir!

“Ömrün söz yadigarı” kitabı göstərir ki, Bəxtiyar Sadıqov Azərbaycan cəmiyyətində baş verən prosesləri sadəcə izləmir, vahid ziyalı və vətəndaş mövqeyınin ifadəsi olan mübariz publisistikası inkişafa mane olanlara, köhnəlmiş sıyasi baxışları cəmiyyətə sırımaq istəyənlərə, ölkəmizdə bərqərar olmuş sabitliyi pozmaq cəhdlərinə, şəxsi mənafeyi ictimai mənafedən üstün tutanlara barışmaz zərbə kimi səslənir. Bu sanballı publisistika nəticə etibarilə Azərbaycan cəmiyyətində baş verən prosesləri güzgüdə olan kimi əks etdirməklə qalmır, həmişə irəliyə, tərəqqiyə işıq salır. Bu məqamda Bəxtiyar Sadıqovun yazılarındakı işıqla, şəxsiyyətindəki, mövqeyindəki işıq birləşərək cəmiyyət qarşısında ziyalı borcunun qabarıq ifadəsinə çevrilir, ölkəmizdə ziyalı sözünün, vətəndaş mövqeyinin ən münasib, kamil formatına nümunə ola bilir.

Bu mənada Bəxtıyar Sadıqovun publisistikası yeni dövr Azərbaycan publisistikasının yeni nəsli üçün örnək funksiyasını yerinə yetirir. Artıq çəkinmədən belə demək mümkündür ki, “Azərbaycan” qəzeti zəminində müstəqillik dövrü siyasi publisistıkasının Bəxtiyar Sadıqov məktəbi formalaşmaqdadır. Onun iti, yetkin qələmi ilə publisistikada müstəqillik epoxasının Bəxtiyarnaməsi yaradılmaqdadır!

Bu mənada “Ömrün söz yadıgarı” kitabı milli publisistikamızın Bəxtiyar Sadıqov məktəbinin dərsliyidir. Bu kitab dövr etibarilə Bəxtiyar müəllimin son illərdə yazdıqlarını əhatə etsə də, səviyyə baxımından müəllifin geniş yaradıcılıq imkanlarını, publisistikasındakı yetkinlik və kamilliyi bütün yönləri ilə əks etdirir.

Mətbuat sahəsindəki xidmətləri etibarilə də Bəxtiyar Sadıqov şərəfli yol keçmişdir. O, rayon qəzetindən, bölgə müxbirliyindən ölkənin baş qəzetinə qədərki yolun bütün çətinliklərinin və üstünlüklərinin məsuliyyətini yaşamışdır. Mətbuat sahəsində keçdiyi yolun keşməkeşləri və reallıqları ona zəngin təcrübə qazandırmışdır. Buna görədir ki, baş redaktoru olduğu “Azərbaycan” qəzeti əhəmiyyəti və statusu ilə bir sırada, həm də əhatəli, oxunaqlı, cəlbedici olmasına görə ölkənin əsas-baş qəzeti səviyyəsində fəaliyyətini böyük uğurla davam etdirir. Hazırkı mətbuat bolluğu şəraitində ardıcıl olaraq yüksək səviyyəni, imici qoruyub saxlamaq “Azərbaycan” qəzetinin baş redaktorunun zəngin təcrübəsi ilə zəhmətkeşliyinin vəhdəti sayəsində mümkün olmuşdur. “Ömrün söz yadigarı” kitabı “Azərbaycan” qəzetinin kitaba çevrilən ömrünün salnaməsidir. Bu kitab bütövlükdə milli mətbuatda Azərbaycançılıq idealının miqyasını müəyyən edən, əhəmiyyətini meydana qoyan örnəkdir. Kitabdakı “Fəxr elə, Azərbaycan” məqaləsi mətbuatımızda müstəqillik və Azərbaycançılığın fəxriyyəsi, manifesti kimi səslənir: “Fəxr elə, Azərbaycan, qısa zaman kəsıyində dünyada tanınmağınla!... Heydər Əliyev xalqın arzu və tələbi ilə yenidən ölkə rəhbərliyinə qayıtdıqdan sonra... müstəqilliyimizin yaşaması, inkişafı və möhkəmlənməsi, əbədiliyə və dönməzliyə çevrilməsi üçün konkret əməli işlər görülmüşdür. ... Fəxr elə, Azərbaycan, siyasi və hüquqi sahədə apardığın islahatlar lazımınca qiymətləndirilmiş, Avropa Şurasına üzv qəbul olunmusan”.

Bəxtiyar Sadıqovun bir sıra məqalələri siyasi çağırış, qələm sahibinin vicdan səsi, görkəmli publisistin bəyanatları təsiri bağışlayır. “Müstəqil dövlət quruculuğu prosesini tarixin yaddaşına olduğu kimi yazaq”, “Xalqını sevən ona düz yol göstərməlidir”, “İnkişaf irəliyə doğru getmək deməkdir”, “Siyasət təsadüflərə yox, qanunauyğunluqlara əsasən qurulur”, “Sözünü demiş aktyor səhnəni tərk etməlidir”, “Qaçqın şəhərcikləri siyasi fəaliyyət meydanı deyil”, “Sözü gərək elə deyəsən ki, sonra o söz sənin öz xirtdəyindən yapışmasın” qəbilindən olan və mövzunu-məzmunu dolğun şəkildə ifadə edən başlıqlar sadəcə təcrübəli bir jurnalistin - publisistin, yaxud da cavabdeh şəxsin - baş redaktorun deyil, ümumilikdə mətbu sözə məsuliyyətlə yanaşan ustad bir mətbuat xadiminin qəlbinin dərinliklərindən gələn düşüncələrinin təbii əks-sədasıdır. Və bu kəlamlar zamanla - dövranla o qədər uzlaşır, harmoniya təşkil edir ki, son nəticədə “cəmiyyətin sifarişi” səviyyəsində ümumiləşir. Bəxtiyar Sadıqovun söz, milli mətbuat, yazı haqqındakı fikirləri ilə ölkəmizin baş qəzeti “Azərbaycan”dakı səmərəli fəaliyyəti və “Ömrün söz yadigarı” kitabındakı məqalələri biri digərini tamamlayır. Müstəqillik dövrünün milli mətbuatının inkişafında milli mənafenin rolunu və əhəmiyyətini siyasi baxımdan düzgün əsaslandıran Bəxtiyar Sadıqovun yazı haqqındakı fikirləri ilə yazdıqları üzvi vəhdət təşkil edir. Və “Azərbaycan” qəzeti səhifələrində özünə yer alan, “Ömrün söz yadigarı” kitabı ilə də cəmiyyətə yol açan publisist yazılar ümumiyyətlə, yeni epoxada milli mətbuatın formalaşmasına və inkişafına da öz töhfəsini verə bilir.

Bəlli olduğu kimi, müstəqillik ərəfəsindən başlayaraq çağımıza qədər Azərbaycan mətbuatında Qarabağ mövzusu aparıcı yer tutmaqdadır. XIX əsrdə siyasi-tarixi Qarabağnamə salnamələri, XX əsrin sonları, XXI əsrin əvvəllərində isə hərbi-siyasi yönlü Qarabağnamə publisistikası ön mövqeyə çıxmışdır. Bəxtiyar Sadıqovun da publisistikasının baş mövzularından biri Qarabağ məsələsidir. Bəlkə belə də demək daha düzgün olar ki, Bəxtiyar Sadıqov mətbuat sahəsində özünü həm də Qarabağ olaylarına həsr olunmuş səngər qoxulu sanballı yazıları ilə təsdiqləmişdir. Qarabağ hərəkatının kölgəsində mövqe qazanmaq istəyənlərdən çox fərqli olaraq onun Qarabağnaməsində siyasi maraqlar deyil, ümummilli maraqlar diqqət mərkəzinə çəkilmişdir. Bəxtiyar Sadıqovun “Ömrün söz yadigarı” kitabında yer alan “Harda qalmısınız, əzizlərimiz”, “Əqidədən doğan inam rəmzi”, “Azərbaycan həqiqəti və erməni yalanı” kimi kövrəkliklə mübarizəni birgə ifadə edən məqalələri yalnız və yalnız ürək yanğısının ifadəsidir. Qarabağ savaşının ağrılarını şəxsi taleyində də yaşayan müəllif “Azərbaycan əsgəri. Onu güclü və qüdrətli edən nədir”, “Ümummilli problemin həllinə qiymətli töhfə”, “Məqbul və şərəfli sülhə gedən yolu kim göstərəcək” tipli məqalələri ilə Qarabağ ətrafında aparılan məqsədyönlü dövlət siyasətinin ictimai rəydə daha da möhkəmləndirilməsinə xidmət edir.

Ümumiyyətlə, Bəxtiyar Sadıqovun publisistikası aktuallığı, müasirliyi, ümummilli mövqeyi, vətənpərvərliyi, mübarizliyi ilə qabarıq görünür. Bu yaradıcı xüsusiyyətlər əslində, Bəxtiyar müəllimin xarakterik keyfiyyətlərinin tərkib hissəsi kimi meydana çıxıb, fəaliyyətində də əksini tapan dəyərlərdir. Biz Bəxtiyar Sadıqovun jurnalist-publisist qətiyyətini və qabiliyyətini eyni zamanda, onun Milli Məclisin iki çağırış deputatı olaraq nümayiş etdirdiyi siyasi prinsipiallıqda və ictimai fəallıqda, Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin və Prezident yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun Müşahidə Şurasının üzvü kimi göstərdiyi əzmkarlıq və peşəkarlıqda da aydın müşahidə edirik.

Fikrımizcə, onun publisistikasında mühüm amillərin daha ətraflı, dəqiq ifadəsi yazılarında analitik təhlilin aparıcı olması ilə bağlıdır. Nəticə etibarilə belə demək mümkündür ki, Bəxtiyar Sadıqovun publisistikası aktual problemlərin müasir səviyyədə, analitik düşüncə tərzində işıqlandırılmasından yoğrulmuşdur. Ona görə də oxuculara təqdim olunan kitab üçün seçilmiş “Ömrün söz yadigarı” adı bu nəşrdəki bütün yazılara şamil edilə biləcək doğru və ümumiləşmiş kəlamdır. İnanırıq ki, “Müstəqilliyimizin ikinci əsri”ndə “Müstəqil Azərbaycanın inkişaf yolu”na işıq salan, hətta “Cəbhədən-cəbhəyə” də gedib çatan, yaddaşlarda dərin iz buraxan “Ömrün söz yadigarı” kitabının işığı Bəxtiyar Sadıqovun gələcək kitablarının da miqyasını və meyarını müəyyən edəcəkdir.

İsa HƏBİBBƏYLİ,

Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru,

Milli Məclisin deputatı, akademik

Xalq qəzeti.- 2009.- 1 oktyabr.- S. 5.