Londonda “Azərbaycan: uçan xalçalarla nağıllar aləminə” sərgisi açılıb

Leyla Əliyeva: Xalça qəlbin aynasıdır. Bu, qadın və kişi sənətkarların uzunmüddətli zəhmətinin, xalçaçıların iti gözləri və fərdi yanaşmalarının, qədim irsə və mədəni ənənələrə sadiq qalmalarının nəticəsidir

Noyabrın 15-də Heydər Əliyev Fondunun, Azərbaycanın Böyük Britaniyadakı səfirliyinin və “Baku” jurnalının birgə təşkilatçılığı ilə Londonda Azərbaycan xalçalarının “Azərbaycan: uçan xalçalarla nağıllar aləminə” adlı sərgisi açılıb.

Heydər Əliyev Fondunun Rusiya nümayəndəliyinin rəhbəri Leyla Əliyeva sərginin açılışında iştirak edib.

Azərbaycanda xalçaçılıq sənətinin qədim tarixi var. Qədim və orta əsrlərə aid mənbələr Azərbaycan xalqının milli sərvəti olan xalçalar və xalçaçılıq sənəti haqqında ən qiymətli məlumatları özündə əks etdirir. Azərbaycan xalçalarının dünya mədəniyyətinin inkişafına təsiri də danılmazdır. Orta əsrlərdə Avropaya ayaq açan Azərbaycan xalçaları az sonra dünyada məşhur rəssamların tablolarında, səyyahların əsərlərində təsvir olunub, gözəlliyi və orijinallığı ilə hamını heyran qoyub. İncə ornamentləri, zərif və nəfis naxışları ilə diqqəti cəlb edən Azərbaycan xalçaları XIX əsrdə artıq beynəlxalq sərgilərdə nümayiş etdirilib. O dövrdə Moskva, Vyana, Turin, London, Berlin və digər şəhərlərdə təşkil edilən beynəlxalq sərgilərdə nümayiş etdirilən eksponatların əsas hissəsi Azərbaycandan aparılan xalı və xalçalar olub. XX əsrdə də böyük inkişaf yolu keçən Azərbaycan xalçası elə bu dövrdə elmi cəhətdən öyrənilib və tədqiq olunub. İndi Azərbaycan xalılarının sorağı dünyanın ən məşhur saraylarından və muzeylərindən gəlir. 1539-cu ildə toxunan, Londonun Viktoriya və Albert muzeyində qorunan “Şeyx Səfi” xalısı ornamental xalıların ən gözəl nümunəsi kimi bu gün də Azərbaycan xalçaçılıq məktəbini dünya miqyasında şərəflə təbliğ edir. Elə Londonda Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycanın Britaniyadakı səfirliyi və “Baku” jurnalının birgə təşkil etdiyi “Azərbaycan: uçan xalçalarla nağıllar aləminə” adlı sərginin məqsədi də xalqımızın milli sərvəti olan xalçalarımızın dünya mədəni irsinə verdiyi töhfələri bir daha diqqətə çatdırmaq, ölkəmizi bu sahədə yetərincə təbliğ etməkdir.

Azərbaycanın Böyük Britaniyadakı səfiri Fəxrəddin Qurbanov sərginin açılış mərasimindəki çıxışında Azərbaycan xalçalarının Londonda nümayiş etdirilməsi ilə bağlı ideyanın artıq reallığa çevrildiyini deyib. Bu ideyanın həyata keçirilməsi üçün göstərdiyi səylərə və verdiyi dəstəyə görə Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevaya və Fondun Rusiya nümayəndəliyinin rəhbəri, “Baku” jurnalının baş redaktoru Leyla Əliyevaya minnətdarlığını bildirib.

Səfir qeyd edib ki, xalçaçılıq sənəti Azərbaycan mədəniyyətinin bir parçasıdır və bu xalçaların ən nadir nümunələri bir həftə ərzində Londonda nümayiş olunacaq.

İngiltərə-Azərbaycan Cəmiyyətinin həmsədri Lord Freyzer bildirib ki, bu cür tədbirlər Azərbaycan-Böyük Britaniya maraqlarını yüksək səviyyədə təcəssüm etdirir. Sərginin keçirilməsini yüksək dəyərləndirən Lord Freyzer son illərdə ölkəmizdə güclü inkişafın müşahidə olunduğunu deyib. O, bu sərgidə nümayiş olunan əsrarəngiz xalçalar haqqında təəssüratlarını bölüşüb. Lord Freyzer çıxışına “Bizim məqsədimiz Azərbaycan-İngiltərə əlaqələrini, xüsusən də mədəni əlaqələri inkişaf etdirməkdir” sözləri ilə yekun vurub.

Heydər Əliyev Fondunun Rusiya nümayəndəliyinin rəhbəri Leyla Əliyeva sərginin açılışında çıxış edərək deyib: “Xanımlar və cənablar, əziz dostlar! Sizi burada salamlamağa şadam və ümid edirəm ki, bu tədbirdən zövq alacaqsınız. Sərginin adı “Azərbaycan: uçan xalçalarla nağıllar aləminə”dir. Biz sizləri xalçaçılıq sənəti vasitəsilə minbir gözəllik diyarı olan Azərbaycanın qədim və heyrətamiz nağıllar aləminə aparmaq istərdik. Bu, təkcə bənzərsiz təbiəti olan, mehriban insanların yaşadığı bir Qafqaz ölkəsi deyil, həmçinin Şərq və Qərb dəyərlərinin, fikirlərin qovuşduğu, zəngin mədəni irsin mövcud olduğu bir məkandır. Yüz il əvvəl Nobel mükafatı laureatı Redyard Kiplinq deyib: “Şərq Şərqdir, Qərb də Qərb və onlar heç vaxt qarşılaşmayacaqlar”. Əminəm ki, əgər Kiplinq Azərbaycana gəlsə idi, o, ölkədən tamamilə fərqli təəssüratlarla ayrılardı. Azərbaycanda Şərq və Qərb bir araya gəlir. Azərbaycan mətbəxi, ənənəvi yaşayış tərzinə sadiqliyi, ailə dəyərləri, koloriti və əsl Şərq bazarı mühiti ilə fərqlənir. Azərbaycan, eyni zamanda, həmişə Qərbyönümlü olmuşdur. 1918-ci ildə Azərbaycanda ilk demokratik respublika qurulmuşdur. Eyni zamanda, Azərbaycan qadınlara seçki hüququ verən ilk ölkə olmuşdur. Şərqdə ilk opera və teatr binası Azərbaycanda inşa edilmişdir. Beləliklə, Azərbaycan Şərqdə Qərb dəyərlərinin müdafiəçisinə çevrilmişdir. Amma eyni zamanda, o, Şərqi Qərbə tanıtmış, həm də ki, nağıllar ölkəsinə qapıları açmışdır. Xalçaçılıq sənətinə gəlincə isə, Azərbaycan xalçaları bütün Avropada məşhur olmuşdur. Bu heç də təəccüblü deyildir. Çünki Azərbaycan əfsanəvi İpək Yolu üzərində yerləşir. Bu yol isə təkcə ticarət yolu deyil, eyni zamanda, dəyərlərin və mədəniyyətlərin mübadiləsi üçün geniş bir dəhliz idi. Min il əvvəl olduğu kimi, Azərbaycan bu gün də hər bir qonağa açıq ölkədir. Heydər Əliyev Fondunun burada təqdim etdiyi kitabın səhifələrində siz Azərbaycanın gözəl mənzərələrini - əzəmətli dağlarını, füsunkar göllərini, geniş düzənliklərini, tarixən “Odlar yurdu” adlandırılan bu ölkənin qədim və müasir şəhərlərini görəcəksiniz. Bu kitab bizdə Qobustandakı qayaüstü rəsmləri çəkmiş qədim insanlar, Abşeronun böyük vulkanları, Bakının köhnə küçələri, Xəzərin sahilə çırpılan dalğaları haqqında təsəvvür yaradır. Bütün bunlar gözəl fotoşəkillər toplusunda bir araya gətirilmişdir. Heydər Əliyev Fondu Azərbaycanın mədəniyyətini və tarixini təbliğ etmək üçün yorulmadan çalışır. Fond konsertlər, təqdimatlar, sərgilər təşkil edir, dünyanın hər yerində məktəblər inşa etdirir, Azərbaycanın incəsənətini və musiqisini təbliğ edir. Heydər Əliyev Fondu, “Baku” jurnalı və Azərbaycan Respublikasının Birləşmiş Krallıqdakı səfirliyi həmin layihə çərçivəsində bir həftə ərzində London sakinlərini Azərbaycan xalçaçılıq sənəti ilə tanış edəcək bu sərgini təşkil etmişlər. Eyni zamanda, ümidvarıq ki, Azərbaycanı, onun mədəniyyətini, tarixini və əlbəttə ki, xalqımızı təbliğ edəcəyik. Xalça qəlbin aynasıdır. Bu, qadın və kişi sənətkarların uzunmüddətli zəhmətinin, xalçaçıların iti gözləri və fərdi yanaşmalarının, qədim irsə və mədəni ənənələrə sadiq qalmalarının nəticəsidir. Xalçaların üzərində fərdi izlər qala bilər. Bu, ya təsadüf, ya da səhvən baş verə bilər. Xalçaçılar ənənələrə tabedirlər. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən olan ustalar tərəfindən toxunan xalçalara nəzər yetirdikdə, siz bu sənət əsərlərini yaradan insanlarla sanki görüşə biləcəksiniz. Siz Azərbaycanın müxtəlif bölgələrini təmsil edən Quba, Şirvan, Bakı, Şəki, Qarabağ xalçaçılıq məktəbləri arasındakı fərqi görəcəksiniz.

Mən bu tədbirin Londonda keçirilməsinə və bu kitabın təqdimatının burada təşkil olunmasına görə çox məmnunam. London gözəl şəhərdir, dünyanın əzəmətli paytaxtlarından biridir. Mən uzun illər Londonda yaşamışam. Əslində, mən buradakı Xarli küçəsində yerləşən məktəbdə oxumuşam. Mənim üçün London çox sayda gözəl, görməli yerləri və mənzərələri ilə zəngin olan şəhərdir. Mən özümü burada evdəki kimi hiss edirəm. Bu tədbirin burada keçirilməsindən çox şadam. Çünki London sakinləri fərqli mədəniyyətlərə və ideyalara böyük maraq və anlayış nümayiş etdirirlər. Siz yaxınlıqda yerləşən Viktoriya və Albert muzeyində XVI əsrə aid və üzərində ağac, bitkilər və yarpaqlar təsvir olunan möhtəşəm “Şeyx Səfi” xalçasını görə bilərsiniz. Ümid edirəm ki, bu sərgi Azərbaycan xalçaçılıq sənəti haqqında olan biliklərinizi daha da artıracaqdır.

Əziz dostlar! Mən Azərbaycan mədəniyyəti haqqında saatlarla danışa bilərəm. Düşünürəm, yaxşı olar ki, bunu özünüz görəsiniz. Qoy, bizim sehirli xalçamız sizi bir neçə dəqiqəliyə olsa da, Şərq nağılları aləminə aparsın. Ümid edirəm ki, bu “səfər”in xoş təəssüratları uzun müddət sizinlə qalacaqdır. Mən sizi Azərbaycan xalçalarına həsr olunmuş sərgiyə baxmağa dəvət edirəm. Beləliklə, icazə verin, sizi Azərbaycana - yeni texnologiyaları, qədim və müasir memarlıq abidələri, gözəl mətbəxi və istiqanlı insanları olan ölkə ilə tanışlığa dəvət edim. Gəlin səyahətimizə sərgi ilə tanışlıqla başlayaq. Burada toplaşdığınız üçün bir daha sizlərə təşəkkür edirəm və sözü mədəniyyət naziri Ed Veyziyə verirəm”.

Böyük Britaniyanın mədəniyyət naziri Ed Veyzi bu tədbirə dəvət edilməsindən çox şad olduğunu bildirib. O deyib ki, Azərbaycan ilə İngiltərə arasında mədəni əlaqələr çox güclüdür. Azərbaycanlı tələbələrin bu gün İngiltərənin müxtəlif ali məktəblərində təhsil aldığını vurğulayan nazir Azərbaycanın iqtisadi inkişafından məmnun olduğunu bildirib. “Bu tədbir Azərbaycan-İngiltərə əlaqələrinin daha da güclənməsinə xidmət edir”, - deyən Ed Veyzi tədbirin təşkilinə görə Heydər Əliyev Fonduna minnətdarlıq edib. Britaniyalı nazir sonda təmsil etdiyi hökumətin Azərbaycanın Avropa İttifaqına yaxınlaşmasını dəstəkləyəcəyini və bu dəstəyin davamlı olacağını vurğulayıb.

Sərgi çərçivəsində “Azərbaycan” nəşrinin ingilis dilində versiyasının təqdimatı olub. Heydər Əliyev Fondunun ən mühüm layihələrindən biri olan “Azərbaycan” nəşrinin ana dilimizdə versiyası bu ilin əvvəlində Bakıda Prezident İlham Əliyevin və Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə təqdim olunub. Nəşrə daxil edilmiş fotoşəkillər ölkəmizin tarixi, mədəniyyəti, təbiəti, insan qaynaqları, bölgələri haqqında oxucuda kifayət qədər dolğun təəssürat yaradır.

“Azərbaycan: uçan xalçalarla nağıllar aləminə” sərgisi təkcə Azərbaycan xalçalarını deyil, həm də ölkəmizi, onun qədim və əsrarəngiz paytaxtını sərgiyə gələnlərə tanıdıb. Burada nümayiş etdirilən fotoşəkillər sərgiyə gələnlərdə ölkəmizin təbiəti, mədəniyyəti, insanları haqqında geniş təsəvvür yaradıb. Azərbaycanı, onun mavi Xəzərin sahilində qərar tutmuş, Şərq və Qərb koloritinin cəmləşdiyi paytaxtını tərənnüm edən videoçarxlarda da ölkəmiz haqqında yetərincə məlumat almaq mümkün olub.

Tədbir iştirakçıları sərgi haqqında fikirlərini bölüşüblər.

Koreya Respublikasının Böyük Britaniyadakı səfiri Ço Kyu-Ho deyib: “Çox gözəl tədbirdir. Burada mən Azərbaycan və onun mədəni irsi haqqında daha çox məlumat əldə etdim. Bu sərgi həm də ölkənizi tanımaq baxımından çox vacibdir”.

Qlobal Yol Təhlükəsizliyi Fondunun baş direktoru Deyvid Vord söyləyib: “Möhtəşəm bir tədbirdir. Bu sərgi mənim Azərbaycana -Bakıya səfərimi xatırladır. Yadıma gözəl paytaxtınız düşür. Bu məqamı mənə yaşatdığınız üçün təşəkkür edirəm”.

Təhlükəsiz və davamlı nəqliyyat üzrə Şərq Alyansının direktoru Emma Maklennan vurğulayıb: “Azərbaycanı çox sevirəm, gözəl ölkədir. Bu xalça sərgisi Azərbaycan mədəniyyətini nümayiş etdirir. Burada iştirak etməyimdən çox məmnunam. Bakıya yenidən qayıtmağımı səbirsizliklə gözləyirəm. Belə möhtəşəm tədbirin təşkilinə görə sizlərə minnətdaram”.

London sakini Kerolayn Obrayn: “Möhtəşəm sərgidir. Azərbaycan xalçalarını seyr etmək mənə xüsusi zövq verir. Xalçaların yundan toxunduğunu bilirdim. Amma ipəkdən toxunan xalçaları gördükdə təəccübləndim. Burada qədim Azərbaycanın və Bakının ab-havasını hiss etdim. Tezliklə Bakıya səfər edəcəyim günü gözləyirəm”.

Beynəlxalq hüquqşünas Nikolas Makkilreyt deyib: “Bu ecazkar gecənin iştirakçısı olmaqdan çox məmnunam. Səslənən musiqi gözəldir, bizə təqdim olunan təamlar çox dadlıdır. Burada baş verənləri görməyə dəyərdi. Tezliklə Azərbaycana, Bakıya gəlməyə ümid edirəm”.

London sakini Qey Ənn Leri bildirib: “Sərginin necə gözəl təşkil olduğunu və keçdiyini ifadə etmək üçün söz tapa bilmirəm. Hər şey təkrarolunmazdır. Azərbaycanlı qonaqlarla söhbət etməyə, təəssüratlarımızı bölüşməyə də imkan tapdıq”.

Məşhur futbolçu Roman Pavliçenko qeyd edib: “Burada olmaq, sənət əsərlərinə, xalçalara baxmaq mənin üçün çox xoşdur. Mən Azərbaycan mətbəxinin nemətlərindən daddım və heyran oldum. Hər şey çox gözəldir”.

Sonra qonaqlar Azərbaycan xalçalarından ibarət sərgiyə baxıblar. Sərgidə coğrafiyasına, naxış və kompozisiyasına, rəng həlli və texniki xüsusiyyətlərinə görə Azərbaycan xalçaçılıq məktəbinin bütün istiqamətləri təmsil olunub. Burada nümayiş etdirilən Quba, Abşeron, Şirvan, Gəncə, Qazax, Qarabağ və digər xalçaçılıq məktəblərinin nümunələri sərgiyə gələnlərdə böyük maraq doğurub. Sərgidə yer alan Qarabağ xalçaçılıq məktəbinin nümunələri Qarabağın əzəli Azərbaycan torpağı olduğunu bir daha hamının diqqətinə çatdırıb.

Bu gün Azərbaycanda xalçaçılıq məktəbi özünün inkişaf dövrünü yaşayır. Xalqımızın milli sərvəti olan xalçaçılığın inkişafı ilə bağlı ölkədə həyata keçirilən tədbirlər, ilk növbədə bu qədim el sənətinin yaşadılmasına göstərilən diqqətdən irəli gəlir. “Azərilmə” MMC-nin yaradılması ilə yeni inkişaf mərhələsinə daxil olan xalçaçılıq sənəti bu gün Azərbaycan mədəniyyətinin ən böyük hamisi olan Heydər Əliyev Fondunun həyata keçirdiyi layihələrlə daha da zənginləşir, bu sahədə görülən işlər xalçalarımızın milli və dünyəvi dəyərini daha da artırır. Bakıda orijinal memarlığı ilə diqqəti çəkən Xalça Muzeyi binasının tikilməsi bu nadir, xalqımızın tarixini və mədəniyyətini özündə əks etdirən sənət növünə Azərbaycan dövlətinin diqqət və qayğısından irəli gəlir. Azərbaycan xalçalarının sehrinə düşən sərgi iştirakçıları da bu nadir gözəlliyin Londonda nümayiş etdirilməsini yüksək qiymətləndiriblər.

Sərgidə səslənən Azərbaycan musiqisi də maraqla qarşılanıb. Heydər Əliyev Fondunun və Azərbaycan Televiziyasının birgə layihəsi olan muğam televiziya müsabiqəsinin qalibi Güllü Muradovanın və musiqiçi dostlarının ifaları hamını muğamın sehrinə salıb.

Beləliklə, Azərbaycan xalçalarının Londonda nümayişi unudulmaz bayrama çevrilib. Xalqımızın milli kimliyinin, soydaşlarımızın arzu və istəklərinin əks olunduğu bu xalçalar hər bir azərbaycanlının qəlb döyüntüsünü Qərb tamaşaçısına uğurla çatdırıb. Bu xalçalar sərgi ilə tanış olan hər bir kəsi xəyalən nağıllar aləminə - Azərbaycana gətirib.

Sərgi noyabrın 21-dək davam edəcək.

525-ci qəzet.- 2010.- 19 noyabr.- S.5.