Regionlarda əkin sahələrinin su təminatı yaxşılaşdırılır

Şəmkir-Samux-Goranboy magistral suvarma kanalının tikintisi ilə ümumilikdə 26584 hektar torpaq sahəsi suvarma suyu ilə təmin ediləcək

Son illərdə respublikamızda reallaşdırılan genişmiqyaslı müasir infrastruktur quruculuğundan söhbət açarkən regionlarda həyata keçirilən su layihələrinin, meliorasiya və irriqasiya tədbirlərinin önəmini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Məlumdur ki, Azərbaycanın əkinəyararlı torpaq fondu məhduddur. Bu isə ölkə üzrə mövcud əkinəyararlı torpaq fondundan səmərəli istifadə edilməsi zərurətini bütün ciddiliyi ilə gündəmə gətirir. Bölgələrdə davamlı şəkildə həyata keçirilən yeni su layihələri sayəsində dövriyyəyə yeni torpaqlar cəlb edilir, eyni zamanda, mövcud əkin sahələrinin su təminatı daha da yaxşılaşdırılır. Nəticədə, regionlarda aqrar sektorda istehsal imkanları genişlənir.

Qeyd edək ki, son 15 ildə respublika miqyasında reallaşdırılan su layihələri ilə bağlı statistika kifayət qədər zəngindir. Belə ki, bəhs olunan dövrdə ümumi sututumu 456 milyon kubmetr olan 4 su anbarı (Taxtakörpü, Şəmkirçay, Tovuzçay, Göytəpə) tikilib. Bundan başqa, 4 min kilometr uzunluğunda suvarma kanallarının, 2400 kilometr uzunluğunda kollektor-drenaj şəbəkələrinin tikintisi, yenidən qurulması və bərpası, 360 min hektar sahədə torpaqların su təminatının və 256 min hektarda meliorativ vəziyyətinin yaxşılaşdırılması işləri yerinə yetirilib, 127 min hektar yeni suvarılan torpaq sahələri əkin dövriyyəsinə daxil edilib.

Goranboy rayonunda daha 8 min hektar sahənin su problemi aradan qaldırılıb

Əlamətdar haldır ki, regionlarda yeni su layihələrinin reallaşdırılması getdikcə daha intensiv hal alır. Elə bu günlərdə Şəmkir-Samux-Goranboy magistral suvarma kanalının ikinci növbəsinin İpək yolu ilə kəsişmə qurğusunun və ondan sonrakı 4,95 kilometrlik hissəsinin açılışı olub. Ölkədə yeni su layihələrinin icrasını daim diqqət mərkəzində saxlayan Prezident İlham Əliyev regionlara növbəti səfəri çərçivəsində bəhs olunan infrastruktur obyektinin açılışına qatılıb və Özünün dəyərli tövsiyələrini verib.

Şəmkirçay su anbarı və Şəmkir-Samux-Goranboy magistral suvarma kanalı kompleks layihəsinin bölgədə əkin sahələrinin su təminatının yaxşılaşdırılması baxımından böyük əhəmiyyəti var. Bəhs olunan layihə barədə məlumat verən “Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Əhməd Əhmədzadə bildirib ki, ötən əsrin 80-ci illərində inşa edilmiş bu suvarma kanalının birinci növbəsinin davamı olaraq uzunluğu 27,95 kilometr olan ikinci növbəsinin tikintisinə 2015-ci ildə başlanılıb. Bəhs olunan kanalın tikintisi ilə su mənbəyi işğal zonasında qalmış Goranboy rayonunun 8293 hektarı yeni suvarılacaq torpaq olmaqla, ümumilikdə 26584 hektar torpaq sahəsi suvarma suyu ilə təmin ediləcək. Qeyd edək ki, Şəmkir-Samux-Goranboy magistral suvarma kanalının ikinci növbəsinin İpək yoluna qədər 8,55 kilometrlik birinci mərhələsinin tikintisi 2017-ci ildə başa çatdırılıb, Prezident İlham Əliyev Samux və Goranboy rayonlarının 941 hektarı yeni suvarılacaq torpaqlar olmaqla, 8938 hektar torpaq sahəsinə suvarma suyunun verilməsi mərasimində iştirak edib. Dövlətimizin başçısının həmin mərasimdə verdiyi tapşırıqların icrasına uyğun olaraq 2017-ci ildə Şəmkir-Samux-Goranboy magistral suvarma kanalının ikinci növbəsinin İpək yolu və ikinci dərəcəli avtomobil yolu ilə kəsişməsində keçid qurğularının, eləcə də kanalın tikintisi işləri davam etdirilib. Bu hissədə nəqliyyatın hərəkətinə maneçilik yaradılmaması üçün 450 metr uzunluğunda düzbucaqlı dəmir-beton suötürən qurğu, eləcə də uzunluğu 4,95 kilometr olan açıq dəmir-beton üzlüklü kanal inşa olunub. Bununla da, Goranboy rayonunda daha 8 min hektar sahəyə suvarma suyunun verilməsi təmin edilib.

Cari ildə respublikanın 248 yaşayış məntəqəsində 300 subartezian quyusunun qazılması nəzərdə tutulub

Respublikanın regionlarında əkin sahələrinin su təminatının yaxşılaşdırılmasında subartezian quyuları da böyük rol oynayır. Son 15 ildə ölkə ərazisində 2 minə yaxın subartezian quyusu qazılaraq istifadəyə verilib. Bölgələrdə subartezian quyularının qazılması 2018-ci ildə də davam etdirilir. Məlum olduğu kimi, Prezident İlham Əliyev 12 mart 2018-ci il tarixində “Əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması və əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” Sərəncam imzalayıb. Sənəddə vurğulanıb ki, son illərdə Azərbaycan Respublikasında torpaqlardan istifadənin səmərəliliyinin artırılması və əkinəyararlı torpaqların genişləndirilməsi məqsədi ilə əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması, o cümlədən əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsi sahəsində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir. Sərəncamda bu istiqamətdə işlərin davam etdirilməsinin vacibliyi qeyd edilib. Sənədə əsasən, əhalisi 597 min nəfərə yaxın olan 38 şəhər və rayonun 248 yaşayış məntəqəsində 8740 hektar əkin sahəsinin və əkin üçün istifadə olunan həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması, yeni suvarılacaq torpaqların suvarma suyuna, habelə əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi üçün 2018-ci ildə 300 ədəd subartezian quyusunun layihələndirilməsini və qazılmasını təmin etmək məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 22 yanvar tarixli 3593 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il dövlət büdcəsində dövlət əsaslı vəsait qoyuluşu (investisiya xərcləri) üçün nəzərdə tutulan vəsaitin bölgüsü”nün 1.47.13-cü yarımbəndində göstərilmiş məbləğin 21,0 (iyirmi bir) milyon manatı “Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə ayrılıb. Hazırda bölgüyə uyğun olaraq respublikanın ayrı-ayrı regionlarında yeni subartezian quyularının qazılması intensiv şəkildə davam etdirilir.

Ayrı-ayrı bölgələrdə yeni subartezian quyularının qazılması uğurla davam etdirilir

Cəbhə bölgəsində yerləşən Ağdam rayonunda son 5 ildə 124 yeni subartezian quyusu qazılaraq istifadəyə verilib. Dövlətimizin başçısının “Əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması və əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” 2018-ci il 12 mart tarixli Sərəncamına əsasən, rayonun 11 yaşayış məntəqəsində 17 subartezian quyusunun qazılmasına başlanılıb. Bu barədə “Su təsərrüfatı və meliorasiya işçiləri günü” münasibətilə Ağdam rayonunun Quzanlı qəsəbəsində keçirilən tədbirdə məlumat verilib. Bildirilib ki, Ağdam mexaniki suvarma idarəsi rayonda 35 min 400 hektar əkin sahəsini suvarma suyu ilə təmin edir. Rayon ərazisində əkin sahələrinin suvarılması 844 subartezian quyusu, 4 nasos stansiyası, 11 kəhriz, 4 suyığıcı göl, 365 kilometr suvarma kanalları vasitəsilə həyata keçirilir.

Tovuz Subartezian Quyuları İstismarı İdarəsi tərəfindən yay və payız aylarında əkinlərin normal suvarma suyu ilə təmin olunması üçün məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir. İdarədən verilən məlumatda bildirilir ki, bu məqsədlə 460 subartezian quyusunda əsaslı, 118-də isə cari təmir işləri aparılıb. Bundan əlavə, istismara yaramayan 8 nasos yenisi ilə əvəzlənib. Ötən il 6 subartezian quyusu qazılaraq istismara verilib, cari ildə isə 12 subartezian quyusunun qazılması planlaşdırılır.

Naxçıvanda əkin dövriyyəsinə yeni torpaqlar cəlb olunur

Naxçıvan Muxtar Respublikasında da son illər meliorasiya və irriqasiya sistemlərinin normal istismarının təşkili, suvarma şəbəkələrinin genişləndirilməsi, su sistemlərində təmir-bərpa işlərinin görülməsi, suvarılan torpaqların su təminatının və onların meliorativ vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, sel və daşqın sularına qarşı mübarizə işləri, həmçinin içməli su təminatının yaxşılaşdırılması sahəsində kompleks tədbirlər görülüb. Hazırda muxtar respublikada ümumi həcmi 303,5 milyon kubmetr olan 32 su anbarı var.

Muxtar respublikada mütərəqqi suvarma sistemlərinin qurulması da diqqət mərkəzində saxlanılır. Su itkisinin qarşısını almaq, suvarmanı yaxşılaşdırmaq, torpaq sahələrini yeni əkin dövriyyəsinə daxil etmək məqsədilə yeni qapalı suvarma şəbəkələri tikilir, drenaj xətləri çəkilir. Belə ki, son illər Babək və Culfa rayonlarında 2220, Kəngərli rayonunda isə 1124 hektar sahədə qapalı suvarma şəbəkəsi qurulub.

Muxtar respublikanın Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsindən AZƏRTAC-ın Naxçıvan bürosuna bildirilib ki, ötən ay 21 kilometr beton və torpaq kanal, 34 kilometr ara arxlar, 5 kilometr kollektor lildən təmizlənib, 9 kilometr yeni suvarma boru xətti çəkilib. Bundan başqa, 6 kilometr mövcud içməli su xətti, 4 kilometr suvarma boru xətti, 3 kilometr təzyiqli boru xətti təmir olunub, 1 kilometr yeni açıq drenaj kanalı qazılıb. May ayında muxtar respublikada 41 min 654 hektar torpaq sahəsi suvarılıb. Kəngərli rayonunun Böyükdüz kəndi ərazisində 410 hektar sahədə qapalı suvarma şəbəkəsinin tikintisi davam etdirilib, müxtəlif diametrli borularla 6 min 620 metr paylayıcı boru xətti çəkilib, 80 hidrant və 60 paylayıcı hovuz quraşdırılıb.

Həyata keçirilən meliorasiya və su təsərrüfatı tədbirləri yeni torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə qatılmasına səbəb olub. Belə ki, Ali Məclis Sədrinin tapşırığına uyğun olaraq Uzunoba Su Anbarında yenidənqurma işləri aparılıb, anbardan Kəngərli rayonuna 32,4 kilometr uzunluğunda boru xətti çəkilib, yeni nasos stansiyası tikilib, nəticədə, 5800 hektar torpaq sahəsi əkin dövriyyəsinə daxil edilib. Böyükdüz və Xok kəndlərinin torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatını yaxşılaşdırmaq, su itkilərini aradan qaldırmaq üçün Araz çayındakı nasos stansiyasından 16,6 kilometr uzunluğunda təzyiqli boru xətti çəkilib. Sədərək rayonunda əkinəyararlı torpaqların dayanıqlı suvarma suyu ilə təmin olunması üçün tikilən yeni nasos stansiyası hesabına uzun müddət əkilməyən 1500 hektar torpaq sahəsi də yenidən əkin dövriyyəsinə qatılıb.

Mübariz ABDULLAYEV

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 12 iyun.- S.7.