20 Yanvar Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq salnaməsidir

Sovet imperiyasının Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi bu qanlı cinayətə ilk hüquqi-siyasi qiymət Ümummilli Lider Heydər Əliyev tərəfindən verilib

Qanlı 20 Yanvar faciəsindən 30 il ötür. Xəbər verildiyi kimi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri Samir Nuriyevin sərəncamı ilə “20 Yanvar faciəsinin otuzuncu ildönümü ilə bağlı tədbirlər planı” təsdiq edilib. Tədbirlər planı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 20 Yanvar faciəsinin otuzuncu ildönümü haqqında 2019-cu il 13 dekabr tarixli Sərəncamına əsasən hazırlanıb. Plana əsasən respublikanın şəhər və rayonlarında, idarə və təşkilatlarda 20 Yanvar gününün Azərbaycanın suverenliyi, müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizənin rəmzi kimi qeyd olunması ilə bağlı tədbirlər, 20 Yanvar hadisələrinin mahiyyətini əks etdirən konfrans, toplantı və mühazirələr təşkil ediləcək, mədəniyyət ocaqlarında faciəyə həsr olunmuş tamaşalar, bədii və sənədli filmlər nümayiş olunacaq. 20 Yanvar faciəsinin otuzuncu ildönümü ilə bağlı tədbirlər kütləvi informasiya vasitələrində geniş işıqlandırılacaq.

Beləliklə, 1990-cı ilin 20 Yanvar faciəsi xalqımızın tarixinə qəhrəmanlıq səhifəsi kimi yazılıb. Xatırladaq ki, sovet imperiyası xalqımızın azadlıq və istiqlal mübarizəsini “beşikdə” boğmaq məqsədilə 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə fövqəladə vəziyyət elan edilmədən Bakı şəhərinə böyük hərbi qüvvə yeritdi, müasir silahlarla silahlanan imperiya ordusu tərəfindən günahsız insanlar qanına qəltan edildi, misli görünməmiş vəhşiliklər törədildi və yalnız cinayət başa çatandan sonra - ertəsi gün Azərbaycanda fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu faciə imperiyanın tək Azərbaycan xalqına qarşı yox, həm də bəşəriyyətə, humanizmə, insanlığa qarşı yönəldilmiş soyqırımı siyasəti idi. Xalqımızın Ümummilli Lideri Heydər Əliyev törədilən böyük faciə ilə bağlı sonralar belə deyirdi: “O, ayrı-ayrı insanlara qarşı törədilən qəsd, təcavüz deyildir. Bütün Azərbaycan xalqına, Azərbaycan millətinə, Azərbaycan ölkəsinə edilən hərbi təcavüz idi...”

Həmin müdhiş gecə xalqımız böyük bir faciə ilə üzləşsə də, özünün Vətənə, torpağa sədaqətini, qəhrəmanlığını, azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizə əzmini, sarsılmazlığını bir daha nümayiş etdirdi. Rəsmi məlumata görə, həmin gün təkcə Bakı şəhərində 131 nəfər xüsusi amansızlıqla qətlə yetirildi, 744 nəfər yaralandı, 841 nəfər isə həbs olundu. Həlak olanlar arasında qadınlar, uşaqlar, qocalar da vardı. Əsasını ermənilər təşkil edən vəhşiləşmiş hərbçilər tərəfindən 200 ev və mənzil talan edilərək yandırıldı, 80 avtomaşın, o cümlədən təcili yardım maşını, külli miqdarda şəxsi və dövlət əmlakı məhv edildi.

Bu qanlı faciəyə ilk olaraq Öz etirazını bildirən, Azərbaycan xalqının başına gətirilən bu qətliamı dünyaya çatdıran Ulu Öndər Heydər Əliyev oldu. Təbii ki, milli azadlıq istəyi ilə ayağa qalxan xalqın inam və iradəsini qırmaq, milli mənliyini alçaltmaq və sovet hərb maşınının gücünü nümayiş etdirmək məqsədi ilə həyata keçirilən bu müdhiş faciə qəlbi vətən eşqi və amalı ilə döyünən xalqın mərd və mübariz oğlunu narahat etməyə bilməzdi. Çünki dahi insan, uzaqgörən şəxsiyyət yaxşı görürdü ki, bu faciə totalitar kommunist rejiminin Azərbaycan xalqına qarşı hərbi təcavüzü və cinayətidir. Beləliklə, qanlı faciənin ertəsi günü həyatını təhlükə qarşısında qoyaraq Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələn xalqımızın Ümummilli Lideri Heydər Əliyev 20 Yanvar faciəsinin təşkilatçılarını dünya ictimaiyyəti qarşısında qəzəblə qınadı, ifşaedici və cəsarətli bəyanat verdi: “Mən belə hesab edirəm ki, 19-20 yanvarda baş vermiş bu faciə həm Sovet İttifaqının siyasi rəhbərliyinin, şəxsən M.S.Qorbaçovun böyük günahının nəticəsidir, onun diktatorluq meyillərindən əmələ gəlmiş bir haldır və eyni zamanda, Azərbaycan rəhbərlərinin xalqa xəyanəti və cinayətin nəticəsidir”.

Mətbuat konfransında səsləndirdiyi kəskin bəyanatı ilə kifayətlənməyən Ümummilli Lider elə həmin gün Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinə, Ali Sovetə, Nazirlər Kabinetinə, Azərbaycan xalqına ünvanladığı teleqramda: “Mən bu düşünülmüş aksiyanı pisləyir, onu antihumanist, antidemokratik, qanuna zidd hesab edirəm” deməklə bu ağır gündə xalqın dərdinə şərik olduğunu bildirməklə yanaşı, onu təmkinli olmağa, həmrəyliyə və birliyə çağırırdı.

Bəli, vurğulandığı kimi, 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecədə törədilən vəhşilikdə əsas məqsəd ayağa qalxan xalqın inam və iradəsini qırmaq və sovet hərb maşınının gücünü nümayiş etdirmək idi. Eyni zamanda Azərbaycanın ozamankı rəhbərlərinin cinayətkar qətiyyətsizliyi, milli maraqlara zidd addımları xalq hərəkatının formalaşmasına və onun tədricən milli azadlıq hərəkatına çevrilməsinə zəmin yaratdı.

Onu da qeyd edək ki, bu dəhşətli faciə totalitar kommunist rejiminin Azərbaycan xalqına qarşı hərbi təcavüzü və cinayəti olsa da, həmin cinayətin üstünü ört-basdır etmək mümkün olmadı. Məhz Ulu Öndər Heydər Əliyevin qətiyyəti və cəsarəti sayəsində bu faciəyə əsl hüquqi-siyasi qiymət verildi. Belə ki, 1990-cı ilin noyabr ayında dahi şəxsiyyətin böyük siyasi nüfuzu sayəsində 20 Yanvar faciəsinə prinsipial hüquqi-siyasi qiymət verilməsi məsələsi yenidən gündəmə gəldi. Bu mənada Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin birinci sessiyasının noyabrın 21-də keçirilən iclası tarixə düşdü. Heydər Əliyev xalq deputatı kimi “1990-cı ilin yanvar ayında törədilmiş Bakı hadisələrinə siyasi qiymət verilməsi haqqında” qərar layihəsini işləyib həmin sessiyada Ali Məclisin müzakirəsinə təqdim etdi. Sessiyadakı çıxışında xalqımızın hərbi, siyasi, mənəvi təcavüzə məruz qalmasından narahatlıqla danışan Ulu Öndər Heydər Əliyev ürək yanğısı ilə yanaşı, həm də qətiyyətlə deyirdi: “...Mən belə fikirdəyəm ki, Böyük Vətən müharibəsi qurtarandan sonra Sovetlər İttifaqında, ölkənin daxilində - heç bir yerdə, heç bir regionda bu qədər, bu miqyasda qırğın olmamışdı. Bunu da edib sovet ordusu. Və bunun nə qədər böyük miqyasda olmağını onunla ölçmək olar ki, bu hərbi aksiyanın həyata keçirilməsi üçün SSRİ müdafiə naziri Yazov, SSRİ daxili işlər naziri Bakatin vaxtından qabaq gəlib Bakıda oturub bu əməliyyatlara rəhbərlik ediblər. Müharibə vaxtı hərbi nazir az-az cəbhəyə gedərdi, ancaq görün bu hərbi əməliyyatlara bunlar nə qədər böyük fikir veriblər. Demək, bu, Azərbaycan xalqına qarşı göstərilən hərbi təcavüzdür, təhqirdir. Azərbaycan xalqının qarşısında cinayətdir...”

Amma təəssüflər olsun ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevin Naxçıvanda yaşayıb-işlədiyi dövrdə Onun uzaqgörən təşəbbüsü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisində dövlətçiliyimizin bərpası, müstəqilliyimizlə, eləcə də digər taleyüklü məsələlərlə bağlı qəbul olunan tarixi və siyasi əhəmiyyətli qərarlara ozamankı respublika rəhbərləri qısqanclıqla yanaşdığından muxtar respublika parlamentinin Azərbaycan Ali Soveti qarşısında qanunvericilik təşəbbüsü ilə qaldırdığı məsələlərə əhəmiyyət verilmirdi. Məhz buna görə də yalnız Ulu Öndər Heydər Əliyevin 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra 1990-cı ilin Qanlı Yanvar faciəsinə dövlət səviyyəsində tam siyasi-hüquqi qiymət verildi. Belə ki, Ümummilli Lider Heydər Əliyev 1994-cü il yanvar ayının 5-də 20 Yanvar faciəsinin dördüncü ildönümünün keçirilməsi ilə bağlı Fərman imzaladı. Fərmanda Milli Məclisə tövsiyə olunurdu ki, faciəyə tam siyasi-hüquqi qiymət verilsin. Bunun ardınca isə 1994-cü il yanvarın 12-də dövlət komissiyasının geniş iclasında Ümummilli Lider Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 1992-ci il 19 yanvar tarixli qərarını xatırladaraq bu qərarda 20 Yanvar hadisələrinin əsl səbəblərinin açıqlanmadığını, həqiqi günahkarların aşkar edilmədiyini, iki il ərzində həmin qərarın özünü doğrultmadığını diqqətə çatdırdı.

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin bu istiqamətdə gərgin əməyinin nəticəsi kimi, 1994-cü il mart ayının 29-da ölkə parlamenti tərəfindən “1990-cı il yanvarın 20-də Bakıda törədilmiş faciəli hadisələr haqqında” adlı xüsusi qərar qəbul edildi. Bununla da Azərbaycan xalqının məruz qaldığı dəhşətli faciəyə - 20 Yanvar hadisələrinə siyasi-hüquqi qiymət verilmiş oldu.

Ümummilli Liderimizin rəhbərliyi ilə 20 Yanvar faciəsinə siyasi-hüquqi qiymət verilməsi milli dövlətçiliyimizin bərpası istiqamətində də mühüm rol oynadı. Həmin gün tariximizə faciə kimi daxil olsa da, Ümummilli Liderimizin sözləri ilə desək, həm də xalqımızın həyatında dönüş mərhələsi, dönüş nöqtəsi oldu.

Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin xalqımızın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan insanların xatirəsinə ehtiramı, bu istiqamətdə həyata keçirilən diqqət və qayğı siyasəti bu gün də yüksək səviyyədə davam etdirilir. Prezident İlham Əliyev mütəmadi olaraq 1990-cı ilin 20 yanvarında şəhid olmuş soydaşlarımızın xatirəsini yad edir, onların ailə üzvləri ilə görüşlər keçirir. Eləcə də şəhid ailələrinin məişət problemlərinin həlli istiqamətində mühüm addımlar atılır. Bu gün 20 Yanvar şəhidlərinin ailələri dövlətimizin qayğısı ilə əhatə olunublar. Ölkə başçısının Fərman və sərəncamları ilə həmin ailələrə birdəfəlik və aylıq müavinətlər verilir, onların mənzil, eləcə də digər sosial problemləri öz həllini tapır. Azərbaycan xalqı öz qəhrəman övladlarını heç zaman unutmur!!!

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2020.- 14 yanvar.- S.11