Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində güclü və nüfuzlu dövlət kimi tanınan Azərbaycan BMT-nin fəal üzvüdür

Cənubi Qafqaz regionunun lider dövləti olan Azərbaycanın sıx əməkdaşlıq etdiyi qurmlardan biri də Birləşmiş Millətlər Təşkilatıdır. Respublikamız BMT-nin üzvlüyünə 1992-ci il 2 mart tarixində qəbul olunub. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin 1994-cü ilin sentyabr ayında BMT Baş Assambleyasının 49-cu sessiyasında iştirakı ilə ölkəmizlə qurum arasında səmərəli tərəfdaşlığın əsası qoyulub. Dünyanın ən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatı olan BMT-nin məqsədlərinə beynəlxalq miqyasda sülhün, təhlükəsizliyin qorunması, ölkələr arasında dostluq münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi, iqtisadi, sosial, mədəni, humanitar xarakterli beynəlxalq problemlərin həlli istiqamətində əməkdaşlığın həyata keçirilməsi, insan hüquqları və əsas azadlıqlara hörmətin təşviq edilməsi daxildir. Azərbaycanın milli maraqlar üzərində qurulan xarici siyasət kursunun əsas prinsipləri də qurumun qeyd olunan məqsədləri ilə üst-üstə düşür. Buna görə də ölkəmizin BMT-də təmsilçiliyi uğurlu olub.

“Azərbaycan həmişə BMT-nin fəal üzvü olmuşdur”. Bu fikri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev BMT-nin ölkəmizdə yeni təyin olunmuş rezident əlaqələndiricisi xanım Vladanka Andreyevanı qəbul edərkən səsləndirib. Xatırladaq ki, respublikamız beynəlxalq birliyin böyük dəstəyi ilə BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilib. Səsvermə prosesində 155 ölkə Azərbaycanın namizədliyini dəstəkləyib ki, bu da respublikamızın beynəlxalq nüfuzunu və fəal xarici siyasətini nümayiş etdirir. Azərbaycan BMT TŞ-də təmsilçiliyi dövründə səmərəli fəaliyyət göstərərək beynəlxalq gündəliyin bir sıra aktual məsələləri ilə bağlı mühüm təşəbbüslər irəli sürüb və onların həyata keçirilməsinə nail olub. Bəhs olunan qəbulda da bildirildiyi kimi, hazırda ölkəmiz Qoşulmama Hərəkatının sədri statusunda beynəlxalq münasibətlər sistemində mühüm rol oynayır və BMT Baş katibinin təşəbbüslərinə dəstək olur. Qeyd edək ki, ötən ilin sonunda Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi Azərbaycanın təşəbbüsü əsasında BMT Baş Assambleyasının yeni növ koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizə mövzusunda Xüsusi sessiyası keçirildi ki, bu da təhlükəli xəstəliyə qarşı qlobal həmrəyliyin möhkəmləndirilməsinə ölkəmizin növbəti töhfəsi oldu. Vurğulamaq yerinə düşər ki, Azərbaycan Prezidentinin BMT Baş Assambleyasının yeni növ koronavirus pandemiyası ilə mübarizə mövzusunda Xüsusi sessiyasının keçirilməsi təşəbbüsünə dünyanın bütün qitələrindən 150-dən çox dövlət tərəfindən dəstək ifadə olunmuşdu. Respublikamızın xoş niyyətə əsaslanan təşəbbüsünə yalnız işğalçı Ermənistan öz etirazını bildirmişdi.

Xatırladaq ki, BMT ötən əsrin doxsanıncı illərinin əvvəllərində artıq tarixdə qalan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı dörd qətnamə qəbul edib. Həmin qətnamələrdə Ermənistanın hərbi birləşmələrinin zor gücünə öz nəzarəti altına keçirdikləri Azərbaycan ərazilərindən qeyd-şərtsiz çıxmaları tələb edilirdi. BMT TŞ-nin 1993-cü ildə bu məşhur qətnamələri qəbul etməsi zamanında atılan çox müsbət bir addım idi. Həmin qətnamələri dəyərləndirən Prezident İlham Əliyev “Bizim beynəlxalq səviyyədə tanınan ərazilərimizdən erməni qoşunlarının dərhal, tam və qeyd-şərtsiz çıxarılması tələbi Təhlükəsizlik Şurasının çox mühüm siyasi bir jesti idi”, - deyə bildirib.

Lakin əfsuslar olsun ki, həmin qətnamələr kağız üzərində qaldı. Bu, olduqca təzadlı bir mənzərə idi. Axı bəzi hallarda TŞ-nin qətnamələri qısa müddət ərzində icra olunur, Azərbaycana gəldikdə isə onların beynəlxalq iştirakçılar tərəfindən, ümumiyyətlə, icrası təmin olunmadı. Yeri gəlmişkən, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinin icra mexanizminin olmaması məsələsini dəfələrlə gündəmə gətirib. Bəhs olunan qətnamələri qəbul edənlər, Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olan beş ölkədən üçü ATƏT-in Minsk qrupuna həmsədr olan və hələ də həmsədrlik edən ölkələrdir. Bu qətnamələrin həyata keçirilməsinə imkan yaratmaq üçün onların mandatı var idi. Lakin, əfsuslar olsun ki, 28 il ərzində Minsk qrupu çox imkanları əldən verib.

Azərbaycan ötən il sentyabrın 27-dən noyabrın 10-dək davam edən Vətən müharibəsində şanlı Qələbə qazanaraq işğalçı Ermənistanı kapitulyasiyaya məruz qoydu və tarixi ədalətin, özünün ərazi bütövlüyünün bərpasına nail oldu. Beləliklə, qalib Azərbaycan BMT-nin üç onillik ərzində yerinə yetirilməyən qətnamələrinin icrasını təkbaşına təmin etdi.

Postmüharibə dövründə Azərbaycanın gündəliyində duran əsas məsələ işğal dövründə ermənilər tərəfindən dağıdılmış, tamamilə viran qoyulmuş ərazilərin bərpası ilə bağlıdır. Azərbaycan bərpa işlərində BMT ilə əməkdaşlığa böyük önəm verir. İndiyədək respublikamız işğaldan azad olunmuş ərazilərdə bərpa işlərinin görülməsi, məcburi köçkünlərin geri qaytarılması və digər məsələlərlə bağlı BMT-nin müvafiq təsisatları ilə müəyyən təmaslar qurub. O cümlədən BMT işğaldan azad edilmiş ərazilərin minalardan təmizlənməsində ölkəmizə öz dəstəyini göstərir. Bəhs olunan qəbulda da bildirildiyi kimi, BMT qısa müddətdə əvvəlki təmas xətti boyunca 6 rayonda minaların təmizlənməsi üçün ANAMA-ya yardım məqsədilə dərhal 1 milyon dollar toplayıb. Qurum məsələnin prioritetliyini nəzərə alaraq gələcəkdə də minaların təmizlənməsi işində milli mütəxəssislərə dəstəyi davam etdirəcək. Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpasında BMT ilə əməkdaşlığı yüksək dəyərləndirdiyini diqqətə çatdıraraq vurğulayıb ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və qurumları ilə əsas məqsədimiz bir-birimizə etimad göstərərək və tərəfdaş olaraq azad edilmiş torpaqlarımızın bərpa edilməsinə nail olmaqdır.

Mübariz ABDULLAYEV

Yeni Azərbaycan.- 2021.- 28 avqust.- S.4.