Azərbaycanda İKT sahəsi sürətlə inkişaf edir

YAP-ın təşəbbüsü ilə “Azərbaycan-2020: Gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının rabitə və informasiya texnologiyaları bölümünün hazırlanması ilə əlaqədar dəyirmi masa keçirilib

Dünən Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) təşəbbüsü ilə “Hilton” hotelində “Azərbaycan-2020: Gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının rabitə və informasiya texnologiyaları bölümünün hazırlanması ilə əlaqədar dəyirmi masa keçirilib. Dəyirmi masada çıxış edən YAP Sədrinin müavini-İcra katibi, millət vəkili Əli Əhmədov Azərbaycanın bugünkü iqtisadiyyatının sürətlə modernləşdiyini bildirib. Modernləşmənin səbəbləri haqqında danışan Əli Əhmədov qeyd edib ki, səbəblərdən birincisi Azərbaycan iqtisadiyyatının keyfiyyətcə yeni bir inkişaf mərhələsinə çatmasıdır ki, bu mərhələnin sonrakı inkişafı isə yeni struktur dəyişikliklərinin həyata keçirilməsini tələb edir. “Digər səbəb Azərbaycan iqtisadiyyatının daha qətiyyətlə dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya etməsidir. Azərbaycan iqtisadiyyatının lokomotivi rolunu uğurla yerinə yetirən neft amili son illər ərzində ölkəmizdə yeni bir iqtisadi və sosial modelin formalaşmasına gətirib çıxarıb. Azərbaycanın iqtisadi inkişafı həyatımızın bütün sferalarındakı dəyişikliklər, bütövlükdə ölkəmizin yeni bir inkişaf mərhələsinə gəlib çatması təbii ki, bu amilin bilavasitə təsirinin altında baş verib” - deyə, YAP Sədrinin müavini vurğulayıb.

Əli Əhmədovun sözlərinə görə, inkişaf elə bir mərhələyə gəlib çatıb ki, sonrakı mərhələnin həyata keçirilməsi çox əhəmiyyətli və müasir tələblərə cavab verən struktur dəyişikliklərinin həyata keçirilməsini olduqca vacib tələbat kimi qarşıya qoyub. O qeyd edib ki, bununla əlaqədar olaraq Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Azərbaycan-2020: Gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının hazırlanması ilə bağlı çox əhəmiyyətli Sərəncam imzalayıb: “Bu Sərəncamın qarşıya qoyduğu başlıca vəzifə Azərbaycanın gələcək inkişaf perspektivlərini, o cümlədən də, iqtisadi inkişaf perspektivlərini müəyyənləşdirmək, son illərdə formalaşmış Azərbaycanın iqtisadi inkişaf modelini təkmilləşdirmək, dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyanı sürətləndirmək üçün daha qabaqcıl, müasir iqtisadi çağırışlara cavab verən iqtisadiyyatın sahələrini formalaşdırmaqdan ibarətdir. Hazırda bu konsepsiya üzərində iş aparılmaqdadır”.

Əli Əhmədov qeyd edib ki, Yeni Azərbaycan Partiyası cəmiyyətimizi bu konsepsiyanın hazırlanmasilə əlaqədar aparılan işlərlə tanış etmək niyyəti ilə bu cür dəyirmi masalar keçirir, təqdimatlar aparılır. “Bu gün biz Azərbaycan iqtisadiyyatının aparıcı sahəsinə çevrilməli olan və bu iddianı açıq şəkildə ortaya qoymuş çox vacib sahəsi ətrafında söhbət aparacağıq. Bu da İKT sahəsidir ki, həm hörmətli Prezidentimizin dəfələrlə qeyd etdiyi kimi, həm də bütövlükdə iqtisadi strukturda baş verən dəyişikliklərin ortaya qoyduğu reallıqlardan çıxış edərək deyə bilərik ki, bu sahənin inkişaf potensialı və perspektivləri gələcək Azərbaycan iqtisadi modelinin ümumi görüntüsünün və mahiyyətinin yaranmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Təbii ki, İnkişaf Konsepsiyasının əsas sahələrindən birini də məhz İKT-nin sürətli inkişafı təşkil edir. Bu istiqamətdə Azərbaycanda çox böyük layihələr həyata keçirilməkdədir. Bu layihələrin müəyyən hissəsi ilə əlaqədar Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi tərəfindən cəmiyyətə mütəmadi məlumatlar verilir. Bu tədbirimizdə də İKT sahəsində gələcəyə hesablanmış işlərlə bağlı geniş təqdimat olacaq” - deyə, YAP Sədrinin müavini vurğulayıb.

Dəyirmi masada rabitə və informasiya texnologiyaları naziri Əli Abbasov ölkəmizdə İKT-nin inkişafı və gələcəkdə bu sahə ilə bağlı həyata keçiriləcək layihələr haqqında geniş məlumat verib. Ə.Abbasov bildirib ki, dövlət başçısının bu Sərəncamı və onun əhəmiyyəti ölkəmizdə geniş müzakirə olunur. Nazirin sözlərinə görə, konsepsiya çərçivəsində Azərbaycanda ÜDM-nin 2020-ci ilədək iki dəfə artaraq hazırkı 50 mlrd. manatdan 100 mlrd. manata çatacağı gözlənilir: “Artımın əsasən qeyri-neft sektoru hesabına olması nəzərdə tutulub. Bu artıma çatmaq üçün Azərbaycanda ÜDM-in orta illik artım tempi 5,5-6 faiz olmalıdır. Ümumiyyətlə, İKT-nin 10 faiz inkişafı iqtisadiyyatın 1 faiz inkişafına səbəb olur”.

Ölkəmizdə rabitə və İKT-nin inkişafından danışan Ə.Abbasov qeyd edib ki, bu sahədə əsas hədəflər innovasiya yönümlü iqtisadiyyatın yaradılması, informasiya cəmiyyətinə tam keçid, elektron idarəetmə sahəsində yeni xidmətlərin göstərilməsi və gələcəyə hesablanmış infrastrukturun yaradılmasıdır. Onun sözlərinə görə, 2011-ci ildə İKT sahəsindən 1,8 mlrd. manat gəlir əldə olunub, 2020-ci ildə isə bu rəqəmin 9,3 mlrd. manata çatacağı gözlənilir: “2011-ci ildə sahənin ümumi artım tempi 13 faiz olub. Bu gəlirlərə çatmaq üçün orta illik artım tempi 20 faiz olmalıdır. Hazırda Azərbaycan bu sahədə orta dünya göstəricilərinin səviyyəsini keçib və inkişaf edən ölkələrlə inkişaf etmiş ölkələr arasında yer tutur. Ümumiyyətlə, 2020-ci ilədək İKT sektorunun beş dəfə artması gözlənilir”.

Ə.Abbasov İKT-nin inkişafı üzrə üç əsas komponenti açıqlayıb. Bunlar infrastrukturun inkişafı, xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması və İKT-nin digər sektorlarda katalizator rolunun artırılmasıdır: “Bu səviyyəyə çatmaq üçün ilk növbədə, telekommunikasiya, əsasən də genişzolaqlı internet inkişaf etdirilməlidir. Artıq Azərbaycan 4G xidmətini istifadəyə vermək üzrədir. Bütün mobil rabitə operatorları bu xidməti göstərməyə başladıqdan sonra Azərbaycan 4G-nin tətbiq olunduğu 40-cı ölkə olacaq”.

Nazir İKT üzrə ixracyönümlü istehsalı məhdudlaşdıran amilləri də sadalayıb. Onun sözlərinə görə, bunlar İKT sahəsində vergi güzəştlərinin tətbiq olunmaması və bu sahədə fəaliyyət göstərən şirkətlərin maliyyələşdirilməsində mövcud olan problemlərdir: “Gömrük rüsumlarının yüksək olmaması idxalı təşviq edir. Əslində isə, ixracı təşviq etmək lazımdır”.

Ə.Abbasov vurğulayıb ki, bu ilin sonuna Azərbaycanda İKT-nin artım tempinin 15,4 faiz, 2013-cü ildə 14,8 faiz, 2014-cü ildə 14,4 faiz, 2015-ci ildə 14,3 faiz, 2016-cı ildə 12,8 faiz təşkil edəcəyi gözlənilir. Nazir qeyd edib ki, Azərbaycan 2015-ci ilədək fiberoptik infrastrukturun inkişafına 342 mln. dollar investisiya yatıracaq. Onun sözlərinə görə, investisiya Dövlət Neft Fondu tərəfindən qoyulacaq: “Bu sahə rentabelli olduğundan, investisiya məbləğinin 40 faizi reinvestisiya olunacaq. Hazırda Azərbaycanda fiberoptik kanallar ölkə ərazisinin 75 faizini əhatə edir”.

Ə.Abbasov bildirib ki, Azərbaycan hökumətinin İKT xərcləri 2020-ci ildə 3,6 mlrd. dollar təşkil edəcək. Onun sözlərinə görə, təxminən bu qədər də vəsait özəl sektor tərəfindən yatırılacaq ki, nəticədə 2020-ci ildə Azərbaycanda İKT sahəsinə qoyulan sərmayələrin həcmi 7,2 mlrd. dollara çatacaq. Nazir qeyd edib ki, 2020-ci ildə Azərbaycan hökumətinin İKT xərcləri kosmik sənayenin inkişafına 1 mlrd. dollar, yerüstü və simsiz rabitə şəbəkəsinin inkişafına 1 mlrd. dollar, elektron hökumət və kibercinayətkarlıqla mübarizəyə 1 mlrd. dollar, regional iqtisadi zonaların yaradılmasına 500 mln. dollar, rəqəmsal TV-nin inkişafına 100 mln. dollar təşkil edəcək. O əlavə edib ki, Azərbaycanın İKT, rabitə və poçt sahələrindən ümumi gəlirləri 2011-ci ildə 1,8 mlrd. dollar idisə, 2012-ci ildə 2 mlrd. dollar, 2013-cü ildə 2,4 mlrd. dollar, 2014-cü ildə 2,9 mlrd. dollar, 2015-ci ildə 3,5 mlrd. dollar, 2016-cı ildə 4,2 mlrd. dollar, 2017-ci ildə 5,1 mlrd. dollar, 2018-ci ildə 6,2 mlrd. dollar, 2019-cu ildə 7,6 mlrd. dollar, 2020-ci ildə 9,3 mlrd. dollar, 2021-ci ildə 11,4 mlrd. dollar, 2022-ci ildə 14 mlrd. dollar təşkil edəcək. “Ümumiyyətlə, Azərbaycan iqtisadiyyatında istehsalın İKT-dəki payının 2020-ci ildə hazırkı 9,54 faizdən 25 faizədək, İKT-nin ÜDM-dəki payının isə hazırkı 2,5 faizdən 10 faizədək çatacağı gözlənilir” - deyə, nazir vurğulayıb.

Tədbirdə çıxış edən Azərbaycan Texniki Universitetinin rektoru Havar Məmmədov ölkəmizdə İKT-nin neft-qaz sektorundan sonra ikinci prioritet sahə olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, İKT bilik iqtisadiyyatının inkişafında xüsusi rol oynayır: “Prezident İlham Əliyev neft kapitalının insan kapitalına çevriləcəyini bəyan edib. Biz bu ideyanın uğurlu nəticələrini görməkdəyik. Bu gün biz İKT-nin elm və təhsil sahəsinə tətbiqinin əhəmiyyətini görməkdəyik. Bunun nəticəsində ali məktəblərdə tədrisin keyfiyyəti yüksəlir, kadr hazırlığı daha da təkmilləşdirilir”.

AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun direktoru Rasim Əliquliyev YAP-ın təşəbbüsü ilə keçirilən bu tədbirin əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirib. Onun sözlərinə görə, ölkəmizdə İKT-nin inkişafı dövlət siyasətinin prioritetini təşkil edir: “Azərbaycanda İKT-nin inkişafının əsası Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulub. Hazırda Prezident İlham Əliyev bu siyasəti uğurla davam etdirir. Son illər İKT-nin inkişafı ilə bağlı dövlət başçısının imzaladığı Sərəncamlar bu faktı təsdiq edir”.

İKT sahəsində ölkəmizin qazandığı nailiyyətlərin göz qabağında olduğunu deyən R.Əliquliyevin fikrincə, artıq Azərbaycan bu məsələdə də model kimi çıxış edir: “Son 10 ildə Azərbaycanda İKT sahəsində əldə olunmuş nailiyyətlər informasiya cəmiyyətinin formalaşmasına gətirib çıxarıb. Bu cəmiyyət açıq olduğu üçün ölkənin qarşısında milli maraqların təminatı, təhlükəsizlik və qlobal dünyaya inteqrasiya problemlərini qoyur. Düşünürəm ki, bu məsələlər “Azərbaycan- 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında öz əksini tapacaq”.

AMEA-nın müxbir üzvü, millət vəkili Asəf Hacıyev də İKT sektorunun cəmiyyət və ölkə həyatı üçün önəmini vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, hazırda bir çox dövlətlər bu sahədə liderliyi ələ almağa çalışır. Çünki İKT olmadan güclü inkişaf mümkün deyil: “Ölkəmizdə İKT-dən gələn gəlirlər 5-6 ildən sonra iki dəfə artacaq. Gələcəkdə bu sahənin gəlirləri ÜDM-in 80 faizini təşkil edəcək. Verilən məlumatlardan göründüyü kimi, ötən il Azərbaycanda İKT sahəsində gələn gəlir 1,8 milyard dollar həcmində olub və 35 ildən sonra bu gəlirlər 200 milyard dollara çatacaq. Bu o deməkdir ki, İKT gəlirləri neft gəlirlərini də ötəcək. Bu gün dövlət xətti ilə 150 gəncimiz dünyanın nüfuzlu ali məktəblərində İKT sahəsi üzrə təhsil alır. Bu fakt dövlətimizin İKT sahəsinə olan diqqətinin nümunəsidir”.

AMEA-nın Kibernetika İnstitutunun direktoru Telman Əliyev YAP-ın təşəbbüsü ilə keçirilən bu tədbiri yüksək qiymətləndirib və İKT sahəsində mövcud vəziyyətin ictimaiyyətə çatdırılması baxımından əhəmiyyətini vurğulayıb. T.Əliyev qeyd edib ki, İKT sahəsində gəlirlərin artması təqdirəlayiqdir: “Bu gəlirlər daxili və xarici gəlirlər hesabına əldə edilir. Çalışmaq lazımdır ki, xaricdən gələn gəlirlər daha da artsın”.

O, bu məsələ ilə bağlı təkliflərlə çıxış edib. T.Əliyevin daha bir təklifi seysmik proseslərlə bağlı olub: “Konservasiya olunmuş neft quyuları vasitəsilə yeraltı antenalar yerləşdirmək olar ki, bununla da seysmik prosesləri izləmək mümkündür. Hazırda ölkəmizdə belə 4 neft quyusu var. Biz onların vasitəsilə Türkiyədə baş verən son zəlzələnin (zəlzələnin dəqiq yeri müəyyənləşməmişdi) olacağını 15 saat əvvəl öyrənə bilmişdik. Ona görə də, bu yöndə işlər davam etdirilməlidir”.

Dəyirmi masada çıxış edən YAP İdarə Heyətinin üzvü, professor Şahlar Əsgərov ölkəmizdə İKT-nin inkişafı ilə bağlı fikirlərini bildirib. İKT-nin cəmiyyətin inkişafında əhəmiyyətini vurğulayan Ş.Əsgərovun sözlərinə görə, ölkəmiz bu sahədə böyük nailiyyətlər əldə etməkdədir: “Yeni Azərbaycan Partiyası bu tədbirləri təşkil etməklə daim ictimai maraq kəsb edən məsələləri cəmiyyətə çatdırır. Bu, həmçinin, Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasətin təbliğatı deməkdir”.

Nardar BAYRAMLI

Yeni Azərbaycan.- 2012.- 20 iyun.- S.3.