Əliağa Şıxlinskinin doğum
günüdür...
Hərb elminə
verdiyi töhfələrə
və ordu quruculuğundakı xidmətlərinə
görə onu “Artilleriyanın Allahı” adlandırırdılar. İstər
keçmiş sovetlərin,
istərsə də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) ordu
quruculuğunda göstərdiyi
misilsiz şücaətləri
ilə adını dünya hərb tarixinin səhifələrinə
qızıl hərflərlə
yazdırmışdı. Ordu
quruculuğu haqqında
AXC-nin tədbirlər
planında 1919-cu il noyabrın 1-dək ordunun ən mühüm struktur bölmələrinin
yaradılması nəzərdə
tutulmuşdu. Ancaq bu işləri həyata keçirmək asan deyildi. Ən
böyük çətinliklərdən
biri uzun illər Azərbaycanı müstəmləkə altında
saxlayan çar Rusiyasının hakimiyyəti
dövründə azərbaycanlıların
əsasən ordu sıralarına çağrılmamaları
idi.
Odur ki, peşəkar hərbçilərimizin
sayı çox deyildi. Amma hərbçi
olanlar öz hərbi biliklərinə,
bacarıqlarına, istedadlarına,
cəsurluqlarına, qorxmazlıqlarına
görə çarizm
dövründə məşhur
idilər. Belə hərbçilərimizdən biri
də çar ordusu tərkibində döyüşlərdə göstərdiyi
böyük şücaətləri
ilə dillərdə
gəzən general Əliağa Şıxlinski
idi.
Bu gün
generalın anadan olmasından 161 il ötür. O, 1863-c? il
martın 15-də Qazaxın Aşağı Salahlı kəndində
mülkədar ailəsində dünyaya göz açıb.
Çoxuşaqlı ailədə dünyaya gələn
Əliağanın atası onun qərbyönümlü hərbi
məktəbdə təhsil almasını istəyirdi. Elə
bu məqsədlə 1875-ci ildə onu Tiflisə göndərir. Hələ
kiçik yaşlarından bədəncə iri, sağlam,
güclü olmaqla yanaşı, çevik və diribaş
idi. Məhz, bu şəxsi keyfiyyətlərinə görə,
Tiflisdə 1876-cı ildə xüsusi gimnaziyanı, 1883-cü
ildə isə hərbi gimnaziyanı böyük müvəffəqiyyətlə
bitirir. Müəllimləri tərəfindən sevilən və
rəğbətlə qarşılanan Ə.Şıxlinski dərslərindən
əlavə olaraq biliyini artırmaq üçün digər
təhsil ocaqlarında keçirilən mühazirələrə
də qatılır, daim öz üzərində
çalışırdı. Paytaxt mühiti onun püxtələşməsinə
müsbət təsir etmişdi.
Əliağa
Şıxlinski hərb peşəsi üçün
yaradılmış bir insan idi. O, fəaliyyəti
dövründə böyük nailiyyətlərə imza
ataraq, on illik xidməti borcunu üç il ərzində yerinə
yetirmişdi. Təbii ki, bu fakt dövlətin nəzərindən
kənar qalmayaraq onun 1908-ci ildə polkovnik rütbəsi ilə,
bir il sonra isə III dərəcəli “Müqəddəs
Vladimir” ordeni ilə təltif edilməsi ilə nəticələnmişdi.
Belə bir mükafatla adətən, müharibə
dövründə uzun müddət komandanlıq etmiş
polkovniklər təltif edilirdi. Bu barədə istər
yuxarı dairələrdə, istərsə də orduda
çox nadir bir hadisə olaraq danışılırdı.
1909-cu ilin
payızında Əliağa Şıxlinskinin şəxsi həyatında
çox mühüm dəyişiklik baş verdi. O, 46
yaşında ikən qohumu və Tiflisdə təhsil
aldığı zaman ona himayədarlıq etmiş, Qafqaz
müftisi Qaibzadə Mirzə Hüseyn Əfəndinin
qızı Nigar xanımla ailə həyatı qurur. Ali təhsilli
Nigar xanım Azərbaycanın ilk şəfqət
bacısı idi. Lakin qəfil ölüm onları
ayırır. 1931-ci il avqustun 15-də Nigar xanım
Şıxlinskaya ömrünün 53-cü baharında
gözlərini əbədi yumur... Ə.Şıxlinski “Xatirələrim”
adlı hərbi memuarında yazır: “Mənim hər
şeyim-həm səadətim, həm də səhhətim
onunla getdi. Bir yerdə keçirmiş olduğumuz 22 illik həyatın
aydın səmasında bir bulud ləkəsi belə
görünmədi. Mənim ölüm tariximi sevimli Nigar
xanımın vəfatı günü ilə hesablayın”.
Generalın
dörd vəsiyyəti var idi və bu dörd vəsiyyətin
hamısında qeyd edir ki, məni sevimli Nigar xanımın
yanında dəfn edərsiniz. Nigar xanıma həsr etdiyi “Ey
Sevdiyim Dilruba”, “Ana və onun əziz Nigarına” adlı
şeiri var. Şeirlər o qədər incə ruhla
yazılıb ki, istər- istəməz bir hərbçinin qələmindən
çıxmasına inanmaq çətindir...
General 18 avqust 1943-cü il tarixində ürək çatışmazlığından
xəstəxanada vəfat
etdi. O, görkəmli
sərkərdələrə layiq bir şərafətlə
son mənzilə yola salındı.
Yeganə
BAYRAMOVA
Yeni Azərbaycan.-2024.-
15 mart, ¹49.- S.8.