Dədə Ələsgərin anım
günüdür
Onun yaradıcılığının
poetik yükü və miqyası Azərbaycan ədəbi tənqidinin formalaşmağa
başladığı ilk
vaxtlardan diqqəti çəkib. Doğulub yaşadığı Göyçə
mahalında, Qarabağ,
Zəngəzur, Qarakilsədə,
həmçinin İran və
Dağıstana qədər
uzanan geniş arealda məşhurlaşmışdı.
Aşıq və el şairləri arasında unikal şeirləri ilə seçilirdi. Söhbət
aşıq sənətimizin
ən populyar nümayəndələrindən olan Aşıq Ələsgərdən gedir.
Bu gün Dədə Ələsgər
kimi də xatırlanan aşığın
vəfatından 98 il ötür. A.Ələsgər
kiçik yaşlarından
xüsusi təhsil ala bilməmişdi. Saz sənətinin bir çox sirrini kənd camaatının içində,
el sənətkarlarının,
ağsaqqalların yanında
öyrənmişdi. İlk
şeirlərini də
yeniyetməlik çağlarında
aşıqların təsiri
ilə söyləmişdi.
Atası Ələsgərin
saza, şeirə bağlılığını gördükdən sonra onu Aşıq Alının yanına aparır. Aşıq Alı ona aşıqlıq
sənətinin sirlərini,
el şənlikləri,
toy məclislərini müstəqil idarə etməyi öyrədir. Beləliklə, Ələsgər
aşıq kimi çox tez tanınır. Bir gün Göyçənin
Qızılbulaq kəndində,
Böyük Ağanın
evində qurulan məclisdə Aşıq
Alı və gənc şagirdi deyişirlər. Sonralar bu məclis barədə dastanlar deyildi. Kimi Aşıq
Alının öz şagirdini daha da şöhrətləndirmək,
el içində ucaltmaq qəsdilə ona məğlub olduğunu, bəziləri
isə gənc aşığın söz
döyüşündə ustadını yendiyini söylədi. Qaydaya görə, deyişmədə
məğlub olan öz sazını qalibə təslim etməlidir və Aşıq Alı da sazını Aşıq Ələsgərə
uzatdı.
Gənc aşıq
böyük bir sınağa çəkilmişdi.
Aşıq Alı kimi ustada üstün
gəlmək, sazını
əlindən almaq dastanlara sığmayan hünər olardı. Ancaq o gün Aşıq Ələsgər
yalnız aşıqlıq
sənətində deyil,
mərifət elmində
də kamil olduğunu göstərdi.
Ustadının qarşısında
baş əyib ehtiramla dedi:
“Bir şəyir
ki, ustadına kəm baxa,
Onun gözlərinə
qan damar, damar”.
Aşıq Ələsgər
yaradıcılığında Göyçənin toponimləri,
tarixi qaynaqları və adət-ənənələri
çox sərrast həkk olunub. Aşıq özünü
yaradıcılığında tez-tez təqdim edir, bu isə
onun Vətəni-doğulub
boya-başa çatdığı
Göyçəsinə məhəbbətindən,
kökünə olan hörmət-izzətindən irəli
gəlir:
“İstəsən
ki, Ələsgəri görəsən,
Göyçə mahalıdı
mahalım mənim!”
Aşıq Ələsgər
Azərbaycan xalqı üçün bir folklor dünyasıdır.
O, eyni zamanda, əməksevərliyi ilə
nümunə olub. Lap qoca yaşlarında belə əkin əkər, yer şumlayar, taxıl və ot biçininə
gedər, xırman işləri görərmiş.
Onun əlindən dülgərlik, dəyirman
sazlamaq, ev tikmək işləri də gəlirmiş. Ömrünün çoxunu
xalqın içərisində,
toy, şadlıq məclislərində
keçirən Aşıq
Ələsgər təkcə
Azərbaycanda yox, Türkiyədə, İranda
və Dağıstanda
da ustad bir sənətkar
kimi tanınıb.
1915-ci ildə aşığın
həyatında kədərli
bir hadisə baş verir: qardaşı oğlu, həm də kürəkəni cavan yaşında vəfat edir. Bir il sonra oğlu Bəşir kəndin
kovxasını güllə
ilə vurub qaçır. Bundan ötrü aşığın
qardaşı Xəlili
və ortancıl oğlu Əbdüləzizi
tuturlar. Bu hadisələr
qoca aşığın
qəlbində dərin
bir qüssə, qəm-kədər əmələ
gətirir. Onun sənətkar ürəyi
elə tutulur ki, bir daha əlinə
saz alıb çala bilmir. O, tez-tez keçmiş günləri xatırlayır,
dünya, həyat barədə düşünüb
kədərlənirdi. Aşıq
1926-cı il martın 7-də 104 yaşında doğulduğu
kənddə vəfat
edib və Ağkilsə qəbiristanlığında
dəfn olunub.
Xatırladaq ki, Prezident
İlham Əliyev 2021-ci fevralın
18-də “Aşıq Ələsgərin
200 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında” sərəncam
imzalayıb.
A.Ələsgər obrazında
xalqın folkloru, etnoqrafiyası, məişəti,
sazı, sözü, inamı, inancı, tarixi keçmişi, yaradıcı potensialı
cəmlənib. Haqqında
nə qədər yazılmasına, araşdırmalar
aparılmasına, tədqiqatlar
ortaya qoyulmasına baxmayaraq, bundan sonrakı mərhələdə
də A.Ələsgər
təkrar-təkrar, yeni baxışlar,
yeni istiqamətlər işığında
öyrənilməli, yaradıcılığı
və şəxsiyyəti
haqqında araşdırmalar
davam etdirilməlidir.
Yeganə BAYRAMOVA
Yeni Azərbaycan.-2024.-
7 mart, №44.- S.8.