Sahibkarlara verilən dəstək regionlarda aqrar sahənin inkişafına da səbəb olub

Bunun nəticəsidir ki, bölgələrdə kənd təsərrüfatında yüksək məhsuldarlıq əldə edilir

Ölkəmizdə həyata keçirilən iqtisadi siyasətin əsas məqsədləri arasında ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı, tələbatın daxili istehsal hesabına ödənilməsi prioritet təşkil edir. Məhz bunun nəticəsidir ki, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin müvafiq Fərman və sərəncamları, o cümlədən qəbul olunmuş Dövlət proqramları əsasında həyata keçirilən genişməzmunlu islahatlar aqrar sektorun inkişafına əlverişli şəraitin yaradılmasında əsaslı rol oynayır. Heç şübhəsiz həyata keçirilən ardıcıl islahatlar çərçivəsində sahibkarlığa göstərilən diqqət və qayğı aqrar sahənin daha da inkişafına əlverişli zəmin yaradıb. Hər halda ölkəmizin ayrı-ayrı regionlarında əldə edilən uğurlar, həmçinin həyata keçirilən işlər də deyilənləri təsdiqləyir.

Məsələn, verilən məlumatlara görə, ölkəmizin bir sıra rayonlarında olduğu kimi Zaqatala rayonunun təsərrüfatlarında da 2018-ci ilin məhsulu üçün payızlıq dənlilərin səpininə başlanılıb. İlk günlər rayonun Muğanlı, Bəhmətli, Dağlı və Faldarlı kəndlərinin təsərrüfatlarında 131 hektar sahəyə arpa toxumu səpilib. Bəzi təsərrüfatlarda isə artıq buğda səpininə də başlanılıb. Cari mövsümdə rayonda 11 min hektara yaxın sahədə payızlıq dənlilərin səpini proqnozlaşdırılır. Taxıl səpini üçün 3 min 650 ton yüksək reproduksiyalı toxum fondu ayrılıb. Təsərrüfatlarda, eyni zamanda, payızlıqların səpini üçün şum çıxarılması işi də davam etdirilir. İndiyədək 6 min hektardan çox sahədə şum aparılıb. Ümumiyyətlə, hazırda rayonda taxılçılıq sahəsində 2 min 700 nəfərədək əhalinin məşğulluğu təmin olunub. Ötən mövsüm zaqatalalı fermerlər 10 min 758 hektar taxıl sahəsindən 34 min 320 ton məhsul götürüblər.

Eyni zamanda, Ağcabədi rayonunun iqtisadiyyatında aparıcı yer tutan kənd təsərrüfatında məhsul yığımı davam edir. Son məlumatlara əsasən, 1505,2 hektardan 16 min 567 ton dən üçün qarğıdalı, 6 hektardan 7 ton günəbaxan, 1085 hektardan 38 min ton şəkər çuğunduru, 176 hektardan 2246 ton kartof, 861 hektardan 12 min 114 ton tərəvəz, 612 hektardan 14 min 287 ton bostan məhsulları, həmçinin 9998 ton meyvə və giləmeyvə, 2518 ton üzüm istehsal edilib. 2016-cı ilin müvafiq dövrünə nisbətən hər hektardan orta məhsuldarlıq günəbaxan üzrə 57,8 sentner, kartof üzrə 0,1 sentner, tərəvəz üzrə 8,7 sentner, bostan bitkiləri üzrə 1,3 sentner artıb. Məhsul yığımı başa çatmış sahələrdə cari ilin məhsulu üçün 1580 hektar sahədə təkrar əkin aparılıb. Payızlıq əkinlər üçün 22 min 519 hektar sahə şumlanıb. 2518 hektarda dən və yaşıl yem üçün payızlıq bitkilər səpilib. Hazırda rayonda qarğıdalı, günəbaxan, şəkər çuğunduru, tərəvəz, meyvə və üzüm yığımı, payızlıq bitkilərin səpini davam edir.

Göyçay rayonunda isə nar bağlarında məhsul yığımı davam edir. Mütəxəssislərin fikrincə, bu il bağlara göstərilən yüksək aqrotexniki qulluq, havanın əlverişli keçməsi bol məhsulun əldə edilməsinə səbəb olub. Belə ki, nar bağlarında ötən ildəkindən daha çox məhsul var. Kəndlilər hər nar ağacında 30-50 kiloqram meyvə olduğunu deyirlər. Ən önəmlisi isə qabaqlayıcı tədbirlər görüldüyü üçün ağaclarda zədəli nar azlıq təşkil edir. Verilən məlumata görə, ötən il Göyçayda fermerlər və fərdi təsərrüfat sahibləri 3980 hektar nar bağından 48 min 500 ton məhsul tədarük ediblər. İş adamları narın 50 faizini Rusiya, Ukrayna və Gürcüstan bazarlarına çıxarıblar. İlkin hesablamalara görə, cari ildə nar istehsalı ötən ildəkindən çox olacaq. Onu da qeyd edək ki, son iki ildə rayonda 200 hektar sahədə yeni nar bağı salınıb. Noyabr və dekabr aylarında rayonda yeni bağların salınması üçün sahələrdə hazırlıq işlərinə başlanılıb. Rayonun 40-a yaxın kəndində yerli əhalinin əsas gəlir mənbəyi olan nar bağlarında əsasən ixrac qabiliyyətinə malik “Gülövşə”, “Vələs”, “Şəndi”, “Şirin”, “Bala Mürsəl” nar sortlarını yetişdirməyə üstünlük verirlər. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Göyçayda cəmi 251 hektar məhsuldar nar bağı mövcud idisə, hazırda rayonda 4350 hektar sahədə nar bağı var ki, bunun da 3980 hektarı bar verəndir.

Yeri gəlmişkən, respublikanın iri kartofçuluq rayonlarından sayılan Tovuzda bu il sahibkarlar bol məhsul yetişdiriblər. Məlumatlara əsasən tovuzlu sahibkarlar artıq 7 min 320 hektar sahənin kartofunu yığıblar. Sahələrdən 168 min 433 ton məhsul götürülüb. Hektardan orta məhsuldarlıq 230,1 sentner təşkil edib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 12,1 sentner çoxdur. Rayonun dağ kəndlərində isə kartof yığımı hazırda davam edir.

Ağsu rayonunda da kartof yığımı başa çatıb. Qeyd edilməlidir ki, bölgədə kartofçuluğa maraq ildən-ilə artır. Təsadüfi deyildir ki, cari mövsümdə əkin sahələri 16 hektar artaraq 168 hektara çatıb. Torpaq mülkiyyətçiləri bu il sahələrdən ötən ildəkindən 140 ton çox məhsul yığıblar. Kartofçuluq rayonda qeyri-ənənəvi sahə hesab olunsa da, ilboyu yerli bazarlarda kartofa tələbat çox olduğundan bu sahəyə maraq getdikcə artır. Son illər rayonun dağətəyi ərazilərində, o cümlədən Padar, Qaraqoyunlu, dağlıq ərazilər olan Kalva, Nuran, Gürcüvan və bir sıra digər yaşayış məntəqələrində sakinlər kartof əkin sahələrini ildən-ilə artırırlar.

Ağsu ilə yanaşı Şamaxı rayonunda da kartof yığımı başa çatıb. Məlumat üçün bildirək ki, cari mövsümdə bölgədə 267,5 hektarda kartof əkini aparılıb və sahələrdən 1771 ton məhsul götürülüb. Ümumiyyətlə, kartofçuluq rayonda təsərrüfatın ənənəvi sahələrindəndir. Əksər ərazilərdə torpaq mülkiyyətçiləri ilboyu bazarlarda ciddi tələbat olan, ailə büdcələrinə yaxşı gəlir gətirən kartofçuluğa böyük maraq göstərirlər. Təsadüfi deyil ki, cari mövsümdə təkcə Qızmeydanda 512 ton, İkinci Cabanıda 132 ton, Qaleybuğurdda 89,2 ton məhsul əldə olunub.

Kənd təsərrüfatının ayrı-ayrı sahələrinin inkişafından danışarkən vurğulamaq yerinə düşər ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin kənd təsərrüfatının ixrac potensialı yüksək sahələrindən olan fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı verdiyi tapşırıqların icrasını təmin etmək məqsədi ilə Zaqatala rayonunda yeni fındıq bağlarının salınması istiqamətində işlər cari ilin payız aylarında da davam etdiriləcək. İlin sonunadək rayon ərazisində min hektardan çox sahədə yeni fındıq bağlarının salınması planlaşdırılır. Bu məqsədlə ötən ilin payızında rayonda 5 hektar sahədə fındıq tingliyi yaradılıb, 300 min keyfiyyətli ting yetişdirilib. Xatırladaq ki, bu ilin yazında rayon ərazisində 3 min 158 hektar sahədə yeni fındıq bağları salınıb. Uçotdan kənarda qalan və yeni qeydiyyata alınan bağlar da nəzərə alınmaqla, hazırda Zaqatala rayonunda mövcud fındıq bağlarının ümumi sahəsi 17 min 17 hektardır. Bu bağların 9 min hektardan çoxu barverəndir. Hazırda rayonun fındıq bağlarında məhsul yığımı davam edir. Bu il bağlardan 9 min tona yaxın məhsul gözlənilir.

Öz növbəsində Qəbələ rayonunun iqtisadiyyatında əsas yerlərdən birini tutan bağçılıq kənd əhalisinin əsas məşğuliyyət sahəsi hesab olunur. Meyvə bağlarında bol məhsul yetişdirən kəndlilər bu günlərdə qoz, fındıq və şabalıd yığımına başlayıblar. Qəbələdə 4678 hektar fındıq, 326 hektar qoz, 390 hektar şabalıd bağı mövcuddur. Fermerlər və torpaq mülkiyyətçiləri fındıq bağından topladıqları məhsulu yerli bazarlara çıxarmaqla yanaşı, sərfəli qiymətə fındıq emalı müəssisəsinin kəndlərdəki məhsul qəbulu məntəqələrinə də satırlar. Rayonda bir fındıq emalı zavodu, eləcə də kiçik fındıq emalı müəssisələri fəaliyyət göstərir. Bu da kəndliləri ildən-ilə fındıq bağlarını genişləndirməyə və məhsuldarlığı daha da artırmağa həvəsləndirir. Son bir ildə rayonda 900 hektar sahədə yeni fındıq bağı salınıb. Həmçinin Qəbələnin qoz və şabalıd bağlarında yetişən bol məhsulun vaxtında və itkisiz toplanılması üçün bağlarda iməciliklər təşkil olunur. Qeyd edək ki, qəbələli fermerlər son bir ildə 10 hektar sahədə yeni şabalıd və 15 hektar qoz bağı salıblar.

İsmayıllı rayonunda isə hələlik 60 hektarda fındıq yığımı başa çatıb. Bölgədə 76 hektar bar verən fındıq bağı var. Məhsuldar bağlar əsasən İsmayıllı şəhərinin, Topçu, Qurbanəfəndi, Quşencə, Tircan, Talıstan, Diyallı ərazi vahidlərinin torpaq sahələrindədir. Hələlik hər hektardan 35-37 sentner fındıq əldə olunur. Qeyd edək ki, rayonda ümumilikdə 688,2 hektar fındıq bağı var. Prezident İlham Əliyevin tapşırıq və tövsiyələrinə, aqrar sektorda aparılan islahatlara əsasən bağların 601,2 hektarı 2016-cı ilin payızında və cari ilin yaz aylarında əkilib. Ötən il bar verən bağlardan 230 ton fındıq götürən İsmayıllıda bu il məhsul istehsalının azı 250 ton olacağı gözlənilir.

Cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər rayonuna gəlincə, burada torpaq mülkiyyətçiləri və fermerlərin becərdikləri əsas kənd təsərrüfatı bitkilərindən biri şəkər çuğundurudur. Vacib texniki bitki hesab edilən şəkər çuğundurundan həm şəkər istehsalı üçün, həm də heyvandarlıqda yem kimi istifadə olunur. Torpaq mülkiyyətçiləri bu il 1541 hektar sahədə şəkər çuğunduru səpini həyata keçiriblər. Bu, ötən illə müqayisədə 354 hektar çoxdur. Tərtərli fermerlər bu günədək 420 hektar sahədə məhsul toplayıb, 18 min 500 ton çuğundur əldə ediblər. Hər hektarın məhsuldarlığı orta hesabla 440,5 sentner təşkil edir ki, bu da 2016-cı ilə nisbətən 1,4 sentner çoxdur. Yığılan məhsul İmişli şəkər zavoduna təhvil verilir.

Bu il həmçinin Tovuz rayonunda il 410 hektar sahədə şəkər çuğunduru əkilib. İlk dəfə əkilməsinə baxmayaraq, bütün aqrotexniki qulluq göstərilərək bol məhsul əldə olunub. Sahibkarlar hələlik çuğundur əkilən sahələrdən 1500 ton məhsul toplayıblar. Sahələrdə bol məhsul var. Rayonda çuğundur yığımı davam edir. Qeyd edək ki, şəkər çuğunduru əsasən rayonun Əyyublu, Düz Qırıqlı, Mülkülü və Hününlar kəndində becərilir.

Artıq bir müddətdir ki, İmişlidə də şəkər çuğundurunun yığımına başlanılıb. Bu il rayonda 485 hektar sahədə çuğundur becərilib. Cari ildə fermerlərin “Kayota”, “Zeper”, “Radofe” kimi yüksək məhsuldar sortların əkininə üstünlük verməsi nəticəsində sahələrdə bol məhsul yetişib. İndiyədək plantasiyalardan 3 min 148 tondan çox məhsul yığılıb. Qeyd edək ki, ötən il imişlili əkinçilər çuğundur sahələrindən 6 min 388 ton məhsul toplayıblar. Əldə olunan ilkin nəticələr göstərir ki, bu il məhsul daha çox olacaq.

Pərviz SADAYOĞLUr

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 7 oktyabr.- S.7.