Respublikamızın şimal-qərb bölgəsində kənd təsərrüfatının ixrac potensialı artırılır

Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonuna daxil olan rayonlarda tütünçülüyün və fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi istiqamətində zəruri tədbirlər həyata keçirilir

Ölkəmizdə aqrar sektorun inkişafı həyata keçirilən dövlət siyasətinin mühüm istiqamətlərindən birini təşkil edir. Kənd təsərrüfatında məhsul istehsalının artırılması həm ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması, həm də ölkənin ixrac potensialının gücləndirilməsi baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu istiqamətdə görülən tədbirlər, eyni zamanda, vacib sosial əhəmiyyət kəsb etməklə ölkəmizdə işsizliyin aradan qaldırılması, əmək qabiliyyətli əhalinin məşğulluğunun təmin olunması və vətəndaşların gəlirlərinin artırılmasına xidmət edir. Regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarının uğurla icra olunması və dövlətin ciddi dəstək tədbirləri isə aqrar sektorun qarşısında yeni inkişaf perspektivlərinin yaranmasını şərtləndirib. Bunu müxtəlif regionlarda ötən il əldə olunmuş böyük nailiyyətlər də təsdiqləyir.

İxrac edilən kənd təsərrüfatı məhsulları arasında fındıqçılıq ikinci yerdədir

Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafında respublikamızın şimal-qərb regionunun - Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunun da payı böyükdür. Regiona daxil olan rayonlarda görülmüş tədbirlər kənd təsərrüfatının müxtəlif seqmentləri üzrə yüksək məhsuldarlığın təmin olunmasına imkan verib. Bu region üzrə xarakterik olan sahələrdən biri, şübhəsiz ki, fındıqçılıqdır. Azərbaycanda fındıq istehsalının böyük hissəsi Zaqatala, Qax, Balakən və bölgənin digər rayonlarının payına düşür. Fındıq istehsalı bu rayonların kənd əhalisinin əsas qazanc mənbələrindən biri hesab olunur və bu sahəyə maraq ildən-ilə artır.

Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında Prezident İlham Əliyev ötən il bölgələrdə kənd təsərrüfatının ənənəvi sahələrində, o cümlədən fındıqçılıqda çox böyük inkişafın olduğunu vurğulayaraq deyib: “Keçən il 18 min hektarda fındıq bağları salınıb. Beləliklə, fındıq bağlarının sahəsi 55 min hektara çatıb və bizim hədəfimiz 80 min hektara çatdırmaqdır. Fındıqçılıq kənd təsərrüfatının inkişafı və ixrac imkanlarımızın genişləndirilməsi üçün önəmli yer tutacaq. Bu gün ixrac edilən kənd təsərrüfatı məhsulları arasında fındıqçılıq ikinci yerdədir. Fermerlər bu məhsulun ixracından 100 milyon dollardan çox vəsait əldə ediblər”.

Fındıqçılıq Zaqatala rayonunun iqtisadiyyatında da aparıcı yerlərdən birini tutur. Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini, sosial-iqtisadi inkişafın təhlili və proqnozlaşdırılması şöbəsinin müdiri İlkin Şəfizadə AZƏRTAC-a bildirib ki, 2017-ci ildə Zaqatala rayonunda sənaye sahəsi üzrə məhsul buraxılışının 83 faizini fındıq və fındıq məhsullarının satışından gələn gəlirlər təşkil edib. Ötən il Zaqatala rayonundan xaricə fındıq və fındıq məhsullarının ixrac edilməsi nəticəsində Azərbaycana 73 milyon dollar və ya 124 milyon 401 min manat vəsait daxil olub. Fındıq ixracından əldə olunan gəlir əvvəlki illə müqayisədə 37,7 faiz artıb. 2017-ci ildə Zaqatala rayonunda fındıq bağlarından 13 min 422 ton, yəni əvvəlki ildəkindən 4 min 512 ton çox məhsul tədarük olunub.

Prezident İlham Əliyevin kənd təsərrüfatının ixrac potensialı yüksək sahələrindən olan fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı verdiyi tapşırıqların icrasını təmin etmək məqsədi ilə son illər Zaqatala rayonunda da yeni fındıq bağlarının salınması istiqamətində davamlı iş aparılır. Belə ki, 2016-cı ilin payızında rayon ərazisində 2560 hektar, 2017-ci ilin yaz və payız mövsümlərində isə 1732 hektar sahədə yeni fındıq bağları salınaraq, mövcud fındıq bağlarının ümumi sahəsi 18 min 151 hektara çatdırılıb. Bu bağların 9 min 571 hektarı barverəndir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin ölkəmizdə fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı göstərişindən sonra Qəbələ rayonunda da əhali tərəfindən yeni fındıq bağlarının salınmasına böyük maraq göstərilir. Artıq bir ildir ki, rayonda kənd təsərrüfatının ixrac potensialı yüksək olan fındıqçılıq sahəsinin inkişaf etdirilməsi üçün yeni bağlar salınır. Plana uyğun olaraq Qəbələdə 2 min hektar sahədə yeni fındıq bağının salınması nəzərdə tutulub.

Rayon Kənd Təsərrüfatı İdarəsindən verilən məlumata görə, son iki ay ərzində Mirzəbəyli, Zərgərli, Tikanlı, Nic, Mıxlıqovaq, Solqıca, Bum və digər kəndlərin sakinləri istifadə etdikləri və bələdiyyə mülkiyyətində olan boş torpaq sahələrini kol-kosdan təmizləyərək əraziyə fındıq tingləri əkiblər. Tinglər kəndlilərin fərdi təsərrüfatlarında yetişdirilərək yeni bağlara köçürülüb. Ümumilikdə 317 hektar sahədə fındıq bağı salınıb.

“Gilan Holdinq” tərəfindən də rayonda böyük fındıq bağlarının salınması üçün tərdbirlər görülür. Bu il şirkət tərəfindən 50 hektar fındıq bağı salınıb. Son bir ildə isə Qəbələdə 1217 hektar sahədə yeni fındıq bağı salınıb. Bölgənin ən böyük fındıqçılıq rayonu olan Qəbələnin 20-yə yaxın kəndində əhali arasında geniş maarifləndirmə işləri aparılmaqla yanaşı, kütləvi şəkildə fındıq tinglərinin əkilməsi işləri həyata keçirilib.

Qeyd edək ki, 2017-ci ildə Qəbələdə mövcud olan 4678 hektar fındıq bağından 9 min 800 ton məhsul yığılıb. Kəndlilər məhsulu yerli bazarlara çıxarmaqla yanaşı, bir kiloqramını 3 manata Qəbələ Fındıq Emalı Zavodunun yerli fındıq qəbulu məntəqələrinə satıblar. Rayonda fındıq emalı zavodunun fəaliyyət göstərməsi kəndliləri ildən-ilə fındıq bağlarını daha da genişləndirməyə və məhsuldarlığı artırmağa həvəsləndirir.

Şimal-qərb rayonlarında tütünçülüyün inkişaf etdirilməsi üçün zəngin ənənə və potensial mövcuddur

Respublikamızın şimal-qərb rayonlarında tütünçülüyün inkişaf etdirilməsi üçün zəngin ənənə və potensial mövcuddur. İxrac potensialı yüksək olan bu sahə uzun illər diqqətdən kənarda qalsa da, son illər ölkə rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində tütünçülük yenidən dirçəlməyə başlayıb, bu gəlirli sahəyə maraq göstərənlərin sayı xeyli artıb. Dövlətimizin başçısının regionların mövcud iqtisadi potensialından səmərəli istifadə edilməsi ilə bağlı verdiyi tapşırıq və tövsiyələrə uyğun olaraq, son iki ildə bölgənin rayonlarında digər ənənəvi sahələr kimi, tütünçülüyün inkişaf etdirilməsi istiqamətində də zəruri tədbirlər həyata keçirilir.

Prezident İlham Əliyevin Sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında dövlətimizin başçısı tütünçülüklə bağlı atılmış ilk addımların artıq öz nəticəsini verdiyini vurğulayaraq deyib: “Tütünçülüyə göstərilən diqqət öz bəhrəsini verir. Əgər 2016-cı ildə 3500 ton tütün tədarük olunmuşdusa, keçən il bu rəqəm 5200 tona çatıb. Bu il də bir çox önəmli tədbirlər görüləcək, qurutma kameraları alınacaq və fermerlərə əlavə dəstək veriləcək. Biz tütünçülüyün bərpasına çox yaxınıq və gələcəkdə tütünü nəinki xammal kimi, hazır məhsul - siqaret şəklində ixrac etməliyik”.

Gəlirli və ixrac potensialı yüksək sahələrdən olan tütünçülüyün inkişafına dövlət tərəfindən yüksək diqqətin göstərilməsi, bu sahəyə subsidiyaların ayrılması, güzəştli kreditlərin verilməsi zaqatalalı fermerlərin də tütünçülüyə marağını xeyli artırıb. Tütünçülüyün inkişaf etdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər artıq öz müsbət nəticəsini verir.

Rayon İcra Hakimiyyətindən verilən məlumata görə, ötən il Zaqatala rayonundan tütün ixrac edilməsi nəticəsində ölkəmizə 12 milyon dollar və ya 19 milyon 931 min manat vəsait daxil olub. Tütün ixracından əldə olunan gəlir əvvəlki illə müqayisədə 67 faiz artıb. Ötənilki mövsümdə zaqatalalı fermerlər 891 ton, yəni əvvəlki ildəkindən 363 ton çox quru tütün istehsal ediblər.

Zaqatala rayonundakı “Dağlar” kəndli-fermer təsərrüfatının rəhbəri Telman Həsrətov iki ildir ki, tütünçülüklə məşğul olur. O, 2016-cı ildə ilk dəfə 65 hektar sahədə tütün əkib. Azərbaycan Prezidentinin kənd təsərrüfatının ixracyönümlü məhsullarının istehsalının artırılması ilə bağlı tapşırıq və tövsiyələrini nəzərə alaraq, fermer 2017-ci ildə tütün əkini sahələrini daha da genişləndirərək 110 hektara çatdırıb. Telman Həsrətov bildirib ki, ötənilki mövsümdə qəbul məntəqəsinə min tondan çox yaşıl tütün kütləsi və 30 ton quru tütün təhvil verib. Mövsüm ərzində onun təsərrüfatında 50 nəfərədək işçi çalışıb. Zaqatalalı fermer builki mövsümdə tütün əkini sahəsini daha da genişləndirməyi planlaşdırır.

Balakən rayonunda isə əhaliyə məxsus şəxsi təsərrüfatlarda tütün şitillərinin yetişdirilməsi üçün istehsalçılar tərəfindən sadə istixanaların hazırlanmasına başlanılıb və indiyədək 200-dən çox belə istixana yaradılıb. Rayon İcra Hakimiyyəti Aparatının şöbə müdirinin müavini Turan Dibirov məlumat verib ki, istixanalarda yetişdiriləcək tütün şitilləri aprelin əvvəlində sahələrə köçürüləcək. Sadə istixanaların yaradılması bundan sonra da davam etdiriləcək.

Ötən il “Azərtütün” MMC-nin Zaqatala, Qax və Şəki rayonlarında fəaliyyət göstərən tütün istehsalı və emalı məntəqələri bölgənin fermer təsərrüfatlarından 16 min 38 ton “Virciniya” növlü yaşıl tütün kütləsi qəbul edib. Mövsüm ərzində bu məntəqələrdə ümumilikdə 2 min 200 ton quru tütün istehsal olunub. Məhsul istehsalı əvvəlki illə müqayisədə 900 ton artıb. “Azərtütün” MMC-nin sədr müavini Mübariz Qədimov məlumat verib ki, mövsüm ərzində Zaqatala məntəqəsinə 4 min 630 ton, Qax məntəqəsinə 5 min 428 ton, Şəki məntəqəsinə isə 5 min 980 ton yaşıl tütün kütləsi daxil olub. Balakən və Oğuz rayonlarının fermerləri də yetişdirdikləri “Virciniya” növlü ətirli tütünü bu məntəqələrə təhvil veriblər.

Məntəqələrdə qurudulmuş tütün emal olunmaq üçün cəmiyyətin Zaqatala rayonunun Aşağı Tala kəndində fəaliyyət göstərən tütün emalı zavoduna göndərilib. İndiyədək zavodda 1100 ton quru tütün emal prosesindən keçib və hazırda bu iş davam etdirilir. İstehsal olunan xammal satış üçün əsasən Rusiya, Belarus və Gürcüstan bazarlarına göndərilir.

Cəmiyyətin rəsmisinin məlumatına görə, 2017-ci ildə şimal-qərb bölgəsi rayonlarında ümumilikdə 2 min hektar sahədə “Virciniya” növlü ətirli tütün əkilib. Cari ildə isə əkin sahələrinin 2400 hektara çatdırılması nəzərdə tutulur.

Aqşin ŞAHİNOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 16 yanvar.- S.7.