Azərbaycanın Xocalı soyqırımının dünyada tanınması istiqamətində həyata keçirdiyi tədbirlər müsbət nəticələrini verməkdədir

Milli Məclisin deputatı İmamverdi İsmayılov www.yap.org.az saytına müsahibə verib:

- İmamverdi müəllim, fevralın 26-sı bəşər tarixinin ən böyük soyqırımlarından olan Xocalı qətliamının 20-ci ildönümüdür. Ümumiyyətlə, ermənilərin törətdiyi ən böyük vəhşiliklərdən olan Xocalı soyqırımını insanlığa qarşı cinayət olaraq necə səciyyələndirərdiniz?

- Ermənilərin xalqımıza qarşı apardığı soyqırım siyasəti nə bu günün, nə dünən işidir. Onlar bu terror siyasətini iki yüz ildir ki, müəyyən fasilələrlə davam etdirirlər. Son iki yüz illik tarixin hər bir səhifəsini çevirəndə erməni vəhşiliyini, vandalizmini görməmək mümkün deyil. Onların yüz illərdir beyinlərində bəslədikləri qondarma xəyalların həyata keçməsi üçün qeyri-insani yollardan istifadəyə can atması hər zaman qanlı qətliamlara, insanlığa sığmayan faciələrə yol açıb. 1905-1907, 1918 və 1920-ci illərdə, o cümlədən müasir tariximizdəki Qaradağlı, Xocalı soyqırımları, işğal olunan rayonlarımızda aparılan qətliamlar onların çirkin və məkrli niyyətləri reallaşdırmaq üçün apardıqları siyasətin tərkib hissəsidir. Bu səbəbdən də ermənilərin apardığı siyasət məhz terror siyasətidir. Təəssüf ki, bizim sülhpərvərliyimizdən istifadə edən erməni şovinistləri XX əsrin sonunda yeni bir qanlı soyqırımına imza atdılar. 1992-ci ilin fevralın 26-da baş verən Xocalı faciəsi bəşər tarixinin ən qanlı səhifələrindən biridir. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev bu faciə haqqında demişdi ki, “Bu amansız və qəddar soyqırımı aktı insanlıq tarixinə ən qorxulu kütləvi terror aktlarından biri kimi daxil oldu”. Həqiqətən də, Xocalı soyqırımı dünya tarixinə humanizmə təcavüz aktı kimi yazıldı.

- Siz Xocalı faciəsinin baş verməsini hansı amillərlə əlaqələndirərdiniz? Bu faciədən qaçmaq mümkün idimi?

- Əslində, Xocalı faciəsi bir gecənin olayı deyildi. Ermənilər bu faciəyə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi başlandıqdan, bəlkə də başlamamışdan öncə hazırlıq görmüşdü. Onlar Qarabağın digər ərazilərində də bu cür faciələr törətməyə çalışsalar da, bunun ən dəhşətlisini Xocalıda həyata keçirdilər. Xocalı faciəsinə gedən yolun başlanğıcı isə 1988-ci ilə, yəni, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin daha aydın şəkildə meydana çıxdığı dövrə təsadüf etdi. Elə həmin vaxtdan Xocalı soyqırımının əsası qoyulmuşdu. Ümummilli lider Heydər Əliyevin SSRİ Siyasi Bürosundan istefasından sonra erməni akademik Aqanbekyan Parisdə verdiyi açıqlamada Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti ilə bağlı SSRİ rəhbərliyinə təklif verdiklərini açıqladı. Ermənilər sovet təhlükəsizlik orqanlarının əli ilə Azərbaycanın bir sıra bölgələrində iğtişaşlar törətdilər və bununla da Ermənistanda yaşayan azərbaycanlıları öz dədə-baba yurdlarından deportasiya etmək üçün zəmin yaratdılar. Qarabağ müharibəsində rusların aşkar şəkildə ermənilərə yardım etməsi gizli fakt deyil. Hətta törədilən qətllərdə iştirak etmiş rus, erməni hərbçilərinin adı bu gün açıq şəkildə bəyan edilir. Erməniləri silah sursatla tam təmin edən, canlı qüvvə ilə kömək göstərən imperiya dairələri azərbaycanlılarda olan ov tüfəngini zorla yığırdılar. O dövrdə Azərbaycanda rəhbərlikdə olanlar hələ də Kremlin əmrlərindən çıxa bilmirdi. Məhz belə bir vəziyyətdə Xocalı soyqırımı baş verdi. Ermənilər 366-cı alayın köməyilə tarixə ən dəhşətli qanlı səhifələrdən birini yazdılar. Bu gün də üstündən 20 il keçən həmin faciəni əks etdirən fotoşəkillərə, videomateriallara baxmaq çox ağrılıdır.

- Əsası Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan və bu gün Prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə uğurla inkişaf etdirilən xarici siyasət kursu Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında mühüm rol oynayır. Bu mənada Xocalı soyqırımının da dünyada tanınması istiqamətində mühüm işlər görülür...

- Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin 1993-cü ilin iyununda xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra Xocalı soyqırımına siyasi-hüquqi qiymətin verilməsi mümkün oldu. Ümummilli liderimizin təşəbbüsü ilə Milli Məclis 1994-cü il fevralın 24-də “Xocalı soyqırımı günü haqqında” xüsusi qərar qəbul etdi, sənəddə hadisənin baş vermə səbəbləri, günahkarlar təfsilatı ilə açıqlandı. Eyni zamanda, Xocalı faciəsi ilə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, erməni qəsbkarlarının beynəlxalq müstəvidə ifşası mühüm vəzifələr kimi önə çəkildi. Ümummilli liderimizin “Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə sükut dəqiqəsi elan edilməsi haqqında” 25 fevral 1997-ci il tarixli Sərəncamı ilə hər il fevral ayının 26-sı saat 17.00-da Azərbaycan Respublikasının ərazisində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi ehtiramla yad edilir. Həqiqətən də, son illərdə Xocalı həqiqətlərinin dünyaya tanıdılması, Ermənistanın keçmiş sovet hərbi dairələrinin dəstəyi ilə həyata keçirdiyi insanlıq əleyhinə cinayətin beynəlxalq miqyasda ifşası istiqamətində xeyli iş görülüb, xarici dillərdə kitablar, sənədlər dərc olunub, Xocalı soyqırımı ilə bağlı müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar öz mövqeyini açıqlayıb. Bu mənada Pakistan və Meksika parlamentlərinin qəbul etdiyi qətnamələr xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Bu, Xocalı soyqırımının dünyada tanınması istiqamətində görülən işlərin müsbət nəticələridir.

Bu istiqamətdə Heydər Əliyev Fondunun xidmətləri yetərincədir. Məhz Heydər Əliyev Fondunun rəhbəri, UNESCO-nun və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə bir sıra ölkələrdə Xocalı soyqırımı ilə bağlı tədbirlər keçirilir. Bununla yanaşı, 2010-cu ilin yanvarın 31-də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv dövlətlərin Parlament İttifaqının Uqandanın Kambala şəhərində keçirilən və 51 ölkənin parlament nümayəndələrinin iştirak etdiyi VI konfransında “Xocalıya ədalət” beynəlxalq kampaniyasına dəstək çərçivəsində xüsusi qətnamə qəbul edilib. Qeyd etmək lazımdır ki, bu sənəd beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən Xocalı faciəsini insanlığa qarşı cinayət kimi tanıyan ilk qətnamə sayılır. Bu yaxınlarda isə İƏT Parlament İttifaqının İndoneziyada keçirilən toplantısında Xocalı qətliamı soyqırım aktı kimi qiymətləndirili. Bu prosesdə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla xanım Əliyevanın fəaliyyəti xüsusi qeyd edilməlidir. Bu isə Azərbaycanın soyqırımın dünyada tanıdılması istiqamətində apardığı siyasətin uğuru sayılmalıdır. Bilirsiniz ki, hazırda dünyanın bir çox ölkələrində Xocalı faciəsinin 20-ci ildönümü ilə bağlı tədbirlər keçirilir. Azərbaycan dövləti bu istiqamətdə öz addımlarını davam etdirir və Xocalı soyqırımının dünya birliyində tanınması yönündə aparılan fəaliyyət müsbət nəticələrini verməkdədir.

Fevralın 26-da Türkiyədə faciə ilə bağlı böyük bir yürüş keçiriləcək. Bütün bunlar onu göstərir ki, Azərbaycan dövləti Xocalı həqiqətlərinin dünyaya tanınması istiqamətində çoxşaxəli fəaliyyət nümayiş etdirir.

- Siz parlamentdə işğal olunmuş iki rayonun seçicilərini təmsil edirsiniz. Bu mənada dövlətimizin qaçqın və məcburi köçkünlərimizlə bağlı siyasətini, görülən işləri necə dəyərləndirirsiniz?

- Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev hər zaman bildirir ki, biz işğal altında olan torpaqlarımızın hər qarışını azad edəcəyik. Və Dağlıq Qarabağ, işğal olunmuş digər rayonların azad edilməsi dövlətimizin əsas vəzifəsidir ki, bu istiqamətdə gedən fəaliyyətdə ölkəmizin apardığı siyasi kursun nəticələri hər kəsə bəllidir. Artıq Azərbaycan bütün dünyaya sübut edib ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi məhz ermənilərin qeyri-konstruktiv mövqeyi nəticəsində öz həllini tapmır. Bu baxımdan bildirmək istəyirəm ki, 2011-ci ilin iqtisadi-sosial yekunlarına və 2012-ci ildə qarşıda duran vəzifələrə dair Nazirlər Kabinetinin iclasında da möhtərəm Prezidentimiz bir daha bildirdi ki, lazım gəldiyi anda Azərbaycan Ordusu işğal altında olan torpaqlarımızı azad etməyə hazırdır. Bu baxımdan birmənalı şəkildə qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüş insanlar dövlətimizə inanır, möhtərəm Prezidentimizi dəstəkləyirlər. Bu insanların sosial rifahı, həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı sistematik, davamlı işlər görülür. Bildiyiniz kimi, bir neçə ildir ki, çadır şəhərcikləri ləğv edilib və orada məskunlaşmış qaçqın və məcburi köçkünlərin yaşaması üçün yeni qəsəbələr salınıb. Qeyd edim ki, möhtərəm Prezidentimizin rəhbərliyi altında qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial rifahının yüksəldilməsi istiqamətində əhəmiyyətli qərarlar, dövlət proqramları qəbul edilib. “Qaçqınların və məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması və məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı”, “Məcburi köçkün ailələrinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılmasına dair əlavə tədbirlər haqqında” Sərəncam bu mənada xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Ümumiyyətlə, qeyd edim ki, məcburi köçkünlərin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması istiqamətində dövlət başçısı tərəfindən 20-yə yaxın Fərman və Sərəncam imzalanıb. Bütün bu Fərman və Sərəncamlar əməli-praktik işlərin görülməsi üçün əsasdır. Bu Fərman və Sərəncamlar qısa müddət ərzində Azərbaycanda çadır şəhərciklərinin ləğvi, o cümlədən məcburi köçkünlərin sosial rifahının yüksəlməsində mühüm rol oynayır. Yəni dövlətimiz hər zaman bu məsələyə xüsusi diqqət yetirir.

Yeni Azərbaycan.- 2012.- 25 fevral.- S.6.