Dinamik inkişaf şəraitində yaşayan xalq bu siyasətin davamını istəyir

Milli Məclisin deputatı, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin rektoru, professor Gülçöhrə Məmmədova www.yap.org.az saytına müsahibə verib:

- Gülçöhrə xanım, təhsilə diqqət və qayğı dövlət siyasətinin əsasını təşkil edir. Ali məktəbin rəhbəri kimi bu sahədə görülən işləri necə şərh edərdiniz?

- Ümummilli liderimizin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi hər iki dövrdə Onun sosial həyatın bütün istiqamətləri ilə yanaşı, təhsil sisteminin inkişafına verdiyi önəm Azərbaycanın intellektual potensialının yüksəlməsinə, təhsil müəssisələri şəbəkəsinin genişlənməsinə şərait yaratmışdır. Ali təhsil sistemi də bu dövrdə böyük tərəqqi yolunu keçmişdir. 70-ci illərdə və 80-ci illərin əvvəllərində ali təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi istiqamətində böyük işlər görülmüşdür. Ümummilli liderimizin təşəbbüsü və qayğısı ilə ali məktəblər üçün tədris korpusları, yataqxana kompleksləri tikilmişdir. 1970-82-ci illərdə Azərbaycanda 5 yeni ali məktəb yaradılmış, çoxlu ixtisaslar, kafedralar açılmışdır.

Bu illərdə yaradılan ali məktəblərdən biri də bizim Universitet idi. Ulu öndər Heydər Əliyev iqtisadiyyatın bütün sahələrində olduğu kimi, memarlıq və inşaat sahəsində də qurucu, yaradıcı gənc kadrların hazırlanmasının vacibliyini ön plana çəkərək Azərbaycanda savadlı və qabiliyyətli memar və inşaat mühəndislərinin hazırlanması məqsədi ilə Azərbaycan İnşaat Mühəndisləri İnstitutunun yaradılması zərurətini görürdü. Ulu öndər Cənubi Qafqazda ilk İnşaat İnstitutunun yaranması təşəbbüsü ilə Sovetlər ölkəsinin rəhbərliyinə müraciət etdi, həmçinin, öz nüfuzu və iradəsilə bu qərarın verilməsinə nail oldu. 1975-ci ildə yaranan İnstitut Azərbaycanda inşaat kompleksinin inkişafı, bütövlükdə iqtisadiyyatımız üçün çox vacib olan mütəxəssisləri yetişdirməyə başladı.

Heydər Əliyevin Azərbaycan təhsilinin inkişafındakı müstəsna xidmətlərindən biri də 1970-80-ci illərdə şəxsi təşəbbüsü və nüfuzu sayəsində Azərbaycandan kənarda, keçmiş SSRİ-nin 50-dən artıq böyük şəhərinin 170-dən çox ən məşhur ali məktəbində respublikamızın xalq təsərrüfatı, elm, təhsil və mədəniyyətinin 80-dən artıq sahəsini əhatə edən və ən zəruri ehtiyac duyulan 250-dən çox ixtisas üzrə 15 mindən artıq azərbaycanlı gəncin ali təhsil almasına, yüksəkixtisaslı mütəxəssislər kimi hazırlanmasına imkan və şərait yaratmasıdır. Respublikamızda ilk orta və ali hərbi təhsil sisteminin yaradılması ilə yanaşı, o illərdə keçmiş ittifaqın ali hərbi məktəblərinə azərbaycanlı gənclərin sistemli şəkildə göndərilməsi faktı xüsusilə diqqətəlayiqdir.

Ümummilli liderimizin respublikadakı siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra təhsil sektoru üçün büdcə vəsaitinin ardıcıl olaraq ilbəil artması, müəllimlərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, tədris müəssisələri şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi, 6 ali məktəbimizə muxtariyyət hüququ, bir çox institutlara isə “Universitet” statusunun verilməsi, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu və onun 12 regionda filiallarının yaradılması, 6 yeni Akademiyanın (Rəssamlıq, Milli Aviasiya, Dənizçilik, Milli Təhlükəsizlik, Musiqi, İdarəçilik), Azərbaycan Milli Konservatoriyasının, eləcə də, Azərbaycan Təyyarəçilik Məktəbinin təsis edilməsi, özəl ali məktəblərin fəaliyyətinin rəsmi şəkildə qanuniləşdirilməsi və s. kimi fəaliyyət məhz elə Ümummilli liderimizin təhsil sisteminə göstərdiyi qayğı nəticəsində mümkün olmuşdur.

- Dövlət başçısı İlham Əliyev təhsilin, elmin və iqtisadiyyatın vəhdətinin yaradılmasını əsas vəzifə kimi qarşıya qoyub. Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetində bu istiqamətdə hansı tədbirlər həyata keçirilir?

- Neft sərvətlərinin insan sərvətinə çevrilməsi ideyasını irəli sürmüş Prezident İlham Əliyev təhsilin ölkənin gələcəyini təmin edən həlledici amil olduğunu bəyan etmişdir. Təhsilin inkişafına yönəlmiş çoxsaylı Dövlət proqramlarının həyata keçirilməsi, son illər təhsilə qoyulan investisiyaların xeyli artması bu sahəyə çox ciddi dövlət qayğısı olmasına bir sübutdur. 2013-cü ildə dövlət büdcəsində təhsilə ayrılan xərclər 2003-cü ilə nisbətən 7,6 dəfə artmışdır.

Son illər həyata keçirilən Dövlət proqramları nəticəsində orta təhsilin maddi-texniki bazası inkişaf etmiş, dərslik və informasiya kommunikasiyaları texnologiyaları ilə təminat xeyli yaxşılaşmışdır. Heydər Əliyev Fondunun və onun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə yüzlərlə məktəblərin tikilməsi və yenidən qurulması, “Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb” proqramının həyata keçirilməsi müsbət dəyişikliklərin ən mühüm göstəricilərindəndir.

Son illərdə ali təhsilə diqqətin artması təhsilin inkişaf strategiyasında ali ixtisas pilləsinin ön plana çəkilməsi ilə səciyyələndi. Prezident İlham Əliyevin ali məktəblərə getməsi, yeni universitet binalarının təməlqoyma və açılış mərasimlərində iştirak və çıxış etməsi ali təhsilin daha sürətli inkişafına dövlət qayğısının təzahürü oldu. Azərbaycan Prezidentinin imzaladığı “2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xaricdə təhsili” üzrə Dövlət Proqramı ali təhsilli mütəxəssis hazırlığı və gələcəkdə Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafını təmin etmək üçün çox böyük əhəmiyyəti olan bir qərar oldu.

Yaxın illər ərzində 5000 azərbaycanlı gəncə dünyanın ən tanınmış universitetlərində təhsil almaq imkanı verən bu Proqram İlham Əliyevin siyasi kursunun Heydər Əliyev siyasi strategiyasının məntiqi davamı olmasına daha bir sübut oldu. Şübhəsiz, qəbul edilən bu proqram yüksək səviyyəli mütəxəssislərin hazırlanmasına şərait yaradaraq ölkəmizin gələcək inkişafının təmin edilməsində öz rolunu oynayacaq.

“2008-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının ali təhsil sistemində islahatlar” üzrə Dövlət Proqramının qəbul olunması və həyata keçməsi ali təhsilin yeniləşməsinə, keyfiyyətcə dəyişməsinə və Avropa təhsil məkanına daxil olmasına yönəlmiş çox vacib bir addım oldu. Cəmiyyətdə və xüsusilə də, universitetlərdə böyük maraqla qarşılanan bu proqram mövcud vəziyyətin bir daha diqqətlə analiz edilməsinə, problemlərin daha qabarıq üzə çıxarılmasına və müasir dünya təhsil standartlarına çatmaq üçün konkret yolların müəyyənləşməsinə və tədbirlərin həyata keçməsinə səbəb oldu.

Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetində bütün ali təhsil sistemində olduğu kimi son illər islahatlar prosesi intensivləşmişdir. Bakalavr və magistratura pilləsində yeni təhsil standartları hazırlanmış, təhsilin məzmunu təkmilləşdirilmiş, magistratura pilləsində fənn proqramlarının formalaşması başa çatdırılmış, latın qrafikası ilə yeni dərsliklər və metodik ədəbiyyat nəşr edilmişdir. Müəllimlərimiz tərəfindən yüzlərlə dərslik, dərs vəsaiti, metodik göstərişlər hazırlanmış və çap edilmişdir. Tələbələrə əlverişli təhsil imkanı yaratmaq üçün mühazirə kurslarının elektron variantı kitabxanada cəmləşdirilmişdir. Ali təhsilin bakalavr və magistratura pillələri üzrə ixtisasların yeni təsnifatının hazırlanması tədris planlarının və fənn proqramlarının yenidən təkmilləşdirilməsi və müasir tələblər səviyyəsində formalaşması, yeni nəsil təhsil standartları yaradılması məsələsini qarşımıza qoymuşdur.

Son illər ərzində təhsil sahəsinə ayrılan böyük vəsaitlər hesabına bütün tədris müəssisələrinin maddi-texniki təminatı xeyli dərəcədə yaxşılaşıb. Universitetimizin I №-li tədris binasında aparılan təmir və rekonstruksiya işləri buna bir nümunədir. Bütün ali məktəblərin müasir texnika və avadanlıqla təchiz olunması üçün xeyli iş görülüb. Təhsil sahəsində çalışanların əməkhaqqlarının artırılması, son günlər elmi dərəcələrinə görə əlavələrin iki dəfə artırılması sosial problemlərin tədricən aradan qaldırılması, təhsildə neqativ halların qarşısının tam alınması üçün imkan yaradır. Hesab edirəm ki, bir neçə ildən sonra biz bu gün həyata keçirilən islahatların nəticələrini və ölkəmizdə ali təhsilin keyfiyyətinin yüksəlməsini daha aydın görəcəyik.

- Azərbaycan təhsilinin bugünkü inkişafı gələcək üçün nə vəd edir?

- Ali təhsildə həyata keçirilmiş və bu gün də davam edən islahatlar Azərbaycan ali təhsilinin inkişafına, müasirləşməsinə və Qərb təhsil sisteminə inteqrasiyasına istiqamətlənmişdir. Əlbəttə, bu uzunmüddətli bir prosesdir və yaxşı olardı ki, biz bu yeniləşmənin sürətini bir qədər də artıra bilək. Mən gələcəyə nikbin baxıram. Düşünürəm ki, bizim təhsilimiz ilbəil öz keyfiyyətini artıracaq və yaxın illərdə Avropa təhsil sisteminin bir tərkib hissəsi olacaq. Bir sıra sahələrdə bizim ali təhsil məktəblərimizin Avropa məkanında ən nüfuzlu universitetlər sırasına daxil olmaq şansı var. Ölkəmizin bütün sahələri dəyişir, yeniləşir, inkişaf edir. Ümumi olan bu tendensiyaya müvafiq təhsil sahəsinin də sürətli inkişafını təmin etməliyik.

- “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında əksini tapan müddəalardan biri də təhsildə yeniliklərin həyata keçirilməsidir. Təbii ki, hər bir ali məktəb rəhbərinin üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Bununla bağlı fikirlərinzi bilmək istərdik...

- Hər bir ölkənin həyatında təhsil sisteminin çox böyük rolu var. Azərbaycanın qarşısında duran strateji vəzifə sosial-iqtisadi həyatın daha da modernləşdirilməsi və qabaqcıl beynəlxalq təcrübəyə uyğunlaşdırılması yolu ilə davamlı iqtisadi inkişafın təmin edilməsi və əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəlməsindən ibarətdir. Bunun üçün vacib məsələlərdən biri insan kapitalının inkişafı, müasir bilik və bacarıqlara yiyələnmənin təmin edilməsidir. İnsan kapitalının inkişafı ölkənin təhsil sisteminin başlıca vəzifəsini təşkil edir.

Son illərdə ölkədə təhsilin inkişafı istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. Lakin sürətlə modernləşən Azərbaycanda təhsil sisteminin yeni çağırışlara cavab verməsi üçün daha çox işlər görülməlidir. Universitet səviyyəsində qarşıda duran ən böyük və vacib məsələlər yeni təhsil standartlarının işlənməsi və tətbiqi, təhsilin məzmununun modernləşməsi, ölkənin iqtisadiyyatının sabahkı tələbatına uyğunlaşdırılması, professor-müəllim heyətinin elmi və pedaqoji səviyyəsinin artırılması, yeni, daha müasir idarəetmə sisteminin qurulması, təhsilin keyfiyyətinin təmin edilməsi üçün qiymətləndirmə sisteminin təkmilləşdirilməsi, maddi-texniki bazanın inkişafı və bir çox başqa məsələlərdir.

Əlbəttə, sadaladığım bu fəaliyyət istiqamətlərinin hər biri çox böyük zəhmət və vəsait tələb edir. Düşünürəm ki, dövlətimizin qayğısı və Universitet kollektivlərinin fədakar əməyi nəticəsində biz bu vəzifələrin öhdəsindən gələcəyik.

- Gülçöhrə xanım, xalqın parlamentdə təmsilçisi kimi təhsil sahəsində hansı qanunların hazırlanmasını və qəbulunu istərdiniz?

- 2009-cu ildə Milli Məclis “Təhsil haqqında” Qanunu qəbul etmişdir. Bu qanun təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərinin və müasir şəraitdə təhsil fəaliyyətinin tənzimlənməsinin ümumi şərtlərini müəyyən edir. Qanunun qəbul edilməsi Azərbaycan təhsilinin inkişafında yeni bir mərhələnin qanunvericilik əsasını yaratdı. Eyni zamanda, bu qanun təhsilin ayrı-ayrı pillələri üzrə müvafiq qanunların və digər normativ aktların qəbul edilməsində baza rolunu oynayır. Müxtəlif təhsil pillələri üçün, xüsusilə də, ali təhsil üçün müvafiq qanunların işlənib qəbul edilməsi çox vacib və aktualdır. Bu gün ali məktəblərimizin inkişafı, yeni mexanizmlərin yaradılması, Qərb təhsil sisteminə inteqrasiya prosesləri bu proseslərin yaratdığı yeni ali təhsil mühiti qanunvericilik əsaslarının təsdiq olunmasını tələb edir.

Bununla yanaşı, “Elm haqqında” Qanunun qəbul edilməsinə də böyük ehtiyac var. Elm sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsipləri, elm sahəsinin strukturu, idarəolunması, maliyyə təminatı və s. məsələlərin qanunvericilik əsasının yaradılması çox vacibdir. Ümid edirəm ki, bu qanunlar tez bir zamanda müzakirəyə çıxarılacaq.

- Ölkəmiz mühüm siyasi kampaniyaya – prezident seçkilərinə hazırlaşır. Bir Azərbaycan vətəndaşı, ziyalısı, xalqın parlamentdə təmsilçisi kimi fikirlərinizi bilmək maraqlı olardı. Ümumiyyətlə, seçicilərinizin ölkə reallıqları barədə rəyi necədir?

- Vətəninin inkişafını, xalqının yüksələn rifahını, cəmiyyətdə hökm sürən yeniləşmə əhval-ruhiyyəsini görən hər bir vətəndaş kimi mən də Azərbaycanda gedən dəyişiklikləri alqışlayır və sevinirəm. Beynəlxalq institutlar tərəfindən konkret rəqəmlərlə təsdiq olunan bu genişmiqyaslı inkişaf gənc müstəqil ölkəmizin ortagəlirli ölkələr sırasına keçməsinə, “yüksək insan inkişafı” olan ölkələr qrupuna daxil olmasına, “2012-2013 Qlobal Rəqabət qabiliyyətlik indeksi”nə görə dünyada 39, MDB ölkələri arasında I yerə çıxmasına və başqa qürurverici nəticələrin əldə olunmasına səbəb olmuşdur. Bu böyük nailiyyətlər ölkəmizdə həyata keçirilən siyasətin uğurlu nəticələridir.

Əsası Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş və Prezident İlham Əliyev tərəfindən son 10 ildə qətiyyət və müdrikliklə həyata keçirilən bu siyasət xarici təsirlərə və təzyiqlərə, regiondakı mürəkkəb geosiyasi vəziyyətə baxmayaraq ardıcıl, məqsədyönlü şəkildə Azərbaycanı demokratiya, tərəqqi, yüksək rifah və əmin-amanlıq yolu ilə aparır. Ölkəmizin demokratik bir dövlət kimi beynəlxalq səviyyədə nüfuzunun yüksək səviyyəyə qalxmasını BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi üzv seçilməsi bir daha təsdiqlədi.

Bu gün Azərbaycan vətəndaşları iqtisadi inkişafın real nəticələrini görür. Əməkhaqları yüksəlir, yeni iş yerləri açılır, genişmiqyaslı quruculuq, abadlıq işləri gedir, ən yeni avadanlıqla təchiz edilmiş səhiyyə ocaqları, işıqlı gözəl məktəb binaları insanların istifadəsinə verilir. Ən əsası hər bir Azərbaycan vətəndaşı gələcəyə inamla baxır və sabah daha yaxşı yaşayacağının reallığına inanır. Şübhəsiz, bu cür dinamik inkişaf şəraitində yaşayan xalq bu siyasətə inanır və onun davamını istəyir.

Əminəm ki, prezident seçkiləri bu həqiqəti yüksək səviyyədə təsdiqləyəcək.

Yeni Azərbaycan.- 2013.- 1 oktyabr.- S.7.