Regionlarda heyvandarlıq məhsulları istehsalının artması ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına sanballı töhfədir

Respublikamızda 2018-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında diri çəkidə ət istehsalı 3,1 faiz artaraq 417,7 min ton, süd istehsalı 2,2 faiz artaraq 1720,1 min ton təşkil edib

Son illərdə dünyada meydana çıxan əsas çağırışlardan biri ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlıdır. Verilən məlumatlara əsasən, 2050-ci ilədək Yer kürəsinin əhalisinin sayının 9,3 milyard nəfərə çatacağı gözlənilir. Bu isə ərzağa olan tələbatın indiki səviyyə ilə müqayisədə 70 faiz artması deməkdir.

Deyilənlər fonunda BMT-nin bəyan etdiyi Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinə qoşulan Azərbaycanın ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına göstərdiyi maddi və siyasi dəstək tədbirləri böyük aktuallıq daşıyır. Respublikamız Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsinə uyğun olaraq onu hədəfləyib ki, ölkənin ərzağa olan tələbatı sırf daxili istehsal hesabına təmin olunsun. Qeyd etmək xoşdur ki, Azərbaycan ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması ilə bağlı qarşıya qoyduğu hədəfə yaxınlaşıb. Belə ki, artıq ölkəmizdə bir sıra mühüm pozisiyalar üzrə ərzağa olan tələbat daxili istehsal hesabına ödənilir, hətta ölkəmizin müəyyən həcmlərdə ixrac imkanları da yaranıb.

Respublikanın bölgələrində heyvandarlıq məhsulları istehsalında yüksək artım dinamikası müşahidə edilir

Ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması istiqamətində reallaşdırılan məqsədyönlü tədbirlər həmçinin heyvandarlıqda istehsalın artmasına öz müsbət təsirini göstərib. Regionlarda ət istehsalının artması ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına sanballı töhfədir. Cari ilin yanvar-oktyabr ayları üzrə respublikada kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun faktiki qiymətlərlə dəyəri 6203,7 milyon manat təşkil edib ki, onun da 3135,1 milyon manatı heyvandarlıq məhsullarının payına düşür. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ölkədə heyvandarlıq məhsulları üzrə 2,6 faiz artım qeydə alınıb. Respublikamızda cari ilin yanvar-oktyabr aylarında diri çəkidə ət istehsalı 3,1 faiz artaraq 417,7 min ton, süd istehsalı 2,2 faiz artaraq 1720,1 min ton olub.

Respublikanın ayrı-ayrı bölgələrində isə heyvandarlıq məhsulları istehsalında daha yüksək artım dinamikası müşahidə edilib. Məsələn, Hacıqabulda əsas təsərrüfat sahəsi olan heyvandarlığın inkişafına xüsusi diqqət yetirilir. Görülən işlər nəticəsində rayonda mal-qaranın baş sayı, heyvandarlıq məhsullarının istehsalı artır. Rayon Dövlət Aqrar İnkişaf Mərkəzindən verilən məlumata görə, hazırda heyvandarlıq təsərrüfatlarında 39 min 37 baş iribuynuzlu mal-qara, 137 min 358 baş qoyun-keçi bəslənilir. Bu da ötən ilin eyni dövründəkindən, ümumilikdə, 3 min 222 baş çoxdur. Cari ilin doqquz ayı ərzində rayonda 5 min 989 ton ət (diri çəkidə), 13 min 8 ton süd, 229 ton yun, 143 min 812 milyon ədəd yumurta istehsal olunub.

Heyvandarlıq Kürdəmir rayonunda aqrar sektorun aparıcı sahələrindəndir və son illər istər iribuynuzlu mal-qaranın və davarların baş sayında, istərsə də bütün göstəricilər üzrə məhsul istehsalında dinamik artım müşahidə olunur. Hazırda rayonda iribuynuzlu heyvanların sayı 65 min 156 başa, qoyun-keçilərin sayı isə 133 min 319 başa çatıb. Bu göstəricilər ötən ilin müvafiq dövründəkindən çoxdur. Cari ilin doqquz ayında bölgədə keçən ilin eyni dövründəkinə nisbətən ət istehsalı 9,5 faiz, süd istehsalı 0,9 faiz, yumurta istehsalı 50,3 faiz, yun istehsalı isə 22 faiz çox olub.

Son illərdə həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər Masallı rayonunda da mal-qaranın baş sayının çoxalmasına, heyvandarlıq məhsullarının istehsalının artmasına səbəb olub. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə bu il Masallıda süd istehsalı 13,5 ton artaraq 27 min 34,8 tona, ət istehsalı 24,9 ton artaraq 3257,8 tona, yumurta istehsalı 2 milyon 635 min ədəd artaraq 38 milyon 111 min ədədə çatdırılıb. Bu dövrdə rayonda iribuynuzlu mal-qaranın sayı 260 baş artaraq 71 min 908, davarların sayı isə 318 baş artaraq 85 min 739 baş təşkil edib.

İmişli Rayon Statistika İdarəsinin məlumatına əsasən, hazırda rayonun ayrı-ayrı heyvandarlıq və fərdi təsərrüfatlarında 93 min 694 baş iribuynuzlu mal-qara və 251 min 24 baş qoyun-keçi saxlanılır ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ümumilikdə 776 baş çoxdur. Təsərrüfatlarda mal-qara və davarların baş sayının artırılması ət, süd və yun istehsalına da güclü təkan verib. Cari ilin doqquz ayı ərzində rayonda 8 min 226 ton ət (diri çəkidə), 37 min 173 ton süd, 392 ton yun və 34 min 818 ədəd yumurta istehsal edilib ki, bu da ötən ildəkindən xeyli çoxdur.

2018-ci ilin ötən 9 ayı Balakən rayonunun heyvandarları üçün də uğurlu olub. Həmin dövrdə rayonda bütün növ heyvandarlıq məhsulları istehsalında artım qeydə alınıb. Ən çox artım ət istehsalında olub. Belə ki, 9 ayda rayonda diri çəkidə ət istehsalı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 289,8 ton və ya 8,1 faiz artaraq 3 min 861,6 ton olub. Bəhs olunan dövrdə rayonun təsərrüfatlarında 15 min 729 ton süd istehsal olunub ki, bu da keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 199 ton çoxdur. Rayonda 7 milyon 46 min ədəd yumurta, 76,8 ton yun istehsal olunub.

Mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması heyvandarlıq məhsullarının istehsalının artmasına müsbət təsir göstərir

Son illərdə respublikamızın bölgələrində mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir ki, bu da ölkədə heyvandarlıq məhsullarının istehsalının artmasına müsbət təsir göstərir. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində olan “Aqrolizinq” ASC-nin damazlıq heyvanların tədarükü, satışı və lizinqi şöbəsinin müdiri Kamil Şamilov KİV-ə açıqlamasında bildirib ki, yerli cins heyvanlar il ərzində 1400-1500 litr süd verirsə, süni mayalama yolu ilə alınan cins heyvanlarda bu göstərici 2500-3000 litr arasında dəyişir. Süni mayalama zamanı yoluxucu xəstəliklərin, xüsusən təbii cütləşmə ilə yayılan xəstəliklərin qarşısı alınır.

Bu kimi amilləri nəzərə alan fermerlər mal-qaranın sayını süni mayalama yolu ilə artırmağa böyük maraq göstərirlər. Məsələn, qubalı fermerlər süni mayalama üsulundan geniş istifadə etməklə heyvandarlıqda balavermə faizini yüksəltməyə nail olublar. Rayonda 2018-ci ilin doqquz ayı ərzində 1358 baş heyvan süni yolla mayalandırılıb və 700-ə yaxın bala alınıb.

Quba Dövlət Aqrar İnkişaf Mərkəzinin heyvandarlıq sektorunun mütəxəssisi Adgözəl Baxışov bildirib ki, şimal bölgəsindəki heyvandarlıq təsərrüfatlarında məhsuldarlığın artımına və heyvanların cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına nail olmaq məqsədilə on ildən çoxdur süni mayalamadan istifadə edilir. Son bir neçə ildə heyvanlarını süni mayalandırmaq üçün müraciət edən fermerlərin, eləcə də fərdi təsərrüfat sahiblərinin sayı xeyli artıb. Mütəxəssis müraciət edənlərin sayının artmasında bu sahədə əldə olunan müsbət nəticələrin xüsusi rol oynadığını qeyd edir. Bununla yanaşı, ölkədə heyvandarlığın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması məqsədilə süni mayalama yolu ilə alınmış hər baş buzova görə heyvan sahiblərinə 100 manat həcmində subsidiya verilir.

Neftçala Rayon Statistika İdarəsindən bildirilib ki, hazırda Neftçalada 9 süni mayalama məntəqəsi fəaliyyət göstərir və cari ilin əvvəlindən bu məntəqələrdə mütəxəssislər tərəfindən mayalama aparılan 2274 baş camış, inək və düyədən 1653 baş buzov alınıb. Süni mayalama yolu ilə alınan buzovlara görə maldarlara 165 min 300 manat subsidiya ödənilib.

Ağcabədi rayonunda heyvandarlığın intensiv inkişafı, mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması istiqamətində tədbirlər 2018-ci ildə də intensiv şəkildə davam etdirilib. Rayon icra hakimiyyətinin məlumatına əsasən, burada heyvandarlıq məhsulları istehsalının intensiv artmasına zəmin yaradan cins maldarlığın inkişafı üçün heyvanların süni mayalanması uğurla həyata keçirilir. 2018-ci ilin doqquz ayında rayonda fəaliyyət göstərən süni mayalama texnikləri tərəfindən 3689 baş inək və düyə süni yolla mayalandırılıb, 2013 baş sağlam cins buzov alınıb.

Ölkəyə xaricdən cins heyvanların gətirilməsi diqqət mərkəzində saxlanılır

K.Şamilovun sözlərinə görə, son illərdə xaricdən Azərbaycana cins heyvanların gətirilməsi də diqqət mərkəzində saxlanılır. Heyvanların regionlarda yerli fermerlərə satışı zamanı onların təcrübəsi, mal-qaranın saxlanılma şəraiti əsas götürülür. Heyvanların tam dəyəri 3 il müddətinə hər il 2,84 faiz olmaqla sığortalanır və sahibkar tərəfindən tam şəkildə heyvan lizinqə götürülərkən ödənilir. Damazlıq heyvanları lizinq yolu ilə əldə etmək üçün sahibkar alacağı hər bir baş iribuynuzlu heyvanın dəyərindən avans ödəyərək, cəmiyyətlə ilkin müqavilə bağlayır. Heyvanlar ölkəyə gətirilib karantin keçdikdən sonra damazlıq heyvanın lizinqə verilməsi barədə sahibkarla lizinq müqaviləsi bağlanılır. Bu zaman sahibkar hər bir heyvanın güzəştli satış dəyərinin 50 faizini (əvvəlcədən ödənilmiş avans məbləği nəzərə alınmaqla) ilkin ödəniş edir. Güzəştli dəyərin qalan 50 faiz məbləği isə sahibkar tərəfindən cəmiyyətin hesabına rüblər üzrə 3 il müddətinə ödənilir. Bütövlükdə, 2009-2018-ci illərdə xaricdən 29 mindən çox cins damazlıq heyvanlar gətirilərək, dəyərinə 50 faiz güzəşt tətbiq edilməklə sahibkarlara lizinq yolu ilə satılıb.

K.Şamilov bildirib ki, ölkədə heyvandarlıqda məhsuldarlığın artırılmasında və heyvanların cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasında həmçinin damazlıq təsərrüfatlarının xüsusi rolu var. Belə təsərrüfatlardan biri də Salyan rayonunda yerləşir. Fermer Elvin Həsənliyə məxsus təsərrüfatda damazlıq heyvanlar bəslənilir. Bu təsərrüfat 2015-ci ildən başlayaraq “Aqrolizinq” ASC ilə mütəmadi əlaqələr qurub. Təsərrüfata lizinq yolu ilə Avstriya və Almaniyadan gətirilən ətlik-südlük istiqamətli “Simmental” və südlük istiqamətli “Holştein-friz” cinsli heyvanlar satılıb. Hazırda təsərrüfatda 70-ə qədər damazlıq heyvan saxlanılır. Bu heyvanlar birinci laktasiyada gündəlik 20-30 kiloqram süd verir.

Mübariz ABDULLAYEV

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 30 noyabr.- S.7.