Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı üçün böyük meliorativ tədbirlər görülüb

Regionlarda əkinçiliyin inkişafı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər sırasında müasir meliorasiya və irriqasiya sistemlərinin qurulması mühüm əhəmiyyət daşıyır

Azərbaycanın son 15 il ərzində əldə etdiyi uğurların təməlində dayanan əsas amil bütün sahələrin inkişafına hədəflənmiş siyasətin reallaşdırılmasıdır. Məhz bunun nəticəsidir ki, ölkəmizdə bütün sahələrdə inkişaf və tərəqqi əldə edilib. Heç şübhəsiz ki, bu inkişafdan aqrar sahəyə də pay düşüb. Daha doğrusu, son 15 il ərzində reallaşdırılan layihələr və müvafiq Dövlət proqramları çərçivəsində görülən işlər kənd təsərrüfatının inkişafına təkan verib.

Regionların 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrasının dördüncü ilinin yekunlarına həsr olunan konfransda da bəyan edildiyi kimi, ötən müddət ərzində ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı üçün bir sıra mühüm addımlar atılıb, o cümlədən böyük meliorativ tədbirlər görülüb. Bu müddətdə Taxtakörpü, Şəmkirçay, Göytəpə və Tovuzçay su anbarları tikilib. Onların arasında, əlbəttə ki, Taxtakörpü və Şəmkirçay su anbarları böyüklüyünə və kənd təsərrüfatına təsirinə görə xüsusi yer tutur. Bunlar nəhəng tarixi infrastruktur layihələridir. Məlumat üçün bildirək ki, bu anbarlar, çəkilmiş və çəkilən kanallar on minlərlə hektar əkin sahəsini suvarmaq üçün həlledici rol oynayır. Meliorativ tədbirlər kənd təsərrüfatının inkişafına bilavasitə təsir edən infrastruktur layihələridir. Bu sahəyə qoyulan böyük vəsait, eyni zamanda, sahibkarlığa dövlət tərəfindən göstərilən növbəti dəstəyin təzahürüdür. Əksər ekspertlərin də vurğuladıqları kimi, bu su anbarlarının kənd təsərrüfatının inkişafına çox müsbət təsiri olacaq.

Beləliklə, əkinçiliyin inkişafı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər sırasında müasir meliorasiya və irriqasiya sistemlərinin qurulması mühüm əhəmiyyət daşıyır. Və bu istiqamətdə ölkənin hər yerində olduğu kimi, Naxçıvan Muxtar Respublikasında da mühüm addımlar atılır. Belə ki, hər il muxtar respublikada bu istiqamətdə silsilə tədbirlər görülür, mütərəqqi suvarma şəbəkələri qurulur, yeni torpaq sahələri əkin dövriyyəsinə qatılır. Bu il də Kəngərli rayonunda yeni qapalı suvarma şəbəkəsi qurulacaq.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin mətbuat xidmətindən bildirilib ki, martın 13-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbov qapalı suvarma şəbəkəsinin layihəsinə və tikinti aparılacaq əraziyə baxıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsinin sədri Əsgər Əsgərov məlumat verib ki, qapalı suvarma şəbəkəsi “Bərəkət toxumçuluq” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin 410 hektar əkin sahəsində qurulacaq. Layihəyə uyğun olaraq ərazidə 2065 metr dəmir borularla ana xətt, 6402 metr magistral xətt, 42 min 303 metr plastik borularla paylayıcı suvarma şəbəkəsi və qurunt sularının axıdılması üçün 3 min metr açıq kollektor çəkiləcək. Xətlərin üzərində 7 sutənzimləyici siyirtmə, 449 hidrant və 70 suburaxıcı quraşdırılacaq. Həmçinin bu il Kəngərli rayonunun Yeni Kərki və Xok kəndlərinin torpaq sahələrini əhatə edən qapalı suvarma şəbəkəsindəki hidrantlarda supaylayıcı hovuzlar qoyulacaq, ərazidə boru xətti çəkiləcək və yeni hidrantlar quraşdırılacaq. Ümumilikdə tikinti işləri zamanı 100 nəfər işlə təmin olunacaq.

Tədbirdə qeyd olunub ki, bu gün muxtar respublikada 160 min hektar əkinəyararlı torpaq sahəsinin 62 min hektarından istifadə olunur ki, onun da cəmi 52 min hektara yaxını suvarılan ərazilərdir. Ona görə də muxtar respublikada suvarılan torpaqların sahəsinin genişləndirilməsi, yeni torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə qatılması və ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması qarşıda duran əsas vəzifələrdəndir. Hazırda muxtar respublikada əsas ərzaq məhsullarına olan tələbat yerli istehsal hesabına ödənilir. Lakin muxtar respublikanın ehtiyat taxıl fondu kənardan alınır. Mütərəqqi suvarma sistemlərinin qurulması və yeni torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə qatılması ilə bu problem də tamamilə həll olunacaq. Muxtar respublikanın illik taxıla olan tələbatı 150 min tondur. Buna görə də taxıl sahələrinin genişləndirilməsinə diqqət yetirilməli, yeni torpaq sahələri əkin dövriyyəsinə qatılmalı, əkilən torpaqların məhsuldarlığı artırılmalıdır.

Əkinçiliyin inkişafından söz düşmüşkən bildirək ki, Şabranda yaz suvarma mövsümü öncəsi su kanallarının təmizlənməsi işlərinin 90 faizi yekunlaşıb. Rayonun əkinəyararlı sahələrinin suvarılması üçün istifadə olunan 769 kilometr kanalın mart ayına kimi təmizlənməsi nəzərdə tutulub. Görülən işlər nəticəsində kanalların ötürücülük qabiliyyəti artırılır ki, bu da su itkisinin qarşısını alır.

Şabran Suvarma Sistemləri İdarəsinin rəisi Adil Şamilov bildirib ki, kanalların lildən və kol-kosdan təmizlənməsi işləri yaz suvarma dövrünə kimi yekunlaşdırılacaq. Rayonun əkinəyararlı sahələrini suvarmaq üçün 157 kilometr təsərrüfatlararası, 612 kilometr isə təsərrüfatdaxili kanallardan istifadə olunur. Kanalların təmizlənməsi işlərinə 14 texnika cəlb olunub. Görülən işlər nəticəsində Şabranda əkinlərin normal suvarma suyu ilə təminatında problem yaranmayacaq.

Balakən rayonunun təsərrüfatlarında isə yazlıq bitkilərin əkininə başlanılıb. Qısa müddətdə 594 hektar sahədə yazlıqların əkini aparılıb. Bu göstərici ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 106 hektar çoxdur. Bu barədə Balakən rayon Statistika İdarəsindən məlumat verilib. Qurumdan bildiriblər ki, məhsul istehsalçıları indiyədək 263 hektar kartof, 186 hektar tərəvəz, 13 hektar lobya əkib, 132 hektar sahəyə yonca səpiblər. Qeyd edək ki, ötən il rayonda 13 min 728 hektar sahədə yazlıq bitkilər əkilib. Təsərrüfatlarda, eyni zamanda, tütün əkini üçün şitillərin yetişdirilməsi və taxıl əkinlərinə aqrotexniki xidmət işləri də davam etdirilir.

Oğuz rayonunun təsərrüfatlarında payızlıq taxıl əkinlərinə aqrotexniki qulluq işləri davam etdirilir. Hazırda taxıl sahələrinə yemləmə - azot gübrəsi verilir. “Aqrolizinq” ASC-nin Oğuz rayon bölməsinə istehsalçılara güzəştli şərtlərlə satılmaq üçün ilkin olaraq 68 ton azot gübrəsi gətirilib. Gübrənin dəyərinin 70 faizi dövlət, 30 faizi isə istehsalçı tərəfindən ödənilir. Artıq 2,5 min hektar taxıl sahəsinə yemləmə gübrəsi verilib və bu iş davam etdirilir.

Bu barədə rayon İcra Hakimiyyətindən bildirilib. Qeyd olunub ki, istehsalçılara gübrənin verilməsində heç bir problem yoxdur. Fermer istənilən vaxt müəssisədən lazım olan gübrəni götürə bilər. Bundan əlavə, rayona digər qurumlar tərəfindən də gübrələr gətirilir.

Taxıl sahələrində, eyni zamanda, fitosanitar tədbirlər də davam etdirilir. İndiyədək 450 hektar sahədə taxıl böcəyinə, 750 hektar sahədə siçanabənzər gəmiricilərə, 280 hektarda isə məftil qurduna qarşı kimyəvi mübarizə tədbirləri həyata keçirilib. Qeyd edək ki, ötən ilin payızında Oğuz rayonunda 2018-ci ilin məhsulu üçün 16 min 795 hektar sahədə taxıl əkilib. Taxıl əkinlərinin 12 min 230 hektarını buğda, 4 min 565 hektarını arpa sahələri təşkil edir.

Ağstafada isə üzümçülüklə məşğul olan fermerlər yaza hazırlaşırlar. Hazırda üzüm bağlarında quru budama işləri aparılır. Üzümçülük kənd təsərrüfatının gəlirli sahələrindən biri olduğu üçün fermerlərin bu sahəyə marağı ilbəil artmaqdadır. Hazırda plantasiyalarda quru budama işləri aparılır. Tənəklərin yararsız hissələri kəsilib atılır, dirəklər yenilənir və təmir işləri görülür. Fermerlər ötən il sahələrdən bol məhsul topladıqlarına görə üzüm bağlarının sahələrini genişləndirməyi də planlaşdırırlar.

Üzümçülük həmçinin Samux əhalisi üçün də kənd təsərrüfatının gəlirli sahələrindən olduğuna görə bu il də yeni bağların salınması davam edəcək. Bu barədə Samux rayon Statistika İdarəsindən məlumat verilib. Bildirilib ki, ötən il 4 hektar sahədə yeni üzüm bağı salınıb. Beləliklə, rayon üzrə üzümlüklərin ümumi sahəsi 10 min 586 hektara çatdırılıb. Məhsuldarlıq dövründə sahələrdən hər hektara görə 9,1 ton üzüm yığılıb. Rayon üzrə isə bağlardan mövsüm ərzində 8 min 867,9 ton üzüm tədarük edilib.

Qeyd edək ki, rayon üzrə becərilən texniki üzüm sortları əsasən “Gəncə şərab - 2” istehsal müəssisəsinə təhvil verilir. Süfrə sortları olan “Təbriz” və “Kardinal” isə əsasən daxili bazarda, eyni zamanda, Rusiya bazarlarında satılır.

Kürdəmirdə də yazlıq bitkilərin əkininə mütəşəkkil hazırlıqlar başlanılıb və qısa vaxtda 1408 hektarda əkin aparılıb. Rayon Statistika İdarəsindən bildirilib ki, son günlər havaların əlverişli keçməsi fermerlərin və fərdi torpaq sahiblərinin yazlıq əkinə marağını artırıb. Az vaxtda 555 hektarda çoxillik otlar, 519 hektarda kartof, 331 hektarda tərəvəz bitkiləri əkilib. Əkin sahələri ötən ilin müvafiq dövründəkindən 1,4 faiz çoxdur. Yazlıq əkinlər rayonun daha çox Karrar, Atakişili, Köhünlü, Mehdili, Ərəbqubalı və bir sıra digər ərazi vahidlərində aparılıb.

Eyni zamanda, Zaqatala rayonunun təsərrüfatlarında yaz-tarla işlərinə başlanılıb. Cari ildə rayonda 14 min hektara yaxın sahədə yazlıq bitkilərin əkini proqnozlaşdırılır. Qısa müddətdə ailə-fermer təsərrüfatlarında 2 min hektardan çox sahədə yazlıq bitkilərin əkini aparılıb və bu iş davam etdirilir.

Bu barədə rayon İcra Hakimiyyətindən məlumat verilib. Qurumdan bildiriblər ki, məhsul istehsalçıları bu günədək 650 hektar sahədə kartof, 826 hektarda tərəvəz əkib, 692 hektarda yonca səpiblər.Təsərrüfatlarda, eyni zamanda, tütün əkininə hazırlıq işləri də davam etdirilir. Tütün şitillərinin yetişdirilməsi məqsədilə fermerlər tərəfindən ümumi sahəsi 4445 kvadratmetr olan sadə istixanalar hazırlanaraq toxum səpilib. Şitillər aprelin axırlarında sahələrə köçürüləcək.

Respublikanın iri kartofçuluq rayonu olan Tovuzda fermerlər 1520 hektar sahədə kartof əkiblər. Rayonda kartof əkini davam edir. Torpaq mülkiyyətçiləri əkini həm əllə, həm də texnika vasitəsilə aparırlar. Tovuz rayon Statistika İdarəsindən bildiriblər ki, 5 min hektardan artıq sahədə şum çıxaran fermerlər 1520 hektar sahədə əkin həyata keçiriblər.

Sahələrdə yerli kartof toxumu ilə yanaşı, Gədəbəydən və Ukraynadan gətirilən toxum da əkilir. Hava şəraitinin normal keçməsi isə səpini uğurla aparmağa imkan yaradır. Kartof əkini əsasən rayonun Qovlar şəhərində, Düz Qırıqlı, Əyyublu, Dönük Qırıqlı, Aşağı Quşçu kəndlərində aparılır. Qeyd edək ki, ötən il tovuzlu fermerlər 7375 hektar sahədə kartof əkərək, 169 min 705 ton məhsul istehsal etmişdilər.

Sonda vurğulamaq yerinə düşər ki, aqrar sahənin inkişafının davamlı olması üçün hökumət hazırda yeni layihələr üzərində işləyir. Keçən il 100 min hektardan çox suvarılmayan torpaqlara su xətləri, kanallar çəkilib. Bu il də hədəf daha 100 min hektardır.

Nadir AZƏRİ

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 15 mart.- S.7.