Prezident İlham ƏLİYEV: Bizim iqtisadi uğurlarımızın təməlində düşünülmüş siyasət dayanır

Ötən ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr edilmiş iclasda dövlət başçımız İlham Əliyev Azərbaycanın bütün sahələrdə əldə etdiyi uğurlardan danışarkən bir məqamı önə çəkmişdir. Ölkə Prezidenti demişdir ki, bütün müsbət göstəricilər uğurlu iqtisadi siyasətimizin nəticəsidir. Bu, Azərbaycanda aparılan iqtisadi islahatların, sosial məsələlərin həllinin nəticəsidir. Bizim uğurlarımızı bəzi bədxahlar, yaxud, ölkədəki vəziyyəti yaxından bilməyən, ya da ki, hansısa paxıllıq hissləri ilə yaşayan insanlar bəzi hallarda neft amilinə bağlamaq istəyirlər. Əlbəttə ki, Azərbaycanın uğurlu neft strategiyası ölkə iqtisadiyyatının inkişafında çox böyük rol oynamışdır. Bu rol davam edir və gələcəkdə də davam edəcəkdir. Bizim enerji siyasətimiz ölkəmizə çox böyük fayda gətirmişdir. Bütün uğurlarımızı ancaq neft amili ilə bağlamaq tamamilə yanlış bir yanaşmadır... Bizim iqtisadi uğurlarımızın təməlində düşünülmüş siyasət dayanır, ölkənin milli maraqlarının qorunması, siyasi islahatlar, demokratik proseslər dayanır... Bütün bunları görməmək mümkün deyildir. Əgər dünyanın ən qabaqcıl maliyyə qurumu olan Dünya Bankı Azərbaycanı ötən ilin yekunlarına görə ilin bir nömrəli islahatçı ölkəsi kimi tanıyırsa və bunu bəyan edirsə, bu, göstərir ki, uğurlarımızın təməlində bizim siyasətimiz, düzgün xəttimiz və Azərbaycanda gedən müsbət proseslər gedir.

Prezident İlham Əliyev nitqində ölkənin maliyyə sektorundakı, bank sistemindəki mövcud vəziyyətə də toxunmuşdur. Dövlət başçımız sözügedən sahədə vəziyyətin normal olduğunu bildirmişdir. “...Bizi o sevindirməlidir ki, burada vəziyyət həmişə olduğu kimi yaxşı olsun. Ona görə maliyyə və bank sektorunda görülən tədbirlər və Milli Bank tərəfindən aparılmış çox ciddi və ağıllı siyasət çox yüksək qiymətə layiqdir. Bu, davam etdirilməlidir. Maliyyə-bank sektoru iqtisadiyyatın əsasıdır”.

İclasda göstərilmişdir ki, həyata keçirilən iqtisadi islahatlar nəticəsində ölkə dünyada liderlik mövqeyinə çıxmış və özünü artıq yeni bir keyfiyyətdə - lider islahatçı dövlət kimi tanıtmışdır. Nəhayət, bu nəticə dünyada dərinləşən iqtisadi və maliyyə böhranı şəraitində əldə olunmuşdur. Mürəkkəb xarici risklər şəraitində milli iqtisadiyyatımız ötən il yüksək dayanıqlılıq və sabitlik nümayiş etdirmişdir. Bəli, bu uğur son beş ildə Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında reallaşdırılan, dərin milli maraqlara əsaslanan, hərtərəfli düşünülmüş iqtisadi strategiyanın və iqtisadi siyasətin məntiqi nəticəsidir.

İclasda Milli Bankın idarə heyətinin sədri Elman Rüstəmov bildirmişdir ki, qlobal iqtisadi böhran şəraitində milli iqtisadiyyat nəinki öz tarazlığını qorumuş, hətta qeyri-neft sektoru tarixdə ən yüksək - 16 faizə qədər artım sürəti nümayiş etdirmişdir. Ölkədə illik inflyasiya 2007-ci ilə nisbətən səngiməyə doğru getmişdir. Ötən ilin birinci yarısında bəzi beynəlxalq təşkilatlar ölkədə inflyasiyanın 25-27 faiz səviyyəsində olacağını proqnozlaşdırırdılar. Qlobal amillərin, o cümlədən daxili siyasətin nəticəsində inflyasiya səviyyəsi proqnozlaşdırılan səviyyədən aşağı — 20 faiz olmuşdur. 2008-ci ilə olan inflyasiya isə təxminən 16 faiz səviyyəsindədir. Bu, bizə inflyasiya nəticələrinə nikbinliklə baxmağa imkan verir. Hesablamalara görə, bu il inflyasiyanın birrəqəmli səviyyəsinə nail olmaq realdır... Milli valyutanın məzənnəsi aparıcı valyutalara nisbətən sabit qalmışdır, manat dollara nisbətdə dəyərini 5 faizdən çox, avroya nisbətdə isə 9 faizdən çox möhkəmləndirmişdir...

Bir çox ölkələrdən fərqli olaraq, Azərbaycanın xarici maliyyə mövqeyi daha da yaxşılaşmışdır. 2007-ci illə müqayisədə ölkənin ödəmə balansının profisiti 2 dəfə artmış, ilkin qiymətləndirməyə görə 18 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Halbuki bir çox qonşu ölkələr ödəmə və xarici ticarət balansının kəskin pisləşməsi və ölkədən əhəmiyyətli kapital axını ilə üzləşmişdir.

Ən ümumi makroiqtisadi göstərici olan adambaşına düşən ümumi daxili məhsulun həcminə və Beynəlxalq Valyuta Fondunun qiymətləndirmələrinə görə, manatın paritet qiymətlərində bu rəqəm 10 min ABŞ dolları səviyyəsinə çatmışdır.

E.Rüstəmov həmçinin qeyd etmişdir ki, ölkə qlobal maliyyə-iqtisadi böhranını kifayət qədər hazırlıqlı qarşılamışdır. Beynəlxalq təşkilatların fikrincə, Azərbaycan iqtisadiyyatı böhrana davamlı ölkələrin aparıcı qrupundadır. Uğurla həyata keçirilən neft strategiyasından əldə edilən gəlirlər hesabına ölkənin etibarlı təhlükəsizlik “yastığı” formalaşmışdır. Bu “yastıq” ortamüddətli dövrdə ölkənin büdcə-valyuta sabitliyinin təmin edilməsi üçün yetərli səviyyədədir.

Ölkənin strateji valyuta ehtiyatları 18 milyard ABŞ dollarından artıqdır. Bu, dövlət borcundan 3 dəfədən çox, özəl sektorun da borcu nəzərə alınmaqla, məcmu xarici borcdan 2 dəfədən çoxdur. Ehtiyatlar qeyri-neft sektorunun əmtəə və xidmət idxalını 27 ay ərzində maliyyələşdimək üçün kifayət edir. Toplanmış ehtiyatlar hesabına ölkə ən kritik qlobal şəraitdə belə yaxın illər ərzində öz maliyyə ehtiyaclarını fasiləsiz ödəmək iqtidarındadır.

Milli Bankın idarə heyətinin sədri çıxışında maraqlı bir məqama da toxunmuşdur: “Bəzən belə bir fikir yürüdülür ki, milli iqtisadiyyatımızın nümayiş etdirdiyi sabitlik onun qlobal iqtisadiyyata nisbətən zəif inteqrasiyası ilə əlaqədardır. Fikrimizcə, bu fikir yanlışdır. Ölkə qlobal iqtisadiyyata kifayət qədər sıx inteqrasiya olunur. Məsələn, ölkənin xarici ticarət dövriyyəsi ÜDM-in 90 faizini təşkil edir. Ölkənin başlıca ixrac məhsulu olan neftin bir barrelinin qiymətinin 10 dolları həcmində tərəddüd etməsi ilə onun dəyəri 2,2 milyard ABŞ dollarıdır. Bu, olduqca yüksək inteqrasiya səviyyəsidir. Milli iqtisadiyyatımızın gücü onun zəif inteqrasiyasında deyil, potensialında və güclü tərəflərindədir”.

Azərbaycanın bank sektoru ötən ildə iki ciddi amillə üzləşmişdir. Bunların hər ikisi xarici aləmdən gəlmişdir. Birincisi, dünya maliyyə bazarlarında, ümumiyyətlə, pul bazarının birdən yoxa çıxmasıdır. Yəni, ilin birinci yarısında pul bazarında kifayət qədər təklif var idi və Azərbaycan bankları bundan əhəmiyyətli dərəcədə istifadə edirdilər. Birdən-birə bu bazar dayandı. İkincisi, təbii ki, biz psixoloji inteqrasiyadan, informasiya inteqrasiyasından danışmalıyıq. Azərbaycan vahid dünya informasiya məkanındadır. Dünyada maliyyə nəhənglərində baş verən hadisələr, onların müflisləşməsi, dövlət tərəfindən onların milliləşdirilməsi, təbii ki, Azərbaycanın maliyyə sektoruna, əmanətçilərə, bankların kreditorlarına və sahiblərinə də mənfi təsir göstərmişdir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yekun nitqində bank sektorundakı vəziyyətdən danışarkən valyuta ehtiyatlarının saxlanılması məsələsinə də toxundu. Dövlət başçısı dedi: “Burada bəzi təkliflər irəli sürüldü. Biz bu barədə əvvəllər də danışmışdıq, mən müvafiq göstərişlər vermişdim. Hesab edirəm ki, yaxın zamanlarda biz bu təkliflərin bir neçəsini icra etməliyik. Bu məsələ, - Azərbaycanın valyuta ehtiyatlarının bir hissəsini Azərbaycan banklarında yerləşdirmək məsələsi artıq müzakirə olunur. Əlbəttə, biz çalışırıq ki, Neft Fondunun aktivlərini maksimum əmniyyətlə saxlayaq və buna nail olmuşuq. Burada həm etibarlılıq, həm də, əlbəttə ki, o vəsaitin idarə olunmasından əldə edilmiş gəlir də vacib rol oynayır. Bizim banklarımız, yəni özəl banklarımız bu yaxınlarda 1 milyard dollar məbləğində kredit resurslarını qaytarmışlar və bu proses davam edir. Bank sektoru hər bir ölkənin iqtisadiyyatının inkişafında çox mühüm rol oynayır. Düzdür, bizim dövlət investisiya layihələrimiz, investisiya proqramımız çox böyükdür və milyardlarla vəsaitlə ölçülür, ancaq bununla bərabər, bank sektorundan verilən kreditlərin, xüsusilə iqtisadiyyatın real sektoruna verilən kredit resurslarının da çox böyük əhəmiyyəti var. Ona görə baxmaq lazımdır, mən hesab edirəm ki, xaricdə saxlanılan valyuta ehtiyatlarımızdan biz müəyyən həcmdə ən əmniyyətli, ən etibarlı yerli banklara yerləşdirə bilərik. Ancaq o şərtlə ki, bu vəsait yalnız iqtisadiyyatın real sektoruna yönəldilsin və bu vəsaitin xərclənməsində dövlət nəzarəti həddindən artıq güclü olsun. Burada həm Milli Bank, həm də Maliyyə Nazirliyi, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi və lazım olarsa digər dövlət qurumları xüsusilə ölkəyə gətiriləcək resursların idarə olunmasına nəinki nəzarət etməli, onlar qərarların qəbul olunmasında iştirak etməlidirlər. Ona görə ki, bir tərəfdən, bu vəsaitdən səmərəli istifadə olunsun, digər tərəfdən, bu vəsait iqtisadiyyatın bizə - dövlətə lazım olan sahələrinə yönəldilsin”.

Dövlət başçımız həmçinin qeyd etdi ki, Azərbaycan xarici investorlar üçün cəlbedici ölkə kimi öz əhəmiyyətini saxlayır, bəlkə də, daha da artırır və xarici investorlar onlara maraqlı olan sahələrə vəsaiti yönəldirlər. Dövlət investisiya xərcləri daha çox infrastruktura — yollara, elektrik stansiyalarına, qazlaşdırmaya, su xətləri, məktəblər, xəstəxanalar və mədəniyyət, idman obyektlərinin tikintisinə yönəldilir. Bank sektoru da 2009-cu ildə xüsusilə ilk növbədə real iqtisadiyyata o resursları verməlidir. Özəl banklar öz maliyyə resurslarından istədiyi kimi istifadə edə bilər. Onların bəziləri daha çox ticarət əməliyyatlarına üstünlük verir. Yəni, müəyyən ticarət əməliyyatlarının kreditləşməsi ilə məşğuldur. Bu, onların öz işidir, amma əgər dövlət vəsaiti orada yerləşdirəcəksə, əlbəttə ki, burada çox ciddi nəzarət və bir daha qeyd etmək istəyirəm, dövlət qurumlarının həlledici sözü olmalıdır.

Dövlət başçımız iclasda məcburi köçkünlərin yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşdırılması və məşğulluğunun artırılmasından, Dövlət İnvestisiya Şirkətinin səmərəli fəaliyyətindən, sahibkarlığa göstərilən qayğıdan, ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı əldə edilən uğurlardan da ətraflı bəhs etmişdir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev iclasda demişdir: “Elə etməliyik ki, növbəti illərdə də xalqın etimadını doğruldaq, Azərbaycanın qarşısında duran bütün məsələləri uğurla həll edək. Azərbaycanı daha da gücləndirək, bölgədə və dünyada mövqelərimizi möhkəmləndirək, iqtisadi sahədə daha ciddi nailiyyətlərə çataq, bütün sosial məsələləri həll edək və beləliklə, ölkəmizi uğurla irəliyə aparaq”.

Vaqif BAYRAMOV

Xalq qəzeti.-2009.-24 yanvar.-S.1.