Azərbaycan aliminin beynəlxalq mükafatı
Bu günlərdə
Ankaradan xoş bir xəbər alınmışdır:
tanınmış türkoloq-alim, filologiya elmləri namizədi
Ramiz Əskər beynəlxalq “Türk dünyası xidmət
ödülü”nə layiq görülmüşdür.
Ramiz Əskər
1954-cü ildə Qərbi Azərbaycanda, Amasiya rayonunun Əzizbəyov
kəndində anadan olmuşdur. 1978-ci ildə Moskva Dövlət
Üniversitetinin jurnalistika fakültəsini bitirmişdir. Uzun
illər müxtəlif kütləvi informasiya vasitələrində
çalışmış, o cümlədən milli mətbuat
tariximizdə çox şərəfli yer tutan, latın, kiril
və ərəb əlifbalarıyla çıxan “Odlar yurdu”
qəzetinin baş redaktoru olmuşdur. 1997-ci ildən Azərbaycan
Jurnalistlər Birliyinin baş katibidir. Jurnalistika sahəsində
“Qızıl Qələm”, “Həsən Bəy Zərdabi”,
“Humay” milli mükafatlarını, Türkiyənin, Küveytin
və Gürcüstanın mükafatlarını
almışdır. Beynəlxalq Mətbuat İnstitutu
(İnternational Press İnstitute, Vyana), Beynəlxalq Jurnalistlər
Birlikləri Konfederasiyası (Moskva) və Avrasiya Jurnalistlər
Konfederasiyası (Ankara) idarə heyətlərinin
üzvüdür. Türkiyə, ABŞ, Rusiya, Almanya,
Çin, Balkan, Qafqaz, Orta Asiya, Orta Şərq ölkələrində
keçirilən toplantılarda Azərbaycanı təmsil
etmişdir. Azərbaycanda və xaricdə çap olunmuş
1.500-ə qədər məqalə və yazının, 100-ə
yaxın elmi əsərin müəllifidir.
2002-ci ildən Bakı
Dövlət Üniversitetinin jurnalistika və filologiya
fakültələrində dərs deyir.
Ramiz Əskər
bugünədək türkologiya, ədəbiyyat, tarix və
jurnalistika sahəsində bir sıra mühüm əsərləri
ana dilimizə tərcümə etmişdir. Bunların
arasında Faruq Sümərin “Oğuzlar”, Yusif Balasağunlunun
“Qutadğu Bilig”, Erik Fichteliusun “Jurnalistikanın on
qızıl qaydası”, Bahəddin Ögəlin “Türk
mifologiyası”, Mahmud Kaşğarinin “Divanü
lüğat-it-türk”, M.V.Ozerovun “İlham Əliyev: Mən
Azərbaycanıma inanıram” və digər kitablar var. Onun qələmindən
“Qutadğu Bilig”, “Mahmud Kaşğarinin 1000 illik yubileyinə
1000 bibliografik göstərici”, Mahmud Kaşğarinin
”Divanü lüğat-it-türk” əsəri üzrə
biblioqrafik və qrammatik göstərici, Mahmud Kaşğari və
onun “Divanü lüğat-it-türk” əsəri kimi kitablar
çıxmışdır.
- Ramiz müəllim,
mükafat almağınız münasibətilə sizi təbrik
edirik. Bu mükafat kim tərəfindən təsis
edilmişdir və kimlərə verilir?
- Mükafat qısa
adı TürkSAV olan Türk Dünyası Yazarlar və Sənətçilər
Vəqfi (Fondu) tərəfindən təsis olunmuşdur.
Ankarada yerləşən bu vəqfə tanınmış
şair və ictimai xadim Yəhya Akengin
başçılıq edir. Azərbaycana tez-tez gələn Yəhya
bəylə mən 1997-ci ildən tanışam. Bizim qəzet
və jurnallarda onun çoxlu şeirləri və müsahibələri
dərc olunmuşdur. TürkSAV türk dünyasının mənəvi
birliyi üçün çalışan bir qurum kimi ədəbiyyat
və sənət adamları arasında geniş iş
aparır. Bu qurum vaxtaşırı müxtəlif tədbirlər,
ədəbiyyat və sənət günləri, simpozium və
konfranslar, yubileylər keçirir. Hər ilin ilk həftəsində
isə ötən ilə yekun vurur, türk dünyasında
baş vermiş ən mühüm ədəbi, elmi və mədəni
olayları nəzərdən keçirir, dəyərləndirir
və mükafatlandırır.
- TürkSAV öz
mükafatlarını dəqiq nominasiyalar üzrə verir?
- Xeyr, burada dəqiq
nominasiyalar yoxdur. Sadəcə olaraq, türk
dünyasının birliyi naminə göstərilən fəaliyyətlər
diqqətə alınır. Bir qayda olaraq şair və
yazıçılar, jurnalistlər və televiziya
işçiləri, alimlər və sənət adamları,
bəzən də ictimai qurumlar və qeyri-hökumət təşkilatları
TürkSAV-ın mükafatına layiq görülürlər.
Məsələn, Başkənt Universitetinin rektoru prof. Məhmət
Xəbəral “Dünya dili türkcə” simpoziumunu təşkil
etdiyinə görə, Əhməd Yəsəvi Universitetinin
rektoru prof. Lebsek Tasimov türk dünyasında riyaziyyat elminin
populyarlaşdırılması istiqamətində yazdığı
əsərlərinə və fəaliyyətlərinə
görə builki laureatlar arasında yer almışlar. Rejissor
Mətin Ədirnəli Balkanlarda baş verən olaylardan bəhs
edən sənədli filmlərinə görə, rejissor Fevzi
Tanpınar Kiprdə türk qırğını mövzusunda
çəkdiyi ”İtmiş avtobus” filminə görə, Star
TV-nin əməkdaşı Ruhat Məngi Türkiyədə
ermənilərdən üzr istəyənləri ifşa edən
proqramına görə, yazıçı-jurnalist Mücahid
Mömin türk mədəniyyəti haqqında əsərlərinə
görə mükafata layiq görülmüşlər.
Özbəkistanın Ankaradakı səfiri Ülfət Kərimov
Türkiyə-Özbəkistan münasibətlərinin
yaxşılaşdırılmasında şəxsi töhfəsinə
görə laureat seçilmişdir. Bunlardan başqa, Türk
Dünyasının Bələdiyyələr Birliyi və
Bursanın İldırım bələdiyyəsinin sədri
Özgən Kəskin öz sahələrində göstərdikləri
nümunəvi fəaliyyətə görə laureat
adını qazanmışlar.
- İndiyədək Azərbaycandan
bu mükafatı kimlər almışdır?
- Bu günə qədər
TürkSAV 12 dəfə mükafat vermişdir. Səhv etmirəmsə,
yazıçı Elçin və şair Sabir Rüstəmxanlı
TürkSAV-ın laureatları arasında olmuşlar. Bəlkə
də Azərbaycandan bu mükafatı alan başqa adamlar da
var, dəqiq bilmirəm...
- Şəxsən siz
TürkSAV-ın mükafatına nəyə görə layiq
görülmüsünüz?
- Mənim adımın
qarşısında “Divanü lüğat-it-türk”ün Azərbaycanda
nəşrinə görə” cümləsi yazılıb.
Bilirsiniz ki, mən dahi dilçi və ilk türk ensiklopedisti
Mahmud Kaşğarinin məşhur ”Divanü
lüğat-it-türk” əsərini tərcümə
etmiş və nəşrə hazırlamışam,
2006-cı ildə 4 cild halında çapdan buraxmışam.
Daha sonra bu əsər üzrə doktorluq dissertasiyası
yazmış, 2008-ci ildə isə bir monoqrafiya və iki
göstərici qələmə almışam. Bunlar “Mahmud
Kaşğari və onun ”Divanü lüğat-it-türk” əsəri”
(432 səh.), “Mahmud Kaşğarinin 1000 illik yubileyinə 1000
biblioqrafik göstərici” (96 səh.) və ”Mahmud
Kaşğarinin “Divanü lüğat-it-türk” əsəri
üzrə biblioqrafik və qrammatik göstərici” (192 səh.)
kitablarıdır. Mahmud Kaşğari və ”Divan"
haqqında həcm və mövzu baxımından
türkologiyada indiyədək bu cür əsərlər
yoxdur. Son bir neçə ildə mən “Divanü
lüğat-it-türk” mövzusunda 50-dən artıq məqalə
yazmışam. Üstəlik, YUNESKO tərəfindən
2008-ci il “Mahmud Kaşğari ili” elan olunmuşdu. Mən bu
yubiley çərçivəsində Türkiyədə və
Azərbaycanda keçirilən bir sıra simpozium və
konfranslarda iştirak etmiş, məruzələr oxumuşdum.
TürkSAV yalnız ”Divan”ın tərcüməsini deyil, mənim
bu istiqamətdəki elmi-tədqiqat işlərimi də nəzərə
alıb. Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, mən “Divanü
lüğat-it-türk”ü rus dilinə də
çevirmişəm, sponsor tapsam, həmin tərcüməni
də nəşr etdirəcəyəm.
- Şübhəsiz ki,
bu benəlxalq mükafat sizin gərgin əməyinizə verilən
layiqli qiymətdir.
- Bu mükafat yalnız
mənə deyil, mənim şəxsimdə Azərbaycan
türkologiyasına verilən yüksək qiymətdir. Bu,
eyni zamanda “Qutadğu bilik” əsəri üzrə
yazdığım namizədlik işində elmi rəhbərim,
”Divan” mövzusunda yazdığım doktorluq işində elmi
məsləhətçim, “Divanü
lüğat-it-türk”ün Azərbaycan dilinə tərcüməsinin
redaktoru, ölkəmizdə türkologiya elminin bayraqdarı,
Bakı Dövlət Universiteti türkologiya kafedrasının
müdiri, böyük dostum və müəllimim prof. Tofiq
Hacıyevin əməyinə verilən yüksək qiymətdir.
- Sizi bir daha təbrik
edir, yeni-yeni yaradıcılıq uğurları
arzulayırıq.
İlham ABBASOV
Xalq qəzeti.-2009.-11 yanvar.-S.7.