Azərbaycanın regionlarında meyvəçiliyin inkişafına diqqət daha da artıb

Cari il oktyabrın 11-də Quba rayonunda meyvəçilik istiqamətli daha bir müəssisə - “Qubaekoaqrar” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin sutkada 4 ton fındıq və 2 ton quru meyvə istehsalı gücünə malik zavodu işə salınıb

Son illərdə respublikanın bölgələrində qeyri-neft iqtisadiyyatının bir istiqaməti kimi aqrar sektorun inkişafına xüsusi diqqət göstərilir. Azərbaycan kənd təsərrüfatının potensialından səmərəli istifadə etməklə bir tərəfdən ərzaq məhsullarına olan daxili tələbatı sırf yerli istehsal hesabına ödəməyi, digər tərəfdən isə aqrar sektordan ixrac həcmlərini artırmaqla respublikaya əlavə valyuta axınını təmin etməyi hədəfləyib. Aqrar sektorun inkişafı, eyni zamanda, bölgələrdə iqtisadi aktivliyin artmasına və fəal məşğul əhalinin əmək bazarına çıxış imkanlarının genişlənməsinə müsbət təsir göstərir ki, bu da dərin sosial əhəmiyyətə malikdir.

Aqrar sektorun inkişafı ilə bağlı müəyyənləşdirilən bu kimi hədəflərə çatmaq üçün məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir. O cümlədən iri təsərrüfatların, aqroparkların yaradılması dövlət tərəfindən dəstəklənərək güclü şəkildə təşviq edilir, gəlir imkanları və əmək tutumu yüksək olan istiqamətlərin inkişafı diqqət mərkəzində saxlanılır, fermerlərə subsidiyalar ayrılır, təsərrüfatların texnika, gübrə ilə təminatı gücləndirilir, hazır məhsulun alış qiyməti davamlı şəkildə artırılır. Qeyd etmək yerinə düşər ki, ölkəmizdə fermerlər torpaq vergisi istisna olmaqla, digər bütün vergilərdən azaddırlar.

Regionlarda aqrar sektorun inkişafı, bu sahədə istehsal və ixrac imkanlarının genişləndirilməsi məqsədilə həyata keçirilən tədbirlər öz müsbət nəticəsini verir. Cari ilin 9 ayında respublikamızda kənd təsərrüfatı 4,3 faiz artıb ki, bu da kifayət qədər yaxşı göstəricidir. Perspektiv inkişafla bağlı proqnozlar isə daha nikbindir. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı nitqində kənd təsərrüfatında aparılan islahatların gələcəkdə daha yaxşı nəticələr əldə olunmasına imkan verəcəyinə əminliyini bildirərək vurğulayıb: “Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi indi çox ciddi islahatlar aparır. Mənə məruzə edildi, mən bu islahatları dəstəklədim. Hesab edirəm ki, bu islahatlar nəticəsində kənd təsərrüfatının uzunmüddətli, dayanıqlı inkişafı təmin ediləcək, düşünülmüş, sistemli qaydada, torpaqların münbitliyini nəzərə alaraq, əkin sahələrinin səmərəliliyini təmin edərək və ilk növbədə, məhsuldarlığı artıraraq biz mövcud olan torpaq fondumuzdan istifadə edərək istehsalı böyük dərəcədə artıra bilərik”.

Respublikamızda aqrar sektorda gəlirli sahələrdən olan meyvəçiliyin inkişafı da diqqət mərkəzində saxlanılır. Regionlarda meyvə bağlarının əraziləri genişləndirilir, keyfiyyətli məhsul əldə olunması üçün lazımi addımlar atılır. Məsələn, respublikamızın əsas meyvəçilik bölgəsi sayılan Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunda meyvəçilik istiqamətli bir neçə müəssisə yaradılıb. Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunda Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən ümumi dəyəri 376 milyon manat olan 2624 layihənin maliyyələşdirilməsinə 201 milyon manat güzəştli kredit verilib. Bu çərçivədə yaradılan müəssisələr xarici ölkələrə məhsul ixracına başlayıb. Belə ki, Xaçmazdakı fındıq emalı zavodu ötən il 2 milyon dollar dəyərində fındıq, Logistika Mərkəzi və meyvə emalı zavodu 500 min dollar dəyərində quru meyvə, Qusarda Regional Logistika Mərkəzi isə 6,2 milyon dollarlıq meyvə ixrac edib. Keçən il 186,4 min hektar meyvə bağından ümumilikdə 955 min ton meyvə istehsal olunub. Məhsulun 29 faizi əsasən Rusiya, Ukrayna, İtaliya, İsveçrə və Almaniya olmaqla, xarici bazarlara ixrac edilib. Ötən il Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu üzrə 263,3 min ton meyvə yığılıb ki, bunun 125,2 min tonu Qubanın payına düşür.

Quba rayonunun təsərrüfatlarında son dövrlər gavalı yetişdirilməsi işi daha da genişləndirilib. Vurğulamaq lazımdır ki, gavalı qulluq tələb edən meyvədir və ağacların budanmasına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Təsərrüfatlardakı bağlarda damcı üsulu ilə suvarma sistemi qurulub. Bu üsul ağacların su ilə təmin olunması üçün ən səmərəli vasitədir. Qubanın Dəlləkli kənd sakini, fermer Roman Əhmədov deyib ki, son illər Quba rayonunda gavalı bağlarının salınmasına maraq artıb. Yeni salınan meyvə bağlarında alma, şaftalı, fındıqla yanaşı, gavalı da xüsusi yer tutur. Roman Əhmədov bağların becərilməsində mütərəqqi üsullardan və müasir texnologiyadan istifadə edildiyini deyib. “Ağacların gübrələnməsini də yeni üsulla həyata keçiririk. Belə ki, gübrə əvvəlcə suya qatılır və damcı üsulu ilə su ilə birlikdə ağaclara verilir. Bu qayda məhsuldarlığın artmasına müsbət təsir göstərir”, - deyə fermer qeyd edib.

Vurğulanmalıdır ki, Quba bağlarında daha məhsuldar yeni sort gavalı becərilir. Belə gavalı sortlarından “Kiyev”, “Angelina”, “Prezident” kimi məhsuldar olanları xüsusilə seçilir. Əkilən bu sortlar yetişmə dövrü ilə də fərqlidir. Bu interval yığım zamanı işin tənzimlənməsinə də kömək göstərir. Yetişdirilən gavalı həm də xarici bazarlara çıxarılır. Qeyd edək ki, hazırda Quba rayonunda 400 hektara yaxın gavalı bağı var. Bu bağların böyük hissəsi bar verir. Bu il gavalı bağlarından 2 min 300 tona yaxın məhsul əldə olunub.

Bağında Yaponiyadan gətirilən alma sortları becərən qubalı bağban Ramiz Kərimov isə bu il təsərrüfatından 25 ton məhsul əldə edib. Rayonun Birinci Nügədi kəndindən olan sahibkar 12 ildir yapon alma sortları becərir. Ömrünün 50 ilindən çoxunu bağçılıqla məşğul olan Ramiz Kərimovun bir hektara yaxın meyvə bağında 900-dək yeni sort alma ağacı var. Bu alma ağaclarının əksəriyyəti Yaponiyanın Yamanaşi bölgəsindən gətirilən “Fuci”, “Sakuray” və “Ramzes” sortlarıdır. Təsərrüfatçı bu il yapon alma sortlarından bol məhsul əldə edib.

“Yapon alması dünyada ən bahalı almalardan sayılır. Azərbaycanda bu almaların qiyməti yerli məhsulun qiymətindən fərqlidir. Digər almaların kilosu bir manatdan aşağı olsa da, mən yapon almasının kiloqramını 1,5-2 manata satıram. Müştəri sarıdan da korluq çəkmirəm. Bu almaları almaq istəyən çoxdur. Çox dadlı almadır. Ətirli və şirəlidir. Soyuducu anbara qoyulmadan da mart-aprel aylarınadək xarab olmadan qalır”, - deyə təcrübəli bağban deyib.

2006-cı ildən yaponiyalı mütəxəssislərlə təcrübə mübadiləsi aparan Ramiz Kərimov Uzaq Şərq ölkəsində becərilən məhsuldar alma sortlarının tinglərini əldə edib. Həmin tingləri bağında əkərək calaq vasitəsilə çoxaldan bağban yetişən məhsulun yerli almalardan xeyli fərqləndiyinin şahidi olub. Qubanın hava şəraitinə tamamilə uyğunlaşan alma həm dadına, həm də məhsuldarlığına görə yerli meyvələrdən fərqlənir. Bununla yanaşı, yapon alma sortları xəstəliklərə qarşı daha davamlıdır.

“Məndən gəlib bu alma sortunun tinglərini istəyirlər. Hamıya verirəm ki, qoy yayılsın. Dözümlü ağacdır. Alma bağına yalnız üzvi gübrələr verirəm. Dərmanlamanı da yapon mütəxəssislərin təklif etdiyi xüsusi üsulla həyata keçirirəm. Yapon alma sortları ilə yanaşı, oradan gətirilən şaftalı və tərəvəz sortlarını da yetişdirirəm”, - deyə R.Kərimov bildirib.

Yeri gəlmişkən, Quba rayonunda oktyabrın 11-də “Qubaekoaqrar” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin kənd təsərrüfatı mallarının istehsalı zavodu da istifadəyə verilib. Vurğulayaq ki, “Qubaekoaqrar” MMC-nin kənd təsərrüfatı mallarının istehsalı zavodu sutkada 4 ton fındıq və 2 ton quru meyvə istehsalı gücünə malikdir. Müəssisədə meyvələrin qurudulması, fındığın qovrulması və qablaşdırılması, alma çipsi istehsalı xətləri quraşdırılıb. Əhalidən tədarük edilmiş meyvələr, ilk növbədə, çeşidlənir, yuyulur, içlikdən təmizlənir, dilimlənir və xüsusi qaydada qablaşdırılaraq qurudulması üçün sobaya yerləşdirilir. Sobada hər bir meyvə növünün xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq onlar üçün proqramlaşdırılmış xüsusi rejimdə qurutma prosesi həyata keçirilir. Müəssisədə tələbata uyğun olaraq əsasən alma, armud, gavalı, ərik, üzüm və alça quruları, həmçinin alma çipsi istehsal olunaraq müxtəlif çəkilərdə paketlənir. Meyvə quruları sənaye üsulu ilə istehsal olunduğu üçün dadına, əmtəə görünüşünə və yüksək səviyyədə qablaşdırılmasına görə fərqlənir.

Müəssisənin xammala tələbatının davamlı olaraq ödənilməsinin təmin edilməsi məqsədilə növbəti mərhələdə tutumu 2 min ton olan soyuducu anbar kompleksinin qurulması, mövcud istehsal gücünün 2 dəfə artırılması, cem və mürəbbə istehsalının təşkili nəzərdə tutulur. Ümumi dəyəri 3,6 milyon manat olan investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə İqtisadiyyat Nazirliyinin Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən güzəştli kredit ayrılıb və bu layihəyə investisiya təşviqi sənədi verilib. İlkin mərhələ üzrə müəssisədə ildə təqribən 2,6 milyon manat dəyərində və ya 1,3 min ton məhsul istehsalı nəzərdə tutulur.

Regionlarda belə emal müəssisəsinin yaradılması dünyanın qabaqcıl texnologiya və təcrübələrinin tətbiqinə, kənd təsərrüfatında ixracyönümlü və rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalına, yeni meyvə bağlarının salınmasına, eləcə də ixracın həcminin çoxalmasına və coğrafiyasının genişləndirilməsinə nail olunması ilə yanaşı, məşğulluğun artırılmasına da səbəb olacaq. Bu layihənin icrası nəticəsində 38 nəfər daimi işlə təmin edilib.

Astara rayonunda isə artıq bir neçə gündür ki, sitrus meyvə bağlarında feyxoa yığımına başlanılıb. Bu il yay mövsümündə havaların quraq keçməsi sitrus meyvə bağlarında məhsul istehsalına da təsir edib. Rayonda sitrusçuluqla məşğul olan fermerlər və məhsul istehsalçıları bildirirlər ki, suvarma ilə bağlı bütün tədbirlərin görülməsinə baxmayaraq, məhsuldarlıq aşağıdır. Səbəb isə yay aylarında sitrus bitkiləri üçün əlverişli sayılmayan quraq havanın hökm sürməsi olub. Bu isə özünü feyxoanın qiymətində də göstərib. Feyxoa bağlarında məhsul yığımı noyabrın ortalarına qədər davam edəcək. Qeyd edək ki, ötən il Astaranın 683,1 hektar feyxoa bağlarında 4466,4 ton məhsul yığılıb.

(davamı növbəti sayımızda)

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2018.-20 oktyabr.- S.7.