Bakıda Türkmənistanın Dirçəliş, Birlik və Məhtimqulu poeziyası günü qeyd olunub

Qafqaz Universitetində Türkmənistanın dövlət bayramlarından biri-18 may Dirçəliş, Birlik və Məhtimqulu poeziyası günü qeyd olunub. Türkmənistanın Azərbaycandakı səfirliyinin universitetlə birgə təşkil etdiyi tədbirdə Bakıda akkreditə olunmuş diplomatik korpusun rəhbərləri və əməkdaşları, Milli Məclisin deputatları, paytaxtın müxtəlif ali məktəblərinin müəllim-professor heyəti iştirak edib.

Tədbirdə çıxış edən Qafqaz Universitetinin rektoru, professor Əhməd Saniç Məhtimqulu Fərağini bütün türk dünyasının şairi adlandırıb. Fərağinin fəlsəfəsinə istinad edən rektor deyib: “Bir-birindən ayrı yaşayan millətlərin inkişafı problemdir, birlikdə isə çox şeyə nail olmaq mümkündür”.

Türkmənistanın Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Toylu Kömekov öz çıxışında bu bayramın türkmən xalqının ən əziz bayramlarından biri olduğunu qeyd edib: “Bu, ölkənin ən əsas bayramlarından biridir, türkmən xalqının nəsillərdən- nəsillərə ötürdüyü qədim mədəniyyəti ilə olan qırılmaz əlaqələrinin rəmzidir”.

Diplomatın sözlərinə görə, bu, həmçinin, eyni dilə, mədəniyyətə, tarixi irsə malik xalqların dostluq bayramıdır və Məhtimqulu da öz yaradıcılığında daim bu dostluğu vəsf edib. Səfir, həmçinin, qeyd edib ki, dostluq mövzusu şairin bütün çoxcəhətli yaradıcılığının ana xəttini təşkil edib.

Dünyada sülh və təhlükəsizliyin təmin olunmasının Türkmənistanın xarici siyasətinin əsas istiqamətlərindən olduğunu diqqətə çatdıran diplomat ölkəsinin neytral dövlət olması ilə qürur duyduğunu vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, məhz bu amil Türkmənistana xarici sərmayələrin axınına səbəb olub. Hazırda dünyanın ən qabaqcıl şirkətlərinin Türkmənistana investisiya yatırdığını qeyd edən səfir, xarici sərmayələrin həcminin 45,7 milyard dollaradək yüksəldiyini vurğulayıb.

Azərbaycan-Türkmənistan əlaqələrinə toxunan səfir, ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın yüksək səviyyədə qurulduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, hər iki ölkənin dövlət başçıları arasında mövcud olan dostluq və qardaşlıq münasibətləri bu əlaqələrin inkişafını daha da sürətləndirir. 2008-ci ilin mayında Türkmənistan Prezidenti Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun Bakıya, həmin ilin noyabrında Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin Aşqabada səfərlərini xatırladan diplomat, onları tarixi hadisə kimi xarakterizə edib. 2010-cu ilin noyabrında Bakıda keçirilən Azərbaycan-Türkmənistan hökumətlərarası iqtisadi əməkdaşlıq komissiyasının iclasını xatırladan səfir, burada iki ölkə arasında bir çox sahələr, o cümlədən, mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığa dair mühüm qərarların qəbul olunduğunu vurğulayıb. Bu tədbirin də həmin qərarların tərkib hissəsi olduğunu və xalqlarımızın bir-birinə daha da yaxınlaşmasına xidmət etdiyini bildirib.

Tədbirdə çıxış edən professor Əjdər Ağayev Məhtimqulu Fərağinin böyük şəxsiyyət, vətənpərvər, türkmən xalqının böyük oğlu olduğunu bildirib. Məhtimqulu Fərağini Molla Pənah Vaqiflə müqayisə edən natiq qeyd edib ki, onlar öz xalqlarının ədəbi dilini yaradıb. Əjdər Ağayevin fikrincə, Məhtimqulunun dili müasir Azərbaycan dilinə çox yaxın olub.

Tədbirin bədii hissəsində Qafqaz Universitetinin tələbələrinin ifasında Məhtimqulu Fərağinin şeirləri türkmən, Azərbaycan, türk və ingilis dillərində səsləndirilib. Bakının müxtəlif ali məktəblərində təhsil alan türkmənistanlı tələbələr isə xalq mahnılarını və rəqslərini ifa edib.

Qeyd edək ki, bu günlərdə M.F.Axundov adına Milli Kitabxanada TÜRKSOY tərəfindən nəşr edilən böyük türkmən şairi Məhtimqulu Fərağinin “Seçilmiş əsərləri” kitabının təqdimatı keçirilib. Təqdimat mərasmində TÜRKSOY-un baş katibi Düsen Kaseinov, eləcə də, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri, ziyalılar, ədəbiyyatsevərlər iştirak ediblər. Tədbirdə çıxış edən TÜRKSOY-un baş katibi bildirib ki, təmsil etdiyi qurum türk mədəniyyətinin təməl əsərlərini nəşr, tədqiq və təbliğ etmək üçün müxtəlif layihələr həyata keçirir. Həmin layihələrdən biri də türk xalqının görkəmli şair və yazıçılarının əsərlərinin nəşr edilməsidir: “Bu silsilədən növbəti əsər isə ortaq türk ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, dahi türkmən şairi və mütəfəkkiri Məhtimqulu Fərağinin yaradıcılığına həsr olunub. Qədim, zəngin və köklü türk ədəbiyyatının Yusif Balasaqunlu, Əlişir Nəvai və bu kimi dühaların poetik irsini dərindən mənimsəyən və yaradıcılıqla inkişaf etdirən Məhtimqulunun yaradıcılığı özündən sonra gələn şairlərə də böyük təsir göstərib”.

Xatırladaq ki, türkmən ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi olan şair Dövlət-Məmmədin oğlu Məhtimqulu 1733-cü ildə, müxtəlif türkmən tayfalarının yaşadığı Kopetdağın ətəyində, Atrek çayının hövzəsində yerləşən Hacı Qovuşan kəndində anadan olub. O, erkən yaşlarından ərəb və fars dilində kitab oxumasına görə atasının zəngin kitabxanasına borcludur. Bundan başqa, Məhtimqulu uşaqlıqdan zərgərlik və dəmirçiliklə də məşğul olub. 1753-1754-cü illərdə Buxarada iki mədrəsədə təhsil alıb. 1760-ci illərdən ədəbi yaradıcılığa başlayan şair Azərbaycan ərazisindən keçməklə Qazaxıstan, Rusiya, Yaxın Şərq ölkələri, Hindistan, Tacikistan və Özbəkistanda olub. Təbii bu səyahətlər onun yaradıcılığında özünəməxsus iz buraxıb. Məhtimqulunun əsas nailiyyəti, klassik ədəbiyyatı folklor ilə yaxınlaşdırmasıdır. O, həmçinin, türkmən ədəbiyyatını ərəb və fars təsirlərindən xeyli azad edə bilib. Məhtimqulu türkmən tayfalarının birləşməsini çox istəyirdi və bu, onun yaradıcılığının ana xəttini təşkil edir. Məhtimqulunun yaradıcılığı Azərbaycanın görkəmli yazıçıları Molla Pənah Vaqifə və Molla Vəli Vidadiyə çox təsir edib. Həmçinin, Məhtimqulu özü də, heç şübhəsiz, Azərbaycan ədəbiyyatından təsirlənib. Şair 1783-cü ildə vəfat edib.

Səlim LOĞMANOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2011.- 20 may.- S.7.