Dövlət tərəfindən göstərilən diqqət və qayğı regionlarda pambıqçılığın inkişafına təkan verir

Pambıqçılığın inkişafına dair Dövlət Proqramında 2022-ci ildə xam pambıq istehsalının 500 min tona çatdırılması əsas hədəf kimi qarşıya qoyulub

Ölkəmizdə ixracyönümlü məhsul istehsalının təşviqi istiqamətində həyata keçirilmiş tədbirlər ənənəvi kənd təsərrüfatı sahələrinin inkişafında mühüm nəticələr əldə etməyə imkan verir. Son illərdə bu istiqamətdə qəbul edilmiş Dövlət proqramlarının icrası aqrar sahədə sahibkarlığın inkişafını sürətləndirir, regionlarda əmək ehtiyatlarından, təbii iqtisadi resurslardan daha effektiv istifadə olunmasına, infrastrukturun müasirləşdirilməsinə və əhalinin məşğulluğunun artmasına zəmin yaradır. Bununla yanaşı, regionlarda dövlət vəsaiti hesabına müasir infrastrukturun yaradılması, həmçinin regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair müvafiq Dövlət proqramları çərçivəsində məqsədyönlü tədbirlərin həyata keçirilməsi son nəticədə respublikamızda aqrar sektorun keyfiyyətcə yeni inkişaf mərhələsinə çıxmasını təmin edib.

Bu məqamda onu qeyd etmək yerinə düşər ki, Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı nitqində regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair üçüncü Dövlət Proqramının yekunlarına toxunarkən kənd təsərrüfatı, o cümlədən aqrar sektora xüsusi diqqət yetirib: “Kənd təsərrüfatı çox ciddi, çox böyük sahədir. Əhalinin, demək olar ki, yarısı kəndlərdə yaşayır. Ona görə bu sahə daim diqqət mərkəzindədir. İri fermer təsərrüfatlarının və aqroparkların yaradılması istiqamətində də yaxşı nəticələr var. Proqrama görə, bizdə ümumiyyətlə 51 aqropark və iri fermer təsərrüfatı yaradılmalıdır. Onlardan 17-si yaradılıb və bu 17 aqroparkın ümumi sahəsi 104 min hektardır”.

Dövlət başçısı “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının yekunlarına həsr olunan konfransdakı nitqində də kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracı məsələlərinə geniş yer ayırıb: “Biz kənd təsərrüfatında islahatları dərinləşdirməliyik. Kənd təsərrüfatı elmi əsaslarla inkişaf etməlidir. Müasir texnologiyalar, yanaşmalar tətbiq olunmalıdır. Biz ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı bundan sonra da mütləq ciddi iş aparmalıyıq, bu, prioritet məsələdir. Məhsuldarlığın artırılması istiqamətində işlər görülür. Hesab edirəm ki, bu, yaxın gələcəkdə özünü göstərəcək. Biz kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracını artırmalıyıq. Düzdür, son 15 il ərzində kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracı təxminən 6 dəfə artıb”.

Yuxarıda qeyd edilənləri nəzərə alaraq, demək olar ki, son illərdə Azərbaycanın regionlarında kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçıları üçün tətbiq olunan güzəştlər pambıqçılığın inkişafının yeni keyfiyyət mərhələsinə yüksəlməsində mühüm rol oynayıb, həmçinin bu sahəyə investisiyaların cəlb olunmasına və pambıq istehsalına marağı artırıb. Bununla yanaşı, indiyədək pambıqçılığın inkişafı ilə bağlı aktual məsələlərin müzakirə edildiyi bir neçə müşavirə keçirilib, müvafiq Dövlət Proqramı qəbul edilib.

Qeyd edək ki, “Azərbaycan Respublikasında pambıqçılığın inkişafına dair 2017-2022-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nda aqrar sektorun strateji və ölkəyə valyuta gətirən mühüm sahələrindən biri olan pambıqçılığın inkişafına əlverişli şəraitin yaradılması aqrar siyasətin prioritet vəzifələrindən biri kimi müəyyən edilib. Dövlət Proqramı həmçinin pambıqçılığa dövlət dəstəyinin gücləndirilməsinə və bu sahədə problemlərin həllinə yönəldilib. Proqramın məqsədi isə ölkədə pambıqçılıq məhsullarına tələbatın ödənilməsi, pambıq emalı müəssisələrinin xammal təminatının yaxşılaşdırılması, emal sənayesinin inkişaf etdirilməsi, pambıq məhsullarının ixracının artırılması, kənd yerlərində əhalinin məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün pambıqçılığa dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi və bu sahənin inkişafının stimullaşdırılmasından ibarətdir.

Onu da xatırlatmaq lazımdır ki, Azərbaycanda pambıq istehsalı üçün əlverişli təbii iqlim şəraitinin və ənənələrin mövcudluğu, emal sənayesinin xammala tələbatının yerli istehsal hesabına ödənilməsi imkanları, həmçinin pambıq və ondan hazırlanmış son məhsullar üzrə ixrac potensialı pambıqçılığın daha da inkişaf etdirilməsini zərurətə çevirir. Bu baxımdan, “Azərbaycan Respublikasında pambıqçılığın inkişafına dair 2017-2022-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi Azərbaycanda pambıqçılıq ənənələrinin bərpa olunmasına, pambıq emalı məhsulları üzrə idxaldan asılılığın azaldılmasına, kənd yerlərində əhalinin məşğulluğuna, aqrar sənaye potensialının artırılmasına, ixrac imkanlarının genişləndirilməsinə və ölkəyə əlavə valyuta daxilolmalarına şərait yaradır. Eyni zamanda, görülən tədbirlər nəticəsində qabaqcıl texnologiyaların geniş tətbiqinə əsaslanan pambıq istehsalı və emalı kompleksi təşəkkül tapır, yerli pambıq xammalına əsaslanan tekstil sənayesi formalaşır. Dövlət Proqramının icrası nəticəsində 2022-ci ildə xam pambıq istehsalının 500 min ton təşkil edəcəyi planlaşdırılır.

Regionlarda pambıq əkilib-becərilməsinin geniş şəkildə təşviq edilməsi, öz növbəsində, yaxşı nəticələr verməkdədir. Respublikamızda gələcəkdə pambıq tədarükünü artırmaq üçün geniş imkanlar mövcuddur. Ayrı-ayrı bölgələrin pambıq tədarükündə əldə etdikləri nəticələr də deyilənləri təsdiq edir.

Belə ki, respublikamızın əsas pambıqçılıq rayonlarından olan Goranboyda ötən il 5000 hektarda pambıq əkilib, 9136 tondan çox məhsul toplanaraq qəbul məntəqələrinə təhvil verilib. Tədarük edilən pambığın 5352 tonu və ya 58,5 faizi maşınla yığılıb. Builki mövsüm üçün pambıq əkini üçün də hazırlıq işləri görülməkdədir. Rayon İcra Hakimiyyətindən bildirilib ki, nəticədə mövsümi işlərə 2157 nəfər cəlb olunub. Cari ilin məhsulu üçün bu günədək 3100 hektar sahədə pambıq əkini üçün müqavilə bağlanıb, şum aparılıb. Bu il pambıq əkininin yüksək texnologiyalar tətbiq etməklə ancaq yararlı torpaqlarda əkilməsi nəzərdə tutulub.

Ötən il məhsul tədarükünə və hər hektarın məhsuldarlığına görə respublikanın pambıqçılıq rayonları arasında ön sıralarda olan Ağcabədi rayonunun pambıqçıları da cari ilin çiyid səpininə hazırlıq görürlər. Xatırladaq ki, 2018-ci ildə Ağcabədi rayonunda 10 min hektarda pambıq əkilib, 23 min 304,91 ton məhsul istehsal edilib, orta məhsuldarlıq 23,3 sentner olub. 2017-ci illə müqayisədə pambıq əkini sahələri 4,7 faiz, pambıq istehsalı isə 13,6 faiz artıb.

Ağcabədili fermerlər 2019-cu təsərrüfat ilinə daha hazırlıqlı başlayıblar. Belə ki, 5145,5 hektarı “MKT İstehsalat Kommersiya” MMC, 4000 hektarı “Azərpambıq” MMC və 1300 hektarı “P-Aqro” MMC ilə olmaqla, 10 min 445,5 hektarda pambıq əkini üçün 1686 istehsalçı ilə müqavilə bağlanıb. Pambıq becəriləcək sahələr şumlanıb, qış aratına qoyulub. Hazırda şumun malalanması işləri həyata keçirilir. Çiyid səpininə optimal temperatur yarandığı təqdirdə mart ayının sonu - aprel ayının əvvəllərində başlanacaq.

Yeri gəlmişkən, cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər və Ağdam rayonlarında fermer və torpaq mülkiyyətçiləri çiyid səpininə hazırlaşırlar.

Tərtər rayonunda artıq 1180 istehsalçı ilə 2017 hektarı “MKT İstehsalat Kommersiya” MMC, 1350 hektarı “Azərpambıq” MMC və 60 hektarı “P-Aqro” MMC ilə olmaqla, 3427 hektarda pambıq əkini üçün müqavilə bağlanıb. Pambıq becəriləcək sahələr şumlanıb, qış aratına qoyulub. Çiyid səpininə optimal temperatur yarandığı təqdirdə mart ayının sonu - aprel ayının əvvəllərində başlanacaq. Qeyd edək ki, 2017-ci ildə 3123 hektar sahədən 8419,9 ton məhsul tədarük edərək orta məhsuldarlığa görə respublikanın pambıqçılıq rayonları arasında ön sırada dayanan Tərtər pambıqçıları 2018-ci ildə də yüksək nəticəyə nail olublar. 3300 hektar sahədən 8196,5 ton məhsul tədarük edilib. Hər hektar pambıq sahəsində orta məhsuldarlıq 24,8 sentner olub. 2014-2018-ci illərdə Tərtər rayonunda pambığın əkin sahəsi 3,6 dəfə, məhsul istehsalı 4,1 dəfə, hər hektardan məhsuldarlıq 13,2 faiz artıb.

Ağdam rayonunda isə 1350 hektarı “MKT İstehsalat Kommersiya” MMC, 600 hektarı “Azərpambıq” MMC və 650 hektarı “P-Aqro” MMC ilə olmaqla, 2600 hektarda pambıq əkini üçün müqavilə bağlanılıb. Pambıq becəriləcək sahələr qış aylarında şumlanıb, arata qoyulub. Hazırda şumun malalanması işləri həyata keçirilir. Çiyid səpininə optimal temperatur yarandığı təqdirdə aprel ayının birinci ongünlüyündə başlanacaq. Qeyd edək ki, 2018-ci ildə Ağdam rayonunda 3100 hektar sahədə pambıq əkilib, 5822,2 ton məhsul istehsal olunub.

Respublikamızın ən iri pambıqçılıq rayonlarından olan Beyləqanda da fermer və torpaq mülkiyyətçiləri çiyid səpininə hazırlaşırlar. Artıq 1912 istehsalçı ilə 5317 hektarı “MKT İstehsalat Kommersiya” MMC, 3358 hektarı “Azərpambıq” MMC və 1000 hektarı “P-Aqro” MMC ilə olmaqla, 9675 hektarda pambıq əkini üçün müqavilə bağlanıb. Pambıq becəriləcək sahələr şumlanıb, qış aratına qoyulub. Hazırda şumun malalanması işləri həyata keçirilir. Çiyid səpininə optimal temperatur yarandığı təqdirdə aprel ayının əvvəllərində başlanılacaq.

Qeyd edək ki, 2018-ci ildə Beyləqan rayonunda 9560 hektar sahədə pambıq əkilib, 21,9 min ton məhsul istehsal edilib, orta məhsuldarlıq 22,9 sentner olub. 2017-ci illə müqayisədə pambıq əkini sahələri 11,8 faiz, məhsul istehsalı 6,2 ton, hər hektarın məhsuldarlığı isə 4,5 sentner artıb.

Böyük pambıqçılıq ənənələrinə malik rayonlardan biri olan Saatlıda ötən il 15 min 815 hektar pambıq sahəsindən 30 min 447 ton məhsul yığılıb. Pambıqçılar cari ildə məhsul istehsalını 32 min tona çatdırmağı qarşıya məqsəd qoyublar. Rayonda cari ilin məhsulu üçün çiyid səpininə hazırlıq işləri görülür. Saatlı rayon Dövlət Aqrar İnkişaf Mərkəzindən bildiriblər ki, bu il Saatlıda 13 min 742 hektar sahədə pambıq əkini aparmaq nəzərdə tutulub. Bu məqsədlə rayonda fəaliyyət göstərən 4 pambıq emalı müəssisəsi 2 min 473 məhsul istehsalçısı ilə müqavilə bağlayıb, 15 min hektar sahədə qış şumu aparılaraq arata qoyulub, suvarma kanalları lildən təmizlənib. Hazırda çiyid səpiləcək sahələrdə malalama işlərinə hazırlıq görülür və bəzi ərazi nümayəndəliklərində bu işə başlanılıb.

Qaşqay RAMAZANOV

Yeni Azərbaycan.- 2019.- 30 mart.- S.7.