Heydər Əliyevin sosial-iqtisadi siyasətini uğurla davam etdirən ölkə Prezidenti İlham Əliyev öz fəaliyyətində ölkəmizin ekoloji durumuna xüsusi diqqət və qayğı göstərir

Azərbaycan Respublikasının ekologiya və təbii sərvətlər naziri Hüseyn Bağırov www.yap.org.az saytına müsahibə verib:

- Hüseyn müəllim, mayın 10-da xalqımız Ulu öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 89-ci ildönümünü coşğu ilə qeyd etdi. Ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan tarixindəki yeri və rolu haqqında fikirlərinizi bilmək istərdik...

- Müasir Azərbaycan tarixinin bir çox parlaq səhifələri, heç şübhəsiz ki, Ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə, Onun irimiqyaslı və çoxşaxəli dövlətçilik fəaliyyəti ilə bağlıdır. Azərbaycana otuz dörd illik rəhbərliyi dövründə ölkənin bütün sahələr üzrə inkişafında, dövlət müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsində Onun xidmətləri ölçüyəgəlməzdir. Heydər Əliyev hələ sovet hakimiyyəti illərində var qüvvəsi ilə Azərbaycanın gələcək inkişafı, tərəqqisi, rifahı, xalqın həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması və cəmiyyətin firavanlığı naminə yorulmaq bilmədən çalışmışdır.

Azərbaycan xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi ən nadir və görkəmli şəxsiyyətlərdən biri, qüdrətli dövlət xadimi, dünya şöhrətli siyasətçi Heydər Əlirza oğlu Əliyev Azərbaycan tarixinin parlaq səhifələrini yazaraq ölkənin salnaməsində dərin iz qoymaqla, sözün həqiqi mənasında, onu qurub-yaratmışdır. Bu böyük şəxsiyyət titanik zəhməti, tükənməz enerjisi, işıqlı zəkası və dəmir iradəsi ilə daim xalqının, Vətəninin, dövlətinin xidmətində dayanmışdır.

Ümummilli lider Heydər Əliyev keçmiş ittifaqın iqtisadiyyatı üçün əlverişli xammal bazasına çevrilmiş Azərbaycanın yeni inkişaf strategiyasını böyük uzaqgörənliklə işləyib həyata keçirmişdir. Bunun nəticəsi kimi bir sıra əsas göstəricilər üzrə geridə qalmış Azərbaycan qısa müddətdə inkişafın yeni mərhələsinə qədəm qoyaraq tez bir zamanda keçmiş ittifaqın qabaqcıl respublikalarından birinə çevrilmiş, milli gəlir səviyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilmişdir. Bugünkü müstəqil Azərbaycan dövlətinin iqtisadi-siyasi əsaslarının, milli kadr potensialının formalaşması, ölkədə strateji əhəmiyyətli sənaye və istehsal müəssisələrinin açılması da məhz ötən əsrin 70-80-ci illərinə təsadüf edir. Heydər Əliyevin qətiyyətli iradəsi və təşəbbüskarlığı ilə keçmiş SSRİ-nin bir sıra strateji əhəmiyyətli müəssisələri məhz Azərbaycanda inşa olunmuş, bununla da respublikamızın gələcək müstəqilliyinin iqtisadi əsasları formalaşdırılmışdır.

- Azərbaycanın təbii sərvətlərinin, ekologiyasının mühafizəsi ilə bağlı Ümummilli lider Heydər Əliyevin gördüyü işlər haqqında fikirlərinizi bilmək istərdik. Rəhbərlik etdiyiniz nazirlik Ulu öndərin bu istiqamətdəki tövsiyələrini hansı səviyyədə yerinə yetirməkdədir?

- Ulu öndər Azərbaycanda rəhbər olduğu müddətdə bütün sahələrdə olduğu kimi ekoloji problemlərin həlli məsələlərini də daim diqqət mərkəzində saxlayıb. Dahi rəhbər ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması, ətraf mühitin mühafizəsi, eləcə də təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə məsələlərinə xüsusi qayğı ilə yanaşıb. Onun hakimiyyəti illərində ölkəmizdə ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində ekoloji siyasət yeni vüsət alıb və formalaşmağa başlayıb. 1969-1982-ci illərdə respublikamızda həyata keçirilən təbiəti mühafizə tədbirlərinin təşəbbüskarı Heydər Əliyev olmuşdur. Məhz Onun təşəbbüsü ilə keçən əsrin 70-ci illərində həyata keçirilən yaşıllaşdırma tədbirləri nəticəsində Abşeron yarımadası yaşıl libasa bürünməyə başlamışdır. 1970-ci ilə qədər Bakı şəhərində 3 min hektara qədər yaşıllıq sahəsi mövcud idisə, Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbərlik etdiyi həmin illərdə yaşıllıqların sahəsi 17 min hektara qədər çatdırılımışdı.

Bu dövrdə ətraf mühitin mühafizəsi, təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə olunmasına dair 8 qanun qəbul olunmuş, hökumət səviyyəsində 30-dan artıq qərar təsdiq edilmişdir.

Azərbaycan öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbi ilə yenidən hakimiyyətə gəlmiş Ulu öndərimiz ekoloji məsələləri bir daha ön cərgəyə çəkmiş, bu sahədə olan mövcud problemlərə xüsusi diqqət ayırmışdır. Bu dövrdə bir sıra yeni qanunlar-meşə, torpaq, su haqqında və s. qanunlar qəbul edilmişdir.

Ətraf mühitin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi məqsədilə Ulu öndərimizin Sərəncamına əsasən 2001-ci ilin may ayında Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yaradılmışdır.

Bir qədər sonra-2003-cü ildə isə Onun sərəncamları ilə “Ekoloji cəhətdən davamlı sosial-iqtisadi inkişafa dair” və “Meşələrin bərpası və artırılmasına dair” milli proqramlar təsdiq edilərək həyata keçirilmişdir.

Heydər Əliyevin sosial-iqtisadi siyasətini uğurla davam etdirən Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev öz fəaliyyətində ölkəmizin ekoloji durumuna xüsusi diqqət və qayğı göstərir.

Dövlət müstəqilliyinin bərpasından ötən iyirmi il ərzində aparılan uğurlu dövlət siyasəti nəticəsində ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişafı və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası sahəsində çox böyük nailiyyətlər əldə olunmuşdur. Müstəqil dövlət quruculuğu prosesində iqtisadi islahatların və inkişafın mahiyyət etibarı ilə yeni bir modeli yaranmış, makroiqtisadi sabitlik qorunub saxlanılmış və iqtisadi inkişafın dayanıqlılığı təmin edilmişdir.

Son illər əldə olunmuş nailiyyətlər dövlətin iqtisadi əsaslarını daha da möhkəmləndirərək qeyri-neft sektorunun, infrastruktur sahələrinin, regionların sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsi, yoxsulluğun azaldılması, ekoloji təhlükəsizliyin təmin olunması və digər məsələlərin həlli istiqamətində daha təsirli tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün imkanları genişləndirmişdir.

Bu gün də Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin tövsiyələri rəhbər tutularaq müstəqil Azərbaycan Respublikasının zəngin təbiətini, təbii sərvətlərini qorumaq və bərpa etmək üçün vaxtilə başlanılmış işlər davam etdirilir, bu istiqamətdə yeni-yeni layihələr həyata keçirilir, ekoloji problemlərin həllinə cəmiyyətin, yerli və beynəlxalq təşkilatların diqqəti cəlb olunmaqla dövlətin müəyyənləşdirdiyi ekoloji siyasət reallaşdırılır.

Uzun illər ərzində yaranmış ekoloji problemlər təhlil edilərək, onların kompleks həllinə yönəldilən və davamlı inkişaf prinsiplərinə əsaslanan 5 Milli və Dövlət Proqramı təsdiq edilərək icrasına başlanılmış, respublikamızda mövcud olan qoruq və yasaqlıqların əraziləri genişlənmiş, milli parklar yaradılmış, ətraf mühitin yaxşılaşdırılması istiqamətində tədbirlər həyata keçirilmişdir.

Ölkə rəhbərliyinin bilavasitə sədrliyi ilə ekoloji problemlərin müzakirəsinə həsr olunmuş müşavirələrin keçirilməsi, ətraf mühitlə bağlı qəbul olunmuş dövlət proqramlarının icrasına göstərilən diqqət, mövcud ekoloji problemlərin daha səmərəli həlli məqsədilə müvafiq sərəncamların imzalanması, bu sahənin ölkəmizdə prioritet məsələlər sırasına qaldırılmasına parlaq nümunədir.

- Hüseyn müəllim, Ümummilli lider Heydər Əliyev siyasətinin bu gün uğurla davam etdirilməsi nəticəsində ətraf mühitin mühafizəsi, təbii sərvətlərimizin qorunması məsələlərində ciddi nailiyyətlər əldə edilməkdədir. Qarşıda hansı vəzifələr durur və bu vəzifələrin uğurlu həlli istiqamətində nə kimi tədbirlər həyata keçirilir?

- Bəli, Ulu öndər Heydər Əliyev ideyalarını bu gün də yaşadaraq, möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi altında, insanların rifah halının yaxşılaşdırılması naminə, ətraf mühitin ən müasir metodların tətbiq edilməsi ilə idarə edilməsinə nail olunması istiqamətində yeni-yeni layihələr reallaşdırılır. Bu baxımdan, ölkəmizin ekoloji siyasəti qabaqcıl dünya ölkələri tərəfindən qəbul olunmuş davamlı inkişaf prinsipləri, Minilliyin inkişaf məqsədlərinə əsaslanaraq qurulub. Məlum olduğu kimi, 2012-ci ildə Rio de Janeyroda BMT-nin Davamlı İnkişaf üzrə Konfransı keçiriləcəkdir. Yoxsulluğun aradan qaldırılması, davamlı inkişaf kontekstində yaşıl iqtisadiyyat və davamlı inkişaf üzrə institusional çərçivə Dünya Sammitinin əsas mövzuları kimi müəyyən edilmişdir.

Hazırda BMT-nin iqtisadi və sosial gündəliyində xüsusi yeri olan konfransa hazırlıq məqsədi ilə başlanılmış proses çərçivəsində qlobal və regional müstəvidə hazırlıq iclasları keçirilir. Əhalinin daha yaxşı yaşaması, yoxsulluğun aradan qaldırılması, sosial rifahının təmin edilməsi və ekoloji təhlükələrin azaldılması üçün iqtisadi inkişafın yeni modelinin qurulması mühüm amillərdən biridir.

Azərbaycan hələ 2003-cü ildə davamlı inkişaf üzrə Milli proqram qəbul etmişdir. Minilliyin İnkişaf Məqsədlərindən biri olan Ətraf mühitin davamlılığını təmin etmək üzrə fəaliyyət planına əsasən davamlı inkişaf prinsipləri dövlət siyasəti və proqramlarına daxil edilmiş və təhlükəsiz içməli su və sanitariya xidmətləri ilə təmin olunmamışların sayını azaltmaq prioritet kimi qəbul edilmişdir.

Respublika Prezidentinin imzaladığı fərmanlarda, təsdiq etdiyi Milli və Dövlət proqramlarında bu hədəflərin reallaşması üçün vəzifələr müəyyənləşdirilmişdir. Bu proqramların əsas məqsədi ölkə iqtisadiyyatının, xüsusilə, qeyri-neft sektorunun dinamik inkişafına, əhalinin iqtisadi və sosial tələbatlarının daha dolğun təmin olunmasına, regionların inkişafına, ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə, ətraf mühitin mühafizəsinə yönəldilmiş dövlət əhəmiyyətli investisiya layihələrinin sistemli və səmərəli şəkildə həyata keçirilməsini təmin etməkdən ibarətdir.

- Azərbaycan Respublikasında “yaşıl iqtisadiyyata” keçid mərhələsi çərçivəsində hansı işlər görülür?

- Ölkədə iqtisadiyyatın bütün sahələrinin inkişafı ilə bağlı mövcud olan ekoloji problemlərin həll edilməsi üçün təmiz texnologiyaların tətbiqinə böyük yer verilir. “Yaşıl iqtisadiyyata” sərmayələrin cəlb olunması üçün ekoloji cəhətdən təmiz alternativ enerji mənbələrindən geniş istifadə etmək, istilik effekti yaradan qazları azaltmaq, sənaye, nəqliyyat, tikinti və digər sahələrdə enerjidən səmərəli istifadə üzrə tədbirlər həyata keçirilir.

Ölkəmizdə “yaşıl iqtisadiyyata” keçid mərhələsində ekoloji və iqtisadi tələblərə cavab verməyən çoxlu sayda müəssisələr bağlanmış, digərləri yenidən qurularaq modernləşdirilmiş, yeni aztullantılı və tullantısız texnologiyalar tətbiq olunmuşdur.

Təbii ehtiyatların mənimsənilmə intensivliyi, Xəzər hövzəsinin Azərbaycan Respublikası üzrə ekoloji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində daha əməli tədbirlərin həyata keçirilməsi, aparılan işlərin tam ekoloji nəzarətdə saxlanılması, eyni zamanda ekoloji ekspertiza tələblərinin mövcud dünya standartlarına uyğun qurulması problemlərin azalmasına, bu sahədə dönüşün yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Bu baxımdan istehsal intensivliyi ilə müşayiət olunan və formalaşan tullantıların ətraf mühitdən təcrid edilməsi, onların utilizasiyası və idarə olunması xüsusi prinsipiallıq kəsb edir. Nazirlik tərəfindən qoyulan tələblərin icrasını təmin etmək məqsədilə şirkətlər bu işə cəlb edilir. İnkişaf etmiş dövlətlərdən gətirilən yeni yaşıl texnologiya və qurğuların tətbiqinə icazə ilə bağlı Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə müraciətlərin sayı artmışdır.

Ekoloji hüquq pozuntularına görə məsuliyyətin artırılması ekoloji nəzarət sahəsində iqtisadi tənzimlənmə mexanizminin qurulmasına gətirib çıxarmışdır. Ümumilikdə ekoloji vəziyyət, təbii ehtiyatlar, onların mühafizəsi və bərpası davamlı iqtisadi inkişafın ümumi konsepsiyasının tərkib hissəsinə çevrilmişdir.

Keçmişdən miras qalmış ekoloji problemlərin aradan qaldırılması və səmərəli idarəetmə sisteminin yaradılması başqa sahələrdə olduğu kimi Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq miqyasda nüfuzunun artmasına təkan vermişdir.

Müasir dövrdə ətraf mühitin çirklənməsi, qlobal iqlim dəyişmələri bəşəriyyəti narahat edən əsas problemlərdəndir. Bunların həlli istiqamətində alimlər və mütəxəssislər tərəfindən müxtəlif fikirlər yürüdülür ki, bunlardan da ən önəmlisi alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadədir.

Son dövrlərdə dövlətlər özlərinin yanacaq-enerji balansına yeni enerji mənbələrinin cəlb edilməsinə çalışırlar. Bu yarışda külək, günəş, biokütlə, dalğa, qabarma-çəkilmə, kiçik çayların hidroloji enerjisi kimi qeyri-ənənəvi enerji mənbələri xüsusi yer tutur. Bu növ alternativ enerji mənbələrinin potensial imkanları sonsuzdur və onların ekoloji səmərəliliyi heç kəsdə şübhə doğurmur.

Ölkəmizdə alternativ enerji mənbələrinin istifadəsi prioritet istiqamət olduğundan ətraf mühitin sağlamlaşdırılması və ekoloji təhlükəsizliyin təmin edilməsi istiqamətində, o cümlədən istilik effekti yaradan qazların tullantılarının azaldılması sahəsində tədbirlər həyata keçirilir. Alternativ enerji üzrə Dövlət Agentliyi yaradılmış, müvafiq milli proqram qəbul edilmişdir.

2011-ci ildə günəş panellərinin istehsalı zavodu istismara verilmiş, “tullantı enerjiyə” prinsipi əsasında fəaliyyət göstərəcək (500 min ton/il gücündə və ildə 250 milyon kilovat/saat elektrik enerji istehsal edəcək) tullantı emalı zavodunun tikintisi davam etdirilir.

Nazirliyin ucqar yerlərdə yerləşmiş avtomat hidrometeoroloji stansiyalarının elektrik enerjisinə olan tələbatı günəş və külək enerjisi ilə təmin olunur. Böyük Qafqazın yüksək dağlıq ərazilərində yaradılmış Kompleks Hidrometeoroloji və Ekoloji Tədqiqat Elm Mərkəzi və onun 4200 metrə qədər yüksəklikdə yerləşən avtomat hidrometeoroloji stansiyalarının enerji tələbatı alternativ enerji hesabına təmin olunmuşdur.

Azərbaycan BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının istilik effekti yaradan qazların tullantılarının azaldılması üzrə kəmiyyət öhdəliyi götürməyən tərəf olmasına və Azərbaycanda istilik effekti yaradan qazların dünya tullantılarının 0,3%-dən də az hissəsini təşkil etməsinə baxmayaraq, Kiotodan sonrakı dövr ərzində tullantıların azaldılması istiqamətində konkret tədbirlər həyata keçirmişdir ki, bunun hesabına, iqtisadiyyatın intensiv inkişafına baxmayaraq, həmin tullantılar 1990-cı baza ilindəki 70 milyon tondan 48 milyon tona enmişdir. Buna, ətraf mühitin mühafizəsi və iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin yumşaldılması da daxil olmaqla, davamlı inkişaf prinsiplərinə böyük önəm verilməsi nəticəsində nail olunmuşdur. Ümumilikdə biz Kioto prosesi başladıqdan bəri istilik effekti yaradan qazların tullantılarının 500 milyon ton azaldılmasına nail olmuşuq. Bu həcm inkişaf etmiş iri bir Avropa dövlətinin, misal üçün, İspaniyanın illik emissiyasına bərabərdir.

Bütün bunlar ekoloji cəhətdən təmiz sənayenin inkişafı, enerji effektivliyinin artırılması, bərpa olunan enerji sektorunun yaradılması istiqamətində fəaliyyət hesabına başa gəlmişdir. Gərgin səylərdən sonra ölkənin meşə örtüyü 0,4% artmışdır ki, bu da növbəti 10 il ərzində 1 milyon ton karbon qazı emissiyasının azalması deməkdir.

Bundan başqa, səmt qazlarının həcmi - 2006 - 2010-cu illər ərzində 578,6 milyon m3-dən 298,3 milyon m3-dək azaldılıb. Elektrik enerjisinin istehsalında mazutdan imtina olunmuş və tamamilə təbii qaza keçilmişdir. Elektrik enerjisi vahidinin istehsalı üçün sərf olunan şərti yanacaq miqdarı - 2000 - 2010-cu illər ərzində 411,3 qramdan 304,5 qramadək azalmışdır.

Hesab edirəm ki, bu gün, iqlim dəyişikliklərinin təsiri nəticəsində planetimiz üçün əmələ gələcək zərərin qarşısının alınması istiqamətində ölkəmizdə gördüyümüz işlər gələcək nəsillərin həyatının qorunmasına və yaxşılaşdırılmasına şərait yaradacaqdır. Ölkə əhalisinin təhlükəsiz içməli su ilə təmin edilməsi üçün boru kəmərlərinin çəkilişi və təmizləyici qurğuların qurulması üzrə iri miqyaslı layihələr həyata keçirilir. Eyni zamanda mərkəzləşmiş şəkildə təmiz içməli suya çıxışı olmayan ən ucqar yaşayış məntəqələrinin də tez bir zamanda təhlükəsiz su ilə təmin edilməsi üçün modul tipli su təmizləyici qurğular qurulur. Son illər ölkəmizdə mərkəzləşmiş kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması, mövcud tullantı su təmizləyici qurğuların modernləşdirilməsi və yenilərinin inşası üzrə də böyük layihələr icra olunur, həmçinin su hövzələrinin hətta kiçik lokal mənbələrdən çirklənməsinin qarşısını almaq üçün modul tipli təmizləyici qurğular quraşdırılır.

Bu istiqamətdə fəaliyyətin davam etdirilməsi yaxın zamanlarda Azərbaycanda nəinki Minilliyin İnkişaf Məqsədlərindən biri olan “2015-ci ilədək təhlükəsiz içməli su və sanitariya xidmətləri ilə təmin olunmamış əhalinin sayının iki dəfə azaldılmasına” nail olmağa, əhalinin tam şəkildə keyfiyyətli içməli su və sanitariya xidmətləri ilə təmin olunmasına şərait yaradır.

- Hüseyn müəllim, Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən 2010-cu il “Ekologiya ili” elan edilmişdi. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi üzərinə düşən böyük vəzifələri layiqincə yerinə yetirdi. Həmin vaxtdan kifayət qədər zaman ötsə də, rəhbərlik etdiyiniz qurum “Ekologiya ili” çərçivəsində görülmüş işləri bu gün də davam etdirməkdədir...

- Ölkəmizdə gələcək çağırışların ciddiliyi dərindən başa düşülür və buna siyasi dəstək olaraq Azərbaycanda 2010-ci il “Ekologiya ili” elan edilmişdi. Ətraf mühit məsələlərinə böyük əhəmiyyət verilməsi, o cümlədən maliyyə vəsaitlərinin ayrılması hesabına irimiqyaslı ekoloji layihələrin həyata keçirilməsi ölkə vətəndaşlarına daha təmiz mühitdə yaşamağa imkan yaradır. Son illər ölkə iqtisadiyyatının sürətlə inkişafı nəticəsində əldə olunan gəlirlərin qeyri-neft sektoruna, infrastrukturanın inkişafına, xüsusilə ətraf mühitlə bağlı problemlərin həllinə yönəldilməsi, yaxın gələcəkdə daha böyük, ən müasir tələblərə cavab verən ekoloji layihələrin reallaşdırılmasına imkan verəcək.

Uğurlu ekoloji siyasət nəticəsində son illər ərzində ətraf mühitin bütün sahələrində, o cümlədən biomüxtəlifliyin mühafizəsi, meşələrin inkişafı, yaşıllıqların artırılması, su ehtiyatlarının və tullantıların davamlı idarə olunması sahəsində əldə olunmuş aşağıdakı nəzərəçarpacaq nailiyyətləri qeyd etmək olar:

- Ölkəmizdə insanların sağlam ətraf mühitdə yaşamaq hüququ əməli tədbirlərlə təmin olunmaqdadır. Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinə uyğun olaraq qısa bir müddət ərzində modul tipli sutəmizləyici qurğuların quraşdırılması hesabına Azərbaycanın 221 yaşayış məntəqəsində yaşayan 400 min nəfərə yaxın əhali Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının tələblərinə cavab verən içməli su ilə təmin edilmişdir. Eyni zamanda, istənilən tərkibdə olan suyu ekoloji cəhətdən norma və standartlar səviyyəsində təmizləmə imkanına malik olan mobil sutəmizləyici qurğular alınmışdır;

- Modul tipli su təmizləyici qurğulardan ibarət 17 stansiyanın istismara verilməsi nəticəsində Xəzər dənizinin ətraf mühitinin mühafizəsi sistemi yaradılmış, bununla da təxminən 100 km sahilboyu ərazidən dənizin çirklənməsinin qarşısı alınmışdır;

- Təhlükəli tullantıların idarə olunması məqsədilə Təhlükəli Tullantılar Poliqonu yaradılmış və küllü miqdarda təhlükəli tullantı, o cümlədən 300 min tona yaxın civə tərkibli toksiki tullantı həmin Poliqona daşınaraq zərərsizləşdirilmişdir;

- Ölkəmizin əsas su arteriyaları olan Kür və Araz çaylarının daha çox çirklənməyə məruz qaldıqlarını nəzərə alaraq, bu çaylarda və onların transsərhəd qollarında monitorinqin müasir tələblər səviyyəsində aparılması məqsədi ilə 2 yerdə müasir cihaz və avadanlıqlarla təchiz olunmuş analitik tədqiqat laboratoriyaları yaradılmışdır;

- Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliklə texniki əməkdaşlıq proqramı çərçivəsində nüvə texnologiyalarından istifadə edən ölkələrlə sərhəd olan rayonlarda radiasiya fonu üzərində avtomatlaşdırılmış monitorinq nəzarəti sistemi yaradılmışdır;

- Meşələrin mühafizəsi, bərpası, yeni meşəliklərin salınması sahəsindəki göstəricilər durmadan artır. Həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində meşə ilə örtülü ərazilərin sahəsi 1 milyon hektarı keçmiş və ümumi ölkə ərazisinin 11,4 % -dən 11,8 % -dək artmışdır.

- Paytaxtda və respublikamızın bölgələrində yaşıllaşdırma işləri geniş vüsət almış, Bakı və onun ətrafında 4 milyondan artıq ağac əkilmişdir və bu işlər daha geniş ərazilərdə həyata keçirilməkdədir. Artıq Hövsan ətrafında əvvəlki illərdə salınmış 200 ha zeytun üstünlük təşkil edən qarışıq əkinlərə əlavə olaraq 300 ha ərazidə zeytun massivləri salınmış və 97-98 % bitiş təmin olunmuşdur.

Hal-hazırda həmin ərazilərdə və eyni zamanda Bakı - Quba magistral avtomobil yolunun Zeynalabdin Tağıyev - Zarat qəsəbələri arası ərazidə 350 ha, Bakı - Şamaxı magistral avtomobil yolunun Müşviqabad qəsəbəsi - Çaylı kəndi arası ərazidə 223 ha, Bakı-Qazax magistral avtomobil yolunun Ələt - Atbulaq hissəsində 450 ha, Bakı - Astara magistral avtomobil yolunun Ələt - Salyan hissəsində 250 ha sahədə kompyuter idarəetmə sisteminə malik ən müasir damcılı suvarma sistemlərinin quraşdırılması üçün avadanlığın Azərbaycana gətirilməsi prosesi sürətlə gedir.

Sürüşməyə həssas və çətin bitmə şəraitinə malik Bayıl yamacında 60 ha ərazidə quraqlığa davamlı və estetik görkəmə malik 156 min ağac və kol əkilmiş, bütün ərazidə xüsusi texnologiya üzrə dik yamaclarda adi yolla mümkün olmayan təbii yaşıl ot örtüyü yaradılır. Ağaclar üçün müasir damcılı, ot örtüyü üçün isə toz şəklində səpilən suvarma sistemlərinin qurulması işləri tamamlanmaq üzrədir. Bu da suvarmanın ancaq torpağın üst qatında cəmləşərək, sürüşməyə təsir etməməsi üçün vacibdir.

- Bioloji müxtəlifliyin qorunub saxlanılması fəaliyyətimizin əsas istiqamətlərindən biridir. Həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin ümumi sahəsi 2003-cü ildən etibarən 478 min hektardan 1 132,5 min hektaradək artırılır və nəticədə 10 Milli Park, 1 Biosfer Rezervat, 11 Qoruq və 24 Yasaqlıqdan ibarət şəbəkə ölkə ərazisinin 13,1 % təşkil edəcəkdir ki, bu da dünyada qəbul olunmuş orta səviyyədən (11-12%) artıqdır.

Hazırda, “Samur-Yalama Milli Parkı”nın, Qızılağac Dənizkənarı Milli Parkının və “Zaqatala-Balakən Biosfer Rezervatının” formalaşdırılması prosesi həyata keçirilir.

Bununla da Azərbaycanda bioloji müxtəlifliyin qorunması sahəsində hüquqi-təşkilati tədbirlər uğurla başa çatacaqdır. Əsas diqqət xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin beynəlxalq standartlara uyğun infrastrukturunun yaradılması və biomüxtəlifliyin effektiv mühafizəsi və bərpası işlərinin daha da sürətləndirilməsi üzərində cəmləşəcək.

Eyni zamanda, vəhşi təbiətin mühafizəsi istiqamətində aparılan işlər davam etdirilir. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə 2010-cu ildən etibarən ceyranların tarixi ərazilərinə reintroduksiyası layihəsinə başlanmış, bu günədək 100 başadək ceyran öz tarixi areallarına buraxılmışdır.

- Son dövrlərdə iqlim dəyişmələrinin təsirindən yaranan təhlükəli hidrometeoroloji hadisələrə nəzarətin gücləndirilməsi, proqnoz və erkən xəbərdarlıq sisteminin təkmilləşdirilməsi üçün hidrometeorologiya sahəsində yeni texnologiyaların tətbiqi, modernləşdirmə işləri aparılır. Bu məqsədlə ölkədə çətin keçilən ərazilərdə hidrometeoroloji şəraiti daha dəqiq və fasiləsiz izləməyə imkan verən 18 Avtomat Meteoroloji Stansiya, 8 Avtomat yağıntıölçən, 5 Avtomat su səviyyəsi ölçən və 2 ultrasəs su sərfi ölçən cihazlar qurulmuşdur.

Eyni zamanda, Kür çayının mənsəbində səviyyə tərəddüdünü və Bazardüzü-Şahdağ-Tufandağ ekosisteminin 3700 metr yüksəkliyədək ərazilərində meteoroloji şəraiti real vaxt rejimində izləməyə imkan verən videogörüntülərin alınması üçün avadanlıqlar quraşdırılmış və hal-hazırda Kiş çayında sel axınlarını və Ləzədə meteoroloji şəraiti fasiləsiz izləməyə imkan verən avadanlıq qurulur.

Hazırda Fransanın “Meteo France İnternational” və ABŞ-ın “Weather Central” şirkətləri ilə ölkəmizin meteorologiya sisteminin ən müasir tələblərə cavab verən səviyyəyə çatdırılması üçün layihə hazırlığı başa çatır. - Beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini ölkəmizdə aparılan ekoloji tədbirlərə yönəltmək üçün son illərdə “Azərbaycan Yaşıl Dünya Naminə” və “Xəzər: Ətraf Mühit üçün Texnologiyalar” adlı Beynəlxalq ekoloji sərgi və konfranslar keçirilmişdir.

- Aparılan uğurlu siyasət nəticəsində təmin edilmiş yüksək iqtisadi inkişafın ahənginə tam uyğun olaraq geoloqlarımız bu müddətdə yeni ciddi nəticələr əldə etmişlər.

2003-2005-ci illərdə kəşf olunaraq balansa götürülmüş qızıl yataqlarının bazasında istehsal prosesi təşkil edilmiş, Azərbaycan qızıl istehsal edən ölkələr sırasına çıxmışdır.

Geoloqlarımızın səyləri nəticəsində son 2 ildə Göygöl rayonunda Tülallar qızıl yatağı aşkarlanmış, 80 ton qızıl, 290 ton gümüş ehtiyatları hesablanmış və yataq istismar işlərinə hazırlanmaqdadır. Daşkəsən rayonunda Qöşqardağ-Çanaqçı qızıl yatağı aşkarlanmış və 20 ton qızıl ehtiyatları proqnozlaşdırılmışdır.

Şəmkir rayonu ərazisində ölkədə ilk dəfə platin qrupu metalların yatağı aşkarlanmışdır. Proqnoz ehtiyatları 50 ton hesablanmış yataqda geoloji qiymətləndirmə işləri aparılır.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin layiqli davamçısı, ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə sosial-iqtisadi inkişaf sahəsində müəyyən olunmuş düzgün siyasət indiyə qədər ölkəmizə yalnız uğur gətirmiş və bu sahədə siyasətin düzgün və uğurla həyata keçirilməsi nəticəsində, onun tərkib hissəsi olan ekoloji durumun sağlamlaşdırılması və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə edilməsinə bundan sonra da nail olunacaqdır.

Yeni Azərbaycan.- 2012.- 22 may.- S.6.