Əhalinin təmiz içməli su ilə təminatının gücləndirilməsi istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir

Son illər respublikanın ayrı-ayrı şəhər və rayonlarının yaşayış məntəqələrində yüzlərlə yeni artezian və subartezian quyusu qazılaraq əhalinin istifadəsinə verilib

Əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi, rayon yerlərində əkin və həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması hazırda ölkəmizdə həyata keçirilən sosial siyasətin mühüm istiqamətlərindən birini təşkil edir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin müvafiq sərəncamlarına uyğun olaraq, son illər Prezidentin ehtiyat fondundan ayrılmış vəsait hesabına respublikanın ayrı-ayrı şəhər və rayonlarının yaşayış məntəqələrində yüzlərlə yeni artezian və subartezian quyusu qazılaraq əhalinin istifadəsinə verilib. Bundan başqa, regionlarda əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi, rayon yerlərində əkin və həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində də işlər ardıcıllıqla davam etməkdədir. Bu baxımdan “Qobustan şəhərinin içməli su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması” layihəsi də mühüm əhəmiyyət daşıyır. Xatırladaq ki, oktyabrın 2-də Prezident İlham Əliyev layihənin yekunlaşması ilə bağlı təşkil olunan mərasimdə iştirak edib. Məlumat üçün bildirək ki, Qobustan şəhərinin içməli su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması Azərbaycan hökuməti və Yaponiya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyinin birgə maliyyələşdirdiyi “Kiçik şəhərlərdə su təchizatı və kanalizasiya” layihəsi” çərçivəsində həyata keçirilib. Layihə 2030-cu ilə qədər perspektiv inkişaf nəzərə alınmaqla Qobustan şəhərində 11700 nəfərin içməli su təchizatının və kanalizasiya xidmətlərindən istifadəsinin yaxşılaşdırılmasına hesablanıb. Layihə çərçivəsində rayonun Təsi, Bədəlli, Sədəfli, Dərəkənd, Cəmcəmli, Ərəbqədim və Göydərə kəndlərinə suyun verilməsi təmin edilib. İcrasına 2015-ci ildə başlanan layihə çərçivəsində rayonun Təsi kəndinin yaxınlığında ümumi məhsuldarlığı saniyədə 87 litr olan 6 subartezian quyusu qazılıb, Daşarası və Nərimankənd kəndlərinin ərazisində 2 su anbarı inşa edilib. Eyni zamanda, 14,4 kilometr uzunluğunda magistral kəmər çəkilib, mürəkkəb relyef şəraiti nəzərə alınmaqla suyun şəhərə çatdırılması üçün üçpilləli nasos sistemi quraşdırılıb. Əhaliyə verilən içməli suyun keyfiyyət göstəricilərinin uzunmüddətli dövr üçün standartlara uyğunluğunu təmin etmək məqsədilə su mənbəyində məhsuldarlığı sutkada 3800 kubmetr olan əks osmos tipli təmizləyici qurğunun inşası yekunlaşmaq üzrədir. “Kiçik şəhərlərdə su təchizatı və kanalizasiya” layihəsi” çərçivəsində Qobustan şəhəri ilə yanaşı, Qusar, Naftalan, Xaçmaz və Xızı şəhərlərinin də içməli su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması layihələri həyata keçirilir. Qusar və Naftalan şəhərlərində su və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması layihəsi yekunlaşıb. Hazırda Xaçmaz və Xızıda içməli su və kanalizasiya şəbəkələrinin tikintisi davam etdirilir.

Qeyd olunub ki, layihə çərçivəsində Qobustan şəhərində 68 kilometrlik içməli su şəbəkəsi yaradılıb, 1900 ünvana birləşmə verilib, bütün abunəçilər sayğacla təmin edilib. Artıq bütün şəhər əhalisi yeni şəbəkə vasitəsilə keyfiyyətli və dayanıqlı su ilə təmin olunur. Layihəyə uyğun olaraq Qobustan şəhərində ilk dəfə kanalizasiya şəbəkəsi yaradılıb, 42 kilometr uzunluğunda kanalizasiya xəttinin və 1160 baxış quyusunun inşası yekunlaşıb və hər bir evə birləşmə verilib. Şəhərdə yaranan tullantı sularının toplanıb təmizləyici qurğuya ötürülməsi üçün 7 kilometrlik kanalizasiya kollektoru da tikilib. Tullantı sularının zərərsizləşdirilməsi üçün məhsuldarlığı sutkada 2500 kubmetr olan təmizləyici qurğunun inşası üzrə keçirilən tender prosedurları son mərhələdədir və qarşıdakı aylarda tikinti-quraşdırma işlərinə başlanılacaq.

Qazax rayonunda da su təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı bir sıra tədbirlər görülür. Belə ki, rayonun Qazaxbəyli, Ürkməzli, Aslanbəyli, Ağköynək, Qarapapaq, Xanlıqlar, Alpout, Kəmərli, Orta Salahlı, Bala Cəfərli kəndlərindən sonra Daş Salahlı kəndinə də içməli su xəttinin çəkilişinə başlanılıb. Bu məqsədlə lazımi metal borular və texnika əraziyə gətirilib. Su xəttinin çəkilişi “İR Konstruktion” MMC tərəfindən aparılır.

MMC-nin sahə rəisi Fətulla Əliyev bildirib ki, kəndə çəkilən xəttin uzunluğu 3450 metrdir. Tikinti işləri ilə 3 briqada məşğul olur. Hazırda boru çəkiləcək ərazidə qazıntı işləri başa çatmaq üzrədir. Eyni zamanda, dəmir borular torpağa basdırılmaq üçün izolyasiya edilir.

Qeyd etmək yerinə düşər ki, Prezident İlham Əliyevin 2017-ci il 5 iyun tarixli Sərəncamına uyğun olaraq bu il respublikanın 36 şəhər və rayonunun 136 yaşayış məntəqəsində daha 150 ədəd subartezian quyusunun qazılması nəzərdə tutulub. O cümlədən Qax rayonunun 5 yaşayış məntəqəsində 6 ədəd subartezian quyusu qazılacaq. Rayon Suvarma Sistemləri İdarəsinin baş mühəndisi Nəzir Mustafayev bildirib ki, Sərəncamın icrası olaraq, rayonun Almalı, Zəyəm, Lələpaşa, Kötüklü və Qaradolaq kəndlərində ümumilikdə 6 subartezian quyusunun qazıntısı işləri artıq başa çatıb və bu quyular ilin sonunadək istismara veriləcək.

Ümumilikdə, 2013-2016-cı illər ərzində Qax rayonunun yaşayış məntəqələrində 39 ədəd artezian və subartezian quyusu qazılaraq əhalinin istifadəsinə verilib.

Cəbhə bölgəsində yerləşən Füzuli rayonunda da əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində tədbirlər davam etdirilir. Prezident İlham Əliyevin “Əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılmasına və əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında” 5 iyun 2017-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, Şükürbəyli, Alxanlı, Aşağı Kürdmahmudlu kəndlərində və Horadiz şəhəri ərazisində 4 ədəd yeni subartezian quyusu qazılıb. Yaxın günlərdə Şıpartı ərazisində də bir ədəd quyunun qazılmasına başlanılacaq. Yeni subartezian quyularının istifadəyə verilməsi ilə rayonun 100 hektardan artıq əkin sahəsi suvarma suyu ilə təmin ediləcək.

Gəncə şəhərində isə içməli su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması üzrə işlər 4-cü mərhələdə uğurla həyata keçirilməkdədir. Xatırladaq ki, Gəncə şəhərində içməli su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması Azərbaycan hökuməti və Almaniya İnkişaf Bankının (KFW bankı) birgə maliyyələşdirdiyi “II Açıq Kommunal İnfrastruktur Proqramı” çərçivəsində həyata keçirilir. Gəncə şəhərini içməli su ilə təmin etmək üçün Göygöl, Qızılqaya mənbələri və Şəmkirçay su anbarı seçilib.

“Azərsu” ASC-nin sədr müavini Etibar Məmmədov layihənin birinci və ikinci mərhələlərinin artıq başa çatdığını deyib. Sədr müavini qeyd edib ki, bu mərhələ nəticəsində Gəncədə təxminən 80 000 abonent içməli su ilə təmin olunacaq. Etibar Məmmədov vurğulayıb ki, bu mərhələ çərçivəsində həcmi 5000 kubmetr olan su anbarının, 195 km içməli su, 144 km kanalizasiya şəbəkəsinin, 41 km kollektorun və 2,3 km mikrotunelin inşası nəzərdə tutulur.

Bildirək ki, layihə Gəncə şəhəri ilə yanaşı, Göygöl rayonunun Murovdağ qəsəbəsi, Hacıməlik və Mollacəlilli kəndlərini əhatə edəcək. Layihənin birinci mərhələsi çərçivəsində işlərə 2011-ci ilin avqust ayında başlanılıb, Göygöl su mənbəyində məhsuldarlığı saniyədə 200 litr olan yeni drenaj sistemi yaradılıb, Gəncə şəhərində həcmi 4000 kubmetr olan su anbarı tikilib və mənbədən anbara qədər 24,3 km uzunluğunda magistral kəmər çəkilib. Bu mərhələ üzrə tikinti işləri 2014-cü ilin fevral ayında başa çatdırılıb.

Layihənin ikinci mərhələsində Qızılqaya su mənbəyində bərpa-yenidənqurma işləri aparılıb, bu mərhələ çərçivəsində 4 km uzunluğunda magistral kəmər, ümumi tutumu 12000 kubmetr olan 3 ədəd anbar və 6,9 km uzunluğunda anbarlararası xətt inşa edilib. Gəncə şəhərinin içməli su tələbatının böyük hissəsi Şəmkirçay su anbarının yaxınlığında tikilən və məhsuldarlığı sutkada 140 min kubmetr olan sutəmizləyici qurğudan təmin ediləcək. Layihəyə əsasən bu mənbədən Gəncə şəhərinə saniyədə 1336 litr su veriləcək. 27,5 km uzunluğunda Şəmkirçay-Gəncə magistral kəmərinin inşası artıq başa çatdırılıb. Gəncə şəhərinin içməli su və kanalizasiya şəbəkələrinin tikintisi mərhələlərlə həyata keçirilir və ümumilikdə 855 km içməli su, 813 km kanalizasiya şəbəkəsinin tikintisi nəzərdə tutulur. Layihənin üçüncü mərhələsində 81 km içməli su, 70 km kanalizasiya şəbəkəsi çəkilib. Eyni zamanda, şəhərdə 119 çoxmənzilli yaşayış binasının daxili şəbəkəsi yenidən qurulub, 7 minə yaxın sayğac quraşdırılıb.

Hazırda 350 min sakini olan Gəncə şəhərində əhalinin təxminən 45 faizi və ya 156 min nəfəri mərkəzləşdirilmiş qaydada içməli su ilə təmin olunur. Onlar qrafikli rejimlə su alırlar. Gəncə şəhərində 315 km uzunluğunda kanalizasiya şəbəkəsi mövcuddur və şəhərin təqribən 45 faizini əhatə edir. Tullantı sutəmizləyici qurğu işləmədiyindən tullantı suları Samux rayonu ərazisindəki boş sahələrə axıdılır.

Daşkəsən rayonunda da əhalinin təmiz içməli su ilə təminatı istiqamətində işlər davam etdirilir. Belə ki, Azərbaycan Hökuməti ilə İslam İnkişaf Bankı tərəfindən maliyyələşən “Daşkəsən şəhərinin su və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması” layihəsi üzrə bir sıra işlər görülüb. Həmin layihənin bu ilin sonuna kimi başa çatması nəzərdə tutulub. Mövcud iqlim şəraiti nəzərə alınaraq həmin sahə üzrə işlərin sürətləndirilməsi vacibdir. Bu mühüm tədbirin başa çatması nəticəsində Daşkəsən şəhərinin əhalisi fasiləsiz olaraq ekoloji cəhətdən təmiz su ilə təmin olunacaq.

Aqşin ŞAHİNOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 6 oktyabr.- S.7.