Azərbaycan müstəqil dövlətdir və heç kim ona təzyiq göstərə bilməz

Rasim Musabəyov: Reallığa nəzər salanda görürük ki, Azərbaycanla əməkdaşlıq etmək istəyən, bizim ölkəyə investisiya yatırmaq niyyətində olanlar növbəyə düzülüblər. Artıq onlar bizi deyil, biz onları seçirik

Millət vəkili, politoloq Rasim Musabəyov “www.yap.org.az” saytına müsahibə verib:

- Rasim müəllim, bu gün dünyanın siyasi-iqtisadi mənzərəsinə təsir edən hansı proseslər müşahidə olunmaqdadır?

- Əvvəlki illərdə gündəmdə olmuş İran, Əfqanıstan, Şimali Koreya kimi məsələlər, eyni zamanda, qlobal maliyyə-iqtisadi bohran bu gün də müxtəlif çalarla diqqət mərkəzində qalmaqdadır. Lakin, yeni ilin əvvəlindən artıq dünyanın siyasi mənzərəsinə təsir edə biləcək siyasi hadisələrin də baş verməsi sadalanan aktual, həllini gözləyən məsələlərin sayını daha da artırmış oldu. Bura Tunisdə, Misirdə və digər ölkələrdə baş vermiş olaylar daxildir. Bununla yanaşı, regionların stabilliyini sual altına qoya biləcək Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ, Abxaziya, Osetiya, Dnestryanı kimi münaqişələrin tənzimlənməsi istiqamətində hər hansı bir irəliləyişlərin olmaması müəyyən mənada ortaya ciddi problemlər çıxarmış olur.

Əlbəttə ki, sadalanan problemlərin hələ də konstruktiv həlli tapılmasa da, amma bəzi məsələlərdə müəyyən irəliləyişlər müşahidə olunmaqdadır. Yəni, artıq bir sıra dövlətlər dünyanı lərzəyə salan qlobal böhrandan addım-addım çıxmaqdadırlar. Həmçinin, dünyanın diqqət mərkəzində olan münaqişələrdən öz həllini tapanlar da oldu. Məsələn, 2 milyon insanın həyatına son qoymuş hadisələrdən sonra Sudan problemi öz həllini tapdı.

Amma ümumən qeyd edək ki, dünyanı narahat edən bir çox məsələlər hələ də öz həllini gözləyir və onlar dünya üçün potensial narahatlıq mənbələridirlər.

- Ümumiyyətlə, son günlər ərzində bir sıra dövlətlərin ərazisində çalxalanmaların baş verməsi nəyin göstəricisidir? Bu, dünyanın bölüşdürülməsinin yeni mərhələsi deyilmi?

- Bilirsiniz, hələ də Afrika dövlətlərində, eyni zamanda, ərəb ölkələrində süni qarşıdurmalar yaradaraq, nəsə əldə etmək istəyən qüvvələrin kimliyi haqqında faktlar yoxdur. Amma, eyni zamanda, bəlli idi ki, həmin ölkələrdəki müxalif qruplarla ABŞ-ın əlaqələri olub. Müxtəlif vasitələrdən istifadə edilərək, həmin ölkələrin demokratik inkişafına müəyyən təsirlər göstərilib.

Mən hesab edirəm ki, haqqında danışdığımız ölkələrdə baş verən hadisələrin arxasında hansısa qüvvələr dayanmayıb. Əksinə, bunlar spontan şəkildə baş vermiş sosial partlayışlardır. Ümumiyyətlə, bu hadisələr baş verəndə, həm ABŞ, həm də Avropa dövlətləri müəmma içərisində idilər. Hətta, ilk günlərdə kimi, dəstəkləyəcəklərini belə bilmirdilər. Bu dövlətlərin baş vermiş hadisələrlə bağlı mövqelərində tərəddüdlər hiss olunurdu.

Mənim müşahidələrimə görə, Misirdə, Tunisdə baş vermiş hadisələr hansısa qüvvələrin təsiri nəticəsində baş verməyib.

Əlbəttə ki, bu gün bu hadisələrdən şadlanan İranın aktivliyi müşahidə olunmaqdadır. Amma İranın bəyanatlarla nümayiş etdirdiyi mövqe elə bu səviyyədədir. Çünki, mən inanmıram ki, bu proseslərə İranın hansısa təsiri olsun. Əgər belə bir hal olsaydı, mütləq böyük dövlətlərin sərt reaksiyaları gündəmə gələrdi.

- Rasim müəllim, İrandan söz düşmüşkən belə bir sual vermək istərdik. İranın son vaxtlar Azərbaycanın daxili işlərinə qarışması, bu ölkənin bəzi rəsmi nümayəndələrinin bizim haqqımızda mənfi rəy formalaşdıran fikirlər səsləndirməsi nədən irəli gəlir?

- Adətən, bu cür rejimlər xarici siyasət sahəsindəki fəaliyyətilə daxilindəki bir çox problemləri kompensasiya etməyə çalışırlar. İranda daim göstərməyə çalışırlar ki, rejim rəhbərlərinin təbliğ etdikləri ideyalar dünyada dəstəklənir və qəbul edilir. Amma əslində İran əhalisi ölkədə mövcud problemlərdən əziyyət çəkirlər.

Bəli, dini azadlıq insanların malik olduqları hüquq və azadlıqların sırasına daxildir. Eyni zamanda, qəbulediləndir ki, problemlərlə bağlı hansısa tərəf öz münasibətini bildirsin. Amma bunu elə bir qüvvə etməlidir ki, onun ən azınan mənəvi haqqı olsun.

Əgər bir ölkədə ki, vətəndaşlar bəzi davranışları həyata keçirməyə məcbur edilirsə, meydanda açıq-aşkar insanlar edam olunursa, qadınlar daş-qalaq edilirsə, adamlara şallaq vurulmasına imkan verilirsə, bir sözlə, insanların hüquq və azadlıqları kobud şəkildə pozulursa, həmin dövlətin kiməsə insan hüquqları sahəsində məsləhət verməyə haqqı yoxdur. Mənim mövqeyim bundan ibarətdir.

Bir məqamı da qeyd edim ki, bu günə qədər Azərbaycan İranın daxilindəki problemlərə münasibəti müəyyən çərçivədə bildirib, həmçinin, BMT-də İranla bağlı müzakirələr olanda Azərbaycan Tehranı müdafiə edib, ikitərəfli münasibətlərin korlanmaması üçün balanslı siyasət yürüdüb. Amma İran bütün bunları gözardı edib kobud şəkildə Azərbaycanın daxili işlərinə qarışırsa, düşünürəm ki, biz də İrana münasibətdə siyasətimizə yenidən baxmalıyıq. Yəni, İran Azərbaycan tərəfindən adekvat cavabla qarşılanmalı və bizim sərt mövqeyimizlə üzləşməlidir. Bəlkə bundan sonra İran anlayar ki, şüşə binada yaşayan qonşusuna daş atmamalıdır.

- Bildiyimiz kimi, bu gün dünya ölkələri arasındakı münasibətlərə təsir etmək, ayrı-ayrı ölkələr haqqında rəy formalaşdırmaq imkanına mətbuat da sahibdir. Son vaxtlar “VikiLiks” saytının, “Vaşinqton Post” qəzetinin yaydığı dezinformasiyalar nəyə hesablanıb?

- Mən bu cür yazılara sərt reaksiyaların verilməsinin əleyhinəyəm. Adətən, böyük dövlətlər çalışırlar ki, əllərində olan resurslardan istifadə etməklə, kiçik dövlətlərə təzyiq etsinlər və istədiklərini əldə etsinlər. Əlbəttə ki, maddi yardımların, kreditlərin verilməsilə onlar bu təsirlərini artıra və maraqlarını təmin edə bilirlər. Ermənistan kimi yoxsul və iflas şəraitində yaşayan bir dövlətə məhz, göstərdiyim aspektdən təzyiq etmək olar. Amma Azərbaycan kimi tam müstəqil siyasət yürüdən, əlində özünü müdafiə etmək üçün kifayət qədər resursları olan bir dövlətə qarşı eyni metoddan istifadə etmək mümkünsüzdür. Ona görə də, böyük dövlətlər mediadan istifadə etməklə, öz məqsədlərinə nail olmaq istəyirlər. Amma düşünürəm ki, bunlar effektsizdir. Çünki, Azərbaycan müstəqil dövlətdir və ona heç kim təzyiq göstərə bilməz.

Ümumiyyətlə, istər mediada, istərsə də müxtəlif hesabatlarda yazılanlar hansısa maraqlı qrupları mənafeyini ifadə edir. Amma əslində, reallıq hər kəs tərəfindən qəbul edilir və buna görə addımlar atılır. Bəzən hansısa QHT-lər Azərbaycanla bağlı mənfi reytinq müəyyənləşdirir, bununla da, ictimai fikrə toxunmaq istəyirlər. Amma reallığa nəzər salanda görürük ki, Azərbaycanla əməkdaşlıq etmək istəyən, bizim ölkəyə investisiya yatırmaq niyyətində olanlar növbəyə düzülüblər. Artıq onlar bizi deyil, biz onları seçirik.

Reytinq kimi məsələlər düşünürəm ki, zəif ölkələrə lazımdır. Məsələn, Ermənistana. Bu ölkə bu gün oğru qanunları ilə idarə olunur, hakimiyyətdəkilər isə cinayətkarlarla əlaqəlidirlər. ABŞ-da, Rusiyada cinayətkar elan olumuş, beynəlxalq axtarışda olan oğrular Ermənistanda sərbəst şəkildə gəzirlər. Hətta, rejim rəhbərləri ilə dostluq münasibətlərindədirlər.

Bir daha deyirəm, bu cür vasitələrlə yalnız Ermənistan kimi dövlətlərə təzyiq etmək olar, Azərbaycana yox...

Qaldı ki, “VikiLiks” saytının yaydıqlarına gəlincə, onu deməliyəm ki, bu da eyni məqsədə xidmət edir. Eyni zamanda, hesab edirəm ki, bu, ABŞ-ın xarici siyasətinə ziddir. Yəni, bundan sonra hansısa ölkənin rəhbərləri ABŞ rəsmiləri ilə danışanda ehtiyatlı davranacaq.

Amma “VikiLiks”də Azərbaycanla bağlı verilən hissələrdə mən yalnız Prezident İlham Əliyevin Azərbaycanın maraqlarını sərt şəkildə qoruduğunu görürəm.

- Rasim müəllim, 2010-cu il artıq arxada qaldı. Amma Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı konkret nəticə əldə olunmadı. 2011-ci ildə münaqişənin tənzimlənməsi istiqamətində hansı prosesləri proqnozlaşdırırsınız?

- Açığını deyim ki, mənin 2010-cu ildə konkret nəticənin əldə olunacağına ümidlərim böyük idi. Amma bu il üçün mən sülh danışıqlarından çox hərbi gərginliyin artması ehtimalları üzərində dayanıram. Hiss olunur ki, Ermənistan tərəfi bu günə qədər oyun oynadı və bacardığı qədər münaqişənin həllini uzatdı.

Artıq Azərbaycanın da səbri tükənmək üzrədir. Düşünürəm ki, Azərbaycan tərəfi danışıqların imitasiya xarakterli olduğuna tam əmin olduqdan sonra digər vasitələrə əl atacaq. Azərbaycan hər bir cəhətdən müharibəyə hazırdır. Həm hərbi hazırlıq, həm də iqtisadi baxımdan. Amma Ermənistan getdikcə zəifləyir və bir qısa müddətli müharibə bu dövlətin süqutuna gətirib çıxara bilər.

Ona görə də, böyük dövlətlər əllərində olan resurslardan istifadə etməklə, Ermənistanı konstruktivliyə çəkməli və münaqişənin ədalətli həllinə nail olmalıdırlar. Əks təqdirdə Cənubi Qafqaz regionunda silahlar danışmağa başlayacaq. Bu işdə münaqişənin tənzimlənməsində iştirak edən bütün tərəflər aktiv olmalıdırlar.

Yeni Azərbaycan.- 2011.- 10 fevral.- S.7.