Azərbaycanın regionlarında yeni su layihələrinin icrası intensiv şəkildə davam etdirilir

İndiyədək bu istiqamətdə görülən işlər sayəsində ölkə üzrə su təsərrüfatı sisteminin inkişafı sürətlənib və əhalinin fasiləsiz içməli su ilə təminatının səviyyəsi yüksəlib

Azərbaycanda 2004-cü ildən uğurla reallaşdırılan regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair müvafiq Dövlət proqramları çərçivəsində bütün ölkə üzrə müasir infrastruktur quruculuğu birinci dərəcəli vəzifə kimi müəyyənləşdirilib ki, bu da təsadüfi deyil. Çünki zəruri infrastruktur olmadan inkişafla bağlı məsələləri həll etmək qeyri-mümkündür. Son 17 ildə respublika miqyasında təxminən 17 min kilometr uzunluğunda yol çəkilməsi, elektrik enerjisinə olan daxili tələbatın bütünlüklə yerli istehsal hesabına qarşılanması, qaz təminatının 96 faizə çatdırılması ölkəmizin mənzərəsini tamam dəyişib. Belə ki, ölkə üzrə iqtisadi aktivlik artıb, insanların əmək bazarına inteqrasiya imkanları genişlənib. Regionlarda müasir infrastrukturun yaradılması sosial baxımdan da böyük aktuallıq daşıyır. Yaxşı yollar, yüksəksəviyyəli kommunal xidmətlər insanların həyatına rahatlıq gətirir və onlarda vətəndaş məmnunluğunu daha da artırır.

Son 17 ildə respublikamızda genişmiqyaslı infrastruktur quruculuğundan söhbət açarkən bütün ölkə boyunca reallaşdırılan su layihələrinin önəmini xüsusi qeyd edə bilərik. Regional inkişaf proqramları çərçivəsində Azərbaycanın bölgələrində yeni su layihələrinin icrası intensiv şəkildə davam etdirilir. İndiyədək bu sahədə görülən işlər sayəsində su təsərrüfatı sisteminin inkişafı sürətlənib, əhalinin fasiləsiz içməli su ilə təminatının səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlib, əkin dövriyyəsinə yeni torpaqlar cəlb olunub.

Hazırda regionlarda əhalinin içməli su təchizatının yaxşılaşdırılması istiqamətində təxirəsalınmaz tədbirlər davam etdirilir. Respublikanın əksər bölgələrində olduğu kimi, Yardımlı şəhərinin də sakinləri içməli su ilə tam təmin olunublar. Bu barədə Yardımlı Rayon Statistika İdarəsindən məlumat verilib. Bildirilib ki, Yardımlıda əhalinin su təminatında mühüm irəliləyişlər qeydə alınıb. Belə ki, şəhər üzrə ev təsərrüfatlarının 100 faizi su kəməri və fərdi kanalizasiya sistemi ilə təmin olunub.

Respublikamızda əkin və həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması da daim diqqət mərkəzində saxlanılır. İndiyədək ölkə üzrə əkin sahələrinin su təminatının və meliorativ vəziyyətinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə ayrı-ayrı ünvanlarda bir sıra təxirəsalınmaz tədbirlər görülüb. Nəticədə, suvarılan torpaqların su təminatının və meliorativ vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına nail olunub. Eyni zamanda, yaşayış məntəqələrinin, əkin sahələrinin, hidrotexniki qurğuların sel və daşqın sularının zərərli təsirlərindən mühafizəsi yaxşılaşıb, çayların su ehtiyatlarından daha səmərəli istifadə edilməsinə geniş imkanlar yaranıb. Vurğulamaq yerinə düşər ki, builki suvarma mövsümünü itkisiz başa vurmaq məqsədilə ölkəmizin cənub bölgəsində ən böyük sututar olan Xanbulan Su Anbarına 37 milyon kubmetr su toplanıb. Suvarma mövsümü başlanana qədər anbarın tam doldurulması nəzərdə tutulub. Bu barədə “Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin Yuxarı Xanbulançay Hidroqovşağı İstismarı İdarəsindən məlumat verilib. Bildirilib ki, digər sututarlarda təmir işləri görülüb, Lənkəran və sağ sahil magistral kanalı boyunca təmizləmə işləri aparılıb. Xanbulan Su Anbarında, Lənkəran və Bəşəru suqəbuledici qurğularında elektrik və mexaniki avadanlıqlarda təmir işləri həyata keçirilib. Respublikamızın digər bölgələrində də bu qəbildən olan işlər həyata keçirilir. Məsələn, Qax rayonunun yaşayış məntəqələrini və əkin sahələrini baş verə biləcək sel təhlükəsindən qorumaq məqsədilə “Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” ASC tərəfindən rayon ərazisindən axan dağ çaylarında sahilbərkitmə işləri davam etdirilib. Bu barədə Qax rayon Suvarma Sistemləri İdarəsinin rəisi Soltan Camalov məlumat verib. Onun bildirdiyinə görə cari ildə İbaxlı, Əlibəyli kəndlərinin və əkin sahələrinin mühafizəsi üçün Kürmük çayının sağ və sol sahillərində 120 və 80 poqonmetr, eyni zamanda, Kürmük çayının Qax şəhərinin yaxınlığından keçən hissəsində 100 poqonmetr uzunluğunda daş-beton bəndlərin tikintisi nəzərdə tutulur.

Respublikamızın bölgələrində suya olan tələbatın ödənilməsində subartezian quyuları da mühüm rol oynayır. Son illərdə respublikamızın hər yerində olduğu kimi, Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonuna daxil olan yaşayış məntəqələrində də bu sahədə xeyli iş görülüb. “Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” ASC-nin Şəki Subartezian Quyularının İstismarı İdarəsinin rəisi Sabir Əhmədov bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin imzaladığı müvafiq sərəncamlara uyğun olaraq, 2013-2020-ci illər ərzində rayon ərazisində 99 subartezian və artezian quyusu qazılaraq əhalinin istifadəsinə verilib. Bu quyuların istismara verilməsi nəticəsində yüzlərlə hektar əkin sahəsinin suvarma suyu, eləcə də on minlərlə sakinin yaşadığı yaşayış məntəqələrinin içməli su ilə təminatı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşıb. Təkcə 2020-ci ildə rayonda 18 subartezian quyusu qazılıb. Yeni subartezian quyularının istismara verilməsi nəticəsində 116 min nəfərdən çox əhalinin yaşadığı 15 yaşayış məntəqəsində əkin sahələrinin və əkin üçün istifadə olunan həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatı yaxşılaşacaq, həmçinin əhalinin içməli suya olan tələbatı ödəniləcək.

Qurum rəsmisinin verdiyi məlumata görə, hazırda rayon ərazisində 184 subartezian və 9 artezian quyusu istismardadır. Bu quyular vasitəsilə 2773 hektar əkin sahəsinin suvarma suyu və həmin ərazilərdə yaşayan on minlərlə sakinin isə içməli su ilə təminatı ödənilir. 2020-ci ildə bu quyulardan 7 milyon 652 min kubmetr su çıxarılıb. Əkin sahələri və yaşayış məntəqələrinə 7 milyon 268 min kubmetr su verilib.

Sabir Əhmədov Oğuz rayonunda qazılan subartezian quyuları barədə də məlumat verib. Bildirib ki, “Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” ASC tərəfindən 2013-2020-ci illər ərzində Oğuz rayonunda 47 subartezian quyusu qazılaraq əhalinin istifadəsinə verilib. Onun sözlərinə görə, təkcə ötən il rayonda 10 subartezian quyusu qazılıb. Bu quyuların istismara verilməsi nəticəsində 12 min nəfərdən çox əhalinin yaşadığı 9 yaşayış məntəqəsində əkin sahələrinin və əkin üçün istifadə olunan həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatı yaxşılaşacaq, həmçinin əhalinin içməli suya olan tələbatı ödəniləcək.

İdarə rəisi deyib ki, hazırda rayon ərazisində 65 subartezian və 14 artezian quyusu istismardadır. Bu quyular vasitəsilə 1015 hektar əkin sahəsinin suvarma suyu və həmin ərazilərdə yaşayan minlərlə sakinin içməli su ilə təminatı ödənilir. Ötən il bu quyulardan 3 milyon 222 min kubmetr su çıxarılıb. Əkin sahələri və yaşayış məntəqələrinə 3 milyon 59 min kubmetr su verilib.

Subartezian quyularının şəbəkəsi ölkənin bütün regionları üzrə genişləndirilir. Azərbaycan Prezidentinin “Əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması və əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında” 2020-ci il 16 aprel tarixli Sərəncamının icrası olaraq “Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” ASC tərəfindən ötən il Qax rayonunda 17 subartezian quyusu qazılaraq əhalinin istifadəsinə verilib. Bu barədə Qax rayon Suvarma Sistemləri İdarəsinin baş mühəndisi Nəzir Mustafayev məlumat verib. Baş mühəndisin sözlərinə görə, bu quyuların istismara verilməsi nəticəsində 28 min nəfərdən çox əhalinin yaşadığı 17 yaşayış məntəqəsində əkin sahələrinin və əkin üçün istifadə olunan həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu, həmçinin əhalinin içməli su ilə təminatı yaxşılaşdırılıb. Qeyd edək ki, 2013-2020-ci illər ərzində Qax rayonunda 91 subartezian və artezian quyusu qazılaraq əhalinin istifadəsinə verilib.

Bu məqamda bildirmək yerinə düşər ki, qarşıdakı illərdə Vətən müharibəsində işğaldan təmizlənən ərazilərdə aparılacaq quruculuq işləri ölkəmizin həyatına çoxsaylı yeniliklər gətirəcək. Böyük Qayıdış keyfiyyətcə yeni bir həyata qayıdış olacaq. İşğaldan təmizlənən ərazilərimizdə bütün işlər planlı şəkildə həyata keçiriləcək. O cümlədən bəhs olunan ərazilərin zəngin su ehtiyatlarından səmərəli şəkildə istifadə edilməsini nəzərdə tutan bir sıra layihələrin həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Artıq bu istiqamətdə bəzi layihələrin icrasına başlanılıb. Dövlət başçısının xüsusi tapşırığına əsasən, Şuşa şəhərində həyati əhəmiyyətə malik infrastruktur obyektlərinin, o cümlədən içməli su təchizatı sisteminin bərpası işləri həyata keçirilir. Kiçik Kirs mənbəyindən sonra Zarıslı mənbəyindən suyun verilməsi ilə Şuşa şəhərinin dayanıqlı içməli su təchizatı təmin olunub. “Azərsu” ASC-dən bildirilib ki, Şuşa şəhərinin içməli su təchizatının dayanıqlılığını təmin etmək və Kiçik Kirs mənbəyindən asılılığı aradan qaldırmaq üçün Zarıslı mənbəyində və Zarıslı-Şuşa magistral kəmərində aparılan təmir-bərpa işləri yekunlaşıb və şəhərə yeni mənbədən suyun verilməsi təmin olunub.

Qeyd edək ki, məkrli düşmən Şuşa şəhərini tərk edərkən magistral su kəmərini də sıradan çıxarmışdı. Yaranmış içməli su probleminin həlli məqsədilə ilkin olaraq Daşaltı kəndinin içməli su təchizatı bərpa edilib. Şuşa şəhərini müvəqqəti olaraq maşınlarla su ilə təmin etmək üçün Daşaltıda sudoldurucu məntəqə yaradılıb. Şəhərə yeni mənbələrdən suyun çəkilməsindən sonra bütün çətinliklər arxada qalıb.

Ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışın təmin edilməsi ilə regional inkişaf proqramlarının əhatə dairəsi daha da genişlənəcək. O cümlədən yeni su layihələrinin icrası sayəsində bu ərazilərin, eləcə də keçmiş təmas xəttinə yaxın bölgələrin iqtisadi potensialından daha səmərəli istifadə edilməsinə geniş imkanlar yaranacaq.

Müşfiqə BAYRAMLI

Yeni Azərbaycan.- 2021.- 10 mart.-S.- 7.