Azərbaycanın regionlarında heyvandarlığın inkişafına hərtərəfli dəstək göstərilir

Mütəxəssislərin qənaətinə görə, Göygöl Süni Mayalama Mərkəzi respublikada mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşmasını kompleks şəkildə təmin edəcək

Son illərdə Azərbaycanın regionlarında aqrar sektorun ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edən sahələrinin inkişafı xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılır. Belə sahələrdən biri də heyvandarlıqdır. Ölkəmiz qlobal miqyasda meydana çıxan çağırışlara adekvat olaraq özünün ərzağa, o cümlədən də heyvandarlıq məhsullarına olan tələbatını sırf daxili istehsal hesabına qarşılamağı hədəfləyib. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin 9 ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı nitqində vurğulayıb ki, heyvandarlığın sürətli inkişafı da prioritetlərdən biridir. Bu il bu istiqamətdə çox işlər görülüb və gələn il də görüləcək.

Ölkənin regionlarında heyvandarlıq müasir yanaşmalar əsasında inkişaf etdirilir

Respublikamızda müəyyənləşdirilən hədəflərə və prioritetlərə uyğun olaraq dövlət tərəfindən regionlarda heyvandarlığın inkişafına güclü siyasi və maddi dəstək göstərilir. Reallaşdırılan təşviq tədbirləri, həmçinin sahibkarlara güzəştli kreditlərin verilməsi sayəsində heyvandarlığın maddi-texniki bazası möhkəmlənib. Hazırda respublikanın regionlarında heyvandarlıq profilli müxtəlif təsərrüfatlar fəaliyyət göstərir. Həmin təsərrüfatlar heyvanların baş sayına görə quruplaşdırılıb. Belə ki, 2017-ci ilin əvvəlində respublikamızda hər birində 50-99 başadək iribuynuzlu heyvan mövcud olan 602 təsərrüfat, 100-199 başadək 118 təsərrüfat, 200-499 başadək 28 təsərrüfat, 500 baş və ondan yuxarı 16 təsərrüfat, eyni zamanda, 100-499 başadək xırdabuynuzlu heyvan mövcud olan 8733 təsərrüfat, 500 baş və ondan yuxarı xırdabuynuzlu heyvan mövcud olan 873 iri heyvandarlıq təsərrüfatları fəaliyyət göstərib. Mövcud təsərrüfatların 28-i modern heyvandarlıq kompleksidir. Bununla yanaşı, respublikanın müxtəlif bölgələrində 78 quşçuluq müəssisəsi fəaliyyət göstərir.

Məlumdur ki, son illərdə respublikanın ayrı-ayrı bölgələrində 32 fermer təsərrüfatı yaradılıb və hazırda ölkə üzrə 38 aqroparkın yaradılması geniş təşviq olunur. Uğurla fəaliyyət göstərən iri fermer təsərrüfatlarının bir çoxu heyvandarlıq üçün yem bazası rolunu oynayır. Eyni zamanda, heyvandarlıq istiqamətli aqroparkların yaradılmasına böyük maraq var. Heyvandarlıq üzrə belə aqroparklardan biri Xaçmaz rayonunun Yalama qəsəbəsində yaradılıb və böyük uğurla fəaliyyət göstərir.

Regionlarda heyvandarlığın yeni yanaşmalar əsasında inkişaf etdirilməsi artıq öz müsbət nəticəsini verir. Belə ki, ölkəyə iri və xırdabuynuzlu heyvan, quş ətinin, süd və süd məhsullarının, yumurtanın idxalı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Artıq respublikamız bir sıra heyvandarlıq məhsulları ilə özünü 100 faiz təmin edir və hətta müəyyən həcmlərdə ixrac imkanlarımız da yaranıb. Ötən il respublikamızdan 1163 baş əmtəəlik at və 128 baş damazlıq qaramal, 582,2 ton ət və ət məhsulları, 1381,7 ton süd və süd məhsulları, 31,8 ton yun ixrac edilib. Şübhə yoxdur ki, cari ildə respublikamızdan heyvandarlıq məhsullarının ixracı daha böyük rəqəmlərlə ifadə olunacaq.

Ayrı-ayrı bölgələrdə heyvandarlıq məhsullarının istehsalında daha yüksək artım var

Heyvandarlıq məhsullarının istehsalının artımı üzrə statistik göstəricilər ayrı-ayrı bölgələr üzrə kifayət qədər yüksəkdir. Bu baxımdan Tovuz rayonunda fermerlərin əldə etdikləri uğurlar da sevindiricidir. Cari ilin yanvar-sentyabr aylarında rayonda heyvandarlıqla məşğul olan sahibkarlar tərəfindən 6 min 407,6 ton ət, 29 min 903,9 ton süd və 14 milyon 980 min ədəd yumurta istehsal olunub. Bu, o deməkdir ki, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə rayon üzrə 88,1 ton ət, 18,5 ton süd və 375 min ədəd çox yumurta istehsal olunub.

Heyvanların baş sayında da artım qeydə alınıb. Belə ki, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə iribuynuzlu mallar 206 baş, qoyun-keçilər isə 912 baş artıb.

Cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər rayonunda kənd təsərrüfatının əsas sahələrindən olan heyvandarlıq sabit inkişaf edir. Rayonda heyvanların sayı və heyvandarlıq məhsullarının istehsalı ilbəil artır. Hazırda rayonda 27 min 139 baş qaramal, 70 min 558 baş qoyun-keçi bəslənilir. İribuynuzlu mal-qaranın 99,1 faizi, xırdabuynuzlu heyvanların 96,1 faizi ailə-kəndli və ev təsərrüfatlarına məxsusdur.

Cari ilin doqquz ayında rayonda bütün təsərrüfat kateqoriyaları üzrə 2170,2 ton diri çəkidə ət, 17 min 612,4 ton süd, 7850 min ədəd yumurta, 131,2 ton yun istehsal edilib. 2016-cı ilin müvafiq dövrünə nisbətən ət istehsalı 1,7 faiz, süd istehsalı 15,1 faiz, yumurta istehsalı 2,3 faiz, yun istehsalı isə 5,3 faiz artıb.

Cari ilin doqquz ayında Bərdə rayonunda 149,8 milyon manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal edilib. Bu, keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 12,4 faiz çoxdur. İstehsal olunan məhsulun 94,5 milyon manatı heyvandarlıq məhsullarının payına düşür. Oktyabrın 1-nə olan məlumata görə, rayonun təsərrüfatlarında 96 min 611 baş iribuynuzlu mal-qara, o cümlədən 43 min 520 baş inək və camış, 144 min 563 baş qoyun və keçi olub. 2016-cı ilin eyni dövrünə nisbətən iribuynuzlu mal-qaranın sayı 2 faiz, o cümlədən inək və camışların sayı 1,3 faiz, qoyun və keçilərin sayı 1,3 faiz artıb. İlin doqquz ayında rayon üzrə diri çəkidə 15 min 314 ton mal-qara və quş əti, 58 min 524 ton süd, 26,2 milyon ədəd yumurta istehsal edilib. Əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən ət istehsalı 3,4 faiz, süd istehsalı 4,1 faiz, yumurta istehsalı 3,4 faiz artıb.

Ölkədə 12 regional süni mayalama məntəqəsi fəaliyyətə başlayıb

Respublikamızda mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması baxımından Prezident İlham Əliyevin cari ildə regionlara növbəti səfəri zamanı açılışına qatıldığı Göygöl Süni Mayalama Mərkəzinin istifadəyə verilməsi böyük aktuallıq daşıyır. Dövlət başçısı Nazirlər Kabinetinin yuxarıda bəhs olunan iclasındakı nitqində mərkəzin əhəmiyyətinə diqqət çəkərək bildirib: “Göygöl rayonunda Süni Mayalama Mərkəzinin yaradılması bu sahədə dünyanın ən mütərəqqi təcrübəsini Azərbaycana gətirməyi təmin edir. Yerli cinslərin sağlamlaşdırılması, yaxşılaşdırılması, cins mal-qaranın alınması məsələnin həllini kompleks şəkildə təmin edəcək və əminəm ki, biz bir neçə ildən sonra südçülük və ətçilik sahəsində daha da böyük uğurlara nail ola biləcəyik”.

Qeyd edək ki, Göygöl rayonunda Respublika Süni Mayalama Mərkəzinin layihələndirilməsinə və tikintisinə dövlətimizin başçısı İlham Əliyevin 2014-cü ildə imzaladığı Sərəncamla start verilib. Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması istiqamətində görülən tədbirlər çərçivəsində ölkədə heyvan mənşəli məhsulların istehsalını artırmaq, mal-qaranın cins tərkibini yaxşılaşdırmaq, süni mayalanma tədbirlərinin həyata keçirilməsini sürətləndirmək baxımından bu mərkəzin müstəsna rolu var. Respublika Süni Mayalama Mərkəzinin ümumi ərazisi 3,26 hektardır. Ərazidə enerji təchizatı obyektləri, su hovuzları və nasosxana, kanalizasiya şəbəkəsi, yanğınsöndürmə sistemi, kənd təsərrüfatı texnikalarının saxlanması üçün qaraj, silos anbarı və digər yardımçı binalar tikilib. Ötən dövrdə Respublika Süni Mayalama Mərkəzi ilə paralel olaraq ölkədə 12 regional süni mayalama məntəqəsi də yaradılıb.

Bu məqamda vurğulamaq yerinə düşər ki, indiyədək 41 min 42 baş heyvan süni mayalandırılıb. Süni mayalandırmadan 19 min 385 buzov doğulub. Eyni zamanda, süni mayalanma yolu ilə alınan buzovlara görə heyvan sahiblərinə 3 milyon 179 min 400 manat məbləğində subsidiya verilib.

Respublikada süd məhsulları bazarı inkişaf etdirilir

Regionlarda heyvandarlıq üzrə təsərrüfatların çoxalması öz növbəsində müvafiq təyinatlı emal müəssisələrinin, o cümlədən də süd zavodlarının yaradılması zərurətini gündəmə gətirib. Prezident İlham Əliyev bununla bağlı qarşıda duran vəzifələrə diqqət çəkərək deyib: “Azərbaycanda yeni süd zavodları yaradılmalıdır. Çünki bizdə bu sahədə bu qədər ki, inkişaf gözlənilir, mövcud istehsal gücü bizi qane etməyəcək”.

Artıq ölkəmizdə süd istehsalının artırılmasına nail olmaq üçün həm yeni istehsalatların yaradılmasına, həm də digər tədbirlərin reallaşdırılmasına start verilib. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi ölkədə süd məhsulları dəyər zəncirinin inkişafı üçün beynəlxalq şirkətlə müqavilə bağlayıb. Nazirlikdən verilən məlumatda bildirilir ki, qurumun Dünya Bankı ilə birgə həyata keçirdiyi “Kənd təsərrüfatının rəqabət qabiliyyətinin gücləndirilməsi” layihəsi çərçivəsində ölkədə süd məhsulları dəyər zənciri araşdırılacaq və dəstəklənəcək. Dəyər zəncirinin araşdırılması və qiymətləndirilməsi məqsədilə layihəyə beynəlxalq məsləhətçi şirkət cəlb edilib. Tender nəticəsində seçilmiş qlobal “Stewart Routlege MENA” şirkəti ilə müqavilə imzalanıb. Şirkətin rəhbəri Stüart Rutleci ilə görüşdə kənd təsərrüfatı naziri Heydər Əsədov süd məhsulları bazarının ölkə iqtisadiyyatı üçün böyük əhəmiyyət daşıdığını bildirib.

Nazir bildirib ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi “Kənd təsərrüfatının rəqabət qabiliyyətinin gücləndirilməsi” Layihəsi çərçivəsində ölkədə brusellyoz xəstəliyi təhlükəsinin tamamilə aradan qaldırılması kimi əhəmiyyətli fəaliyyətə başlayıb ki, bu da süd məhsulları istehsalına birbaşa təsir edəcək müsbət addımdır.

“Süd məhsulları dəyər zəncirinin inkişafı” komponenti iki mərhələdə həyata keçiriləcək. İlk mərhələdə ölkənin süd məhsulları bazarı - istehsalçılar, istehlak həcmi araşdırılıb dəyərləndiriləcək və ünvanlı dəstək göstərilməsi ilə bağlı tövsiyələr hazırlanacaq. Növbəti mərhələdə isə süd məhsulu istehsalı üçün iri və orta ferma və müəssisələrin yaradılması (dizayn və qiymətləri) barədə layihələr təklif ediləcək”, - deyə H.Əsədov vurğulayıb.

Mübariz ABDULLAYEV

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 21 oktyabr.- S.7.