2011-ci il “Azərsu”
ASC üçün çox əlamətdar olub
Əhməd
Məmmədov: Ümumilikdə, ötən il
dövlət büdcəsindən su təchizatı və
kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulmasına 300 mln. manatdan artıq investisiya yatırılıb
Məlum olduğu kimi, Azərbaycanın maliyyə
imkanlarının ilbəil artması paytaxt Bakıda, eləcə
də, bölgələrdə mühüm layihələrin
reallaşdırılmasına imkan yaradır. Ölkə rəhbərliyinin
yeritdiyi uğurlu sosial siyasət nəticəsində, eyni
zamanda, əhalinin keyfiyyətli su ilə fasiləsiz təminatının
yaxşılaşdırılması, eləcə də,
kanalizasiya şəbəkəsinin yenidən qurulması ilə
bağlı mühüm layihələr
reallaşdırılır. Bəs “Azərsu”
Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) 2011-ci ildə bu
sahədə nə kimi işlər görüb,
qarşıda duran əsas vəzifələr hansılardır?
Bu suallara cavab tapmaq üçün “Azərsu”ASC-nin
Strateji İnkişaf Departamentinin rəisi, Əməkdar
mühəndis, texnika elmləri doktoru Əhməd Məmmədovla
söhbətləşdik.
- Əhməd müəllim, əvvəlcə istərdik
2011-ci ildə görülmüş işlər barədə
məlumat verəsiniz?
- 2011-ci il “Azərsu” ASC üçün çox əlamətdar
bir dövr olub. O baxımdan ki, ötən il
“Azərsu” ASC-nin sifarişi ilə onlarla iri layihənin
icrasına, o cümlədən, regionlarda böyük işlərə
başlanılıb. Bizim üçün ən
əlamətdar gün isə mən deyərdim ki,
sentyabrın 8-i olub. Həmin tarixdə möhtərəm
Prezident İlham Əliyev Ceyranbatan Su Kəmərləri
İdarəsinin 50 illik yubileyi münasibətilə Ceyranbatan
Sutəmizləyici Qurğular Kompleksində olub və burada ən
müasir texnologiyaya uyğun tikiləcək ultrasüzgəcli
sutəmizləyici qurğunun təməlqoyma mərasimində
iştirak edib. Həmin gün Almaniyanın KFV
bankının krediti və İsveçrənin SECO təşkilatının
qrantı hesabına reallaşdırılan - Azərbaycanın
ikinci böyük şəhəri Gəncənin su təchizatı
və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması layihəsinin
də təməli qoyulub. Bildiyiniz kimi,
2011-ci ilin büdcəsinə dəyişikliklər təsdiqlənərkən
“Azərsu” ASC-yə əlavə vəsait ayrıldı.
Bu vəsait hesabına qısa müddətdə
11 şəhərdə (Quba, Hacıqabul, Kürdəmir, Ucar,
Zərdab, İmişli, Biləsuvar, Lənkəran, Şəmkir,
Mingəçevir və Qax) su təchizatı və kanalizasiya
sistemlərinin yenidən qurulması və tikintisinə
başlanıldı. Quba, Ucar və Qax
şəhərlərində layihələrin təməlini
cənab Prezident İlham Əliyev şəxsən özü
qoydu. Çox qısa müddətdə, yəni,
2011-ci ilin son 4-5 ayı ərzində adıçəkilən
şəhərlərdə işlərin 20-25 faizi keyfiyyətlə
yerinə yetirildi. Təsdiq olunmuş
proqrama əsasən artıq bu ilin sonuna Quba, Ucar və Zərdabda
işləri yekunlaşdırıb yeni şəbəkəni
istismara verəcəyik. Digər 8 rayonda isə
işlər 2013-cü ilin sonuna qədər yekunlaşacaq.
Qeyd edim ki, bu layihələr çərçivəsində
rayon mərkəzləri ilə yanaşı, bəzi kənd
və qəsəbələrə də içməli su veriləcək. Məsələn,
Külüllü mənbəyindən Kürdəmir, Ucar və
Zərdabla yanaşı, 40-dan artıq kəndin, Lənkəran
layihəsində 7, İmişli layihəsində isə 4 kəndin
su təchizatı təmin olunacaq. Deməli, indiyə qədər
içməli sudan əziyyət çəkən,
kanal və çay sularından istifadə edən 60 mindən
artıq insanın dayanıqlı su təchizatı
aparılacaq. 2011-ci ildə Dünya Bankının krediti
hesabına reallaşdırılan “Milli su təchizatı”
layihəsi çərçivəsində Qəbələ
şəhərinin su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin
yenidən qurulmasına start verilib. Məlumdur
ki, hazırda Abşeron yarımadasında sürətli
urbanizasiya və şəhərsalma prosesi gedir, yeni
yaşayış massivləri yaradılır.
Bütün bunları və gələcək perspektiv
inkişafı nəzərə alan “Azərsu”
Açıq Səhmdar Cəmiyyəti Bakı və
Abşeron yarımadasının içməli suya olan tələbatının
ödənilməsi üçün Ceyranbatan Sutəmizləyici
Qurğular Kompleksinin imkanlarının
artırılmasını vacib sayır. Abşeron
yarımadasının kənd və qəsəbələrinin
əksəriyyətində su təchizatı sistemi qismən
mövcuddur. İndi qarşımızda
duran başlıca vəzifə bütün yaşayış
məntəqələrində içməli su və
kanalizasiya şəbəkəsi yaratmaqdan ibarətdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab
İlham Əliyevin təsdiq etdiyi “2011-2013-cü illərdə
Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin
sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”nda
paytaxtın mərkəzi rayonlarının, eləcə də,
ətraf kənd və qəsəbələrin içməli
su təchizatı sistemlərinin yenidən qurulması və
kanalizasiya şəbəkələrinin yaradılması ilə
bağlı mühüm tədbirlər nəzərdə
tutulub. Artıq bu istiqamətdə konkret
işlərin həyata keçirilməsinə başlanılıb.
Məlum olduğu kimi, hələ də Abşeron
yarımadasında mərkəzləşdirilmiş su təchizatı
sisteminə qoşulmayan bir cox qəsəbələr var. Biz Mərdəkan,
Şüvəlan, Qala, Zirə, Binə, Türkan, Pirallahı
və digər qəsəbələri paytaxtın su təchizatı
sisteminə qoşmaqla bu problemin köklü həllinə
start vermişik. Bu, ölkə
başçısının qarşımızda qoyduğu
prioritet məsələdir. Buna nail
olmaq üçün Ceyranbatanda məhsuldarlığı
saniyədə 6 kubmetr olan ultrasüzgəcli sutəmizləyici
qurğunun tikintisi davam etdirilir. “2011-2013-cü illərdə
Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin
sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq Abşeron yarımadasında
yerləşən bütün qəsəbələr üzrə
su təchizatı və kanalizasiya sistemləri şəbəkəsinin
layihələndirilməsi başa çatdırılıb və
bir çox obyektlərdə tikinti işlərinə
başlanıb. Sadaladıqlarım “Azərsu”
ASC-nin həyata keçirdiyi böyük layihələr və
onların tərkib hissələridir. Bunlardan
başqa, Bakı, Sumqayıt şəhərləri və
regionlarda 100-dən artıq layihə üzrə tikinti işləri
aparılır. Ümumilikdə, ötən il dövlət büdcəsindən su təchizatı
və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulmasına 300 mln. manatdan artıq investisiya yatırılıb. Bunun 87 mln. manatı
“2011-2013-cü illərdə Bakı şəhərinin və
onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına
dair Dövlət Proqramı”nın icrasına, 181 mln. manatı 11 rayon mərkəzinin su təchizatı
və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulmasına, 20 mln. manatı beynəlxalq kredit layihələri
üzrə Azərbaycan tərəfinin payının maliyyələşdirilməsinə
yönəldilib. Dünya Bankı, Asiya İnkişaf
Bankı, Almaniyanın KFV bankı və digər maliyyə
qurumlarından isə yenidənqurma işlərinə 35 mln. dollara yaxın kredit cəlb olunub.
- Sirr
deyil ki, ötən əsrin 60-70-ci illərində
yaradılmış su təchizatı sistemi və kanalizasiya
şəbəkəsi bugünkü tələbatlara cavab
vermir...
- “Azərsu”
Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin perspektiv inkişaf
planında və maliyyələşdirmədə əsas
götürdüyü başlıca vəzifə məhz
Bakı və Sumqayıt şəhərlərinin, eləcə
də, Abşeron yarımadasının su təchizatı və
kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması və genişləndirilməsi
ilə bağlıdır. Bu gün Bakı
şəhəri və Abşeron yarımadasının su təchizatı
4 mənbə hesabına təmin olunur. Buraya Xaçmaz,
Kür, Ceyranbatan və Oğuz-Qəbələ su mənbələri
daxildir. Bu yaxınlarda istismara verilməsinin bir
illiyini qeyd etdiyimiz Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri
hazırda paytaxtımızın içməli su təchizatında
müstəsna rol oynayır. Qeyd edim ki,
indi bu kəmərlə paytaxta saniyədə 5 kubmetr su daxil
olur. Bu kəmərin istifadəyə verilməsi
ilə paytaxtın su təchizatında əsaslı
dönüş yaranıb. Nəticədə şəhərin
mərkəzi hissəsində fasiləsiz su alan
abunəçilərin xüsusi çəkisi 80 faizi
keçib. Eyni zamanda, Nizami, Xətai,
Sabunçu, Suraxanı rayonlarında suyun verilmə qrafiki
artırılıb. Amma əsas hədəfimiz az elektrik enerjisi sərf etməklə əhalini
fasiləsiz su ilə təmin etməkdir. Bunun
üçün şəhərin relyefcə yüksək
nöqtələrində yerləşən su anbarlarından
istifadə etməklə su şəbəkəsində
özüaxımlı rejimlər yaradılmalıdır.
Artıq bu istiqamətdə konkret işlərə
başlamışıq. Belə ki,
Ceyranbatanda tikilən yeni sutəmizləyici qurğuda emal
olunan su dəniz səviyyəsindən 190 metr
hündürlükdə yerləşən anbara
qaldırılacaq. Buradan isə yeni çəkiləcək
kəmər vasitəsilə özüaxımlı rejimdə
olmaqla Pirallahı qəsəbəsinə qədər yol boyu
yerləşən bütün yaşayış məntəqələrinə
su veriləcək. Onu da deyim ki, yol boyu yerləşən
bütün qəsəbələrin
yaxınlığında mümkün yüksəkliklərdə
tənzimləyici su anbarları da inşa olunur. Bu isə öz növbəsində həm Bakıətrafı
qəsəbələrin içməli su ilə fasiləsiz təminatına
imkan verəcək, həm də anbarlarda lazımi su
ehtiyatının toplanmasına şərait yaradacaq. Belə bir sistemin indiyədək mövcud
olmaması suyun birbaşa magistral kəmərlərdən
götürülməsi məcburiyyəti yaradırdı ki,
bu da su ehtiyatlarından səmərəsiz istifadəyə və
böyük su itkilərinə gətirib çıxarırdı.
Bir məsələni də qeyd edim ki, sutəmizləyici
qurğunun istifadəyə verilməsi və yeni
supaylayıcı şəbəkələrin
yaradılması Abşeronun böyük bir hissəsini əhatə
edəcək. Beləliklə də, bu
layihənin həyata keçirilməsi Abşeron
yarımadasının 2035-ci ilə qədərki
inkişafı nəzərə alınmaqla 2 milyon nəfərə
qədər əhalisinin yüksək keyfiyyətli içməli
su ilə təmin etməyə imkan yaradacaq.
Paralel olaraq ötən əsrin ortalarında
yaradılmış şəhər su təchizatı və
kanalizasiya şəbəkəsinin yenidən qurularaq genişləndirilməsi
işləri də görülür. Yerinə yetiriləcək
işlərin perspektiv inkişafı nəzərə
alınaraq aparılması məqsədilə Bakı şəhəri
və Abşeron yarımadası üzrə Master Planın
hazırlanmasına başlanılıb. Məhz
Master Planda öz əksini tapan həll variantları nəzərə
alınaraq şəhər daxilində yeni su xətləri və
kanalizasiya kollektorları, yağış kanalizasiya şəbəkəsi
tikilməyə başlanılıb. Yeni su
və kanalizasiya şəbəkəsi şəhərin
baş planında nəzərdə tutulan dəyişikliklər
nəzərə alınmaqla icra olunur.
-
Hazırda bütün dünyada içməli suyun keyfiyyətinin
artırılmasına xüsusi diqqət yetirilir. Bəs “Azərsu” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti
bu istiqamətdə nə kimi işlər görür?
- Bu, bizim
qarşımızda duran ən vacib məsələlərdən
biri, hətta deyərdim ki, birincisidir. Yeri gəlmişkən,
bu vacib məsələ dövlət başçısı cənab
İlham Əliyevin də daimi nəzarətindədir. Təsadüfi
deyil ki, ötən il sentyabr ayının
8-də Ceyranbatan ultrasüzgəcli sutəmizləyici
qurğunun təməlqoyma mərasimində Prezidentimiz “Su həyat
deməkdir. Təmiz su isə sağlam həyat
deməkdir. Biz istəyirik ki, Azərbaycan
vətəndaşları sağlam olsunlar, gənc nəsil
sağlam olsun” demişdir. Bir məsələni
də qeyd edim ki, ultrasüzgəcli sutəmizləyici
qurğularının inşası dünyada tamamilə yeni
bir sahədir. Mübaliğəsiz demək
olar ki, Ceyranbatanda tikilən qurğu məhsuldarlığına
görə dünyanın ən iri sutəmizləyici
qurğusudur. Müqayisə üçün deyim ki,
hazırda Moskva şəhərində 250 min kubmetrlik,
Almaniyada isə 80 min kubmetrlik, Türkiyədə 48 min
kubmetrlik qurğular mövcud olduğu halda, Ceyranbatan sutəmizləyici
qurğusunun sutkalıq gücü 520 min kubmetr təşkil
edəcək. Bu yeni texnologiyanın tətbiqi ilə
suyu bakteriyalardan tam təmizləmək mümkündür.
İçməli suyun keyfiyyətindən
söhbət düşmüşkən, onu da diqqətinizə
çatdırmaq istəyirəm ki, hazırda “Azərsu”
Açıq Səhmdar Cəmiyyəti Bakı şəhərində
dünya standartlarına tam cavab verən laboratoriya inşa
edir. Burada əsas məqsəd paytaxta daxil
olan içməli suyun keyfiyyətini daimi nəzarətdə
saxlamaqdan ibarətdir. Bu ilin yayında
istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulan yeni mərkəzi
laboratoriyanın köməyi ilə Dünya Səhiyyə Təşkilatının
içməli su ilə bağlı tələb etdiyi 75-dək
parametri öyrənməyə imkan verəcək. Bir sözlə, gələcəkdə həm
içməli suyun, həm də çirkab sularının hərtərəfli,
kompleks yoxlanılması məhz bu laboratoriyada həyata
keçiriləcək.
- Son illər
Azərbaycanın dövlət başçısı ölkə
regionlarının dinamik və tarazlı inkişafını
təmin etmək məqsədilə bir sıra vacib sənədlər,
mühüm proqramlar qəbul etmişdir. Regionlarla
bağlı başqa hansı layihələriniz var?
- Bakı
və Abşeron yarımadasına yönəldilən vəsaitlər
burada kifayət qədər su ehtiyatlarının
yaradılmasına imkan verəcək. Yəni,
Bakı istiqamətinə ötürülən suyun həcmi
xeyli artdığından Kür sutəmizləyici
qurğusunda emal olunan içməli suyun bir hissəsinin
ölkənin digər şəhərlərinə yönəltmək
imkanı yaranıb. Artıq Kür sutəmizləyici
qurğusu vasitəsilə ölkənin 7-8 rayonunun su təchizatının
həyata keçirilməsi ilə bağlı layihələr
işlənib. Layihəyə əsasən,
Talış kəndi yaxınlığında yerləşən
sutəmizləyici qurğudan Şirvan, Salyan, Neftçala, Biləsuvar,
Saatlı və Sabirabad istiqamətlərinə kifayət qədər
içməli su nəql olunacaq. Belə
yanaşmanın bir müsbət cəhəti də ondan ibarətdir
ki, layihənin reallaşdırılması təkcə rayon mərkəzlərini
deyil, eyni zamanda, 147 kəndin də su təchizatı problemini
həll etməyə imkan yaradacaq. Bundan başqa içməli
sudan daha çox əziyyət çəkən
kəndləri də müəyyənləşdirmişik və
onların su təchizatının aparılması
üçün layihələr işləyirik. Sudan daha çox əziyyət çəkən
130-a qədər kəndin su təchizatının
aparılması üçün təxirəsalınmaz tədbirlər
planı hazırlanıb və həyata keçirilməyə
başlanıb.
- Bakı şəhərinin əhalisinin sayının sürətlə artması, ətraf ərazilərdə yeni yaşayış massivlərinin salınması kanalizasiya şəbəkəsinin də əsaslı şəkildə yeniləşdirilməsini tələb edir...
- Bu, doğrudan da, belədir. “Azərsu” Aşıq Səhmdar Cəmiyyətinin qarşısında duran həlli vacib məsələlərdən biri də məhz böyük Bakının kanalizasiya şəbəkəsinin yenidən qurulmasından ibarətdir. Xatırlatmaq istəyirəm ki, ötən əsrin 70-ci illərində Bakının kanalizasiya şəbəkəsi yaradılarkən bütün çirkab sularının Hövsan Aerasiya Stansiyasına yönəldilməsi əsas götürülmüşdü. Şəhərin hazırkı inkişaf planı və işlənən Master Plan yaranan çirkab sularının bir hissəsinin şəhərin qərb hissəsinə yönəldilməsinin məqsədəuyğun olduğunu göstərir. Hazırda paytaxtın qərb hissəsində yaranan çirkab sular şəhərin, demək olar ki, mərkəzindən keçirməklə tamamilə əks istiqamətə nasoslardan istifadə etməklə böyük enerji sərfiyyatı hesabına Hövsan Aerasiya Stansiyasına ötürülür. “Azərsu” ASC sözügedən problemin həlli istiqamətində konkret işlərə başlayıb. Bu məqsədlə Lökbatan dairəsi yaxınlığında məhsuldarlığı sutkada 400 min kubmetr olacaq yeni təmizləyici qurğunun inşasına başlanılıb. Bununla da, Xırdalan şəhərinin və ətraf ərazilərin çirkab sularının Lökbatan təmizləyici qurğusuna ötürülməsi təmin olunacaq. Bundan əlavə, Böyükşor gölü yaxınlığında yerləşən 4 saylı kanalizasiya nasos stansiyasından şəhər istiqamətinə qaldırılan çirkab suların da yeni tikiləcək tunel vasitəsilə özüaxımlı rejimdə olmaqla bu qurğuya yönəldiləcək. Yeri gəlmişkən, bir məsələni də qeyd edim ki, Abşeron yarımadası quraq bir ərazi olduğundan burada yaşıllaşdırma işlərinin aparılmasına ciddi ehtiyac var. Lökbatan çirkab təmizləyici qurğusu istifadəyə verildikdən sonra burada təmizlənmiş suyun bir qismi təkrar istifadəyə qaytarılaraq yaşıllıqların salınmasında istifadə ediləcək.
Bakı şəhəri gündən-günə dəyişir, gözəlləşir. Artıq ölkəmizin paytaxtı dünyanın ən yaraşıqlı şəhərlərinin sırasına qoşulur. Bu məsələni xüsusi diqqət mərkəzində saxlayan Prezident İlham Əliyev Bakı bulvarının genişləndirilərək Bayraq Meydanından Sultan burnuna qədər uzadılması ilə bağlı göstəriş verib. Belə olan halda, “Zığ-1” və “Zığ-2” kanalizasiya nasos stansiyaları da yeni bulvarın ərazisinə düşəcək. Bulvarın təmizliyinin qorunmasını təmin etmək məqsədilə Sultan burnunadək 4 kilometr uzunluğunda yeni tunel tikiləcək və mövcud kanalizasiya nasos stansiyaları ora köçürüləcək və bulvar ərazisindən çıxarılacaq. Yeri gəlmişkən, hazırda Abşeronun bəzi sahilboyu ərazilərində çirkab suları təmizlənmədən dənizə axıdılır. Bunun qarşısını almaq üçün sahil boyu müxtəlif ərazilərdə 11 ədəd lokal çirkab sutəmizləyici qurğunun inşası nəzərdə tutulur. Pirşağı qəsəbəsində tikiləcək çirkab sutəmizləyici qurğu Koreya hökumətinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçiriləcək. Onu da deyim ki, Pirşağıda tikiləcək qurğu ən modern tipli olacaq və təmizlənmiş sudan həm texniki, həm də suvarma məqsədilə istifadə etmək mümkün olacaq.
- “Azərsu” ASC həyata keçirdiyi layihələrdə yeni texnologiyalardan necə istifadə edir?
- Bu gün “Azərsu” ASC-də işlərin keyfiyyətlə yerinə yetirilməsinə, material və avadanlıqların seçilməsinə xüsusi fikir verilir. Həyata keçirilən layihələrdə Avropa ölkələrində və Türkiyədə istehsal olunan avadanlıq və qurğulardan istifadə edilir. Artıq Bakıda yeni tunellər Almaniya istehsalı olan avadanlıqlarla qazılır. Sifarişlərimizi Türkiyənin bu sahədə ixtisaslaşmış, eləcə də, qabaqcıl texnologiyalardan istifadə edən yerli şirkətlərimiz yerinə yetirir. Layihələrin həyata keçirilməsi üçün su təchizatı və kanalizasiya sistemləri sahəsində tanınmış şirkətlərin məsləhət xidmətlərindən istifadə olunur. Layihələrin yüksək keyfiyyətlə işlənməsi üçün Səhmdar Cəmiyyətin nəzdində xüsusi layihə ekspertiza qrupu yaradılıb və bu qrupa xarici mütəxəssislər də cəlb olunub. Eyni zamanda, bizim mütəxəssislər təcrübə toplamaq üçün Türkiyə, Almaniya, Fransa, Hollandiya, Rusiyaya ezam olunurlar. “Azərsu” ASC-nin rəhbərliyi kadr potensialının gücləndirilməsinə də xüsusi önəm verir. Artıq gənc mütəxəssislərin seçimini aparmışıq və onları təcrübə keçmək üçün xarici ölkələrə göndərəcəyik. Bununla yanaşı, “Azərsu” ASC-də Təlim Tədris Mərkəzinin yaradılması istiqamətində işlərə başlanıb.
Nadir AZƏRİ
Yeni Azərbaycan.-
2012.- 22 fevral.- S.5.