Azərbaycanda
vergiləri ödəməkdən yayınmaq istəyən
vergi ödəyicilərinin sayı əhəmiyyətli şəkildə
azalıb
Sahir Məmmədxanov: 2012-ci ilin
birinci yarısında vergi ödəyicilərinin təxminən
72,2 faizi büdcə qarşısındakı vergi öhdəliklərini
vaxtında icra ediblər
Vergilər
nazirinin müavini, 3-cü dərəcəli dövlət
vergi xidməti müşaviri Sahir Məmmədxanov Trend
informasiya agentliyinə müsahibə verib:
- 2012-ci
ilin birinci yarısı başa çatıb.
Bütövlükdə, cari ildə Azərbaycan
iqtisadiyyatındakı ümumi prosesləri necə qiymətləndirirsiniz
və bu, vergi daxilolmalarında özünü necə
göstərir?
- 2012-ci
ilin birinci yarısında Azərbaycan iqtisadiyyatında
müsbət tendensiyalar davam edib, milli iqtisadiyyat yüksək
dayanıqlılıq və sabitlik nümayiş etdirib. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi
altında həyata keçirilən iqtisadi islahatların
miqyası, dərinliyi və keyfiyyəti 2012-ci ilin birinci
yarısında da ölkədə makroiqtisadi
dayanıqlılığın qorunması və
iqtisadiyyatın neft sektorundan asılılığının
azaldılmasına imkan verib, ölkədə ümumi daxili məhsul
1,5 faiz, o cümlədən, qeyri-neft sektoru 11,3 faiz artıb.
Son illər ərzində aparılan sənayeləşmə
və regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarının
icrası öz müsbət təsirlərini göstərməkdədir.
Ölkənin müxtəlif bölgələrində yeni
böyük və kiçik müəssisələr işə
düşür, yeni iş yerləri açılır. Bunlar
da sözsüz ki, vergi daxilolmalarında öz müsbət əksini
tapır. Cari ilin birinci yarısında Vergilər Nazirliyinin xətti
ilə dövlət büdcəsinə daxilolmalar üzrə
proqnoza 116,0 faiz əməl olunub. Yəni, büdcəyə
2969,9 mln. manat, ötən ilin eyni dövrünə nisbətən
isə 405 mln. manat və ya 15,8 faiz çox vəsait təmin
olunub. Bu zaman daxilolmaların 57,9 faizi qeyri-neft-qaz sektorunun
payına düşür. Ötən ilin eyni dövrü ilə
müqayisədə qeyri-neft-qaz sektoru üzrə daxilolmalar
221,1 mln. manat və ya 15,7 faiz artıb. Bu, iqtisadiyyatın neftdən
asılılığının azalmasının
mühüm göstəricisidir və biz ümid edirik ki, ilin
yekunlarına görə bu göstərici daha da artacaqdır.
Mən, xüsusilə, regionların vergi daxilolmalarında
payının artmasını vurğulamaq istərdim. Ötən
ilin eyni dövrü ilə müqayisədə regionlardan
daxilolmalar 29,4 mln. manat və ya 14,9 faiz artıb.
- Azərbaycanın
vergi sistemində son illər həm texnoloji modernləşmə
sahəsində, həm də vergi
inzibatçılığı sahəsində əsaslı
islahatlar aparılıb. Bu islahatlar vergi xidmətinin
bütün dairələrində ciddi müsbət dəyişikliklərə
gətirib. Bəs, görülən işlər vergi
borclarının idarə olunması sahəsinə necə təsir
göstərib?
- Vergi
orqanlarında idarəetmə sisteminin beynəlxalq standartlara
uyğunlaşdırılması, vergilərin
könüllü ödənilməsi sisteminin inkişaf
etdirilməsi, vergi ödəyicilərinin
hüquqlarının etibarlı qorunmasının təmin
edilməsi, vergidən yayınma halları ilə mübarizənin
gücləndirilməsi və vergi borclarının
yaranmasının qarşısının alınması
istiqamətində əhəmiyyətli işlər
görülüb. Artıq bir neçə ildir ki, Vergilər
Nazirliyinin rəhbərliyinin, şəxsən cənab Fazil Məmmədovun
təşəbbüsü ilə nazirlikdə informasiya
kommunikasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi
üçün işlər aparılır. Bu, vergi
borclarının alınması sahəsində işlərin
də səmərəliliyinin artırılmasına şərait
yaradıb. Vergi sisteminin səmərəliliyi barədə
danışarkən, ilk növbədə, ölkədə
vergi ödəyicilərinin öz vergi öhdəliklərini
nə dərəcədə intizamla ödədiyi və vergi
öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi prosesinin nə dərəcədə
sadə olmasının mühüm əhəmiyyəti
vardır. Könüllü əməletmə göstəricisi
vergi sisteminin nə dərəcədə səmərəli
işlədiyini göstərən mühüm amillərdəndir.
Əgər biz bu göstəriciyə nəzər yetirsək,
2012-ci ilin birinci yarısında vergi ödəyicilərinin təxminən
72,2 faizi büdcə qarşısındakı vergi öhdəliklərini
vaxtında icra ediblər. Bu göstərici keçən ilin
müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4,9 faiz
artıb. Bu zaman vergi bəyannamələrini vaxtında təqdim
edən vergi ödəyicilərinin sayı 90 faizdən
çoxdur. Buna baxmayaraq, bəzən vergi ödəyiciləri
öz öhdəliklərini vergi qanunvericiliyi ilə müəyyən
edilmiş müddətdə dövlət büdcəsinə
ödəmirlər ki, bu da borclanma hallarının
yaranmasına gətirib çıxarır. Əgər vergi
xidməti müvafiq informasiya sisteminə malik deyilsə,
borcların çevik və səmərəli idarə edilməsindən
söhbət belə gedə bilməz. Azərbaycanın vergi
sistemi bu mənada geniş texnoloji imkanlara malikdir. Əlaqəli
informasiya bazası, elektron məlumat mübadiləsi bizə
borcların yaranma halları barədə dərhal məlumatlar
əldə etməyə və daha çevik tədbirlərin
həyata keçirilməsinə imkan verir. Elektron məlumat
bazalarının mövcudluğu borclu vergi ödəyici
haqqında müfəssəl məlumat, o cümlədən,
aktivləri, öhdəlikləri, kapitalı, hesablamaları,
dövlət büdcəsinə ödənişləri barədə
göstəriciləri əldə etməyə və bununla
onun likvidlik dərəcəsini qiymətləndirməyə
imkan verir ki, bu da borcların səmərəli idarə edilməsi
üçün əsas amillərdəndir. Borcların aradan
qaldırılması üçün çevik idarəetmə
sisteminin qurulması bizə borcların yaranmasının
qarşısını almağa yardım edir. Məsələn,
cari ilin birinci yarısı ərzində yaranmış 86478
borclu vergi ödəyicisi üzrə aparılmış
çevik tədbirlər nəticəsində onlardan 90,1
faizinin borcları tamamilə ləğv edilib.
- Vergi
borclarının alınması üçün hansı təsir
vasitələrindən istifadə edilir? Sizin fikrinizcə,
onlar nə dərəcədə səmərəlidir?
- Vergi
qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş vergilər
vergi ödəyiciləri tərəfindən tam və
vaxtında dövlət büdcəsinə ödənilməlidir.
Bu şərtlərin gözlənilməməsi vergi ödəyicilərinin
dövlət büdcəsi qarşısında
borclarının yaranmasına səbəb olur ki, bu da vergi
yığımları üzrə kəsirlərin
yaranmasına və nəticədə isə dövlətin
maliyyə resurslarının məhdudlaşmasına təsir
göstərə bilir. Vergilər Nazirliyi vergi
borclarının artımının qarşısının
alınması və qısa zaman ərzində aradan
qaldırılması üçün dərhal borclu vergi
ödəyicisi ilə tədbirlərə başlayır.
İlk növbədə, vergi ödəyicisinə
hesablanmış vergilərin, faizlərin və tətbiq edilmiş
maliyyə sanksiyalarının ödənilməsinə dair
bildiriş göndərilir. Vergi öhdəlikləri icra edilmədikdə
həmin vergi ödəyicilərinə qarşı borcun
alınması istiqamətində məcburi tədbirlər
görülür, yəni, borclu vergi ödəyicisinin bank
hesablarına icra sənədi olan sərəncamlar qoyulur və
onun əmlakın siyahıya alınması həyata
keçirilir. Bundan başqa, ötən ildən başlayaraq,
vergilər nazirinin müvafiq əmri ilə vergi
borclarının alınması strukturlarına operativ vergi nəzarətinin
həyata keçirilməsi ilə bağlı səlahiyyətlər
verilib. Bu həmin tədbirlərin daha sürətli,
çevik, insan və vaxt resurslarından səmərəli
istifadə edilməsi ilə aparılmasına imkan verib,
lüzumsuz yazışmaların qarşısının
alınmasına, vergi borclarının alınmasına, eləcə
də, vergi uçotunun və vergi nəzarətinin səmərəliliyinin
təmin edilməsinə gətirib. Yeni səlahiyyətlər
borclu vergi ödəyicilərində nəzarət tədbirlərinin
gücləndirilməsinə və hesablanmış vergilərin
ödənilməsinin təmin edilməsinə imkan
yaradıb. 2012-ci ilin birinci yarısı ərzində vergi
orqanları tərəfindən borclu vergi ödəyicilərinin
dövlət büdcəsinə yaranmış
borclarının ödənilməsinin təmin edilməsi məqsədi
ilə əmlaklarının siyahıya alınması barədə
22 816 sayda qərar açılıb və bunlardan 94,1 faiz
borclar ləğv edildiyinə görə
bağlanılıb.
- Sahir
müəllim, bir müddət öncə Vergilər Nazirliyi
borclu vergi ödəyicilərinin ölkədən getmək
hüququnun məhdudlaşdırılması ilə
bağlı məhkəmələrə müraciət
etmişdi. Bu kimi məcburiyyət tədbirləri davam edirmi?
- Əlbəttə,
vergi orqanları təkcə ənənəvi tədbirlərlə
kifayətlənmirlər. Biz borcların alınması istiqamətində
qanunvericiliyin imkan verdiyi səlahiyyətlər çərçivəsində
digər vasitələrdən də istifadə edirik. Məsələn,
aparılan araşdırmalar nəticəsində mülkiyyətində
heç bir daşınan və ya daşınmaz əmlakı
müəyyən edilməmiş, lakin hüquqi şəxslərdə
təsisçi və ya payçı kimi
çıxış edən borclu fiziki şəxslər
müəyyən edildiyi hallarda, onların borclarının
hüquqi şəxslərindəki paylarından tutulması
istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsinə
başlanılıb. Mülki qanunvericilik ödəyicinin
şəxsi borcları üzrə tutmanın onun başqa əmlakının
borclarını ödəməyə kifayət etmədikdə,
hüquqi şəxsdəki şərikli kapitalındakı
payına yönəldilməsi imkanları nəzərdə
tutur. Buna görə də, hüquqi şəxslərdə təsisçi
(payçı) kimi çıxış etmələri müəyyən
edilən fiziki şəxslərin borclarının onların
hüquqi şəxslərdəki paylarından tutulması məqsədilə
Vergilər Nazirliyi tərəfindən 15 fiziki şəxsə
qarşı məhkəmələrdə iddialar
qaldırılıb. Artıq müvafiq iddialardan 2 iş
üzrə borc məbləğinin hüquqi şəxsin əmlakındakı
payına yönəldilməsi barədə qətnamə
çıxarılıb, 2 iş üzrə isə borc məbləği
ödənildiyindən müvafiq məhkəmə qərarı
qəbul olunub. 38 borclu fiziki şəxslərlə aparılan
müvafiq tədbirlər nəticəsində isə
borcların tam olaraq dövlət büdcəsinə
alınması təmin edilib. Bununla yanaşı, hazırda
sahibkarlıq fəaliyyətlərini dayandıran, lakin
dövlət büdcəsi qarşısında öhdəlikləri
tam icra etməyən fiziki şəxslərin
borclarının onların mülkiyyətində olan nəqliyyat
vasitələrinə yönəldilməsi prosesi də
sürətləndirilib. Belə ki, ötən dövr ərzində
15 vergi ödəyicisinin nəqliyyat vasitələrinin üzərinə
həbs qoyulması məqsədilə aidiyyəti strukturlara
müraciət edilib, 921 borclu vergi ödəyicisinin 674,6 min
manat məbləğində borc məbləğinin dövlət
büdcəsinə ödənilməsi təmin edilib. Bundan
başqa, tərəfimizdən vergidən yayınma faktı
ilə əlaqədar barəsində hökm
çıxarılmış şəxslərin tərkibi də
mütəmadi olaraq araşdırılır. Belə ki,
aparılmış araşdırma ilə vergidən
yayınma faktı ilə əlaqədar barəsində
hökm çıxarılmış hüquqi şəxslərin
rəhbərlərindən azadlıqdan məhrumetmə cəzasının
müddəti başa çatmış və vergi
orqanında ayrıca fiziki şəxs kimi uçota duraraq
yenidən sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul
olduğu, eləcə də, Vergilər Nazirliyinin baza məlumatlarına
əsasən aktivləri müəyyən edilən şəxslər
barədə də tədbirlərin görülməsinə
başlanılıb. Və nəhayət, qeyd etdiyiniz məsələ
ilə bağlı, ötən dövr ərzində vergi
orqanları tərəfindən 800-dək borclu vergi ödəyicisinin
ölkədən getmək hüququnun məhdudlaşdırılması
barədə müvafiq icra şöbələrinə
müraciətlər edilib. Həmin vəsatətlər nəticəsində
müvafiq əsaslandırılmış təqdimatlar
hazırlanıb, o cümlədən, 33 vergi ödəyicisinin
ölkədən getmə hüququ müvəqqəti olaraq məhdudlaşdırılıb.
Görülmüş tədbirlər nəticəsində 7
vergi ödəyicisi vergi borcunu ödədiyinə görə
barələrində icraatlar dayandırılıb.
Göründüyü kimi, vergi borcunun alınması prosesində
çoxşaxəli təsir imkanlarından istifadə olunur.
Vergi borclarının aradan qaldırılması istiqamətində
aparılan çevik menecment cari ilin birinci yarısında borc
məbləğlərinə təsir edib. Belə ki, ümumi
borc məbləği cari ilin 1 yanvar tarixi ilə müqayisədə
8,3 faiz, ötən ilin müvafiq dövrü ilə
müqayisədə isə 17,8 faiz azalıb. Hesab edirəm ki,
bu göstəricilər vergi borclarının idarəolunması
sahəsində aparılan səmərəli menecmentə dəlalət
edir.
- Vergi
borcları daha çox hansı səbəblərdən
yaranır? Vergi borcunun yaranmaması üçün Vergilər
Nazirliyi tərəfindən hansı qabaqlayıcı
addımlar atılır?
- Vergi
ödəyicilərinin büdcə qarşısındakı
öhdəliklərinin tam və vaxtında icra etməmələrinin
səbəbləri, yəni, borcların yaranma səbəbləri
müxtəlif ola bilər. Burada öhdəliklərin icra
edilməməsi, müvəqqəti maliyyə çətinlikləri
və ya büdcəyə ödənilməli olan vəsaitlərin
digər istiqamətlərə, məsələn dövriyyə
vəsaitlərinin artırılmasına yönəldilməsi
ilə müşayiət oluna bilər. Bəzən
borcların yaranmasının obyektiv səbəbləri də
olur. Məsələn, mövcud qanunvericilik kəndli-fermer təsərrüfatlarının
fəaliyyəti, eləcə də, dövlətdən sosial
yardım alan vətəndaşlarımız üçün
vergi orqanlarında qeydiyyatdan keçməyi məcburi hesab
edir. Azərbaycanda kənd təsərrüfatının
vergidən azad edildiyinə görə, bir çox hallarda
fermerlər vergi ödəmədiklərinə görə,
vergi orqanlarına müvafiq bəyannamələri də təqdim
etmirlər. Halbuki, qanunvericilik vergi güzəştləri
olduğu halda belə, vergi bəyannamələrinin təqdim
edilıməsini tələb edir. Bu, eləcə də, sosial
yardım alan vətəndaşlarımıza aiddir. Vergi
orqanlarında qeydiyyatdan keçmiş hər bir şəxs
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş dövrlərdə
vergi öhdəliklərinin yaranıb-yaranmamasından
asılı olmayaraq, bəyannamələrini təqdim etməyə
borcludur. Bəyannamə təqdim edilmədiyi halda, bu maliyyə
sanksiyalarının tətbiq edilməsinə səbəb olur
ki, bu da son nəticədə həmin ödəyicilərin
borc öhdəliklərinin yaranmasına gətirir. Bu
baxımdan, biz bu sahədə məlumatlandırma və
maarifləndirmə işlərindən geniş istifadə
edirik. Hesab edirəm ki, əslində məcburi tədbirlərə
keçməzdən əvvəl vergi ödəyicilərinin
öhdəliklərini vaxtında yerinə yetirməsi
baxımından məlumatlandırılması kimi proqressiv
iş metodları daha səmərəli nəticələr əldə
etməyə imkan verir. Ümumiyyətlə, nəzərinizə
çatdırım ki, dünya təcrübəsi ictimai təsir
vasitələrindən istifadə edilməsinin səmərəli
olduğunu göstərir. Biz bu sahədə hələ ilk
addımları atırıq. Bu il martın sonunda ilk dəfə
“2012-ci ildə vergi borcu olmadan” adı altında ictimai aksiya
keçirilib. Bu aksiya zamanı vergi ödəyicilərinə
vergi bəyannamələrinin təqdim edilməsi və ödəmələrin
vaxtında həyata keçirilməsi haqqında bildirişlər
paylanıb, borclu vergi ödəyicilərinin birbaşa təsərrüfat
subyektlərinə getməklə onlara borclarının
olduğu barədə məlumatlar çatdırılıb. Əlbəttə,
bu da təsir vasitələrindən biridir. Biz gələcəkdə
bu kimi aksiyaların mütəmadi olaraq keçirilməsini
planlaşdırırıq. Nəhayət, qeyd etmək istərdim
ki, Cinayət Məcəlləsinin 213-cü maddəsinə
edilmiş son dəyişikliklərdən sonra vergiləri
ödəməkdən yayınma faktı cinayət tərkibi
yaradır. Bu, vergidən yayınma hallarının məsuliyyət
dərəcəsini artırıb və sözsüz ki, vergi
ödəyicilərinin vergilərdən yayınmaq istəyi və
cəhdlərinin azalmasına yönəlmiş təsir vasitəsidir.
Hazırda vergidən yayınmaq niyyətində olan vergi
ödəyicilərinin sayı kifayət qədər
azalıb.
- Bu il
Avropadaxili Vergi Administrasiyaları Təşkilatının
“Vergi borclarının idarə edilməsi” üzrə
işçi qrupunun ilk iclası Bakı şəhərində
keçirildi. Azərbaycanın vergi borclarının idarə
edilməsində beynəlxalq qurumlarla əməkdaşlığı
necə gedir və yerli vergi sistemi bu sahədə beynəlxalq
təcrübədən yararlanırmı?
- Beynəlxalq
təşkilatlarla, o cümlədən, Avropadaxili Vergi
Administrasiyaları Təşkilatı (IOTA) ilə mövcud
olan əməkdaşlığın genişləndirilməsi
Vergilər Nazirliyi qarşısında duran prioritet hədəflərdəndir.
Vergilər Nazirliyi artıq uzun illərdir bu təşkilatın
işində fəal iştirak edir, Aİ-yə üzv
dövlətlər və İİƏT-ə üzv olan digər
dövlətlərdə vergitutma sahəsində gedən
prosesləri, həmçinin, ümumi tendensiyaları
yaxından izləyir, bu dövlətlərdə tətbiq edilən
qabaqcıl təcrübələr barədə məlumatları
mütəmadi olaraq əldə edir. Bütün bunlar isə
Azərbaycanda vergi sisteminin Avropa İttifaqının beynəlxalq
prinsiplərə uyğun şəkildə inkişaf etdirilməsi
baxımından çox mühümdür. Avropadaxili Vergi
Administrasiyaları Təşkilatının Bakı şəhərində
keçirilən “Vergi borclarının idarə edilməsi”
üzrə işçi qrupunun ilk iclası da vergi
borclarının idarə edilməsi sahəsində təcrübə
mübadiləsinin aparılması üçün
böyük platforma rolu oynadı. Tədbirdə iştirak edən
20 ölkənin vergi borclarının idarə olunması
üzrə ekspertləri vergi borclarının səmərəli
idarə edilməsinin istiqamətləri üzrə fikir
mübadiləsi apardılar. Biz dünya ölkələrinin
səmərəli təcrübələrini yaxından
öyrənirik. Məsələn, bir sıra qabaqcıl
ölkələrin, o cümlədən, Avstraliya, Kanada,
ABŞ və İrlandiyanın təcrübələrini
araşdırmışıq. Bu ölkələrin vergi
sistemlərində vergi borclarının alınması üzrə
iş prosesi borclu vergi ödəyicilərinə göstərilən
xidmətlərdən, yəni, vergi ödəyicilərinə
onların borcunun yaranması barədə dərhal məlumatların
verilməsindən başlayır. Bu ölkələrdə
borcun məcburi alınması istiqamətində tədbirlərə
başlanmazdan əvvəl vergi ödəyiciləri ilə
borcun ödənilməməsi səbəbinin birgə
araşdırılması üçün üzbəüz əlaqələrin
(“face-to-face contact”) yaradılması vacib amillərdən hesab
edilir. Azərbaycanın Vergilər Nazirliyi bu praktikadan istifadəni
səmərəli hesab edib və ötən ilin avqustundan bu
praktikanın tətbiqinə başlayıb. 2012-ci ilin birinci
yarısı ərzində vergi ödəyiciləri ilə
borcların birgə araşdırılması
üçün birbaşa əlaqələrin
yaradılması praktikası nəticəsində dövlət
büdcəsinə 23,3 mln manat borc ödənilib. Bu konkret
olaraq, beynəlxalq təcrübənin tətbiqi ilə əldə
etdiyimiz nəticə hesab oluna bilər.
- Sahir müəllim, daha bir məsələyə toxunmaq istərdik. Son günlər Vergilər Nazirliyi əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi ilə bağlı genişmiqyaslı tədbirlərə başlamışdır. Bu sahədə nəzarət tədbirlərinin gücləndirilməsi nə ilə bağlıdır?
- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, cənab İlham Əliyev 2012-ci ilin birinci yarısının yekunlarına həsr olunmuş Nazirlər Kabinetinin geniş iclasında ölkədə məşğulluq problemlərinə toxunub, qeyri-leqal məşğulluğun yaratdığı fəsadları, vətəndaşların sosial və əmək hüquqlarının pozulması hallarının aradan qaldırılmasının vacibliyini vurğulayıb. Bu problem Azərbaycan kimi inkişaf etməkdə olan əksər dövlətlərdə müşahidə olunan bir prosesdir. Geniş investisiya layihələrinin reallaşdırıldığı, böyük iqtisadi quruculuq proseslərinin getdiyi bir ölkədə məşğulluğun faktiki səviyyəsi yüksək olmalıdır. Hazırda əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi sahəsində dövlət orqanları müvafiq tədbirləri həyata keçirirlər. Azərbaycanın vergi orqanları da öz növbəsində, qeyri-leqal məşğulluğun aradan qaldırılması, muzdlu işçilər cəlb edilməsi zamanı əmək müqavilələrinin bağlanması zərurəti ilə bağlı vergi ödəyicilərini məlumatlandırırlar. Qeyd edim ki, bəzi təsərrüfat subyektləri tərəfindən vergi orqanlarına təqdim olunan muzdlu işlə əlaqədar əməkhaqqından gəlir vergisi hesabatlarında real vəziyyətə uyğun göstəriciləri əks etdirmirlər. Belə ki, iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sektorlarında çalışan bir sıra vergi ödəyicilərinin muzdlu işlə əlaqədar təqdim etdiyi vergi bəyannamələrindəki əməkhaqqı məbləğləri təsərrüfat subyektinin real potensialı, eləcə də, həmin sektor üzrə fəaliyyət göstərən və əmək haqlarının düzgün müəyyən edilməsinə üstünlük verən vergi ödəyicilərinin əməkhaqqı məbləği göstəriciləri ilə uzlaşmır və onlardan, hətta bəzən bir neçə dəfə aşağı olur. İşəgötürənlər tərəfindən iş yerlərinin rəsmiləşdirilməməsi, eləcə də, əməkhaqlarının real göstəricilərinin gizlədilməsi vergidən yayınma halları ilə yanaşı, muzdla çalışan işçilərin əmək hüquqlarını pozmaqla, gələcək dövlət sosial təminatından da məhrum edir. Bütün bunlar əmək münasibətlərində vergi nəzarətinin daha da gücləndirilməsini zəruri edir və göstərilən halların aradan qaldırılması və gəlir vergisi üzrə vergitutma bazasının leqallaşdırılması istiqamətində vergi orqanlarının da üzərinə böyük vəzifələr düşür. İşəgötürənlər tərəfindən iş yerlərinin rəsmiləşdirilməməsi hallarının qarşısının alınması istiqamətində Vergilər Nazirliyində xüsusi Qərargah yaradılıb. Hazırda Qərargah tərəfindən bu sahədə geniş tədbirlər aparılır. Vergi ödəyiciləri bilməlidirlər ki, iş yerlərinin qeydiyyatı düzgün aparılmalı, fiziki şəxslərin hər hansı işlərin yerinə yetirilməsinə cəlb edilməsi əmək müqaviləsi bağlamaqla rəsmiləşdirilməli, orta aylıq əməkhaqları real müəyyən edilməlidir. İş yerlərinin rəsmiləşdirilməməsi öz növbəsində işəgötürənlər üçün ciddi maliyyə sanksiyaları və inzibati cərimələr deməkdir. Nəzərinizə çatdırım ki, Vergi Məcəlləsinin 58.10-cu maddəsinə görə, vergi orqanı tərəfindən əmək müqaviləsi bağlamadan işləri yerinə yetirdiyi aşkar edilən hər bir şəxs üzrə işəgötürənə 1000 manat məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilir. İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 53.1-ci maddəsinə əsasən Əmək Müfəttişliyi tərəfindən əmək müqaviləsini bağlamadan işəgötürənlər tərəfindən fiziki şəxslərin hər hansı işlərə cəlb edilməsinə görə-vəzifəli şəxslər 3000 manatdan 5000 manatadək miqdarda, hüquqi şəxslər 20000 manatdan 25000 manatadək miqdarda cərimə edilir. Bu kifayət qədər sərt sanksiyalardır. Bildirmək istəyirəm ki, vergi orqanları bu sahədə geniş nəzarət tədbirləri həyata keçirəcəkdir və bu sahədə qanunvericiliyin müddəalarının tam mənada bərqərar olması təmin ediləcəkdir.
Yeni Azərbaycan.- 2012.- 7 avqust.- S.5.