Regionlarda heyvandarlığın inkişafı istiqamətində əsaslı tədbirlər görülür

Ölkəmizdə heyvandarlıqla məşğul olan fermerlərə davamlı dövlət dəstəyi göstərilir

Ölkəmizdə aqrar sektorun inkişafı istiqamətində atılan addımlar öz bəhrəsini verməkdədir. Daha dəqiq desək, kənd təsərrüfatının şaxələndirilməsi, spesifik və ixracyönümlü məhsulların yetişdirilməsi, heyvandarlığın inkişafı istiqamətində görülən işlər, o cümlədən bir sıra ənənəvi sahələrin - baramaçılıq, tütünçülük, üzümçülük və bu kimi sahələrin yenidən dirçəldilməsi istiqamətində atılan addımlar Azərbaycanda kənd təsərrüfatının yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymasına təkan verib. Heç şübhəsiz bu məsələdə regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair müvafiq Dövlət proqramları çərçivəsində həyata keçirilən layihələr də mühüm rol oynayıb. Eyni zamanda Prezident İlham Əliyevin tövsiyə və tapşırıqlarına əsasən aqrar sektorun dinamik və sürətli inkişafını təmin etmək üçün bölgələrdə əsaslı və davamlı tədbirlər görülür, yeni texnikalar alınır, sahibkarlığın inkişafına stimul verən addımlar atılır.

Bu məqamda vurğulamaq lazımdır ki, iqtisadi inkişaf mərhələsini yaşayan Azərbaycan dövləti özünün etibarlı ərzaq təhlükəsizliyini təmin etməyi strateji hədəf kimi qarşıya qoyub. Bu məqsədlə regionlarda aqrar sektorun ahəngdar inkişafını təmin etmək, ərzaq məhsulları, o cümlədən də heyvandarlıq məhsullarının istehsalını artırmaq üçün məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir. Heyvandarlıq təsərrüfatlarında intensiv metodların tətbiqi, yem bazasının möhkəmləndirilməsi, səmərəli satış mexanizminin qurulması, fermerlərə subsidiyaların verilməsi, ayrı-ayrı bölgələrdə layihələrin reallaşdırılması bu qəbildən olan tədbirlər sırasında yer alır.

Xatırlatmaq yerinə düşər ki, Prezident İlham Əliyevin heyvanların cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına dövlət dəstəyi haqqında müvafiq Sərəncamı da bu sahədə işlərə güclü təkan verib. Sərəncama əsasən yüksək məhsuldar genetik potensialı olan heyvanların baş sayının artırılması və bu sahəyə marağın gücləndirilməsi üçün süni mayalanma yolu ilə alınan hər baş buzova görə heyvan sahibinə dövlət büdcəsindən 100 manat subsidiya verilir.

Bəli, birmənalı qeyd olunmalıdır ki, ölkə başçısının həyata keçirdiyi məqsədyönlü siyasət nəticəsində Azərbaycanda aqrar sahə özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Prezidentin tapşırığı ilə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən ölkədə heyvandarlığın inkişafına dair Dövlət Proqramı hazırlanıb. “Azərbaycan Respublikasında 2019-2023-cü illərdə heyvandarlığın inkişaf etdirilməsinə və örüş-otlaq ərazilərinin səmərəli istifadə olunmasına dair” Dövlət Proqramının əsas məqsədi ölkədə yeni təsərrüfatçılıq modellərini tətbiq etməklə heyvanların cins tərkibini yaxşılaşdırmaq, məhsuldarlığı artırmaqdır. Proqramın yerinə yetirilməsi nəticəsində heyvan mənşəli məhsulların istehsal həcmi artacaq, yem ehtiyatları, örüş və otlaq sahələri daha səmərəli istifadə ediləcək. Məhsuldarlığın artması fermerlərin gəlirlərinin artmasına, onların maddi rifah halının yaxşılaşmasına şərait yaradacaq.

Bir sözlə, ölkəmizdə heyvandarlığın inkişafı ilə bağlı kompleks tədbirlər həyata keçirilir. Bu məqsədlə ötən ay Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində Azərbaycan Heyvandarlıq Assosiasiyasının (AHA) üzvləri ilə görüş keçirilib. Görüşdə kənd təsərrüfatı nazirinin müavinləri İlhamə Qədimova və Seyfəddin Talıbov, nazirlik təmsilçiləri, Azərbaycan Heyvandarlıq Assosiasiyasının üzvləri və Türkiyə Güneydolu Anadolu Heyvandarlıq Assosiasiyasının sədri Haydar Demirazer iştirak ediblər. Kənd təsərrüfatı nazirinin müavini İlhamə Qədimova bildirib ki, “Azərbaycan Respublikasında 2019-2023-cü illərdə heyvandarlığın inkişaf etdirilməsinə və örüş-otlaq ərazilərinin səmərəli istifadə olunmasına dair” Dövlət Proqramı hazırlanıb. Nazir müavini qeyd edib ki, ölkədə heyvandarlığın inkişaf etdirilməsi prioritet istiqamət kimi müəyyənləşdirilib: “Azərbaycan Heyvandarlıq Assosiasiyasının yaradılması önəmli hadisədir. Heyvandarlıqla məşğul olan fermerlərə dövlət dəstəyi göstərilir və bu dəstək davamlı olacaq. Azərbaycan Heyvandarlıq Assosiasiyası da öz tərəfindən heyvandarlığın inkişafı üçün davamlı işlər görməlidir. Eyni zamanda, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi və Assosiasiya arasında mütəmadi görüşlər keçiriləcək”.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Aqrar Tədqiqat Mərkəzinin heyvandarlıq bölməsinin rəhbəri Elşad Rzayev isə KİV-ə açıqlamasında deyib ki, dövlət qurumlarının rəy və təkliflərinin öyrənilməsi üçün “Azərbaycan Respublikasında 2019-2023-cü illərdə heyvandarlığın inkişaf etdirilməsinə və örüş-otlaq ərazilərinin səmərəli istifadə olunmasına dair” Dövlət Proqramının müzakirəsi aparılıb və aidiyyəti üzrə təqdim olunub. Dövlət Proqramına əsasən, heyvandarlığın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması bundan sonra da davam etdiriləcək.

O əlavə edib ki, Azərbaycanda 2,6 milyon iribuynuzlu, 8,5 milyona yaxın xırdabuynuzlu heyvan var: “Hazırda kəmiyyətdən keyfiyyətə doğru keçid prosesi gedir. Bunun üçün daha məhsuldar və keyfiyyətli heyvan cinslərinin geniş yayılması istiqamətində işlər görülür”.

Onun sözlərinə görə, bu istiqamətdə görülən tədbirlərdən biri süni mayalanma işlərinin daha geniş aparılmasıdır. Dövlət Proqramında süni mayalamanın əhatə dairəsinin genişləndirilməsi nəzərdə tutulur. Eyni zamanda, bundan sonra da həm xırda, həm də iri cins heyvanların Azərbaycana gətirilməsi və güzəştli şərtlərlə satışı planlaşdırılır.

Elşad Rzayev qeyd edib ki, örüş otlaq sahələrində daha məhsuldar bitkilərin yetişdirilməsi nəzərdə tutulur. Çünki heyvandarlığın inkişaf etdirilməsinin 65-70 faizi yem bazasının mükəmməl olması ilə bağlıdır. Dövlət Proqramında həmçinin qeyd olunub ki, heyvandarlıq intensiv və yarımintensiv yolla inkişaf etdirilsin. Bunun üçün örüş-otlaq sahələrinin bir hissəsini əkin yerlərinə çevirərək, heyvanların müəyyən qisminin intensiv şəraitdə saxlanılması nəzərdə tutulur.

Nazirlik rəsmisi vurğulayıb ki, daxili istehsal hesabına artıq ölkənin ət və süd məhsullarına olan tələbatı ödənir. Bu istiqamətdə potensial bir qədər də artarsa, Azərbaycan idxalçıdan ixracatçı ölkəyə çevrilə bilər.

Vurğulanmalıdır ki, Tərtər rayonunda da heyvandarlığın inkişafı, mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması istiqamətində tədbirlər uğurla davam etdirilir. Son illərdə rayonda müasir heyvandarlıq kompleksinin yaradılması, sahibkarlara lizinq yolu ilə güzəştli şərtlərlə yüksək məhsuldar damazlıq heyvanların satılması və heyvanlar arasında aparılan süni mayalama tədbirləri genişləndirilib. Süni mayalanmadan əldə edilən yüksək nəticələr, həmçinin bu yolla alınan hər buzova görə fermerlərə 100 manat yardım müəyyənləşdirilməsi süni mayalama tədbirlərinə marağı artırıb. Ötən il rayonda fəaliyyət göstərən süni mayalama texnikləri tərəfindən 1840 baş inək və düyə süni yolla mayalandırılıb, 815 baş cins tərkibi yaxşılaşdırılmış buzov alınıb. Fermer və sahibkarlar tərəfindən son illərdə lizinq yolu ilə 391 baş cins heyvan alınaraq rayona gətirilib.

Rayonda mal-qaranın baş sayının artırılması və cins tərkibinin yaxşılaşdırılması heyvandarlıq məhsulları istehsalının artmasına səbəb olub. Belə ki, 2018-ci ildə təsərrüfatlarda 3 min 71,2 ton ət, 22 min 127 ton süd, 14 milyon 740 min ədəd yumurta, 110,8 ton yun istehsal olunub. Əvvəlki illə müqayisədə ət istehsalı 7 faiz, süd istehsalı 2,3 faiz, yumurta istehsalı 85,4 faiz artıb. Son 5 ildə isə ət istehsalı 97,9 faiz, süd istehsalı 51,6 faiz, yumurta istehsalı 90,6 faiz çoxalıb.

Ağsu rayonunda isə cari ilin birinci rübü heyvandarlar üçün uğurlu olub. Belə ki, məhsul istehsalına görə bütün göstəricilər ötən ilin ilk üç ayı ilə müqayisədə xeyli artıb. Belə ki, kənd təsərrüfatının aparıcı sahəsi olan heyvandarlıqda son illər dinamik inkişaf davam edir. Təkcə davarların baş sayı keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1872 baş artıb. Bu ilin birinci rübündə diri çəkidə 1209 ton ət istehsal edilib ki, bu göstərici 2018-ci ilin ilk üç ayında əldə olunan göstəricidən 11 ton artıqdır. Birinci rübdə habelə 6985 ton süd, 3 milyon 989 min ədəd yumurta istehsal olunub. Bu rəqəmlər də ötənilki göstərici ilə müqayisədə müvafiq olaraq 70 ton və 260 min ədəd çoxdur.

Bu ilin ilk rübündə Şamaxı rayonunda da heyvandarlıq məhsulları üzrə bütün göstəricilərdə artım qeydə alınıb. Belə ki, birinci rübdə ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ət istehsalı diri çəkidə 319 ton çox olmaqla, 1085 tona çatıb. Süd istehsalı da 3158 ton artıb və 6780 ton olub. Habelə, 380 min ədəd artaraq, 3 milyon 914 min ədəd yumurta istehsal edilib. Qeyd edək ki, ötən ilin ikinci yarısında Şamaxı ərazisində “Kürdəmir süd emalı” MMC-yə məxsus yeni heyvandarlıq kompleksinin fəaliyyətə başlaması bölgədə bu sahənin inkişafına, məhsul istehsalında artıma təsir göstərib.

Neftçala rayonunda da kənd təsərrüfatının digər sahələri ilə yanaşı, heyvandarlığın inkişafına xüsusi diqqət yetirilir. Rayonda bu sahənin inkişafını daha da sürətləndirmək, heyvandarlıq məhsulları istehsalını artırmaq məqsədilə yeni-yeni heyvandarlıq təsərrüfatları yaradılır, mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına xüsusi önəm verilir. Həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində rayonda heyvanların baş sayı, ət, süd və yun istehsalı ilbəil artır.

Hazırda ayrı-ayrı heyvandarlıq və fərdi təsərrüfatlarda 43 min 570 baş iribuynuzlu mal-qara və 144 min 869 baş qoyun-keçi saxlanılır. Qoyun və keçilərin baş sayı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 3 min 42 baş çoxdur. Təsərrüfatlarda mal-qara və davarların baş sayının artması süd istehsalına da güclü təkan verib. Belə ki, cari ilin 3 ayında rayonda 5 min 281,3 ton süd istehsal olunub. Bu isə ötən ildəkindən 178,5 ton və ya 3,5 faiz çoxdur.

Göründüyü kimi, bu gün regionlarımızda heyvandarlığın inkişafı istiqamətində atılan addımlar ölkəmizin ət və ət məhsulları ilə özünü təmin etməsini rellaşdırmaqla yanaşı, bölgələrin inkişafına da əhəmiyyətli təsirlər göstərir.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2019.- 12 aprel.- S.7