Tələbatı cavablandıran dərslik

Məlum olduğu kimi, ölkənin iqtisadi qüdrətini təyin edən bütün sahələrin inkişafı energetika sahəsinin inkişafı ilə bağlıdır. Təsadüfi deyildir ki, ulu öndərimiz, dünya miqyaslı siyasətçi Heydər Əliyev respublikaya rəhbərlik etdiyi bütün dövrlərdə energetika sahəsini diqqət mərkəzində saxlamış və bu sahənin inkişafına xüsusi fikir vermişdir. Çox sevindirici haldır ki, Heydər Əliyev siyasi kursunu uğurla davam etdirən möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev də energetika sahəsinin inkşafına xüsusi diqqət verir. Məhz bunun nəticəsidir ki, suveren Azərbaycan Respublikası çox böyük templə inkişaf edərək qısa müddətdə nəinki respublikanın enerjiyə olan tələbatını təmin etmiş, hətta enerji ixrac edən bir dövlətə çevrilmişdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, dünya üzrə elektrik enerjisinə olan tələbatın əsas hissəsi (70 faizə yaxın) istilik elektrik stansiyalarında istehsal olunur. Bizim respublikamızda isə bu rəqəm təxminən 90 faiz təşkil edir və gələcək perspektivdə respublikanın enerji artımının əsasən bu sahənin inkişafı hesabına əldə edilməsi nəzərdə tutulur. Göründüyü kimi, elektrik enerjisi istehsalını lazımi səviyyədə saxlamaq və əhalinin kommunal rahatlığını təmin edən istilik təchizatı sistemin işini təmin etmək üçün istilik energetikası inkişaf etdirilməli və istilik energetik qurğularının istismarı texniki, iqtisadi və ekoloji cəhətdən düzgün, yəni savadlı təşkil olunmalıdır. İstismarın savadlı təşkili isə kadrların müvafiq sahədəki bilik səviyyəsindən asılıdır. Bu kadrların hazırlanması respublikanın ali texniki məktəblərində həyata keçirilir və qeyd olunan sahədə ədəbiyyatların olub- olmaması kadr hazırlığına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Keçmiş SSRİ dövründə bu sahədəki ədəbiyyatlar əsasən rus dilində idi və Azərbaycan dilli kadrların hazırlanmasında böyük çətinliklər mövcud idi.

Çox sevindirici haldır ki, son zamanlar respublikamızda texnika sahəsində Azərbaycan dilində bir çox kitablar və dərs vəsaiti, o cümlədən dərsliklər çap olunmuşdur. İstilik energetikası sahəsində ən önəmli dərsliklərdən biri bu yaxınlarda çapdan çıxmış “Qazan qurğuları” kitabıdır. Kitabın müəllifi Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının istilik energetikası kafedrasının müdiri, professor Kamal Abdullayevdir. Həmin kafedraya və problem laboratoriyaya 30 ildən artıq rəhbərlik edən, yeni elmi istiqamət yaradan, 50-dən çox elmlər namizədi və 4 elmlər doktoru yetişdirən, İngiltərədə və Rusiyada monoqrafiyaları çap olunan, 300-dən artıq elmi müqalənin və bir çox ixtiraların müəllifi olan əməkdar elm xadimi Kamal Abdullayev elmdə olduğu kimi, tədris sahəsinə də öz qiymətli töhfələrini verməkdə davam edir. Belə ki, son 10 ildə professor K.Abdullayev tərəfindən ali texniki məktəblər üçün ümumi həcmi 177 çap vərəqi olan 7 dərslik və onlarca dərs vəsaiti çap olunmuşdur. Yüksək elmi və pedaqoji səviyyədə yazılmış bu dərsliklər istilik energetikası sahəsində təhsil alan tələbələr üçün əvəzolunmaz mənbə olmaqla yanaşı, həm də energetika sahəsində çalışan mütəxəssislər üçün stolüstü kitaba çevrilmişdir.

“Qazan qurğuları” dərsliyi istilik energetik qurğuların ən vacib aqreqatı olan qazan qurğularına həsr olunmuşdur. Qazan qurğuları istilik elektrik stansiyalarının, eləcə də sənaye və isitmə qazanxanalarının əsas aqreqatı olmaqla onun texniki, iqtisadi və ekoloji cəhətdən işinin təşkili qeyd olunan müəssisələrin müvafiq göstəricilərinin əsasını təşkil edir.

Həcmi 46 çap vərəqi olan bu dərslikdə qazan qurğularının tətbiq edildiyi bütün sahələrdəki növləri əhatə olunmaqla, bu qurğuların konstruksiyalarının və onları təşkil edən istilik mübadilə səthlərinin xüsusiyyətləri, bu sahələrin daxilində və xaricində gedən proseslər geniş şərh olunmuş, qurğuda istifadə olunan yanacaqlar, yanma prosesi, yandırıcı quruluşların növləri və digər proseslərin xüsusiyyətləri barədə geniş məlumatlar verilmişdir.

Haqqında danışdığımız dərslikdə qazan qurğularına aid bütün məsələlər, demək olar ki, öz əksini tapmış və dərslik bütün parametrləri ilə müasir zəmanəmizin tələblərinə cavab verən, ali texniki məktəblər üçün çox əhəmiyyətli və dəyərli dəsrlikdir.

İstilik energetikası sahəsində ali texniki məktəblər üçün çox dəyərli dərsliklər çap etdirdiyinə görə respublikamızın energetika ictimaiyyəti adından Kamal müəllimə minnətdarlığımızı bildirməklə yanaşı, respublikamızın energetikasının inkişafı naminə ona yüksək nəaliyyətlər arzulayırıq. Arzu edirik ki, o, bu xeyirxah işini özünə xas olan gənclik həvəsi ilə bundan sonra da davam etdirsin.

H. FEYZİYEV,

Azərbaycan Memarlıq və

İnşaat Universitetinin istilik

təchizatı və istilik texnikası

kafedrasının müdiri, texnika

elmləri doktoru, əməkdar

müəllim, professor,

M.AĞAMALIYEV,

Azərbaycan Dövlət Neft

Akademiyasının istilik

energetikası kafedrasının

professoru,

texnika elmləri doktoru

Xalq qəzeti.-2009.-27 yanvar.-S.7.