Azərbaycan - Tacikistan əlaqələri dinamik inkişaf edir

Bu il Düşənbədə Azərbaycan iş adamlarının iştirakı ilə keçiriləcək biznes forum müzakirə edilib

İyunun 11-də Azərbaycanın Tacikistandakı səfiri Abbasəli Həsənov bu ölkənin insan hüquqları üzrə müvəkkili Zarif Alizoda ilə görüşüb. Görüşdə ölkələrimizin müvafiq qurumları arasında əlaqələrin inkişafının vacibliyi qeyd edilib, insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq üçün geniş imkanların olduğu vurğulanıb.

Z.Alizoda Tacikistanda insan hüquqları ilə bağlı mövcud problemlərin aradan qaldırılması, gənclər arasında cinayət hallarının artmasına, işgəncələrə qarşı mübarizə, bu sahələrdə görülmüş və görüləcək işlər haqqında məlumat verib. İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkil İnstitutunun beşillik fəaliyyətindən danışan Z.Alizoda bu sahədə bir çox dünya ölkələri ilə yanaşı, Azərbaycanın təcrübəsindən də yararlandıqlarını bildirib.

A.Həsənov 1990-cı illərin əvvəlində Tacikistanda olduğu kimi, Azərbaycanın da müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra üzləşdiyi çətinliklər barədə danışıb. Tacikistan ombudsmanı həmin dövrdə Azərbaycanın vətəndaş müharibəsi təhlükəsi ilə üzləşməsi, ərazimizin 20 faizinin Ermənistan tərəfindən işğala məruz qalması haqqında məlumatlandırılıb.

Bildirilib ki, Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində 1 milyondan artıq azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünə çevrilib. Bu gün Azərbaycandakı qaçqınların və məcburi köçkünlərin həyat şəraitinin yaxşılaşdırıldığını deyən səfir bunun ölkənin qısa zaman kəsiyində əldə etdiyi iqtisadi inkişafla bağlı olduğunu diqqətə çatdırıb. O vurğulayıb ki, bununla belə, qaçqınlar və məcburi köçkünlər öz dədə-baba torpaqlarına qayıtmaq arzusu ilə yaşayırlar. Azərbaycan dövlətinin qarşısında duran ən mühüm məsələlərdən biri onların pozulmuş hüquqlarının bərpa olunmasıdır.

A.Həsənov və Z.Alizoda insan hüquqları sahəsində çalışan şəxslərin qarşılıqlı səfərlərinin təşkil olunması və təcrübə mübadiləsi aparılmasının əhəmiyyətini qeyd ediblər. Həmçinin insan hüquqları ilə bağlı hüquqi, siyasi, psixoloji aspektlərə dair fikir mübadiləsi aparılıb.

Görüşdə səfir bu il Düşənbədə Azərbaycan iş adamlarının iştirakı ilə biznes forumun, Azərbaycan sənaye məhsulları sərgisinin təşkili, nəqliyyat, təhsil sahələrində əməkdaşlıq, eləcə də, Düşənbə-Bakı birbaşa hava reysinin bərpası məsələləri üzərində iş aparıldığını qeyd edib.

A.Həsənov Z.Alizodaya yazıçı-publisist, Milli Məclisin deputatı Elmira Axundovanın Azərbaycanın Tacikistandakı səfirliyinin təşəbbüsü ilə Düşənbədə tacik dilində çap olunmuş altıcildlik “Heydər Əliyev: Şəxsiyyət və zaman”, N.Zinkoviçin “Həyatın kəşməkəşləri” kitablarını hədiyyə edib.

Vurğulamaq lazımdır ki, Azərbaycan ilə Tacikistan arasında hər zaman müsbət əlaqələr mövcud olub. İki ölkə əlaqələrinin tarixinə nəzər salsaq, görərik ki, müstəqilliyin əldə edilməsi ilə Azərbaycanla Tacikistan arasında münasibətlərin yeni mərhələsinin başlanğıcı qoyulub. İki dövlət arasında diplomatik əlaqələrin əsası 29 may 1992-ci ildə qoyulub. 2007-ci ildən Azərbaycan Respublikasının Tacikistan Respublikasında səfirliyi fəaliyyətə başlayıb.

İki ölkə əlaqələri parlamentlərarası səviyyədə də inkişaf edir. Belə ki, 2005-ci il dekabrın 13-də Milli Məclisin qərarı ilə Azərbaycan-Tacikistan parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu yaradılıb. 29 sentyabr 2006-cı il tarixində Tacikistan parlamentinin yuxarı palatasının Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi ilə parlamentlərarası dostluq və əməkdaşlıq qrupunun əsası qoyulub.

İki ölkənin dövlət başçılarının və digər yüksək rəsmi şəxslərinin qarşılıqlı səfərləri müqavilə-hüquq bazasının formalaşmasına, münasibətlərin müxtəlif sahələr üzrə inkişafına şərait yaradıb. Bu baxımdan, Prezident İlham Əliyevin Tacikistana 15-16 mart 2007-ci il tarixli səfəri xeyli səmərəli olub. Səfər zamanı iki ölkə arasında bir sıra sahələr üzrə 11 hökumətlərarası saziş imzalanıb.

Öz növbəsində, Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmonun 2007-ci ilin avqustunda Azərbaycana rəsmi səfəri zamanı iki ölkə arasında müxtəlif sahələr üzrə 9 sənəd imzalanıb.

Azərbaycanla Tacikistan arasında iqtisadi əlaqələrin inkişaf etdirilməsi imkanları genişdir. Asiyanı Avropa ilə siyasi, iqtisadi, coğrafi, mədəni baxımdan birləşdirən körpü rolunu oynayan Azərbaycanla əlaqələr Tacikistan üçün Qərbə çıxış imkanıdır. Xüsusən də TRACECA layihəsi çərçivəsində bərpa edilən “İpək yolu” belə bir imkanı yaratmağa xidmət edir. Azərbaycan Prezidentinin 7 fevral 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, Azərbaycan Respublikası və Tacikistan Respublikası arasında ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq məsələləri üzrə Birgə Hökumətlərarası Komissiya yaradılıb.

Bundan əlavə, 12-14 fevral 2008-ci il tarixlərində Tacikistanın iqtisadi inkişaf və ticarət naziri, Azərbaycan Respublikası və Tacikistan Respublikası arasında ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Birgə Hökumətlərarası Komissiyanın həmsədri Bobozoda Qulomconun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti respublikamıza səfər edib. Səfər çərçivəsində 12 fevral 2008-ci il tarixində Azərbaycan Respublikası və Tacikistan Respublikası arasında ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Birgə Hökumətlərarası Komissiyanın həmsədrlərinin işçi görüşünün protokolu imzalanıb. Bundan bir gün sonra isə Bakıda Azərbaycan Respublikası xarici işlər nazirinin müavini ilə tacikistanlı həmkarı arasında 15 mart 2007-ci ildə Düşənbə şəhərində imzalanmış “Azərbaycan Respublikası və Tacikistan Respublikası arasında dostluq və əməkdaşlıq haqqında Müqavilə” üzrə Ratifikasiya Fərmanlarının mübadiləsi həyata keçirilib.

2012-ci ilin iyul ayında ölkəmizə rəsmi səfər edən Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmon ilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev arasında növbəti mühüm görüş baş tutub. Görüşdə iki ölkə arasındakı münasibətlərin müxtəlif sahələrdə inkişafından məmnunluq bildirilib, əlaqələrin daha da genişləndirilməsi üçün yaxşı potensialın olduğu qeyd edilib. Dövlət başçısı Tacikistan Prezidentinin Azərbaycana rəsmi səfərinin ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsi baxımından önəmini vurğulayıb. Görüşdə ikitərəfli, regional və beynəlxalq məsələlər barədə fikir mübadiləsi aparılıb.

Sözsüz ki, keçirilən görüşlər, imzalanan müqavilələr iki ölkə arasında iqtisadi əlaqələrin, həmçinin, qarşılıqlı ticarətin həcminə öz təsirini göstərməkdədir. 2013-cü ildə Azərbaycan ilə Tacikistan arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 13,80 milyon ABŞ dolları, o cümlədən, ixracın həcmi 13,76 milyon dollar, idxalın həcmi isə 0,04 milyon dollar təşkil edib. Bu dövr ərzində Tacikistan ilə xarici ticarət saldosu müsbət 13,72 milyon dollar olub. 2013-cü ildə Tacikistanın ölkəmizin xarici ticarət dövriyyəsindəki payı 0,04 faiz, o cümlədən, ixracda 0,06 faiz təşkil edib.

Bundan başqa, hər iki ölkə müdafiə və təhlükəsizlik sahələrində də əməkdaşlığa böyük maraq göstərir. 30 sentyabr 1999-cu il tarixində MDB iştirakçı dövlətlərinin Milli Təhlükəsizlik nazirlərinin görüşü zamanı Azərbaycanın Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi ilə Tacikistanın Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında Saziş imzalanıb. Saziş iki ölkə arasında imzalanmış ilk sənəddir. 1-2 iyun 2006-cı il tarixlərində isə Azərbaycanda rəsmi səfərdə olan Tacikistanın müdafiə naziri Ş.Xayrulloyev Prezident İlham Əliyevin qəbulunda olub, bir sıra rəsmi şəxslərlə görüşüb. Səfərin ən mühüm nəticələrindən biri “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Tacikistan Respublikası Hökuməti arasında hərbi sahədə əməkdaşlıq haqqında Saziş”in imzalanması olub. Bundan başqa, Azərbaycanla Tacikistan Mərkəzi Asiyada narkotiklərə nəzarət sahəsində əməkdaşlığa dair qarşılıqlı anlaşma Memorandumuna üzvlük çərçivəsində beynəlxalq cinayətkarlığa qarşı mübarizədə əməkdaşlıq edir.

Azərbaycan-Tacikistan münasibətləri beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlıq şəklində də inkişaf etməkdədir. İki ölkə rəsmiləri dəfələrlə Müstəqil Dövlətlər Birliyi, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi təşkilatların müxtəlif səviyyəli toplantılarında iştirak çərçivəsində görüşlər keçiriblər. Bu həm də dövlətlərin beynəlxalq arenada bir-birinə dəstək olması baxımından da vacibdir.

Bu ilin aprel ayında isə Tacikistanın xarici işlər naziri Sirociddin Aslov ölkəmizdə səfərdə olub. Prezident İlham Əliyev Tacikistanın xarici işlər naziri Sirociddin Aslovu qəbul edib. Görüşdə dövlət başçısı Azərbaycan ilə Tacikistan arasında ikitərəfli münasibətlərin bütün sahələrdə uğurla inkişaf etdiyini vurğulayıb. Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmonun ölkəmizə səfərini məmnunluqla xatırlayan Prezident İlham Əliyev bu səfərin ikitərəfli əlaqələrin gələcək inkişafı ilə bağlı məsələlərin müzakirəsi baxımından önəmini qeyd edib. Dövlət başçısı Tacikistanın xarici işlər nazirinin Azərbaycana səfərinin əməkdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsi işinə xidmət edəcəyinə ümidvar olduğunu bildirib.

Sirociddin Aslov isə, öz növbəsində, Tacikistan Prezidentinin Azərbaycanın dövlət başçısını ölkəsinə rəsmi səfərə dəvət məktubunu Prezident İlham Əliyevə təqdim edib.

Görüşdə, həmçinin, Azərbaycan ilə Tacikistan arasında əməkdaşlıq üçün yaxşı hüquqi bazanın mövcudluğu vurğulanaraq, iki ölkənin müxtəlif sahələrdə, o cümlədən, iqtisadi, ticarət, sənaye, sərmayə qoyuluşu və digər sahələrdə əlaqələrinin genişləndirilməsi üçün böyük imkanların olduğu bildirilib.

Göründüyü kimi, Azərbaycanla Tacikistanın əməkdaşlığın müxtəlif sahələr üzrə genişləndirilməsi üzrə mövqeləri üst-üstə düşür və atılan addımlar əlaqələrin bundan sonrakı inkişafına möhkəm zəmin yaradır.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.-2014.- 18 iyun.- S.12.