Regionlarda payızlıq taxıl səpini uğurla davam edir

Yeni əkin sahələrinin dövriyyəyə daxil edilməsi payız əkini dövründə məhsuldarlığın artmasına şərait yaradır

Ölkəmizdə həyata keçirilən sosial-iqtisadi siyasət qeyri-neft sektorunun inkişafına əhəmiyyətli təkan verməkdədir. Bu mənada aqrar sahənin inkişafı xüsusilə diqqət mərkəzindədir. Belə ki, ərzaq təhlükəsizliyinin təmini, regionlarda kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi bu sahədə dövlətimizin əsas prioritetlərdən sayılır. Bu məqamda vurğulamaq yerinə düşər ki, ölkənin etibarlı ərzaq təminatına nail olunmasında taxılçılıq strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu gün qabaqcıl təcrübənin, intensiv metodların tətbiqi taxılçılıqda istehsalın genişlənməsinə müsbət təsir göstərən vacib amillərdən sayılır. Yəni intensiv metodlardan istifadə edərək məhsuldarlığı artırmaqla, eləcə də əkin sahələrinin genişləndirilməsi ilə ölkəmizdə taxıl istehsalı əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlir. Eləcə də respublikamızın regionlarında taxılçılıq sahəsində dünya miqyasında təsdiqini tapan qabaqcıl təcrübənin tətbiqi, o cümlədən də iri fermer təsərrüfatlarının yaradılması uğurla həyata keçirilir. Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq Dövlət Torpaq Fondunun hesabına yaradılan iri fermer təsərrüfatlarının fəaliyyətə başlaması ilə ölkəmizdə, əslində, yeni bir kənd təsərrüfatı sisteminin formalaşdığını söyləmək mümkündür. İri fermer təsərrüfatlarının yaradılması respublikamızda kənd təsərrüfatı məhsullarının, ən əsası isə taxılçılığın istehsalının artırılmasını stimullaşdırır. Və payız səpini dövründə müşahidə edilənlər də deyilənləri təsdiqləyir.

Payız səpinindən söz düşmüşkən hazırda bu istiqamətdə bölgələrdə işlər davam etdirilir. Məsələn, Saatlı rayonunda taxılçılıq əsas təsərrüfat sahələrindən hesab olunur. Fermerlər təsərrüfatın bu sahəsinə böyük maraq göstərdiklərindən rayonda əkin sahələri ilbəil genişlənir, məhsuldarlıq artır. Rayon Statistika İdarəsindən verilən məlumata görə, Saatlı taxılçıları ötən ilin payızında 20 min 435 hektar sahədə taxıl əkiblər. Bunun da 2 min 946 hektarını arpa, 17 min 489 hektarını buğda sahələri təşkil edib. Əkinçilər cari ildə biçin apardıqları arpa sahələrindən 10 min 222, buğda zəmilərindən isə 72 min 918 ton məhsul götürüblər. Saatlılı fermerlər taxıl sahələrindən, ümumilikdə, 83 min 140 ton taxıl götürərək, hər hektarın məhsuldarlığını 40,7 sentnerə çatdırıblar.

Vurğulamaq lazımdır ki, qazanılmış uğurlardan ruhlanan fermer və torpaq mülkiyyətçiləri 2018-ci ildə də yüksək nəticələr əldə etmək üçün səpin kampaniyasına vaxtında başlayıblar. Əkinçilər səpin zamanı daha çox rayonlaşdırılmış məhsuldar sortlara üstünlük verirlər. Mülkiyyətçilər taxıl səpinini qısa müddətdə başa çatdırmaq üçün bütün imkanlardan səmərəli istifadə edir, gün ərzində 100-150 hektar sahəyə toxum səpirlər. Saatlılı taxılçılar bu il 22 min hektara yaxın sahədə payızlıq taxıl əkməyi planlaşdırıblar.

Şəmkir rayonunda da taxılçılığın inkişafı ilə bağlı mühüm addımlar atılmaqdadır. Verilən məlumatlara görə, rayonun Ceyrançöl ərazisində dövriyyəyə yeni sahələrin qatılması hesabına 4 min hektarda taxıl əkininə başlanılıb. Noyabrın sonuna olan məlumata görə, 2500 hektar sahə şumlanıb, 1500 hektarda taxıl səpilib. “Ceyrançöl” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin sədri Mayis Əzizov deyib ki, bu il taxıl sahələri ötənilkindən 4 dəfə artıq olacaq. Hazırda təsərrüfatda şumlama və səpin işləri aparılır. Əkin sahələri Almaniya istehsalı olan müasir texnikalarla şumlanır. Bu texnika ilə bir dəfəyə 3 proses həyata keçirilir: kotan torpağı şumlayır, kotanın ardınca ikinci mexanizm şumu əzir və malalama işini həyata keçirir, sonra toxumsəpən buğdanı səpir və üstü yenidən malalanır. Torpağa Almaniyadan gətirilmiş toxum sortu səpilir ki, bu da həm quraqlığa davamlılığı, həm də yüksək məhsuldar olması ilə fərqlənir. Qeyd edilməlidir ki, hazırda əkin üçün hazırlanan ərazilər əvvəllər əkin üçün nəzərdə tutulmadığı üçün suvarılmayıb. İlk dəfə ötən təsərrüfat ilində bu yerlərdə əkin aparılıb. Əraziyə Kür çayından 7 kilometr uzunluğunda su xətti çəkilib, tutumu 10 min kubmetr olan 3 su anbarı inşa edilib. Ərazidə müasir suvarma sistemi qurulub.

İmişli rayonunda da payızlıq taxıl səpini yekunlaşmaq üzrədir. Fermerlər qısa müddətdə 15 min 179 hektar sahəyə toxum səpiblər. Bunun da 4 min 954 hektarı arpa, 10 min 225 hektarı buğda sahəsidir. Fermerlər bundan sonra daha 2 min hektar sahəyə toxum səpməklə payızlıq taxıl əkinini başa çatdıracaqlar. Qeyd edək ki, imişlili fermerlər ötən il əkdikləri 16 min hektar taxıl sahəsindən 58 min tona yaxın məhsul götürərək, hər hektarın məhsuldarlığını 35,7 sentnerə çatdırıblar.

Ucar rayonunda isə payızlıq taxıl əkini kampaniyası sürətlə davam edir və bu günədək 9456 hektarda səpin aparılıb. Artıq bölgədə arpa səpini başa çatıb. Taxılçılıqla məşğul olan fermerlər və fiziki şəxslər 5650 hektarda arpa əkiblər. Hazırda buğda əkilir və hər gün sahələrə 40-dan çox səpin aqreqatı çıxarılır. Son illərdə, o cümlədən cari mövsümdə keyfiyyətli şum çıxarılması, habelə əkin üçün yüksək repreduksiyalı toxumlardan istifadə xüsusi diqqət mərkəzindədir.

Hava şəraitinin törətdiyi çətinliklərə baxmayaraq, bu mühüm strateji kampaniyanın vaxtında və keyfiyyətlə başa çatdırılması üçün bütün qüvvələr səfərbər edilib. Rayonun əksər ərazisində, xüsusilə Müsüslü, Yuxarı Şilyan, Bərgüşad, Qaziyan və bir sıra digər ərazi vahidlərində səpin kampaniyası daha mütəşəkkil aparılır.

Qeyd edək ki, aqroparkların yaradılması, əkin üçün əlavə torpaq sahələrinin ayrılması nəticəsində cari mövsümdə payızlıq əkin sahələri xeyli artacaq. Belə ki, ötən payızda 11 min 986 hektarda səpin aparılmışdısa, bu mövsüm əkin sahələrinin 15-16 min hektara çatdırılacağı gözlənilir.

Bərdə rayonunda da fermer və torpaq mülkiyyətçiləri payız səpinini davam etdirirlər. Bu günədək rayon üzrə 12 min 560 hektar sahədə şum qaldırılıb. 10 min 462 hektar sahədə dən və yaşıl yem üçün payızlıq bitkilər, o cümlədən 7737 hektarda buğda, 1663 hektarda dən üçün arpa, 1062 hektarda yaşıl yem üçün xəsil arpa səpilib. Bərdə taxılçıları səpini optimal müddətdə başa çatdırmaq üçün bütün qüvvələri səfərbər ediblər. Səpin kampaniyasına lazımi qədər traktor, taxılsəpən aqreqat, mala və digər texnika cəlb olunub.

Eyni zamanda, Kürdəmir rayonunun taxılçıları da bu günlərdə payız səpini ilə məşğuldurlar. Belə ki, hava şəraitinin törətdiyi çətinliklərə baxmayaraq, rayonda artıq 40 min hektaradək sahədə səpin aparılıb. Hazırda əkin sürətlə davam etdirilir və hər gün sahələrə 30-dan çox səpin aqreqatı çıxarılır. Rayonun əksər ərazisində, xüsusilə Qarasaqqal, Köhünlü, Muradxan, Pirili, Ərəbqubalı, Qarasu və bir sıra digər ərazi vahidlərində səpin kampaniyası daha mütəşəkkil aparılır.

Verilən məlumatlara görə, Aqroparkların yaradılması, əkin üçün əlavə torpaq sahələrinin ayrılması nəticəsində cari mövsümdə payızlıq əkin sahələri xeyli artacaq. Belə ki, ötən payızda 39 min 360 hektarda səpin aparan fermerlər və fiziki şəxslər bu mövsüm əkin sahələrini 45 min hektara çatdırmaq əzmindədirlər. Son illərdə olduğu kimi, cari mövsümdə də keyfiyyətli şum çıxarılması, habelə əkin üçün yüksək reproduksiyalı toxumlardan istifadə xüsusi diqqət mərkəzindədir.

Eləcə də Hacıqabulda taxılçılıq əsas təsərrüfat sahələrindən sayılmaqdadır və dövlət tərəfindən taxılçılıqla məşğul olan mülkiyyətçilərə yanacaq və sürtkü yağlarına görə güzəşt edilməsi, buğda istehsalçılarına son məhsula görə əlavə subsidiya verilməsi torpaq mülkiyyətçilərinin bu sahəyə marağını ilbəil artırır. Bu payız fermerlər indiyədək 30 min 152 hektar sahəyə toxum səpiblər. Bunun da 8 min 987 hektarı arpa, 21 min 150 hektarı buğda sahələridir. Hazırda taxıl sahələrində səpin kampaniyası müvəffəqiyyətlə davam edir. Məhsul istehsalçıları bundan sonra daha 1000 hektar sahəyə toxum səpməyi planlaşdırırlar.

Ümumiyyətlə, hacıqabullu taxılçılar bu il 31 min 115 hektar sahədə taxıl əkməyi nəzərdə tutublar. Ötən il isə bu rəqəm 16 min hektara yaxın olub.

İsmayıllı rayonunda payızlıq taxıl əkini sürətlə davam edir. Hava şəraitinin törətdiyi çətinliklərə baxmayaraq, indiyədək 27405,5 hektar səpin aparılıb ki, bunun da 20768,5 hektarı buğda, 6637 hektarı arpa sahəsidir. Şum çıxarılmasına, sahələrin əkinə hazırlanmasına, habelə səpinə 120-dən çox texnika cəlb olunub. İri taxılçılıq əraziləri olan Qubaxəlilli, Quşencə, Gəraybəyli kəndlərində fermerlər səpini optimal müddətdə, keyfiyyətlə başa çatdırıblar. Hər üç ərazidə əkin sahələri ötən ilə nisbətən artıb.

Gələn ilin bol məhsulu üçün səpinin aqrotexniki qaydada aparılması, əkində yüksək kondisiyalı toxumlardan istifadə edilməsi xüsusi diqqət mərkəzindədir. Fermerlər indiyədək sahələrə 1000 tondan çox gübrə veriblər. Cari mövsümdə rayonda azı 28,5 min hektarda payızlıq taxıl əkiləcəyi gözlənilir. Bu da ötən ildəkindən 250 hektar çoxdur.

Cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər rayonunda da fermer və torpaq mülkiyyətçiləri payız səpinini davam etdirirlər. Bu günədək rayon üzrə 12 min 503,7 hektar sahədə şum qaldırılıb, 9295,6 hektarda taxıl, o cümlədən 6102,2 hektarda buğda, 3069,5 hektarda dən üçün arpa, 123,9 hektarda yaşıl yem üçün xəsil arpa səpilib.

Tərtər taxılçıları səpini optimal müddətdə başa çatdırmaq üçün bütün qüvvələri səfərbər ediblər. Səpin kampaniyasına lazımi qədər traktor, taxılsəpən aqreqat, mala və digər texnika cəlb edilib. Rayonda digər kənd təsərrüfatı bitkilərinin də səpini aparılır. Belə ki, gələn ilin məhsulu üçün bu günədək 38,93 hektarda baş soğan, 82,8 hektarda sarımsaq, 532,5 hektarda təzə yonca, 8 hektarda digər bitkilər əkilib.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 8 dekabr.- S.6.