Yazıma bir etirafla başlayım: ta uşaqlığımdan
şeiri səsli söyləməyi, ya da dinləməyi sevməmişəm. Mənimçün
şeir mübhəm duyğu kimi insan qəlbinin pıçıltısı, səssiz
ifadəsidir. Ancaq görkəmli sənətkarımız,
Əməkdar artist Azad Şükürovun qiraətini dinləməkdən
də heç zaman imtina etməmişəm.
Bəlkə də yeganə bədii-qiraət
ustası olub ki, mən ona
yorulmadan qulaq asmışam, bundan zövq almışam. Əvvəllər bunun səbəbini anlamırdım.
Çünki hələ
uşaqdım. Poeziyanın,
şeirin, bədii-qiraətin,
ümumilikdə, sənətin
dərinliyinə varmağa
nə biliyim, nə təcrübəm, nə də duyğularım kifayət
edirdi. Sonralar isə Azad Şükürov
qiraətinin ən mühüm fərqini özümçün kəşf
etdim. Gördüm ki, Azad Şükürov
şeiri tamaşaçı
üçün, auditoriya
üçün ifa etmir. O, şeiri özünün qəlbi ilə söhbəti kimi söyləyir. Sanki o, özü ilə söhbət edir, biz isə
təsadüfən bu
söhbətə “qulaq
müsafiri” oluruq. Ona görə də onun səsində
şeir daha səmimi, daha doğma gəlir...
İkinci bir etirafı da edim ki, incəsənət,
ədəbiyyat sahəsinə
gəldikdən sonra bu mühitdə tanımağıma həqiqətən
sevindiyim, məmnun olduğum nadir sənətkarlardan biridir Azad Şükürov. Mənə görə sənətkarı elə
uzaqdan, sənəti ilə, yaratdıqları ilə tanımaq daha xoşdur, hər zaman. Amma Azad Şükürov
bu mühitdəki istisna şəxsiyyətlərdəndir.
Çünki o, duruşu,
daxili ağayanalığı,
səmimiyyəti, hörməti
ilə əsl sənətkardır.
Uzun illər mədəniyyət müxbiri
kimi çalışdıqdan
sonra Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetində əmək
fəaliyyətinə başlayarkən
ilk günlərdə
burada qarşılaşdığım
və məni böyük səmimiyyətlə
təbrik edənlərdən
biri də məhz Azad müəllim olmuşdu. Mənsə bundan həm sevinc duymuş, həm də fəxr etmişdim. Çünki uşaqlığımdan bəri
sevərək dinlədiyim,
rollarına heyranlıqla
tamaşa etdiyim bir sənətkarla (eləcə də burada pedaqoji fəaliyyətlə məşğul
olan digər sənətkarlarımızla) birlikdə
çiyin-çiyinə çalışacaqdım.
Həmçinin həmin
sənətkar məni
tanımış, 40 ilə
yaxın işlədiyi
qocaman ali təhsil ocağına layiq görmüş və “əsl yerinizdəsiniz” demişdi.
Bir neçə
gün öncə sevimli sənətkarımızın
65 illik yubileyi tamam oldu. Yubiley
yaşı elə bir hadisədir ki, bütün il boyunca qeyd
edilir. Azad müəllimin də 65 illik yubileyi 2024-cü il boyunca davam
edəcək deyibən
bir neçə gün gecikməylə də olsa, onun
haqqında məqalə
yazmağı özümə
borc bildim.
Azad Şükürov
1959-cu il fevralın
11-də Ağdam rayonunun
Muğanlı kəndində
müəllim ailəsində
anadan olub. Aktyorluğa həvəsi isə ta uşaqlığından,
Ağdamda ikən başlayıb. Bu sənət sevdasının
necə başladığını
özü belə təsvir edir:
“Ağdamın Muğanlı
kəndində orta məktəbdə oxuyarkən
ilk dəfə teatra getdim. Ə.B.Haqverdiyevin “Dağılan
tifaq” tamaşası oynanılırdı. İndiki
məlumatlılığımla deyirəm ki, quruluşçu rejissoru Heydər Şəmsizadə
idi. Aktyorları isə o zaman Qarabağın tanınmış
sənət ustaları
idi. Mən o vaxt bilmirdim teatr nədir, rejissor kimdir, dekorator nə işə baxır və sair. Amma
orada aktyorların geyimi, bəy paltarları, qırmızı
xalçalar, işıqlar
məni özünə
çəkdi. Hiss etdim ki, bu,
nədirsə, elə
mənim axtardığımdır.
Sonra yavaş-yavaş
Ağdam Teatrının
tamaşalarına getməyə
başladım. Artıq
ora mənim doğma yerimə çevrildi. Hətta xalq teatrında iştirak edib, rollar da oynayırdım”.
Bəli, ilk dəfə 8-ci sinifdə oxuyarkən səhnəyə
çıxan gənc
Azadın yolu artıq bəlli idi. O, mütləq aktyor olmalı, ömrünü incəsənətlə
bağlamalı idi. Bunu özü yox, tale seçmişdi
onun üçün.
Ona görə də orta məktəbi
bitirərkən ilk iş İnsənət İnstitutuna gəlmək
olur. Amma... Bu maraqlı əhvalatı da özündən dinləyək:
1976-cı ildə orta
məktəbi bitirib gəldim İncəsənət
İnstitutuna sənəd
verməyə. Elə
bildim ki, məni burada böyük məmnuniyyətlə,
sevinclə qarşılayacaqlar.
Axı mən xalq teatrında işləyirdim, konsertlərdə
şeirlər söyləyirdim.
Həmin il mərhum Adil İsgəndərovla Rza Təhmasib Adil İsgəndərov üçün
kurs yığırdılar.
Onda mən də onları tanımırdım. Rayondan
şəhərə gəlmiş
gənc idim, imtahana qədər gəzmişdim, dondurma, deyəsən, çox yemişdim, dişim şişmişdi. Demək
olar ki, danışa bilmirdim. Girdim imtahana. Elə Adil İsgəndərov
məni görən kimi dedi ki,
“qadam, deyəsən, orduna qoz qoymusan”.
Mənim də dişim şiş, normal danışa bilmirəm. Dedi, “get, qozu çıxaranda
gələrsən, iki”
(gülürük). Beləcə,
kor-peşman çıxdım,
amma rayona qayıtmağa utanırdım.
Rayonda hamı məni az qala
“xalq artisti” kimi tanıyır, necə deyim imtahandan kəsilmişəm.
Bir il qaldım
Bakıda, tikintidə
işlədim, rəhmətlik
Məmmədkamal Kazımovun
rəhbərlik etdiyi xalq teatrına getdim, teatra gedib, gəldim. Kütləvi səhnələrə
çıxırdım. Artıq
teatr mühitini tanıyırdım, sənətkarlarımızın
kim olduğunu bilirdim. Beləcə, çox möhkəm hazırlaşıb ikinci il bir də
sənədlərimi verdim
və imtahana gəldim. Bu dəfə Adil müəllimlə Təhmasib
müəllim Təhmasib
müəllim üçün
kurs yığırdılar.
Mən içəri girən kimi Adil müəllim diqqətlə baxdı və dedi ki,
qadam, deyəsən, sən qozu ordundan
çıxartmısan (gülürük).
Sən demə, yadında qalmışam. Buna çox sevindim, ürəkləndim
və dedim ki, Adil müəllim,
siz mənə yenə iki verib
buradan çıxarsanız,
mənə təsir eləməz, əsas odur sizin yadınızda
qalmışam. O da güldü və imtahanı verib 1977-ci ildə İncəsənət
İnstitutunun aktyorluq
şöbəsinə, Rza
Təhmasibin qrupuna daxil oldum”.
Bəli, bir il gecikmə ilə də olsa, Azad Şükürov
sevib seçdiyi sənətin ali təhsilini qazanmaq şansı əldə edir. 1977-1981-ci illərdə
M.A.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun
aktyorluq şöbəsində
təhsil alır, daha sonra N.B.Vəzirov
adına Lənkəran
Dövlət Dram Teatrına aktyor təyin edilir.
2024-cü il Azad
Şükürovun həyatında
iki əlamətdar yubileylə xarakterikdir. Belə ki, o, həm özünün 65
yaşını, həm
də indiki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və
İncəsənət Universitetindəki
pedaqoji fəaliyyətinin
40 illik yubileyini qeyd edir.
Belə ki, A.Şükürov 1984-cü ildən
1990-cı ilə kimi indiki ADMİU-nun Tədris Teatrında işləyib. O, 1990-1992-ci illərdə
Şuşa Dövlət
Musiqili Dram Teatrında, 1992-2009-cu illərdə
Bakı Bələdiyyə
Teatrında çalışıb.
1990-cı ildən Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetinin Səhnə
danışığı kafedrasında
müəllim işləyən
Azad Şükürov
birinci dəfə 6 il (1996-2002), ikinci dəfə 7 il (2015- 2022) həmin kafedranın müdiri olub, hazırda Musiqili teatr aktyoru kafedrasının
müdiridir, professordur.
2002-ci ilin noyabr
ayında Respublikanın
Əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb.
Sənətkar bir
neçə xarici ölkədə mükafatlar
alıb, 2003-cü il oktyabr ayında I Tehran Beynəlxalq Komediya Festivalında qızıl medala layiq görülüb.
Bədii yaradıcılıqla
bahəm, pedaqoji və elmi yaradıcılıqla
da məşğul olan yubilyarın dövri mətbuatda, qəzet və jurnallarda, monoqrafiya xarakterli kitablarda 20-yə qədər elmi məqalələri çap
edilib. “Televiziyada danışıq” proqramı
(1990), “Danışıq texnikası”
fənninə dair proqram və metodik göstərişlər
(1998) və “Televiziyada
danışıq” fənninə
dair proqram və metodik göstərişlərin (2006) müəllifidir.
O, 13 dekabr 2023-cü ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetinin 100 illiyi münasibətilə 3-cü dərəcəli
“Əmək” ordeni ilə təltif edilib.
İlk dəfə
bədii-qiraət ustası
kimi tanıdığım,
sevdiyim Azad Şükürovun bir neçə dəfə “Səhnə danışığı”
fənninin tədrisində
iştirak etmək şansım olub. Tələbələrlə münasibətlərindən
əlavə, onlara fənni izah etməsi, onların nitqi üzərində zərgər dəqiqliyi ilə işləməsi bir müşahidəçi
kimi məni heyran edib. Çox
sadə tapşırıqlarla
tələbələrin nitqinin
göz önündəcə
necə dəyişdiyinin,
gözəlləşdiyinin şahidi olmuşam.
Söhbətlərimizdə
Azad müəllimin özünün də poeziyaya, bədii-qiraətə
necə böyük önəm verdiyini görmüşəm.
Amma o, bu söhbətlərdə bir
etiraf da edib:
“Bədii-qiraətçiləri bal arılarına bənzədirəm. Gül-çiçəkləri
gəzib, ən yaxşı ətirləri
toplayıb, bala çevirərək insanlara
təqdim edirlər ki, onların ruhu dincəlsin. Dəfələrlə poeziyanın
dadıma çatdığı
olub. Ən əsəbi adamın belə könlünü şeirlə almışam.
Amma bir şeyi etiraf etməliyəm ki, bədii-qiraət aktyor sənətinin bir qoludur. Mən bədii qiraətə aktyor sənətindən uzaq düşəndən
sonra gəlmişəm”.
Əlbəttə, Azad
Şükürov kimi
bir sənətkar mədəniyyətimiz, incəsənətimiz,
səhnəmiz üçün
hər zaman, bütün dövrlərdə
çox lazımlıdır.
Bəli, bu gün onun yetişdirdiyi
tələbələr səhnəmizdə
müəllimlərini ən
yaxşı şəkildə
təmsil edirlər. Amma fikrimcə, həm teatr səhnəsində, həm
də mavi ekranlarda Azad Şükürova ehtiyac çox böyükdür.
Özü isə
bütün hallarda həm bir pedaqoq,
həm də sənətkar kimi ömründən haqlı
razılıq duyğusunu
yaşayır: “Bu gün tələbələrimin
də, tamaşaçılarımın
da qarşısında
başım dik, alnım açıqdır.
Çünki heç
zaman onları aldatmamışam, sənətimdən
sui-istifadə etməmişəm”.
Azad Şükürovun
tələbələri təkcə
teatr səhnəsində,
incəsənətdə deyil,
həm də səngərdə, Vətən
müharibəsində də
öz cəsurluqları,
Vətənə sevgiləri
ilə seçiliblər.
Daim cəhbə bölgələrində, hərbi
hissələrdə əsgərlərimizlə
görüşən Əməkdar
artist 44 günlük Vətən müharibəsi
zamanında da daim ön xəttə
hərbçilərimiz, əsgərlərimizlə
görüşlərdə oldu, səsi, sənəti, bir ağsaqqal öyüd və nəsihələri
ilə onlarda ruh yüksəkliyi yaratmaq üçün çalışdı. Həmin
görüşlərdə o, özünün keçmiş
tələbələri ilə
də qarşılaşdı.
Həm də adi əsgər kimi yox, hərbi
hissənin, komandirlərinin
sevimlisi cəsur döyüşçü kimi.
Azad Şükürov
ölkəmiz, xalqımız
üçün ən
önəmli dövrdə
öz tələbəsi
haqqında komandirləri
tərəfindən bu
cür yüksək fikirləri eşidərkən
iki qat qürurlandı,
fərəh hiss keçirdi. Çünki
o və onun kimi pedaqoqlarımız universitetdə tələbələrə
təkcə öz sənətlərini, tədris
etdikləri fənni deyil, həm də Vətənə məhəbbəti, qorxmazlığı,
yurda, millətə bağlılığı, layiqli
vətəndaş olmağı
aşılayırlar. Qarabağımızı
30 illik düşmən
işğalından azad
edən qəhrəman
döyüşçülərimiz, cəsur əsgərlərimiz
həm də o pedaqoqlarımızın əsərləridir.
Bu, yurdu illərlə düşmən
tapdağında qalan bir müəllim üçün daha böyük sevinc, daha böyük qürur idi. Ona görə də Ağdama ilk səfərində duyğularını gizlədə
bilməyən sənətkar
demişdi: “Böyüyüb
boya-başa çatdığım
yerləri belə viran görmək mənim üçün asan deyil. Gözəl
yurdumuz yerlə-yeksan edilib. Amma uzun
illərdən sonra azad edilmiş torpaqlara gəldiyim üçün böyük
sevinc və qürur hissi keçirirəm. Torpaqlarımızı
işğaldan azad edən Müzəffər
Ali Baş Komandan İlham Əliyevə, Azərbaycan
Ordusunun əsgərlərinə,
zabitlərinə çox-çox
minnətdaram. Allahdan şəhidlərə rəhmət,
qazilərə cansağlığı
arzulayıram. Artıq
Ağdam tikilməyə
başlayıb. Qarabağ
yenidən qurulur. Qarabağımızı yenidən
tikən, quran hər bir kəsə
də minnətdarlığımı
bildirirəm. İçimdə
bir sevinc, qürur hissi var. Biz doğma
torpaqlarımıza qayıtmışıq.
Biz bu torpaqları
yenidən quracağıq.
İnanıram ki, burada böyük mədəniyyət hadisələri
baş verəcək və mən də bir mədəniyyət
xadimi kimi bu yolda əlimdən
gələni əsirgəməyəcəm”.
Bəli, biz də inanırıq ki, Azad Şükürov
bir zamanlar onda bu sənətə
məhəbbət oyadan,
ilk addımlarını
atdığı Ağdam
Teatrının səhnəsində
yenidən unudulmaz rollar oynayacaq, Qarabağımızda mədəniyyətin,
incəsənətin dirçəlməsi
üçün həm
bir sənətkar, həm də pedaqoq kimi çox
mühüm və lazımlı işlər
görəcək.
Böyük sənətkarımızı
yubileyi münasibəti
ilə təbrik edir, arzularını həyata keçirməsi
üçün möhkəm
can sağlığı
və uzun ömür diləyirik!
Şahanə
MÜŞFİQ
Yeni Azərbaycan.-2024.-
15 fevral, ¹29.- S.7.