Azərbaycan-Çexiya əlaqələri yüksələn xətlə inkişaf edir

İki ölkə arasındakı əməkdaşlıq bir çox sahələri əhatə edir

Sirr deyil ki, Azərbaycan çoxşaxəli beynəlxalq əlaqələrə malikdir. Ölkəmizin uğurlu ikitərəfli əlaqələr qurduğu dövlətlərdən biri də Çex Respublikasıdır. Tərəflər arasındakı səmərəli əməkdaşlığa əsaslanan tərəfdaşlıq münasibətlərinin inkişafına təkan verən fundamental faktorlar sırasında elmi-texniki, humanitar və iqtisadi sahədə təmasların sıxlaşdırılması, bu istiqamətdə qarşılıqlı səfərlərin həyata keçirilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Yeri gəlmişkən, Azərbaycanın Çex Respublikasındakı səfiri Fərid Şəfiyev bu ölkənin Zlin regionuna səfəri çərçivəsində fevralın 11-də bölgənin rəhbərliyi və Ticarət Palatası tərəfindən Zlin şəhərində təşkil olunmuş “Business Day Azerbaijan” adlı tədbirdə iştirak edib.

Tədbirin açılışında Zlin regionu qubernatorunun müavini Yaroslav Drozd sözügedən görüşün sahibkarlığa dəstək məqsədi daşıdığını bildirib və Azərbaycanın mühüm iqtisadi tərəfdaş kimi rolunu xüsusilə qeyd edib.

Səfir F.Şəfiyev çıxışında ölkəmizdə aparılan islahatlar, əldə olunmuş nailiyyətlər, o cümlədən, Azərbaycan-Çexiya münasibətləri haqqında ətraflı məlumat verib. Bununla yanaşı, diplomat Azərbaycanın investisiya və biznes imkanlarından da bəhs edib.

Eyni zamanda, Çexiya sənaye və ticarət nazirinin müşaviri Milan Hovorka, həmin nazirliyin 1-ci xarici iqtisadi siyasət şöbəsinin direktoru Martin Pospişil, habelə Çex Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Qərbi və Şimali Avropa ölkələri bölməsinin nümayəndəsi, bu ölkənin Azərbaycanda səfiri olmuş Radek Matula çıxışlarında dövlətlərimiz arasında ikitərəfli siyasi, iqtisadi və humanitar əlaqələrin müxtəlif cəhətlərinə diqqət yetirib və Azərbaycanın regionda vacib tərəfdaş olduğunu qeyd ediblər.

Tədbirdə Çexiya İxracatın Zəmanəti və Sığortası Cəmiyyətinin (EGAP) və Çexiya İxrac Bankının (ÇEB) nümayəndələri çıxış ediblər.

Qeyd edək ki, Azərbaycanla Çexiya arasındakı əlaqələr zəngin inkişaf yoluna malikdir. Çexiya Azərbaycanın müstəqilliyini 1992-ci il 8 yanvar tarixində tanıyıb. Ölkələr arasında diplomatik münasibətlər 1993-cü il yanvarın 29-da qurulub. Azərbaycanın bu ölkədəki səfirliyinin açılış mərasimi 2007-ci il avqustun 15-də baş tutub. Çexiyanın ölkəmizdəki səfirliyi isə 2009-cu il dekabrın 1-də təsis edilib.

Azərbaycan ilə Çexiya arasında yüksək səviyyəli qarşılıqlı səfərlər mütəmadi xarakter daşıyır. 2002-ci ilin noyabrında Ümummilli lider Heydər Əliyevin NATO-nun Praqadakı Sammitində iştirak etmək məqsədilə Çexiyaya ilk səfəri gerçəkləşib. 2009-cu ilin mayında Prezident İlham Əliyev “Şərq Tərəfdaşlığı” və enerji sammitlərində iştirak etmək üçün bu ölkəyə işgüzar səfər edib. Bundan iki il sonra Çex Respublikasının o zamankı Prezidenti Vatslav Klausun ölkəmizə rəsmi səfəri gerçəkləşib. 2012-ci ilin aprel ayında isə Prezident İlham Əliyevin Çexiyaya növbəti səfəri baş tutub. Hökumət başçıları səviyyəsində isə 2009-cu ildə Çexiyanın Baş nazirinin ölkəmizə işgüzar səfəri gerçəkləşib.

İki ölkə əlaqələrinin inkişafına təkan verən görüşlərdən biri 2012-ci ildə Praqada dövlət başçıları səviyyəsində keçirilən görüş olub. Görüş çərçivəsində “Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi və Çexiya Respublikasının Texniki Standartlaşdırma, Metrologiya və Dövlət Sınaqları üzrə İdarəsi arasında standartlaşdırma, metrologiya və uyğunluğun qiymətləndirilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu”nu Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Ramiz Həsənov və Çexiya Respublikası Texniki Standartlaşdırma, Metrologiya və Dövlət Sınaqları üzrə İdarəsinin prezidenti Milan Holeçek, “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Çex Respublikası Hökuməti arasında məxfi məlumatın mübadiləsi və qarşılıqlı mühafizəsi haqqında Saziş”i Azərbaycanın Çexiyadakı səfiri Tahir Tağızadə və Çexiyanın Azərbaycandakı səfiri Radek Matula, “Azərbaycan Respublikası və Çexiya Respublikası arasında sərmayələrin təşviqi və qarşılıqlı qorunması haqqında Saziş”i Azərbaycanın Çexiyadakı səfiri Tahir Tağızadə və Çexiyanın Azərbaycandakı səfiri Radek Matula imzalayıblar.

Azərbaycan-Çexiya sənədlərinin imzalanması mərasimindən sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Çex Respublikasının o zamankı Prezidenti Vatslav Klausun birgə mətbuat konfransı olub. Dövlət başçılarının bəyanatları göstərib ki, iki ölkə arasındakı münasibətlər bir çox sahələrdə intensiv inkişaf edir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Praqaya səfərinin əlaqələrin bundan sonra da inkişafına təkan verəcəyinə əminliyini ifadə edən Çexiya Prezidenti Vatslav Klaus deyib ki, ölkəsi Azərbaycanın Avropa məkanına inteqrasiya planlarını alqışlayır. Onun sözlərinə görə, xüsusilə də Avropa ilə münasibətlərdə, Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə əlaqələrində Çexiya bundan sonra da dəstəyini verəcək.

Prezident İlham Əliyev isə bildirib ki, 2011-ci ildə Çexiya Prezidentinin Azərbaycana səfəri və səfər zamanı aparılan danışıqlar, əldə edilmiş razılaşmalar bugünkü sürətli inkişafı müəyyən edib: “Mən bu gün söhbət əsnasında qeyd etdim ki, biz Çexiya şirkətlərini Azərbaycanda görmək istəyirik və onların uğurlu fəaliyyəti - istər investor, istər kontraktçı kimi fəaliyyəti üçün lazım olan şəraiti yaratmağa hazırıq. Azərbaycanda çoxsaylı infrastruktur layihələri icra edilir və Çexiya şirkətlərinin çox gözəl iş təcrübəsi, çox gözəl nüfuzu vardır və biz onları tərəfdaşlarımız arasında görmək istəyirik. Əminəm ki, bu səfərin gözəl nəticələrindən biri də məhz bu olacaqdır”.

Eyni zamanda, iki ölkənin siyasi əlaqələri çox sürətlə inkişaf edir. Yüksək səviyyəli qarşılıqlı səfərlərin həyata keçirilməsi bunun əyani sübutudur. Ticarət dövriyyəsi hər il böyük həcmdə artır. Bu da iqtisadi sahədəki uğurlu əməkdaşlıqdan xəbər verir. Çexiyanın idxal etdiyi neftin 25 faizi Azərbaycan neftidir. Bu, o deməkdir ki, iki ölkə arasında sıx enerji tərəfdaşlığı mövcuddur. Həmçinin, Azərbaycan ilə Çexiya arasında imzalanan sənədlərin bir qismi mədəniyyət və turizm sektorunu əhatə edir və beləliklə, humanitar sahədəki əməkdaşlığa da böyük diqqət göstərilir.

Azərbaycan üçün ölkələrlə münasibətdə ən vacib məsələlərdən biri həmin dövlətlərin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı mövqeyidir. Prezident İlham Əliyevlə Çexiyanın keçmiş Prezidenti Vatslav Klausun sözügedən mətbuat konfransında bu məsələ ilə bağlı suala cavabında Çexiyanın dövlət başçısı bu məsələnin iki ölkə münasibətlərində diqqət mərkəzində olduğunu bildirib: “Mən Azərbaycanın mövqeyini yaxşı anlayıram. Təbii ki, mən də tam və qəti olaraq heç cür razılaşa bilməzdim ki, ölkəmin bir hissəsi işğal altında olsun. Amma əfsuslar olsun ki, bu vəziyyətin məhz nizamlanması ilə bağlı mənim hər hansı bir xüsusi, möcüzəli həll variantım yoxdur, təklif edə bilmərəm”.

Çexiya Avropa İttifaqına üzv ölkə olaraq Azərbaycanın qurumla əlaqələrini dəstəkləyir. Bu barədə keçmiş Prezident Vatslav Klaus bəyan edib ki, Avropa İttifaqının “Şərq Tərəfdaşlığı” Proqramı müsbət bir layihədir və ölkəsi həmin layihənin yaradıcılarından biridir. Eyni zamanda, Çexiya tərəfi Azərbaycanın həmin proqram çərçivəsində iştirakını geniş şəkildə müzakirə edib və Azərbaycanla aparılan əməkdaşlığa müsbət yanaşır. Onun sözlərinə görə, ölkəsi Azərbaycanın bu sahədə mövqeyini bilir və bu tərəfdaşlıq Azərbaycanın mövqeyi, maraqları ilə də üst-üstə düşür. Vatslav Klaus Azərbaycanın bu istiqamətdə qəti addımlarını sonadək davam etdirəcəyinə əminliyini ifadə edib.

İki ölkənin iqtisadi əlaqələrinin inkişafı üçün də geniş imkanlar mövcuddur. Xatırladaq ki, 2013-cü ilin sentyabrında Çexiya-Azərbaycan Ticarət Palatası, Çexiyanın ölkəmizdəki səfirliyi və Çexiya Ticarət Palatasının təşkilatçılığı ilə hər iki ölkənin iş adamlarının görüşü təşkil olunub. Tədbirin keçirilməsində məqsəd neft-qaz, tikinti, mühəndislik və istehsalat, maşınqayırma, tekstil, pərakəndə ticarət, bankçılıq, maliyyə, sığorta və digər sektorlar üzrə biznes fəaliyyəti ilə məşğul olan Çexiya və Azərbaycan şirkətlərini, iş adamlarını bir araya gətirmək və əməkdaşlıq imkanlarının birgə müzakirə edilməsinə şərait yaratmaq olub.

Tədbirdə çıxış edən səfir Radek Matula Azərbaycanın sürətlə müasirləşdiyini vurğulayaraq bildirib ki, son illərdə bu istiqamətdə böyük irəliləyiş əldə edilib. Bakı böyük tikinti meydançasına çevrilib, regionlarda da bir çox infrastruktur layihələri həyata keçirilir. Burada çex şirkətləri üçün böyük imkanlar mövcuddur. O qeyd edib ki, Çexiya və Azərbaycan dost ölkələrdir, həmçinin, bir çox sahələrdə güclü tərəfdaşdırlar.

Çexiya Ticarət Palatasının layihələr üzrə direktoru Kristina Leinerova palatanın gördüyü işlər, habelə Çexiya tərəfdən tədbirdə iştirak edən nümayəndə heyəti barədə məlumat verib. Çexiya-Azərbaycan Ticarət Palatasının prezidenti və “Baker Tilly” Azərbaycan şirkətinin tərəfdaşı Samir Vəliyev rəhbəri olduğu qurum haqqında məlumat verərək deyib: “Çexiya-Azərbaycan Ticarət Palatası bu ilin əvvəlində təsis edilmişdir. Missiyamız Azərbaycan və Çexiya respublikalarının iş adamları, biznes qurumları və şirkətləri arasında sağlam, davamlı əməkdaşlıq əlaqələrinin yaradılmasına və inkişafına dəstək göstərməkdir”.

S.Vəliyev əmin olduğunu bildirib ki, bu görüş hər iki tərəf üçün faydalı olacaq, Çexiya və Azərbaycan arasında işgüzar münasibətlərin inkişafına müsbət təsir göstərəcək və gələcəkdə əlaqələrin daha da dərinləşməsinə zəmin yaradacaq.

Qeyd edək ki, Çexiyanın ticarət tərəfdaşları arasında Azərbaycan böyük potensiala malikdir. Azərbaycan Çexiyanın ixrac strategiyasında maraqlı ölkəyə çevrilib. Ümumiyyətlə, iki ölkə rəsmilərinin qarşılıqlı səfərlərinin intensivliyinin artması əlaqələrə dinamiklik gətirib. Reallıqlar göstərir ki, mövcud dostluq və tərəfdaşlıq münasibətləri bundan sonra daha da möhkəmlənəcək.

Oktay HACIMUSALI

Yeni Azərbaycan.-2015.- 13 fevral.- S. 8.