Azərbaycan - İtaliya əlaqələri möhkəm təməllər üzərində inkişaf edir

İtaliyanın “Linkiesta” onlayn jurnalında TAP layihəsi ilə bağlı məqalə yerləşdirilib

İtaliyanın “Linkiesta” onlayn jurnalında Azərbaycan təbii qazını Avropaya nəql edəcək TAP layihəsi ilə bağlı məqalə yerləşdirilib. Yazıda “Cənub qaz dəhlizi” layihəsinin strateji önəmi barədə məlumat verilir. Vurğulanır ki, enerji təchizatının şaxələndirilməsi baxımından Avropa üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən layihənin reallaşdırılması uzun illərdir müzakirə olunurdu. Nəhayət ötən ilin sonunda Azərbaycan qazını Avropaya daşıyacaq boru kəməri layihəsi - TAP seçilərək, “Şahdəniz-2” üzrə yekun investisiya qərarı imzalanıb. Layihənin payçı şirkətləri, texniki göstəriciləri, qazın nəqli marşrutu ilə bağlı məlumatların yer aldığı məqalədə qeyd olunur ki, TAP Xəzər dənizinin təbii qaz ehtiyatlarının Avropa bazarına çıxarılması istiqamətində önəmli addımdır.

Müəllif TAP layihəsinin İtaliya üçün əhəmiyyətinə də toxunub. Bildirilib ki, layihənin reallaşdırılması nəticəsində İtaliya enerji infrastrukturunu şaxələndirmək imkanı qazanacaq.

Yazıda Azərbaycanda həyata keçirilən neft strategiyası yüksək qiymətləndirilir. Qeyd olunur ki, 1990-cı illərin ortalarından etibarən Azərbaycan hökuməti enerji sektorunu xarici investorlar üçün açıq elan edib. Bu da iqtisadi inkişafa müsbət təsirini göstərməkdədir.

Məqalədə, həmçinin, birgə həyata keçirilən layihələrin türkdilli dövlətlər arasında münasibətlərin güclənməsinə töhfə verdiyi qeyd olunur. Bu baxımdan Trans-Anadolu təbii qaz boru xətti layihəsinin önəmi xüsusi vurğulanır.

Bununla yanaşı, bu günlərdə Bakıda İtaliya və Azərbaycan şirkətləri arasında ikitərəfli görüş keçirilib. Tədbirdə İtaliya iqtisadiyyatının müxtəlif sektorlarına aid 13 şirkət iştirak edib.

Tədbirin açılışında İtaliyanın ölkəmizdəki səfiri Cianpolo Kutillio vurğulayıb ki, belə təşəbbüslər iki ölkə arasında mövcud olan iqtisadi, mədəni və digər münasibətlərin inkişafına kömək edir: “Biz istəyirik ki, İtaliya və Azərbaycan şirkətləri əməkdaşlıq qursunlar və gələcəkdə bu əlaqələri dərinləşdirsinlər. Bu görüş çox vacibdir, biz çalışdıq ki, mümkün qədər çox İtaliya şirkətləri burda toplaşsın. Çünki İtaliya öz sənaye keyfiyyətinə görə tanınır. Ötən il İtaliyadan Azərbaycana ixrac 500 min avroya bərabər olub və bu, çox böyük bir göstəricidir. Bu gün biz mebel, ev və interyer üçün olan mallardan danışacağıq. Bizim bu sahədə təkliflərimiz genişdir və Azərbaycan hazırda bu sahədə imkanlarını genişləndirmək istəyir”.

Qeyd etmək yerinə düşər ki, İtaliya və Azərbaycan arasında sıx dərin dostluq telləri, geniş əməkdaşlıq münasibətləri və strateji əhəmiyyət daşıyan möhkəm siyasi-iqtisadi tərəfdaşlıq mövcuddur. Respublikamızın dövlət müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra Avropa ölkələri içərisində ən yüksək səviyyədə iqtisadi əməkdaşlığı və siyasi münasibətləri gücləndirən ilk dövlətlərdən biri məhz İtaliya olub. Rəsmi Roma ötən əsrin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycanla qarşılıqlı maraqlara söykənən birgə əlaqələrin qurulması üçün ciddi təşəbbüsləri ilə diqqəti cəlb edib. Birgə əməkdaşlığa dair mühüm razılaşmaların əldə olunması tərəflər arasında qarşılıqlı münasibətlərin güclənməsinə əlverişli zəmin yaradıb. “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması və Azərbaycanın neft ehtiyatlarının işlənməsində İtaliya şirkətlərinin təmsil olunması ölkələr arasında iqtisadi-siyasi əlaqələrin yeni mərhələdə inkişafına dərin əsaslar yaradıb.

Enerji sahəsində əməkdaşlıqla yanaşı, siyasi, iqtisadi, sosial, humantiar, elmi-mədəni, təhsil, səhiyyə, turizm və digər bölmələrdə intensiv əlaqələrin inkişafı İtaliya-Azərbaycan münasibətlərində yeni dinamika yaradıb. Qeyd olunan sahələrdə əlaqələr hər il yüksəlməyə başlayıb. Bir neçə il əvvəl ölkələr arasında yaradılmış hökumətlərarası komissiyanın intensiv fəaliyyəti bu iki dövlətin siyasi-iqtisadi münasibətlərinə yeni dinamizm elementlərinin əlavə edilməsinə səbəb olub. Son illərdə möhkəm təməllər üzərində dərinləşən Azərbaycan-İtaliya əlaqələri ikitərəfli münasibətlər çərçivəsindən kənara çıxaraq Avropa regionunu əhatə edən böyük əməkdaşlıq fazasına qədəm qoyub. Hər iki dövlət Trans-Avropa enerji şəbəkəsinin formalaşmasında həlledici rola malik olmaqla strateji əhəmiyyət kəsb etməyə başlayıb.

Qeyd etdiyimiz kimi, İtaliya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi münasibətlərin əsas prioriteti neft və qaz sahəsində əməkdaşlıqla bağlıdır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəməri ilə nəql olunan neftin əsas alıcılarından biri İtaliyadır. Hazırda Avropa bazarlarına nəql olunan neft resurslarının böyük bir hissəsi məhz İtaliya limanları vasitəsilə Aİ ölkələrinə çatdırılır. Bu dövlət ölkəmizə məxsus neftin 40 faizini öz ərazisi ilə Avropaya tranzit edir. İtaliya Avropa İttifaqında yüksək nüfuza malik dövlət kimi regionda Azərbaycanla sıx enerji əməkdaşlığının möhkəmlənməsinə töhfə verməsi ilə diqqəti cəlb edir. Rəsmi Roma öz enerji siyasətini həyata keçirərkən Azərbaycanla uzunmüddətli və davamlı xarakterə malik strateji layihələri prioritet kimi qəbul edir.

İtaliya respublikamızın regionda strateji mövqeyinin möhkəmlənməsi və Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında aparıcı dövlətə çevrilməsini nəzərə alaraq təmasları daha da intensivləşdirmək niyyətindədir. Rəsmi Roma son illər regionda baş verən prosesləri nəzərə alaraq özünün enerji və karbohidrogen ehtiyatları ilə təmin olunmasında Azərbaycandan daha etibarlı tərəfdaş olmayacağını yaxşı anlayır. Eyni zamanda, İtaliya enerji siyasətini daha da dərinləşdirmək və respublikamızın perspektiv nəql imkanlarından yararlanmaq üçün yeni sazişlərin imzalanmasını təklif edir. Bu ölkə neftlə bərabər, qaz resurslarının da əsas alıcısı olmaq niyyətindədir. Xatırladaq ki, hələ 2007-ci ilin dekabr ayında Azərbaycanla İtaliya arasında qaz sektorunda əməkdaşlığa dair protokol imzalanıb.

Bu tendensiya İtaliya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi təmasları dərinləşdirməklə yanaşı, məhz respublikamızın enerji strategiyası nəticəsində bu ölkənin da regionda tranzit dövlətə çevrilməsinə səbəb ola bilər. Yəni, İtaliya təkcə Azərbaycan qazının alıcısı deyil, həm də yanacağın digər Avropa dövlətlərinə ixracı üçün tranzit ölkə rolunu oynamış olacaq. Azərbaycan qazının Avstriya, Bolqarıstan, Macarıstana ixracı həm də bu ölkənin ərazisindəki marşrutlarla çatdırılacaq. Bu strateji addım, bundan başqa, respublikamızın Avropa regionunda çoxvektorlu enerji sistemləri yaratmaq gücünü ortaya qoymuş olur. Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri bu gün Avropanın bir çox dövlətlərini yanacaqla təmin edə biləcək ən rentabelli və geostrateji baxımdan cəlbedici tranzit dəhlizidir.

Azərbaycanla İtaliya arasında iqtisadi əməkdaşlıq enerji resursları ilə kifayətlənmir. Hər iki tərəf neftdən kənar sahələrlə bağlı bir sıra layihələri müzakirə edib. İndiyədək keçirilən Azərbaycan-İtaliya biznes-forumlarında müzakirə olunan əsas məsələlər neft və qaz sahəsində əməkdaşlıqdan başqa, qeyri-neft sektorunda əməkdaşlığı da nəzərdə tutur. İtaliya hökumətinin Azərbaycanla hazırda müzakirə etdiyi əsas elementlər ölkələr arasında siyasi-iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsinə və Avropa İttifaqına sıx inteqrasiyanın daha da möhkəmlənməsinə impuls verməkdən ibarətdir. Tərəflər iqtisadiyyatın bir çox sahələri üzrə geniş əməkdaşlıq əlaqələrini gücləndirmək niyyətindədirlər.

Qeyd edək ki, hazırda hər iki ölkə çox sıx ticari-iqtisadi əməkdaşlığa malikdir. Tərəflər arasında yüksək iqtisadi-ticari münasibətlərin əsasını neft və qaz faktoru təşkil etsə də, ölkələr qeyri-neft sektoru üzrə əməkdaşlığın mühüm bölmələrinə də diqqət yönəldiblər. Hər iki ölkənin iqtisadi potensialı, əlverişli investisiya mühiti, zəngin təbii resursları imkan verir ki, iqtisadiyyatın bir çox sahələri üzrə layihələrin icrasına başlansın. Hər iki ölkə hesab edir ki, ikitərəfli münasibətlərin inkişaf etməsi və keyfiyyətcə yeni mərhələyə qalxması məqsədi ilə qarşılıqlı səylərin artırılması vacibdir.

Yeri gəlmişkən, 2010-cu ildə Bakıda keçirilən biznes-forumda hər iki ölkənin dövlət rəsmiləri, kənd təsərrüfatı, qida sənayesi, loqistika, inşaat, tikinti, xidmət, nəqliyyat, enerji və s. sahələri təmsil edən 60-dan çox şirkətin nümayəndəsi iştirak edib və tədbirdə işgüzar əlaqələrin genişləndirilməsi imkanları müzakirə olunub. İşgüzar görüşlərlə davam etdirilən tədbirin yekunu olaraq İtaliyanın İqtisadi İnkişaf Nazirliyi ilə Azərbaycanın İqtisadi İnkişaf Nazirliyi arasında əməkdaşlığa dair sənəd imzalanıb. Sənəddə ölkələr arasında ticarətin inkişafı, iqtisadiyyatın müxtəlif sahələri üzrə birgə müəssisələrin yaradılması, Azərbaycanda İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Fondu və İtaliyanın Xarici Ticarət Əlaqələri üzrə Milli Təşkilatı, eləcə də, sahibkarlar arasında əlaqələrin genişləndirilməsi, qarşılıqlı investisiyaların cəlb edilməsi və s. sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı nəzərdə tutulub. Ötən müddət ərzində italyanların Azərbaycanda daha bir neçə şirkəti fəaliyyətə başlayıb. Ümumiyyətlə, italyanlar respublikamızda kənd təsərrüfatı, qida sənayesi, turizm, yeyinti sənayesi, xidmət, məişət avadanlıqları, geyim, mebel və digər sahələr üzrə fəaliyyət göstərirlər.

İtaliya Ticarət Komissiyası (ICE) Azərbaycanda italyan iş adamlarının yeni biznes layihələrini həyata keçirmək, öz ölkəsinin şirkətlərinin fəallığını artırmaq üçün mühüm təkliflər paketi ilə çıxış edir. Öz növbəsində, Azərbaycanda İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Fondu və Azərbaycan Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli Konfederasiyası iş adamlarını qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı perspektiv layihələrə cəlb etmək istiqamətində fəal iş aparır.

2011-ci ilin iyun ayında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev İtaliya Respublikasının Prezidenti Ciorcio Napolitanonun dəvəti ilə İtaliyanın birləşdirilməsinin 150 illiyinə və Respublika Gününə həsr edilmiş bayram mərasimində iştirak etmək üçün İtaliyaya səfər edib. Qeyd edək ki, bayram mərasimində iştirak etmək üçün paytaxt Romaya 80-dən çox ölkənin nümayəndə heyəti gəlib. Ölkələrin əksəriyyəti dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində təmsil olunub. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev İtaliya Prezidenti Ciorcio Napolitanonun adından verilmiş ziyafətdə iştirak edib.

Yeni Azərbaycan.-2014.- 5 fevral.- S.8.