BÖYÜYÜB ƏSGƏR OLMAQ İSTƏYİRDİ, ŞƏHİD OLDU

Fariz Bədəlovun həmkəndliləri heç yerə köçməyəcəklərini bəyan etdilər

“Qarvənddə başıma bir iş gəlsə şəklimi 3-cü səhifədə Eynulla Fətullayevin şəklinin yanına vurar, üstünə də yazarsınız ki, qatillər tapılsın!” Bunu Ağdamın Qarvənd kəndinə səfərdən bir gün əvvəl redaksiyada zarafatla desəm də, içimdə bir həyəcan vardı. Zarafat deyil, 9 yaşında uşağın belə həyatına “uf” demədən qıyan vəhşi canilərin bir neçə metrliyinə gedirdik. Jurnalist Qadınlar Assosiasiyasının təşəbbüsü, Demokratiya və İnsan Haqları Komitəsinin sədri, millət vəkili Çingiz Qənizadənin dəstəyi ilə reallaşan səfərdə məqsəd martın 8-i günü erməni snayperçisi tərəfindən vəhşiliklə qətlə yetirilən Qarvənd kənd sakini 9 yaşlı Fariz Bədəlovun ailəsinə başsağlığı vermək idi.

Həm də hər gün ölüm təhlükəsi ilə üz-üzə olsalar da, kəndlərini bir saat belə tərk etməyən Qarvənd sakinlərinin güzəranı, faciənin kənddə doğurduğu assosiasiya ilə bağlı bilgilər əldə etmək, reportaj hazırlamaqdı niyyətimiz. Heyətimiz 5 nəfərdən ibarət idi - “Xalq Cəbhəsi” qəzetindən Arzu Şirinova, “Həftə içi” qəzetindən Sevda Məsimova, JQA-nın rəhbəri Sevil Yusifova, Qarabağ döyüşçüsü, Ağdamdan məcburi köçkün Kənan Hacıəkbəroğlu və bu sətirlərin müəllifi. Balaca canını qurban verməklə Azərbaycan həqiqətlərini, erməni vəhşiliyini bir daha dünya ictimaiyyətinə çatdırmağa vəsilə olan Farizin həmkəndlilərini çox pəjmürdə gördük. Baş verən hadisə onlara çox pis təsir etmişdi. Əsasən əkin-biçinlə, heyvandarlıqla dolanan kənd camaatı uzun illərdir ki, hər an təhlükə ilə üz-üzə olduğundan bu fəaliyyətlə də məşğul ola bilmir. O hadisədən sonra isə sakinlərin qorxusu birə beş artıb.

Paxlava və “Hammer” - Farizin xəyalları...

Hadisə demişkən... Qətl baş verəndən bir neçə gün əvvəl Fariz anası Şirinnazla Ağdamdan olan məcburi köçkünlərin məskunlaşdığı Dördyol deyilən ərazidə yaşayan xalasıgilə qonaq gedibmiş. Şirinnaz Bədəlovanın sözlərinə görə, o, evə gəlmək istəməyib: “Dedi ki, mama, xalamgildə qalmaq istəyirəm. Qoymadım, dedim gedək evimizə, ayın 11-də gələr xalanla bayram şirniyyatı bişirərik. Xalasına dedi ki, xala, onda paxlavanı çox bişirərsiniz. Paxlava xoşlayan idi... (ağlayır) Belə bişirdik şirniyyatı da...”

Hadisə olan gün isə babası ilə oduna gedəcəkmişlər. Lakin hava küləkli olduğundan təxirə salıblar. Gözləyiblər ki, külək kəssin, səhəri gün getsinlər. Görünür, anasının qərarı da, hava şəraiti də qismətinə yaxınlaşdırırmış balaca Farizi. Qısaca ömrünü şəhid kimi başa vurmaq qismətinə...

Atası ilə anası ayrıldığından Fariz ana nənəsigildə böyüyüb. Ş.Bədəlova deyir ki, hər zaman narahatlıq içində yaşayırmış: “Həmişə deyirdi ki, mama, qaqa (dayısı) bizi bu evdən çıxaracaq, amma narahat olma, mən sənə ev alacam, özümə də ”Hammer" maşın. Bir də deyirdi ki, böyüyüb dayım kimi əsgər olacam..."

Ümumi xarakteri ilə maraqlanırıq. Anası, nənəsi, dayısı, babası, qonşular-qohumlar hamı ağızdolusu danışır. Sözəbaxan uşaq olub, amma eyni zamanda dəcəllik edən vaxtları da olub. Martın 8-i günü də hava çiskinli olduğundan günortaya qədər anası qoymayıb evdən çıxmağa. Dayısı Gündüz Səmədov: “Həmin gün atamgildə idim, xəngəl bişirmişdilər. Yedik, mən getdim evə, bir az uzandım, saat 4 olardı, qalxıb çıxdım çölə. Birdən qəfildən bir güllə atıldı, bədənimdən gizilti keçdi, özümü pis hiss etdim. Tez bura gəlmək üçün çıxdım, yarıyolda zəng gəldi ki, Farizi vurublar. Mən gələnə qədər qonşunun maşınına qoyub aparmışdılar həkimə, arxalarınca getdim, iş işdən keçmişdi... Beyni yerə dağılmışdı, papağının içi ilə bir idi. Əlimlə yığıb tibbi ekspertə verdim. Meyitini də özüm yudum, özüm kəfənlədim, heç kimə vermədim. Güllə sol tərəf qulağının dibindən dəyib, sağ tərəf gicgahından çıxmışdı. Əlimdə böyümüşdü, öz balam kimi sevirdim onu. Bu dəhşəti heç vaxt unuda bilməyəcəm. Bizim ailəmiz üçün artıq 8 Mart bayramı yoxdu”.

Anası Farizi yatağa uzadıb çıxandan sonra paltarını büküb yatağa qoyub, çıxıb qonşuya gedib: “Qonşunun balaca qızı ilə oynayırmışlar, həm də çırpı yığırmış axşama tonqal qalamağa. Kolun dibindən çırpı yığdığı yerdə...” Dayısını ağlamaq tutur, sözünün davamını gətirə bilmir. Nə demək istədiyini anladığımızdan danışma deyirik.

Qonşu: “Güllə uşağın beyninin qapağını götürmüşdü”

Söhbəti qonşu Gözəl Zeynalova davam etdirir: “Necə nişan alıb, necə atmışdılarsa, uşağın beyninin qapağını götürmüşdü güllə... Beyini papaqda qalmışdı. Həkimə çatdıra bilmədik, çatdırsaydıq da xeyri yox idi”. Gözəl xanım da erməni gülləsindən xeyli zərər görüb: “Qapımda mal-heyvan qalmayıb, qırıblar hamısını. Evim güllədən deşik-deşikdi. Bunların (Farizin nənəsini göstərir) özlərinin evini yanan güllə ilə yandırdılar, 4 otaqlı evləri külə döndü. Onlarla kənd sakinini yaralayıblar, İldırım, Vüqar adlı kəndlilərimiz ölümdən döndülər”.

Maraqlıdır, Qarvənd sakinləri bu qədər təhlükə ilə üz-üzə yaşamaqdan bezməyibmi, köçmək istəmirlərmi burdan? Sualı eşidəndə hamı bir ağızdan cavab verir ki, elə bir fikirləri yoxdur. G.Zeynalova isə ermənilərin köçməli olduğunu deyir: “Biz niyə köçürük, erməni bizim torpağımızda oturub bizə diş qıcayır, onlar köçsünlər. Bura mənim doğma vətənimdir”.

“Bircə güllə atdılar o da Farizin imiş...”

Nənəsi Məlahət Bədəlova deyir ki, Fariz vurulana qədər ermənilər hər gün, hətta gündə bir neçə dəfə atırmışlar, kəndi atəşə tuturmuşlar. Amma Farizi vurandan bəri bircə dəfə də atəş səsi eşidilməyib. “Bircə güllə varmış, o da Farizin imiş” deyib ağlayır Məlahət xanım: “Həyatda gördüyü çox şey olmadı balamın, getdiyi ən yaxşı məclis toylar oldu, özünə verilən ən böyük diqqət ad günləri oldu”. Ən çox sevdiyi yemək dolma imiş. Amma qoyun əti yemirmiş. Ən böyük marağı isə maşın imiş: “Anası deyirdi səni əsgərliyə qoymayacam, gedir dayısına yalvarırdı ki, böyüyəndə məni əsgərliyə göndərərsən. Tez-tez özünü anası ilə müqayisə edirdi. Boyum anamın boyuna çatır, əsgər getməyimə az qalıb deyirdi. Birinci arzusu ev tikmək, ikincisi isə maşın almaq idi”.

Farizin son sualı: “Ana, mən ölsəm ağlayarsan?”

Bir neçə gün əvvəl ailəlikcə oturub televizora baxdıqları zaman nənəsinə sual verib ki, mən ölsəm neyniyərsən? Nənəsi də deyib ki, elə demə, ağlayıb özümü öldürərəm. Bir gün sonra isə anasına eyni sualı verib: “Ana, mən ölsəm ağlayarsan?” Anası hirslənib deyib ki, yox, çalıb-oynayaram. Sonra da təpinib ki, belə söhbət eləmə. Nənəsi soruşub ki, yuxumu görübsən, niyə belə danışırsan? Deyib, yox, elə-belə soruşuram.

Nənəsi: “Güllə açıldı, pəncərəni açıb Farizi çağırdım, cavab vermədi. Gördüm qaynım yerdə əyilib nəsə edir. Mən Farizi çağıranda başını qaldırıb dedi ki, uşağı vurdular. Yüyürüb gəldim, amma nə qədər elədim qucağıma ala bilmədim, taqətim itmişdi. Çığırtıma qonşu gəldi, tez uşağı qucağına götürüb maşına qoydu. Xəstəxanaya çatanda gec idi artıq. Yolda bir az xırıldadı, heç nə deyə bilmədi”. Farizin ölümünə səbəb olan güllə hələ axtarılır. Güllənin yerinin əlamətləri isə onun snayper gülləsi olduğunu şübhəsiz edir.

Babası Arif Bədəlov da güllə yarası alıb. O da öz həyətindəcə erməni vəhşiliyinin qurbanına çevrilib: “2000-ci ildə öz həyətimdə heyvanlara ot verdiyim yerdə atdılar, qıçımdan yaralandım. Elə ondan sonra da evimizin qapısının yönünü dəyişdim. Həmçinin içimizdə bir qorxu yarandı, daha ciddi qorunmağa başladıq. Amma nə olsun ki, erməni elə vəhşidi ki, harda olsaq zərər yetirir bizə. Deyirlər, niyə köçmürsünüz burdan, niyə köçək ki? Bura bizim vətənimizdir, ulu babalarımız burda yaşayıblar, indi niyə yurdumuzu erməniyə verməliyik?” Ailənin qaldığı ev erməni postundan uzağı 300 metr məsafədə yerləşir. Evin arxa divarı dəlik-deşikdi, 30-dan çox güllə yeri var divarda.

“Əsgərlərimizə canımız qurban!”

“Əsgərlərimiz burda olmasa biz heç yaşaya bilmərik. Ermənilər qırıb çatar bizi. Onlara canımız qurban”. G.Zeynalova deyir ki, evdə 3 nəvəsi var, onları bayıra çıxmağa qoymur: “300 metrlik məsafə var onlarla bizim aramızda, nəinki snayper, avtomatla da atəşə tuta bilirlər bizi. Ermənilər bizim işğal etdikləri kəndlərimizdə evləri söküb yeraltı blindajlar tikiblər. Özləri də siçan kimidilər, yerin altı ilə hərəkət edirlər. Amma bizim hərbçilərimiz olmasa indi biz də burda olmazdıq. Bizim əsgərlər onlara atəş açmırlar, çünki bizimkilər onların hərbçisinə atanda, onlar bizim mülki əhalimizi qırırlar. Heç inanmazdıq ki, körpə uşağı vurarlar”.

Erməni kəşfiyyatçıları dilimizi bilirlər. Düşmən hərbçiləri bir neçə il əvvələ qədər gəlib qarvəndliləri aldadıb yemək-içmək alıb aparırmışlar: “O vaxt olurdu, hərbçilərimiz gəlirdi, ərzaq verirdik, erməni kəşfiyyatçılar da bizimkilərin adından istifadə edir gəlirdilər. Kəndlilərin bəziləri tanıyırdı, bəziləri tanıya bilmirdi. Şəxsən mənim evimə gələndə müəyyən sözlər var ki, onları dedirdir, sonra inanırdım ki, azərbaycanlıdır. Əvvəllər barışıq söhbəti vardı, burda da postlarda yerli ermənilər idi, bir az düzəlmişdi vəziyyət, amma sonradan gətirib doldurdular ”nayomnik"ləri, onlar lap qəddardırlar, Farizi də onlar vurublar".

Evin arxa tərəfinə hərlənib vəziyyətlə tanış oluruq. Sözün düzü, buna qədər situasiyanın ciddiliyi haqda belə aydın təsəvvür yox idi bizdə, erməni postlarının bu qədər yaxın olduğunu gördükdə isə tamam başqa təəssürat yaranır. Qarvənd camaatının gerçəkdən də qorxmaz, igid olduğu aydın olur. Vəhşi, qaniçən düşməndən cəmi 300 metrlik məsafədə yaşamaq üçün həqiqətən də qəhrəman olmaq lazımdır. Farizin böyüyüb boya-başa çatdığı evin çəpərinə bitişik olan səngərdə iki əsgərimizi görürük. Yaxınlaşıb hal-əhval tutur, vəziyyətləri ilə maraqlanırıq. Razılıq edirlər. “Farizin ölümü sizə necə təsir edib” deyə sual edirik. “Çox pis olmuşuq. Allah rəhmət etsin” cavabını verirlər.

Və beləcə, artıq 8 gündür ki, balaca Farizin sadəcə ruhunun dolaşdığı evi, kəndi tərk edirik. Jurnalist Qadınlar Assosiasiyasının rəhbəri Sevil Yusifovanın sözlərinə görə, baş verən hadisə ermənilərin kim olduğunu, insan adına yaraşmayan hər cür cinayəti həyata keçirməsinə qadir olduğunu bir daha sübut edir: “Rusların dəstəyindən istifadə edərək başdan-ayağa silahlanmış erməni əsgərinin gücü 9 yaşlı məsum körpəyə çatır. Bunu sıradan bir erməni etməyib. Bunu əyninə erməni ordusunun mundirini geyinən, hərbi and içən bir şəxs edib. Hərbçi vuruşda və döyüş zamanı qarşısındakı hərbçiyə silah qaldırmalıdır. Bu, dünyada hərbçilərə məxsus etik normadır. Amma 8 mart hadisəsi bütün dünyaya sübut etdi ki, erməni hərbçisinin hərbçi şərəfi yoxdur. O bir qatildir. O bir cinayətkardır. O, insan qanına susamış bir yaraqlıdır. Mən bütün dünya ictimaiyyətinə, erməni havadarlarına səslənmək istəyirəm: bir anlıq özünüzü Farizin doğmalarının yerinə qoyun. Əgər bacararsınızsa...”

Həbibə ABDULLA

Yeni müsavat.- 2011.- 18 mart.- S. 11.