Regionlarda yazlıq bitkilərin səpini uğurla davam edir

İndiyədək 49,6 min hektar sahədə dənli və dənli paxlalı bitkilər, 53,9 min hektar sahədə kartof, 47,8 min hektar sahədə tərəvəz, 14,1 min hektar sahədə bostan bitkiləri, 82,3 min hektar sahədə pambıq və digər yazlıq bitkilər əkilib

Ölkəmizdə həyata keçirilən uğurlu iqtisadi siyasət digər sahələrdə olduğu kimi, kənd təsərrüfatının inkişafında da əsaslı nailiyyətlərin qazanılmasını şərtləndirib. 2004-cü ildən başlayaraq uğurla həyata keçirilən regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqramları bu gün ölkəmizdə aqrar sahənin inkişafının yeni mərhələyə qədəm qoymasını təmin edib. Bu məqsədlə bölgələrimizdə əsaslı tədbirlər görülür, yeni əkin sahələri salınır. Bunun nəticəsidir ki, artıq ölkəmizin bir sıra rayonlarında məhsuldarlıq yüksək səviyyədədir.

Qeyd olunduğu kimi, kənd təsərrüfatının ayrı-ayrı sahələrində əldə olunan uğurlu nəticələr bu gün həm ölkəmizin ərzaq təhlükəsizliyinin təminində, həm də ekoloji təmiz məhsulların yetişdirilməsində əsaslı rol oynayır. Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının ayrı-ayrı sahələrinin inkişafı üçün fermerlərə göstərilən dəstək də öz sözünü deyir. Məhz bu dəstək nəticəsində bu il yazlıq əkin işləri daha yüksək səviyyədə aparılır.

Ümumiyyətlə, ölkəmizdə ərzaq təşlükəsizliyinin təmini istiqamətində atılan addımların sırasında taxılçılıq sahəsinə göstərilən diqqət və qayğı xüsusi yer tutur. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutunun bazasında fəaliyyət göstərən Qobustan Bölgə Təcrübə Stansiyasında (BTS) xəstəliyə və quraqlığa davamlı, məhsuldar yeni arpa və buğda sortlarının əldə olunması istiqamətində davamlı olaraq geniş elmi işlər aparılır. Vurğulamaq lazımdır ki, stansiyanın ümumi torpaq sahəsi 517 hektara, əkinəyararlı sahəsi isə 483 hektara çatdırılıb. Stansiyada hər il 250-260 hektar sahədə payızlıq buğda, arpa və noxudun toxumçuluğu ilə məşğul olunur. Bu məqsədlə buğdanın “Qobustan”, “Qızıl buğda”, “Ləyaqətli 80”, “Aran”, arpanın “Dəyanətli” və “Qüdrətli 48” və noxudun “Sultan” sortları becərilir. Taxılçılıqda elmi əsaslarla seçilmiş toxum bol məhsuldarlığa zəmin yaradır. Orta hesabla hər il 300-350 ton kondisiyaya uyğun elit toxum istehsal olunur və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin bölgüsü əsasında dövlət və özəl toxumçuluq təsərrüfatlarına satılır.

Yeri gəlmişkən, kənd təsərrüfatında may ayının 1-nə kimi 318,2 min hektar sahədə yazlıq bitkilərin səpini aparılıb. Bu dövrdə 49,6 min hektar sahədə dənli və dənli paxlalı bitkilər (ondan 17,6 min hektarı dən üçün qarğıdalı), 53,9 min hektar sahədə kartof, 47,8 min hektar sahədə tərəvəz, 14,1 min hektar sahədə bostan bitkiləri, 8,3 min hektar sahədə şəkər çuğunduru, 7,7 min hektar sahədə dən üçün günəbaxan, 1,3 min hektar sahədə tütün, 82,3 min hektar sahədə pambıq, 48,9 min hektar sahədə çoxillik otlar, 1,1 min hektar sahədə birillik otlar və 3,2 min hektar sahədə sair yazlıq bitkilər əkilib.

Bununla yanaşı, Bərdə rayonunda kəndli fermerlər və torpaq mülkiyyətçiləri yaz-tarla işlərini davam etdirirlər. Artıq təsərrüfatlarda 14 min 699 hektar sahədə yazlıq səpin həyata keçirilib. Yazlıq əkinlərin 100 hektarı qarğıdalı, 1763 hektarı çoxillik otlar, 9540 hektarı pambıq, 130 hektarı kartof, 1987 hektarı tərəvəz, 405 hektarı şəkər çuğunduru, 99 hektarı günəbaxan, 675 hektarı bostan bitkiləridir. Hazırda sahələrdə yaz-tarla əkinləri davam edir. Rayonda ötən ilin payızında səpilmiş 13 min 153 hektar taxılın biçilməsinə hazırlıq görülür.

İqtisadiyyatının əsasını müxtəlif kənd təsərrüfatı bitkilərinin istehsalı təşkil edən Samux rayonunda yazlıq bitkilərin əkini davam edir. 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarında Samuxda 6 min 206 hektar sahədə yazlıq bitkilər əkilib. Bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 18,4 faiz çoxdur. Bu il sahələrdə 876,5 hektar dənli və dənli paxlalılar, 692 hektar çoxillik otlar, 2 min 326,5 hektar dən üçün günəbaxan, 230,5 hektar kartof, 557,5 hektar tərəvəz, 938 hektar emal üçün şəkər çuğunduru, 138,5 hektar bostan, 432 hektar pambıq və 14,5 hektar birillik otlar əkilib. Sahələrin suvarılması və kənd təsərrüfatı texnikası ilə təminatı həll edilib. Hazırda sahələrdə fermerlər və təsərrüfat sahibləri tərəfindən həm ekstensiv, həm də intensiv yolla əkin aparılır. Ekstensiv əkin daha çox təyinatı dəyişdirilən və əkin dövriyyəsinə cəlb edilmiş yeni torpaqlarda, intensiv əkin isə təsərrüfat sahiblərinin əvvəlki illərdə müəyyən təcrübə qazandıqları sahələrdə tətbiq edilir. Hər iki halda fermerlər və təsərrüfat sahibləri sahələrə düzgün aqrotexniki qulluq göstərərək məhsuldarlıq dövründə yüksək məhsul tədarük etməyi planlaşdırırlar.

Taxılçılıq Neftçala rayonunda da aparıcı təsərrüfat sahələrindən hesab olunur. Bu sahənin inkişafı ilə bağlı dövlətin torpaq mülkiyyətçilərinə verdiyi əlavə subsidiyalar, aparılan meliorativ tədbirlər, yeni torpaq sahələrinin dövriyyəyə cəlb edilməsi rayonda taxılçılığın ildən-ilə inkişafına səbəb olub. Ötən il rayonda 46 min 222 hektar taxıl sahəsindən 104 min 996 ton məhsul götürülüb ki, bunun da 88 min 502 tonu arpa, 16 min 494 tonu isə buğda olub. Rayon taxılçıları cari ilin məhsulu üçün də möhkəm təməl yaradıblar. Torpaq mülkiyyətçiləri ötən ilin payızında 51 min 275 hektar taxıl əkiblər ki, bunun da 8 min 213 hektarı buğda, 43 min 62 hektarı isə arpa sahəsidir. Havaların təsərrüfat işləri üçün əlverişli keçməsindən istifadə edən neftçalalı taxılçılar bu il sahələrdə bol məhsul yetişdiriblər. Yetişmiş məhsulu qısa müddətdə toplamaq üçün artıq rayonda biçinə hazırlıq işləri başa çatdırılıb. Sahələrə çıxarılacaq 20-dən çox kombayn texniki baxışdan keçirilib, aşkar olunan nasazlıqlar aradan qaldırılıb. Həmçinin məhsul yığımı üçün lazım olan 150 maşın mexanizm hazır vəziyyətə gətirilib. Biçin vaxtı ətraf rayonlardan əlavə 100 kombaynın gətirilməsi nəzərdə tutulub. Məhsulun yığılması, daşınması və saxlanması dövründə yanğın hadisələrinin baş verməməsi üçün də təsərrüfatlarda lazımi təhlükəsizlik tədbirləri görülüb, maarifləndirmə işi aparılıb, təsərrüfat rəhbərlərinə müvafiq tapşırıqlar verilib. Yaxın günlərdə rayonda biçin kampaniyasına start veriləcək. Mütəxəssislərin dediyinə görə, bu il sahələrdən ötən ildəkindən daha çox məhsul götürmək mümkün olacaq.

Taxılçılıq Şəmkir rayonunda da aparıcı təsərrüfat sahələrindəndir. Bu sahənin inkişafı ilə bağlı dövlətin torpaq mülkiyyətçilərinə verdiyi subsidiyalar, aparılan meliorativ tədbirlər, yeni torpaq sahələrinin dövriyyəyə cəlb edilməsi rayonda taxılçılığın ildən-ilə inkişafına səbəb olub. Şəmkirli taxılçılar cari ilin məhsulu üçün də möhkəm təməl yaradıblar. Torpaq mülkiyyətçiləri ötən ilin payızında 14 min 383 hektar taxıl əkiblər ki, bunun da 12 min 201 hektarı buğda, 2 min 188 hektarı arpa sahəsidir. Havaların təsərrüfat işləri üçün əlverişli keçməsindən istifadə edən taxılçılar bu il sahələrdə bol məhsul yetişdiriblər.

Yetişmiş məhsulu qısa müddətdə toplamaq üçün artıq rayonda biçinə hazırlıq işləri başa çatdırılıb. Sahələrə çıxarılacaq kombaynlar texniki baxışdan keçirilib, aşkar olunan nasazlıqlar aradan qaldırılıb. Həmçinin məhsul yığımı üçün lazım olan maşın-mexanizmlər də hazır vəziyyətə gətirilib.

Məhsulun yığılması, daşınması və saxlanması dövründə yanğın hadisələrinin baş verməməsi üçün təsərrüfatlarda lazımi təhlükəsizlik tədbirləri görülüb, maarifləndirmə işi aparılıb, təsərrüfat rəhbərlərinə müvafiq tapşırıqlar verilib. Yaxın günlərdə rayonda biçin kampaniyasına start veriləcək.

Qeyd edək ki, ötən il rayonda 14 min 129 hektar taxıl sahəsindən 43 min 152 ton məhsul götürülüb. Bunun da 16 min 233 tonu arpa, 26 min 822 tonu isə buğda olub.

Ağcabədi rayonunun Taxtakörpü ərazisində məskunlaşan laçınlı məcburi köçkünlər arpa biçininə başlayıblar. Məcburi köçkünlər Taxtakörpü ərazisində 1249,6 hektar sahədə taxıl yetişdiriblər. Bunun 91 hektarı buğda, 1158,6 hektarı isə arpadır. Hazırda bütün qüvvələr bu mühüm strateji məhsulun vaxtında və itkisiz yığılmasına səfərbər edilib. Taxıl biçininə 10 kombayn, həmçinin lazımi sayda nəqliyyat vasitəsi, qoşqu və digər texnikalar cəlb olunub. Qeyd edək ki, Ağcabədi rayonu ərazisində məskunlaşan laçınlı məcburi köçkünlər əsasən taxılçılıq və heyvandarlıqla məşğul olurlar.

Göyçayda da taxıl biçini kampaniyasına başlanılıb. Rayonda ilk olaraq arpa biçilir. Bu məqsədlə sahələrə 10 kombayn və bir o qədər də yük avtomobili cəlb olunub. Fermerlər və torpaq mülkiyyətçiləri bu il taxıl sahələrindən bol məhsul götürəcəklərinə əmindirlər. Biçin kampaniyasına ciddi hazırlaşan taxıl istehsalçıları məhsulu vaxtında və itkisiz toplamaq üçün bütün qüvvələri səfərbər ediblər.

Göyçay rayonunda taxılçılıqla məşğul olan kənd əməkçilərinin sayı artaraq 5 min nəfərə çatıb. Onlar dövlətdən aldıqları subsidiyalar hesabına ildən-ilə əkin sahələrini və məhsuldarlığı daha da artırmağa çalışırlar. Cari ildə rayonda kəndli fermerlər və fərdi torpaq mülkiyyətçiləri öz təsərrüfatlarında 14 min 709 hektar sahədə taxıl becəriblər. Bunun 7330 hektarını arpa, 7409 hektarını buğda təşkil edir.

Ötən günlərdə rayonda artıq 20 hektardan çox sahədən məhsul toplanılıb. Arpa zəmisində hər hektarda orta hesabla məhsuldarlıq 25 sentnerdir. Yaxın günlərdə rayonda buğda biçininə də başlanılması nəzərdə tutulur. Bu il rayonda kombayn çatışmazlığı problemi yoxdur, fermerlərin məhsulu vaxtında biçilərək təhvil veriləcək. Buğda biçini başlayanda rayonda daha çox kombayna ehtiyac olacağını nəzərə alaraq dağlıq rayonlarda taxıl biçini vaxtı gec olduğu üçün oradakı kombaynların Göyçaya cəlb olunması planlaşdırılır. Hava yağmursuz keçərsə, taxıl biçininin iyulun ortalarınadək başa çatdırılması nəzərdə tutulur. Qeyd edək ki, taxıl sahələrində aqrotexniki tədbirlərin vaxtında və keyfiyyətlə həyata keçirilməsi, ziyanvericilərin qarşısının alınması və hava şəraitinin əlverişli olması nəticəsində bu il bol məhsul yetişib. Mütəxəssislərin fikrincə, cari ildə məhsuldarlıq ötən ildəkindən daha çox olacaq. Keçən il rayonda 14 min 622 hektar sahədən 41240 ton taxıl tədarük edilib.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 31 may.- S.7.