Regionlarda taxıl biçini uğurla davam edir

Mütəxəssislər bu il məhsuldarlığın daha yüksək olacağını proqnozlaşdırırlar

Ölkəmizdə həyata keçirilən uğurlu iqtisadi siyasət digər sahələrdə olduğu kimi, kənd təsərrüfatının inkişafında da əsaslı nailiyyətlərin qazanılmasını şərtləndirib. 2004-cü ildən başlayaraq uğurla həyata keçirilən regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqramları bu gün ölkəmizdə aqrar sahənin inkişafının yeni mərhələyə qədəm qoymasını təmin edib. Bu məqsədlə bölgələrimizdə əsaslı tədbirlər görülür, yeni əkin sahələri salınır. Bunun nəticəsidir ki, artıq ölkəmizin bir sıra rayonlarında məhsuldarlıq yüksək səviyyədədir.

Kənd təsərrüfatının ayrı-ayrı sahələrində əldə olunan uğurlu nəticələr bu gün həm ölkəmizin ərzaq təhlükəsizliyinin təminində, həm də ekoloji təmiz məhsulların yetişdirilməsində əsaslı rol oynayır. Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının ayrı-ayrı sahələrinin inkişafı üçün fermerlərə göstərilən dəstək də öz sözünü deyir. Məhz bu dəstək nəticəsində aqrar sahə dinamik inkişaf edir.

Bu günlərdə Prezident İlham Əliyev Goranboy rayonunda “Region Agropark”ın açılışındakı çıxışında bildirib ki, Azərbaycanda prioritet sahələrdən olan kənd təsərrüfatının inkişafı istiqamətində həyata keçirilən siyasət ən müasir texnologiyalar və elmi əsaslar üzərində aparılacaq. Aqroparkda məhsuldarlığın çox yüksək olduğunu qeyd edən dövlətimizin başçısı deyib: “Arpada hektardan məhsuldarlıq 50 sentnerdir, hesab edirəm ki, buğda da ən azı bu qədər olmalıdır. Yəni burada ən müasir texnologiyalar tətbiq olunur, o cümlədən müasir suvarma texnologiyaları, pivot suvarma sistemləri quraşdırılır. Bu sistemlərin tətbiqi Azərbaycanda geniş vüsət alacaq. Bu məqsədlə artıq bu sistemlərin istehsalı ölkəmizdə təşkil edilibdir ki, xaricdən asılılıq azalsın və xaricə valyuta getməsin”.

“Beləliklə, aqroparkların yaradılması və fəaliyyəti nəticəsində ərzaq təhlükəsizliyi məsələləri öz həllini tapacaq, işsizliyin azaldılması ilə bağlı əlavə addımlar atılacaq, yerli istehsal inkişaf edəcək, ixrac imkanlarımız genişlənəcək. Çünki burada yetişdiriləcək məhsullar ixracyönümlü məhsullardır. Ölkəmizdə kənd təsərrüfatı ilə bağlı siyasətimiz uğurla icra ediləcəkdir. Kənd təsərrüfatına böyük diqqət göstərilir. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı prioritet sahələrdən biridir. Bundan sonra biz bu siyasəti ancaq ən müasir texnologiyalar və elmi əsaslar üzərində aparacağıq”, - deyə Prezident İlham Əliyev bildirib.

Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, Azərbaycanda 45 aqroparkın yaradılmasına 1,4 milyard manat sərmayə qoyulacaq. Bütövlükdə bu gün Azərbaycanda aqroparkların yaradılmasının geniş vüsət aldığını diqqətə çatdıran dövlətimizin başçısı deyib: “Nəzərdə tutulan 45 aqroparkdan 4-ü artıq istifadəyə verilib: Yalama, Şəmkir, Cəlilabad və bu gün Goranboy rayonunda. Mən dördünün də açılışında şəxsən iştirak etmişəm. Bu, bir daha onu göstərir ki, dövlət bu məsələlərə çox böyük diqqət göstərir və dəstək verir. Bu 45 aqroparkın yaradılmasına 1,4 milyard manat sərmayə qoyulacaq, onun bir hissəsi qoyulubdur. Bu aqroparkların ərazisi 191 min hektara bərabərdir. Bax bu qədər torpaq istifadəsiz qalmışdı. İndi isə tezliklə bu 45 aqroparkın yaradılması nəticəsində kənd təsərrüfatı məhsullarımızın istehsalı böyük dərəcədə artacaq. Beləliklə, ölkə qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri - ərzaq təhlükəsizliyi məsələsi öz həllini tapacaq və biz idxaldan asılılığımızı daha da azaldacağıq”.

Artıq bölgələrdə arpa biçininə başlanılıb. Cəbhə bölgəsində yerləşən Füzuli rayonunda taxıl biçininin mütəşəkkil keçirilməsi və optimal müddətdə başa çatdırılması üçün bütün qüvvələr səfərbər edilib. Rayon İcra Hakimiyyətindən bildirilib ki, bu günədək 1488 hektar arpa zəmisində biçin aparılıb, 4435 ton məhsul tədarük edilib. Hazırda rayonda taxıl biçini uğurla davam edir. Mütəxəssislər əvvəlki illərdə olduğu kimi, bu il də rayonda 100 min tondan artıq taxıl istehsal ediləcəyini proqnozlaşdırırlar. Qeyd edək ki, cari ilin məhsulu üçün rayonda 36 min 419 hektarda taxıl yetişdirilib. Bu, əvvəlki illə müqayisədə 339 hektar çoxdur. Zəmilərin 28 min 394 hektarı buğda, 8025 hektarı isə arpadır.

Ağsu rayonunda da bir neçə gündür ki, taxıl biçini kampaniyasına başlanılıb. Hazırda dağətəyi və düzən ərazilərin məhsulu yığılır. Cari ilin məhsulu üçün 32 min 323,8 hektarda taxıl yetişdirilib. İlkin olaraq arpa biçilir. Zəmilərə hər gün 35-38 kombayn çıxarılır. Hazırda hər yerdə bu mühüm strateji məhsulun tez və itkisiz yığılması üçün bütün qüvvələr səfərbər edilib. Son vaxtlar əlverişsiz keçən hava şəraitinin törətdiyi çətinliklərə baxmayaraq, əldə olunan nəticələr fermerləri və fiziki şəxsləri qane edir. Belə ki, hər hektardan orta hesabla 29 sentner arpa götürülür. Bu da ötənilki göstəricidən 6 sentner çoxdur. Bir sıra ərazilərdə, o cümlədən Padarqışlaq, Kəndoba, Cəlayir, Ərəbmehdibəy və sair yerlərdə məhsuldarlıq daha yüksəkdir. Mütəxəssislər buğda zəmilərindən daha yüksək məhsuldarlıq əldə olunacağını söyləyirlər.

Saatlı rayonunun fərdi fermer təsərrüfatlarında da taxıl biçininə başlanılıb və qısa müddətdə 2 min 449 hektar sahənin məhsulu yığılıb. Hər hektarın məhsuldarlığı orta hesabla 32,8 sentner olur. Rayon Statistika İdarəsindən bildiriblər ki, ötən ilin payızında Saatlıda 22 min 150 hektar sahədə taxıl əkilib. Bunun 3 min 296 hektarı arpa, 18 min 854 hektarı isə buğdadır. Ötən təsərrüfat ilində hər hektar taxıl sahəsindən 40,6 sentner məhsul götürən torpaq mülkiyyətçiləri cari ildə bu nəticəni daha da artırmaq üçün sahələrə nümunəvi qulluq göstərib, bitki üzvi və mineral gübrələrlə təmin olunub, digər zəruri tədbirlər həyata keçirilib. Nəticədə, taxıl sahələrində bol məhsul yetişib.

Bir neçə gündür ki, zəmilərdə məhsul yığımına başlanılıb. Biçin ilk olaraq arpa sahələrində aparılır. Kampaniyanı vaxtında başa çatdırmaq üçün bütün qüvvələr səfərbər olunub. Bu məqsədlə sahələrə 45-ə yaxın kombayn, 150-dən çox maşın və mexanizm çıxarılıb. İşin yaxşı təşkili nəticəsində hər gün 100-110 hektar sahənin məhsulu yığılır. Mütəxəssislərin fikrincə, bu il rayonda təxminən 88 min ton məhsul istehsal etmək mümkün olacaq.

Kürdəmirdə isə cari mövsümdə 45,4 min hektarda taxıl yetişdirilib və son günlərdə hava şəraitinin törətdiyi çətinliklərə baxmayaraq, məhsul yığımı kampaniyası davam etdirilir. Taxıl sahələrinin 28 min 968 hektarı arpa, qalanı isə buğdadır. İlkin olaraq arpa biçilir və az vaxtda 2820 hektarın məhsulu yığılıb. Hələlik hər hektardan orta hesabla 27,8 sentner arpa götürülür ki, bu da ötən ildəki göstəricidən 6 sentner çoxdur. Rayonun bir sıra ərazilərində, o cümlədən Köhünlü, Sığırlı, Şilyan, Qarasu və digər icra nümayəndəliklərində daha yüksək məhsuldarlığa nail olunur.

Qeyd edək ki, hazırda hər gün zəmilərə 35 kombayn çıxarılır. Biçinin vaxtında və itkisiz aparılması üçün kombaynların sayının 100-ə çatdırılması istiqamətində tədbirlər görülür.

Yevlax rayonunda da taxılçılıqla məşğul olan fermerlər arpa biçininə başlayıblar. Torpaq mülkiyyətçiləri cari ilin məhsulu üçün 10 min 565 hektarda taxıl, o cümlədən 5779 hektarda buğda, 4786 min hektarda arpa becəriblər. Aqrotexniki tədbirlərin vaxtında və keyfiyyətlə həyata keçirilməsi sayəsində zəmilərdə bol məhsul yetişib.

Taxıl biçininin mütəşəkkil keçirilməsi və optimal müddətdə başa çatdırılması, biçin zamanı təhlükəsizlik tədbirləri ilə bağlı hazırlıq işləri görülüb, texnika saz vəziyyətə gətirilib. Biçin kampaniyasına 30-dək taxılbiçən kombayn, habelə xeyli sayda küləş presləyən, taxıl təmizləyən, nəqliyyat vasitəsi, qoşqu və digər texnika cəlb edilib. Ümumilikdə, mütəxəssislər bu il rayonda 30 min tondan çox taxıl istehsal olunacağını proqnozlaşdırırlar.

Onu da vurğulayaq ki, taxıl biçinindən sonra taxıl sahələrinin yandırılması hallarına qarşı maarifləndirici tədbirlər görülsə də, bir çox torpaq mülkiyyətçisi və fermerlər sahələrin yandırılmasının torpağa nə dərəcədə ziyan vurmasından xəbərsizdirlər. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Bitkiçilik şöbəsinin müdiri İmran Cümşüdov bildirib ki, torpağın flora və faunası bitki qalıqlarını parçalayaraq torpağın münbitliyinin artmasına, qida maddələrinin mübadiləsinə səbəb olur, torpağın strukturunu yaxşılaşdırır və suyun torpaqda daha asan hərəkət etməsinə, nəmliyin toplanmasına imkan verir. Taxıl sahələrinin biçindən sonra yandırılması isə torpaqdakı üzvi maddələrin itirilməsinə, torpaq mikroflorasının məhv edilməsinə, bütövlükdə torpaq münbitliyinin kəskin surətdə azalmasına gətirib çıxarır.

Samanın yandırılması nəticəsində torpağın həyat qabiliyyəti pisləşir, milyon illər ərzində formalaşmış faydalı mikroorqanizmlər məhv olur ki, onun da bərpası üçün əlavə resurslar və uzun müddət lazımdır.

“Bir hektar sahədə samanın yandırılması nəticəsində 40-50 kiloqram azot, 70-80 kiloqram fosfor, 90-100 kiloqrama qədər kalium elementi və 1-1,5 ton humus itirilir ki, bu itkini kompensasiya etmək üçün torpağın hər hektarına 10-15 ton üzvi gübrə verilməsi tələb olunur. Eyni zamanda, biçindən sonra taxıl sahələrinin yandırılması növbəti ildə həmin sahədə becəriləcək bitkilərin məhsuldarlığının 20-30 faiz azalmasına səbəb olur”, - deyə İmran Cümşüdov bildirib.

Şöbə müdiri qeyd edib ki, arpa və buğda biçini zamanı müasir kombaynlardan istifadə etməklə saman doğranaraq mulça şəklində sahəyə səpilməli və ya biçindən dərhal sonra saman yandırılmadan sahədən daşınaraq çıxarılmalıdır. Becəriləcək hər bitkiyə uyğun fosfor və ya kompleks gübrələr verilərək şum və ya 10-12 santimetr diskləmə, eləcə də sıfır torpaq becərməsi aparılmalı, torpaq səpin üçün hazırlanmalı və aralıq bitkilərin toxumlarının səpinləri həyata keçirilməlidir.

Kövşənlikdə birbaşa səpinin aparılması zamanı torpaq strukturunun minimum pozulması və onun səthinin bitki qalıqları ilə örtülməsi nəticəsində torpaqqoruyucu qat yaranır ki, bu da su və külək eroziyasının qarşısını alır, torpaqda nəmliyin toplanmasına və saxlanmasına imkan verir, alaq otlarının inkişafına mane olur, torpaq mikroflorası aktivləşir və bütün bunlar torpaq münbitliyinin artmasına və kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığının yüksəldilməsinə gətirib çıxardır.

Nardar BAYRAMLI

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 7 iyun.- S.7.