Azərbaycanda 2016-cı il dərin iqtisadi islahatlar ili kimi tarixdə qalacaq

Prezident İlham Əliyev: ... Biz bu il çox ciddi iqtisadi islahatlar aparmışıq və bu islahatlar artıq öz nəticələrini verməkdədir

Daha bir il tarixə dönmək üzrədir. İllərin qovuşuğunda, adətən, keçilmiş yola nəzər salınır, əldə olunan uğurlar, əlamətdar hadisələr xatırlanır, növbəti il üçün vəzifələr müəyyənləşdirilir. Bəs dünya üçün heç də adi keçməyən, qlobal miqyasda bir sıra kataklizmlərlə, çətinliklərlə, ayrı-ayrı bölgələrdə qarşıdurmalarla yadda qalan 2016-cı il Azərbaycan üçün nə ilə əlamətdar olmuşdur?

İlk növbədə onu qeyd edə bilərik ki, Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi əsasında son bir ildə respublikamızda postneft dövrü üçün səciyyəvi olan və müasir çağırışlarla səsləşən yeni iqtisadi modelin fundamental əsasları yaradılıb, bu məqsədlə institusional, idarəetmə sahələri də daxil olmaqla bütün istiqamətlərdə inkişaf üçün münbit zəmin yaradan tədbirlər reallaşdırılıb, siyasi və iqtisadi məzmunlu vacib qərarlar qəbul edilib. Təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyev bütövlükdə 2016-cı ili ölkəmiz üçün islahatlar ili kimi səciyyələndirib. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı nitqində Azərbaycanın mənzərəsinə diqqət çəkərək vurğulayıb ki, 2016-cı il dərin iqtisadi islahatlar ili kimi tarixdə qalacaq.

Hədəf neftdən asılılığı tamam aradan qaldırmaqdır

Son 13 ildə Azərbaycanın potensialının artması fonunda ölkəmizin qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyası da dərinləşib. Elə bu amil də dünya miqyasında baş verən arzuolunmaz proseslərin Azərbaycana da müəyyən dərəcədə mənfi təsirini şərtləndirir. Ancaq qeyd etdiyimiz kimi, respublikamız yaranmış şəraitdə də inkişafa istiqamətlənib. Prezident İlham Əliyevin Münxen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində “İqlim və enerji təhlükəsizliyi. İstiləşmə hələ də davam edirmi?” mövzusunda keçirilən panel-müzakirədə vurğuladığı kimi, dayanıqlı inkişaf bizim məqsədimiz və hədəfimizdir. Azərbaycanın qarşıya qoyduğu hədəf isə yaxın perspektivdə neft amilindən asılılığı tamam aradan qaldırmaqdan ibarətdir. Bu məqsədə çatmaq üçün inkişaf strategiyasının konkret istiqamətləri də müəyyənləşdirilib. Prezident İlham Əliyev dünya birjalarında neftin qiymətinin aşağı düşməsini ölkəmizdə qeyri-neft iqtisadiyyatının ayrı-ayrı sahələrinə sərmayələr yönəltmək baxımından fürsət kimi dəyərləndirərək deyib: “İndi isə biz özəlləşdirmə, iqtisadiyyatımızın şaxələndirilməsi və biznes mühitinin yaxşılaşdırılması da daxil olmaqla, neft və qazdan asılılığı azaltmaq üçün irimiqyaslı islahatlar həyata keçiririk. Yeri gəlmişkən, neftin qiymətinin kəskin şəkildə - dörd dəfə ucuzlaşması bizim üçün daha çox texnologiyaya, qeyri-neft iqtisadiyyatına, kənd təsərrüfatına, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarına sərmayə yatırmaq baxımından fürsət idi”.

Yeni şəraitdə innovasiyalara əsaslanan qeyri-neft sənayesi ilə paralel şəkildə geniş potensiala və güclü ənənələrə malik aqrar sektorun inkişafı da prioritet istiqamət kimi müəyyənləşdirilib. Cari ilin əvvəlindən başlayaraq respublikanın müxtəlif bölgələrində kənd təsərrüfatında yeni ixrac imkanlarının yaradılması, o cümlədən də baramaçılığın, pambıqçılığın, tütünçülüyün, fındıqçılığın, meyvəçiliyin inkişafı istiqamətində zəruri tədbirlər görülüb, fermerlərə dövlət dəstəyi daha da gücləndirilib. Ümumiyyətlə, Prezident İlham Əliyevin qarşıya qoyduğu hədəf perspektivli sahələrin inkişafı hesabına yaxın perspektivdə neft amilindən asılılığı tamam aradan qaldırmaqdan ibarətdir. Dövlət başçısı əminliyini ifadə edərək bildirib ki, biz növbəti illərdə bütün planlarımızı uğurla həyata keçirə bilsək, ölkənin neftdən asılılığını tamamilə aradan götürmək mümkün olacaq: “Növbəti illərdə bütün planlarımızı uğurla həyata keçirə bilsək, qəti əminəm ki, Azərbaycan neftdən asılılığı tamamilə aradan götürəcək”.

Biznes mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində atılan ciddi addımlar özəl bölmənin inkişafına yeni impuls verib

2016-cı ildə respublikamızda sahibkarlıq subyektlərinin istehsal imkanlarının artırılması məqsədilə həyata keçirilən genişməzmunlu islahatlar özəl sektorun investisiya cəlbediciliyinin artmasına, sahibkarların yeni ideyalarını həyata keçirmələrinə və onların maddi imkanlarını daha da artırmalarına əlverişli iqtisadi mühit formalaşdırır. Ölkədə yaranmış yeni şəraitdə biznes mühitinin yaxşılaşdırılmasını təmin etmək məqsədilə vergi bazasının genişləndirilməsi yolu ilə sahibkarların vergi yükünün azaldılması, gömrük rəsmiləşdirilməsinin və bütün idxal-ixrac əməliyyatlarının tam şəffaf aparılması xüsusi aktuallıq kəsb edir. Bundan başqa, Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi əsasında sahibkarlıq subyektlərində yoxlamalar 2 il müddətinə dayandırılıb, lisenziya tələb olunan fəaliyyət növlərinin sayı 59-dan 37-yə endirilib, lisenziyalar müddətsiz müəyyən edilib, dövlət rüsumunun məbləği Bakıda 2 dəfə, regionlarda isə 4 dəfə azaldılıb, lisenziyaların İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən “ASAN xidmət” mərkəzlərində verilməsinə və “Elektron lisenziya” portalının yaradılmasına başlanılıb.

Məmnunluqla vurğulamaq yerinə düşər ki, cari ilin əvvəlindən bəri aparılan islahatlar ölkədə sahibkarlığın inkişafına yeni impuls verib. Çoxminli sahibkarlar ordusu dövlətin göstərdiyi hərtərəfli qayğıdan ruhlanaraq yeni şəraitdə ölkədə iqtisadi fəallığın artmasına öz töhfələrini vermək əzmi nümayiş etdirirlər. Sahibkarlar dövlət başçısından gələn təşəbbüsləri dəstəkləyərək yeni istehsal müəssisələrinin yaradılmasına fəal şəkildə investisiyalar yönəldirlər. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasındakı nitqində sahibkarların ölkədə gedən proseslərə fəal şəkildə qoşulmalarını xüsusi diqqətə çatdıraraq vurğulayıb: “Azərbaycanda biznes mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində bu gün çox ciddi addımlar atılıb. Deyə bilərəm ki, sahibkarlar bu işlərə artıq böyük ruh yüksəkliyi ilə qoşulurlar”.

Aparılan islahatlar ölkədə maliyyə inklüzivliyinin artmasını təmin edəcək

Ölkədə aparılan islahatlar kontekstində bank-maliyyə sektorunun yeni inkişaf strategiyası müxtəlif istiqamətləri əhatə edən çoxsaylı tədbirlərin geniş spektrini özündə cəmləşdirir. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasındakı nitqində Azərbaycanda bütün iqtisadi-maliyyə sektorunun aparıcı dövlətlərin təcrübəsinə əsaslanaraq inkişaf etdirilməsinin zəruriliyinə diqqət çəkərək vurğulayıb: “Azərbaycanda bütün iqtisadi-maliyyə sektoru aparıcı dövlətlərin təcrübəsinə əsaslanaraq ən mütərəqqi prinsiplər əsasında inkişaf etməlidir. İlk növbədə, idarəetmə mexanizmləri təkmilləşdirilməlidir, şəffaflıq tam şəkildə təmin edilməlidir”.

Yeni şəraitdə ölkədə maliyyə xidmətlərinin inkişafının təmin edilməsi və bu sahədə nəzarət mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi baxımından Prezident İlham Əliyevin 3 fevral 2016-cı il tarixli müvafiq Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası publik hüquqi şəxs yaradılmasının mühüm əhəmiyyəti var. Yaranmış vəziyyətdə meydana çıxan çağırışlardan biri isə bank sektorunun sağlamlaşdırılması ilə bağlıdır. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının məlumatına əsasən, 2015-ci ilin sonuna qədər ölkədə 43 bank, 27 sığorta təşkilatı, 48 bank olmayan kredit təşkilatı, 109 kredit ittifaqı və 5 investisiya şirkəti fəaliyyət göstərib. Ekspertlərin qənaəti budur ki, Azərbaycan miqyaslı ölkə üçün bu qədər bankın olması məqbul deyil. Digər tərəfdən, bir sıra banklar ciddi likvidlik problemi yaşayırlar. Bu kimi reallıqlar nəzərə alınaraq 2016-cı ildə respublikamızda bankların konsolidasiyası həyata keçirilib.

Yeni şəraitdə ölkənin bank-maliyyə sisteminin fəaliyyətinin daha səmərəli qurulmasını, eyni zamanda, vətəndaşların sosial müdafiəsini hədəfləyən qərarlardan söhbət açarkən Prezident İlham Əliyevin “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” qanunun tətbiqi barədə imzaladığı müvafiq Sərəncamın önəmini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Sənədə əsasən, ölkə ərazisində fəaliyyət göstərən banklarda vəsait yerləşdirən təxminən 6 milyon əmanətçinin depozitlərinin qarşıdakı 3 il müddətində tam sığortalanması nəzərdə tutulub. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı nitqində əmanətlərin tam şəkildə sığortalanmasının həm sosial, həm də iqtisadi əhəmiyyətinə diqqət çəkərək bildirib: “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında qərar qəbul edilmişdir. Bu həm sosial xarakter daşıyır, həm də, əlbəttə ki, bank sektoruna əhali tərəfindən inamı artırır. İndi bütün əmanətlər sığortalanıb”.

Təşviq mexanizminin işə salınması, “Made in Azerbaijan” brendinin yaradılması ixrac imkanlarının artırılması baxımından böyük önəm daşıyır

Prezident İlham Əliyevin qeyri-neft məhsullarının ixracının təşviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında imzaladığı Fərmanda yerli məhsulların ixracı ilə bağlı bir sıra mühüm məsələlərin geniş spektri öz əksini tapıb.

Aparılan islahatlar, stimullaşdırıcı təşviq mexanizminin işə salınması respublikanın ixrac potensialının artırılmasına müsbət təsir göstərəcək. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasındakı nitqində həyata keçirilən islahatların böyük səmərə verəcəyinə əminliyini ifadə edərək bildirib ki, gələn il həm idxalın azalması, həm ixracın artırılması istiqamətində çox yaxşı nəticələr olacaq: “... Biz bu il çox ciddi iqtisadi islahatlar aparmışıq və bu islahatlar artıq öz nəticələrini verməkdədir. İdarəetmə istiqamətində, digər sahələrdə, ixracı stimullaşdırmaq, idxaldan asılılığı azaltmaq üçün bir çox önəmli qərar və sərəncamlar qəbul edildi, imzalandı. Beləliklə, əminəm ki, gələn il həm idxalın azalması, həm ixracın artırılması istiqamətində çox yaxşı nəticələr olacaq”.

Ölkəmizin yeni satış bazarlarına çıxması imkanlarının artırılması məqsədilə görülən tədbirlər sırasında “Made in Azerbaijan” brendinin yaradılmasına göstərilən davamlı səyləri xüsusi qeyd etmək lazımdır. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi: “... Biz artıq “Made in Azerbaijan” brendini yaradırıq. İndi xüsusi işlər gedir, vəsait ayrılıb. Bizim heyətlər bütün ölkələrə getməlidirlər, gəzməlidirlər, təqdimatlar keçirməlidirlər”.

Bir qədər bundan əvvəl Prezident İlham Əliyev “Xarici ölkələrə ixrac missiyalarının təşkilinə, xarici bazarların araşdırılması və marketinq fəaliyyətinə, “Made in Azerbaijan” brendinin xarici bazarlarda təşviqinə, yerli şirkətlərin ixracla bağlı xarici ölkələrdə sertifikat və patent almasına, ixracla əlaqəli tədqiqat-inkişaf proqram və layihələrinə çəkilən xərclərin dövlət büdcəsi hesabına ödənilən hissəsinin müəyyənləşdirilməsi və ödənilmə mexanizminin tənzimlənməsi Qaydası”nın təsdiq edilməsi haqqında müvafiq Fərman imzalayıb. Dövlət başçısının imzaladığı yeni Fərman ölkəmizdə ixracın təşviqi ilə bağlı növbəti, daha məhsuldar və konkret hədəflərə hesablanan mərhələnin başlandığını deməyə əsas verir.

Azərbaycan özünün dərinməzmunlu sosial siyasətinə çətin keçən 2016-cı ildə də sadiq qalıb

Müəyyən çətinliklər yaşanan 2016-cı ildə Azərbaycanda nəinki hər hansı bir sosial proqram ixtisara salınmayıb, əksinə, respublikamızda bu sahədə yeni təşəbbüslər irəli sürülüb. Prezident İlham Əliyev 2015-ci ilin son ongünlüyündə baş verən milli valyutanın devalvasiyasından sonra əhalinin aztəminatlı təbəqəsinin alıcılıq qabiliyyətinin artırılması, milli valyutanın devalvasiyasının və qiymət artımının təsirlərinin azaldılması məqsədi ilə müxtəlif sosial ödənişlərin, o cümlədən əmək haqlarının, pensiyaların, müavinətlərin, təqaüdlərin və kompensasiyaların artırılması barədə 25-dən çox Fərman və Sərəncam imzalayıb. Dövlət başçısının müvafiq Fərman və sərəncamları əsasında sosial ödənişlərin, əmək haqlarının, pensiyaların artımı 3,6 milyon nəfəri və ya ölkə əhalisinin 38 faizini əhatə edib.

Bir sözlə, başa çatan il ərzində də ölkəmizdə sosial layihələr icra edilib.

Strateji yol xəritələri milli iqtisadiyyatımızın və onun əsas sektorlarının yaxın, orta və uzunmüddətli dövrdə inkişaf hədəflərini əhatə edir

Yeni iqtisadi modelin dəstəklənməsi baxımından Prezident İlham Əliyevin bu günlərdə imzaladığı “Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin təsdiq edilməsi haqqında” müvafiq Fərmanı böyük aktuallıq daşıyır. Fərmanla nəzərdə tutulan tədbirlər ölkədə investisiya və rəqabət mühitini daha da yaxşılaşdırmaqla iqtisadi aktivliyin artmasına müsbət təsir göstərəcək. Müəyyənləşdirilən yeni hədəflər Azərbaycanın yaxın, orta və uzunmüddətli perspektivdə inamlı inkişafını təmin edəcək. Fərmanda qeyd edildiyi kimi, dünyada cərəyan edən proseslərin yaratdığı yeni çağırışlara uyğunlaşmaq və mövcud qlobal iqtisadi böhranın ölkəmizə təsirini minimuma endirmək məqsədilə iqtisadi islahatların əsas strateji hədəflərinə uyğun olaraq sistem xarakterli bir sıra tədbirlərin həyata keçirilməsi, sosial-iqtisadi inkişafın cari, orta və uzunmüddətli dövrləri arasında üzvi bağlılıq və qarşılıqlı uzlaşma yaratmaqla, iqtisadi inkişafın keyfiyyətcə yeni modelinin formalaşdırılması qarşıda duran əsas prioritet vəzifələrdəndir. Milli iqtisadiyyat və onun 11 sektoru üzrə strateji yol xəritələri müəyyənləşdirilərkən indiki dövrdə meydana çıxan yeni çağırışlar və qarşıda duran prioritet vəzifələr nəzərə alınıb.

Strateji yol xəritələri ölkənin iqtisadi sektorunda həyata keçirilən islahatların ardıcıllığı nəzərə alınmaqla hazırlanıb. Sənəd 2016-2020-ci illər üçün iqtisadi inkişaf strategiyasını və tədbirlər planını, 2025-ci ilədək olan dövr üçün uzunmüddətli baxışı və 2025-ci ildən sonrakı dövrə hədəf baxışı özündə ehtiva edir.

Siyasi-hüquqi islahatlar sabitlik, təhlükəsizlik və tərəqqiyə strateji töhfələr verir

Cari ildə demokratik inkişaf, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu sahəsində həyata keçirilən siyasi və hüquqi islahatlar da müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Ölkəmizdə müxtəlif sahələrdə əldə edilən uğurların əsasında Prezident İlham Əliyevin söylədiyi kimi, iqtisadi və siyasi islahatların paralel aparılması dayanır. Dövlətimizin başçısı bildirib ki, möhkəm iqtisadi əsaslar olmasa, müstəqilliyimiz tam ola bilməz: “Buna görə də siyasi islahatlarla iqtisadi islahatlar paralel həyata keçirilir”.

Azərbaycanda həyata keçirilən siyasi və hüquqi xarakterli islahatlar, əsas etibarilə, siyasi sistemin təkmilləşməsinə, idarəetmənin effektivliyinin artırılmasına, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinə və digər strateji məqsədlərə xidmət edir. 2016-cı il ərzində həyata keçirilən institusional islahatlar - siyasi-hüquqi reformalar isə sabitlik, təhlükəsizlik və inkişaf kontekstində Azərbaycanın tərəqqi strategiyasının tərkib hissəsi kimi xarakterizə olunur. Konstitusiya islahatları da məhz bu sırada yer alır. Başqa sözlə, sentyabrın 26-da ölkəmizdə keçirilən ümumxalq səsverməsinə çıxarılan və vətəndaşlar tərəfindən birmənalı şəkildə qəbul edilən məsələlər islahatlar kursunun siyasi-hüquqi müstəvidə də qətiyyətlə davam etdirildiyini göstərdi. Təsadüfi deyil ki, siyasi-hüquqi və institusional məsələlər kontekstində vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının etibarlı qorunmasının, dövlət qurumlarının məsuliyyətinin artırılmasının, idarəetmə mexanizminin daha da təkmilləşdirilməsinin və digər məsələlərin referenduma çıxarılması dövlətin siyasi islahatları davam etdirmək əzmində və niyyətində olmasının ifadəsidir.

Mübariz ABDULLAYEV

Yeni Azərbaycan.- 2016.- 31 dekabr.- S.1.