Aran iqtisadi rayonu üzrə yüksək sosial-iqtisadi inkişaf dinamikası təmin edilir

2017-ci ilin birinci rübündə iqtisadi rayona daxil olan rayonlarda istehsal artıb, həmçinin cari ilin bol məhsulunun əsası qoyulub

Yerləşdiyi regionun əsas iqtisadi aktoru sayılan Azərbaycan dövləti çoxşaxəli inkişaf xəttinə sadiqlik nümayiş etdirir. Dünyada hökm sürən qlobal iqtisadi böhranın ölkəmizə təsirlərini azaltmaq üçün görülən tədbirlər, regionların inkişafı ilə bağlı qəbul olunan qərarlar öz bəhrəsini verir. Xüsusi vurğulamaq lazımdır ki, bu gün bölgələrin inkişafının əsas təminatçısı regionların sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı Dövlət proqramlarının uğurlu icrasıdır. Bölgələrdə bütövlükdə aqrar sahənin - maldarlığın, əkinçiliyin, bitkiçiliyin və digər sahələrin daha da inkişaf etdirilməsi kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalındakı göstəricilərin də artmasında əsaslı rol oynayır. 2017-ci ilin arxada qoyduğumuz birinci rübü ərzində də bu inkişaf xətti birmənalı şəkildə qorunub.

Yeri gəlmişkən, Aran iqtisadi rayonuna daxil olan Ağcabədi rayonunda 2017-ci ilin birinci rübündə iqtisadiyyatın əsas sahələri üzrə məhsul buraxılışının həcmi 67.914,4 min manat olub. Bu, əvvəlki illə müqayisədə 47,4 faiz çoxdur. Bəhs olunan dövrdə 8.335,8 min manatlıq sənaye, 24.245,3 min manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edilib, əsas kapitala 14,178 min manat investisiya yönəldilib. 2016-cı ilin eyni dövrü ilə müqayisədə sənaye məhsulları istehsalı 2,7 dəfə, kənd təsərrüfatı istehsalı 19,4 faiz, əsas kapitala yönəldilən investisiyalar 4,7 dəfə artıb.

Rayonda 2017-ci ildə 8.000 hektarda pambıq əkilməsinin planlaşdırılmasına baxmayaraq, indiyədək 9223,29 ha sahədə pambıq əkini üçün 1195 nəfər torpaq mülkiyyətçisi şirkətlərlə müqavilə bağlayıb. Pambıq əkini üçün nəzərdə tutulan sahələrin 4649,30 ha “MKT-İK” MMC tərəfindən, 4160,99 ha isə “CTS Aqro” MMC tərəfindən əkilib. Hazırda 4 min hektardan çox ərazidə səpin işləri aparılıb.

Bununla yanaşı, cari ildə rayonda 15 ton barama istehsal olunması nəzərdə tutulub. 2017-ci ildə rayon ərazisində 2000 ha sahədə çuğundur əkini nəzərdə tutulmağına baxmayaraq, cari ilin birinci rübü ərzində rayonun 33 kəndində 1025 nəfər torpaq mülkiyyətçisi tərəfindən 2311,90 ha sahədə şəkər çuğunduru əkilib.

Aran iqtisadi rayonunun Biləsuvar rayonunda da sosial-iqtisadi inkişaf sahəsində aparılan işlər 2017-ci ilin birinci rübündə uğurla davam etdirilib. Rayonda 2016-cı ildə 6040 hektar sahədə pambıq əkilmişdisə, 2017-ci ildə 11 min hektar sahədə pambıq əkini üçün müvafiq emal müəssisələri ilə müqavilələr bağlanıb. Bu ilin birinci rübündə 4038 hektar sahədə yüksək repreduksiyalı çiyid səpini həyata keçirilib. Hazırda pambıq əkini sürətlə davam edir. Bununla belə, pambıq əkini sahələrinin daha da artırılması nəzərdə tutulub. Ölkə Prezidentinin dövlət fonduna aid olan torpaq sahələrindən daha səmərəli istifadə etmək barədə tapşırığına uyğun olaraq rayonda 17 min hektardan çox əkinə yararlı qış otlaq sahəsinin təyinatının dəyişdirilərək əkin dövriyyəsinə cəlb edilməsi işləri artıq başa çatdırılıb. İlkin mərhələdə 4676 hektar sahədə yaradılan aqroparkın ərazisində 30,5 min kubmetr şor kollektoru lildən təmizlənib, 20 kilometr yeni aralıq kollektoru qazılıb, 37 km ərazidə hamarlama işləri aparılıb. Aqroparkın ərazisində 65 hektar sahədə taxıl əkilib. 200 hektar sahədə çiyid səpilib. Bundan əlavə, 500 hektar sahədə qarğıdalı əkini üçün şum vurulub və ərazi əkin üçün hazırlanıb. 5000 hektar ərazidə salınacaq aqroparkda isə pambıq, taxıl, soya, günəbaxan və digər kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkilməsi nəzərdə tutulub.

Bu ilin birinci rübündə rayonda kənd təsərrüfatının digər sahələri də diqqət mərkəzində saxlanılıb. Rayon üzrə 622 hektar sahədə yazlıq bitkilərin əkini aparılıb. Bu ilin məhsulu üçün 2016-cı ilin payızında 24,3 min hektar payızlıq taxıl əkini aparılıb ki, bunun da 13 min hektarı buğda, 11,3 min hektarı isə arpa bitkisidir.

Hesabat dövründə Biləsuvarda ümumi məhsul buraxılışının həcmi 40,1 milyon manat olub. Bu ilin birinci rübündə əsas kapitala yönələn investisiyalar 2,9 milyon manat, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi isə 64,4 milyon manat təşkil edib. 2017-ci ilin ilk üç ayında rayon əhalisinin gəlirləri 65 milyon manat, adambaşına düşən gəlirlərin həcmi isə 644 manat təşkil edib.

Aran iqtisadi rayonunun Göyçay rayonunda isə birinci rübdə iqtisadiyyatın əsas sahələri üzrə istehsal olunmuş məhsul və xidmətlərin həcmi 52,3 milyon manata yüksəlib. Həmin dövrdə rayonun müəssisələrində istehsal olunan 6,3 milyon manatlıq məhsul xarici ölkələrə ixrac edilib. İstehsal olunan sənaye məhsulunda ixracın xüsusi çəkisi 62,6 faizə çatdırılıb. Hesabat dövründə rayon əhalisinin içməli su, elektrik enerjisi və təbii qazla təchizatının yaxşılaşdırılması sahəsində mühüm işlər görülüb. Bundan başqa, bu ilin ilk üç ayı ərzində bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 35,7 milyon manat vəsait yönəldilib, 1,2 milyon manatlıq tikinti-quraşdırma işləri görülüb. Qoyulan investisiyaların əksəriyyəti istehsal təyinatlı obyektlərin tikintisinə sərf olunub.

Bundan əlavə, rayonda görülən işlər nəticəsində 600-dən çox yeni iş yeri açılıb ki, bunun da 553-nə sosial müdafiəyə daha çox ehtiyacı olan vətəndaşlar qəbul edilib. “Öz biznesinə başla” layihəsi çərçivəsində 18 ailəyə heyvandarlıq, arıçılıq, faraş tərəvəzçilik sahələri üzrə kiçik bizneslə məşğul olmağa şərait yaradılıb. Birinci rübdə aqrar sahədə də uğurlar qazanılıb. 2017-ci ilin məhsulu üçün 14 min 622 hektarda dənli bitkilər, 674 hektarda tərəvəz, 153 hektarda kartof əkilib. Bununla yanaşı, meyvəçiliyin inkişafı da diqqət mərkəzində saxlanılıb, 71 hektara yaxın sahədə xurma və nar bağları salınıb. Əkin mövsümünə hazırlıq dövründə rayonun suvarma sistemləri idarəsinin balansında olan kanal, hidrotexniki qurğu və su nasoslarında da təmir işləri aparılıb.

Aran iqtisadi rayonuna daxil olan başqa bir bölgəmizdə - Hacıqabul rayonunda 2017-ci ilin birinci rübündə rayon üzrə ümumi məhsul buraxılışının həcmi 51,1 milyon manat olub. Bu isə ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 7,4 milyon manat və ya 17,1 faiz çoxdur. Məhsul buraxılışı həcmində qeyri-dövlət sektorunun payı 66,8 faiz təşkil edib ki, bu da keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,5 faiz çoxdur. Bu ilin ilk üç ayında kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi 2 087,6 min manat artaraq 23 843 min manat, sənayedə məhsul buraxılışının həcmi 402 min manat artaraq 1 680,6 min manat, ticarətdə məhsul buraxılışının həcmi 155 min manat artaraq 18 148 min manat olub. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə kənd təsərrüfatında 9,6 faiz, sənayedə 31,4 faiz, ticarətdə 0,9 faiz artım müşahidə edilib.

Bununla yanaşı, rayonda hesabat dövründə pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 7 506,01 min manat və ya 16,1 faiz artaraq 54 026 min manat, iaşə dövriyyəsi 125 min manat və ya 15,1 faiz artaraq 955 min manat, əhaliyə göstərilmiş pullu xidmətlərin həcmi 845 min manat və ya 12,2 faiz artaraq 7 745 min manat, yük daşınmalarının həcmi 7 min ton və ya 12,1 faiz artaraq 65 min ton, sərnişin daşınmalarının həcmi 82 min nəfər və ya 6,4 faiz artaraq 1 354,0 min nəfər olub. Eləcə də 2017-ci ilin birinci rübündə Hacıqabul rayonunda iqtisadiyyatın bütün sahələrinə yönəldilmiş əsas kapitala investisiyaların ümumi həcmi keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 4 753,1 min manat və ya 364,8 faiz artaraq 6 548,0 min manat olub.

Hacıqabul rayonunda bu ilin məhsulu üçün 15 820 hektar taxıl əkilib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2027 hektar çoxdur. Bu sahələrin 8950 hektarını buğda, 6870 hektarını isə arpa əkini təşkil edir. Hesabat dövründə 369 hektarda tərəvəz, 648 hektarda bostan, 40 hektarda kartof əkilib. Keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə tərəvəz əkini 1 hektar, bostan əkini 1 hektar çox olub. Qeyd edək ki, Hacıqabul rayonunun inzibati ərazisində müasir iri taxılçılıq və yemçilik təsərrüfatlarının yaradılması üçün 30 000 hektar torpaq sahəsinin otlaq kateqoriyasından əkin kateqoriyasına dəyişdirilməsi barədə qərar qəbul edilib ki, həmin ərazidə pivot suvarma sistemləri tətbiq etməklə iri aqroparkların yaradılması nəzərdə tutulur.

Aran iqtisadi rayonunun Kürdəmir rayonunda da bu ilin birinci rübündə mühüm işlər görülüb, əhəmiyyətli addımlar atılıb. Belə ki, 2017-ci ilin 3 ayında ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ümumi məhsul buraxılışı 2,5 faiz artaraq 67514,4 min manat təşkil edib. Ümumi məhsul buraxılışının 48,9 faizi istehsal sahələrində, 51,1 faizi xidmət sahələrində olub. Rayonda 2017-ci ilin birinci rübündə 1448 nəfər işlə təmin olunub ki, bundan 1433 iş yeri daimidir.

Eləcə də rayonda artıq yazlıq əkinlərinə başlanılıb, birinci rüb ərzində 1200 hektardan çox sahəyə yonca səpilib, 1120 hektardan çox sahədə kartof əkini aparılıb, 1500 hektardan çox sahəyə tərəvəz toxumu səpilib, 1000 hektarda bostan, 286 hektar sahədə çuğundur əkilib. Bundan başqa, 2017-ci ildə 4 min hektar sahədə pambıq əkilməsi nəzərdə tutulub. Rayonda artıq çiyid səpininə başlanılıb, səpin ilə əlaqədar 20-dən çox səpin aqreqatı sahələrə çıxarılıb. Hazırda sahələrdə səpin işləri mütəşəkkil davam etdirilir. İlin üç ayı ərzində 2000 hektara yaxın sahədə çiyid səpilib. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 16 fevral 2017-ci il tarixli 115s saylı sərəncamı ilə rayonda “Şilyan massivi” adlanan ərazidəki qış otlaqlarından 6150 hektarının, 10 mart 2017-ci il tarixli 190s saylı sərəncamı ilə “Muradxan-Pirili massivi” adlanan ərazidəki qış otlaqlarından isə 4463,6 hektarının təyinatı dəyişdirilərək əkin dövriyyəsinə 10613 hektar münbit torpaq sahəsi qatılıb. Bu torpaqlarda artıq aqroparklar yaradılıb. Aqroparklar tərəfindən bu sahələrin şoranlaşmasının qarşısının alınması, müasir suvarma sistemləri qurulması, torpağın münbitliyinin artırılmasına yönəldilən digər tədbirlərin görülməsi sahəsində işlər aparılır. Bu il bu torpaqların 500 hektarından çoxu qarabaşaq, soya, qarğıdalı və digər bitkilərin əkini üçün hazırlanıb.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2017.-3 may.- S.7