Müstəqilliyin 21 yaşı möhtəşəm tədbirlə qeyd edildi

Bu gün Dövlət Müstəqilliyi Günüdür

İSTİQLALA, AZADLIĞA SƏS VERMİŞ “KÖHNƏ KOMANDA” BİR ARAYA GƏLDİ

“Bu mübarizədə hədsiz fədakarlıqlar göstərən adsız qəhrəmanlar da vardı”

Bu gün Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi Günüdür. 1991-ci il, oktyabrın 18-də Ali Sovetdə “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktı qəbul edilib. Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktının lehinə Ali Sovetin 360 deputatından 258-i səs verib, yerdə qalanlar sessiyaya qatılmayıblar. Konstitusiya Aktında göstərilir ki, müstəqil Azərbaycan dövləti 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Xalq Cümhuriyyətinin hüquqi varisidir. Konstitusiya Aktı 6 fəsil, 32 maddədən ibarətdir.

18 Oktyabr Dövlət Müstəqilliyi Gününün 21 illiyi münasibətilə dünən Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində İstiqlalçı Deputatlar Məclisinin təşkilatçılığı ilə möhtəşəm bayram mərasimi keçirildi. Tədbirdə istiqlalçı deputatlar, partiya sədrləri, ziyalılar, vətəndaş cəmiyyəti təmsilçiləri, jurnalistlər iştirak edirdi.

Tədbirə “Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktının mətninin müəllifi, istiqlalçı deputat, VAMBP sədri Hacıbaba Əzimov aparıcılıq edirdi. Mərasim dövlət himninin ifası və Azərbaycanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olmuş insanların xatirəsinin yad edilməsi ilə başladı. H.Əzimov istiqlalçı deputatları və bütün xalqı bayram münasibətilə təbrik etdi və müstəqilliyin əldə olunması yolunda gedən mübarizədən, 18 oktyabra bugünkü münasibətdən danışdı: “Müstəqilliyin əldə edilməsi asan başa gəlməyib. Xalqımızın uzun mübarizəsi sayəsində əldə edilib. Xalq hərəkatının təzyiqi və o zamankı deputatlar arasında cəmi 43 nəfərin parlamentdə mübarizəsi sonda müstəqilliyimizin əldə olunması ilə nəticələndi. 1991-ci il, martın 7-də SSRİ-nin saxlanması ilə bağlı Azərbaycanda referendum keçirilməsi Ali Sovetdə səs qoyulanda cəmi 43 nəfər deputat özünün və ailəsinin həyatını təhlükəyə ataraq müstəqilliyin tərəfdarı kimi çıxış etdi və SSRİ-nin saxlanması əleyhinə səs verdi. O 43 nəfərin 29-u hazırda sağdır və onlardan ölkədə olanların əksəriyyəti bu tədbirdə iştirak edir. 43 nəfərin 25-i o zaman Ali Sovetdə yaradılan müstəqil Azərbaycan deputat blokunun - ”Demblok"un üzvü idi. Məhz Ali Sovetdə o səsvermədən sonra müstəqillik uğrunda mübarizə daha da böyüdü və 1991-ci il, oktyabrın 18-də dövlət müstəqilliyinə nail olduq. O ildən başlayaraq 18 oktyabr dövlət bayramı statusu aldı və qeyri-iş günü elan olundu. 2006-cı ildə isə deputat Hadı Rəcəblinin təklifi ilə Milli Məclis 18 Oktyabr Dövlət Müstəqilliyi Gününü qeyri-iş günü olan bayramlar sırasından çıxardı. Bu, müstəqillik gününü gözdən salmaq və xalqın yaddaşından silməyə xidmət edən antimilli addım idi. Başqa heç bir ölkədə dövlət müstəqilliyi gününə belə sayğısızlıq yoxdur. Biz bu antimilli qərarın dəyişməsi üçün ciddi addımlar atmalıyıq".

Ən gənc istiqlalçı deputat Arif Hacılı təbrik çıxışında bildirdi ki, öz əhəmiyyətinə görə 18 oktyabrı yalnız 28 May Respublika Günü ilə müqayisə etmək mümkündür: “Biz Azərbaycanın istiqlaliyyəti haqda danışarkən ilk növbədə Rəsulzadə başda olmaqla, ötən əsrin əvvəllərində Azərbaycana istiqlaliyyət gətirmiş şəxsləri yad etməliyik. Şübhəsiz ki, istiqlaliyyətin bərpa olunmasında ən böyük rol ilk növbədə Azərbaycan xalqına, xalq hərəkatının iştirakçılarına məxsusdur. Əbülfəz Elçibəy başda olmaqla, xalq hərəkatına başçılıq etmiş insanlara məxsusdur. Bəzən deyirlər ki, Azərbaycan SSRİ-nin avtomatik olaraq dağılması nəticəsində müstəqillik əldə edib. Bu, tamamilə yanlış fikirdir. Əksinə, xalq hərəkatı nəinki Azərbaycanın, hətta istiqlaliyyət uğrunda mübarizə aparmayan bir çox xalqların da azadlığa çıxmasında həlledici rol oynayıb. Məhz 20 Yanvar hadisəsindən sonra SSRİ-dən ayrılmaq və müstəqil olmaq Azərbaycanda ümummilli ideyaya çevrildi. Ona görə biz Azərbaycanın istiqlaliyyətindən danışanda ilk növbədə həm də 20 Yanvar şəhidlərini xatırlamalıyıq”.

A.Hacılı təəssüflə dedi ki, müstəqilliyin ilk illərində milli hakimiyyətin başlatdığı demokratik dövlətə çevrilmək prosesini 1993-cü ildə irticaçı qüvvələrin hakimiyyətə gəlməsi dayandırıb: “Ona görə də xalq öz missiyasını bitmiş hesab etməməlidir. Çünki biz Rəsulzadənin yaratdığı demokratik dövləti bərpa etmişiksə, həmin dövlətin azadlığını, demokratikliyini də Azərbaycana qaytarmalıyıq”.

Yeganə xanım istiqlalçı deputat Məryəm Həsənzadə çıxışında bildirdi ki, xalqın mübarizliyi məhz 18 oktyabr, 1991-ci ildə öz sözünü dedi: “Azərbaycan xalqı, Azərbaycan dili özünü bütün dünyaya həmin gün tanıtdı. O günün qiymətini, qədrini hər kəs bilməlidir”.

İstiqlalçı deputat, dövlət himnini hazırlayan komissiyanın sədri olmuş professor Firudin Cəlilov 18 oktyabrın Azərbaycan üçün ən əziz bir neçə bayramdan biri olduğunu bildirdi. O, çıxışında müstəqillik mübarizəsi günlərinin ən şərəfli günlər olduğundan və dövlət himnimizin qəbulu ilə bağlı maraqlı xatirələr danışdı. F.Cəlilov müstəqillik əldə olunandan sonra buraxılan səhvlərdən də söz açdı: “Azərbaycan Respublikasını Xalq Cümhuriyyətinin varisi elan etdik, lakin Xalq Cümhuriyyətində olan parlamentli respublika quruluşunu qəbul etmədik. Prezidentlik institutu tətbiq etdik. Biz ölkəmizi mütləq parlamentli respublika quruluşlu ölkəyə çevirməliyik. Bir səhvimiz də dövlətin adını Quzey Azərbaycan kimi rəsmiləşdirməməyimiz oldu. Biz Güney Azərbaycanın istiqlal qazanması üçün də mübarizəni gücləndirməliyik”.

İstiqlalçı deputat, Müsavat başqanı İsa Qəmbər istiqlalçı deputatları nəzərdə tutaraq bildirdi ki, bu insanlar unikal insanlardır: “O ağır vəziyyətdə Azərbaycanın müstəqilliyinə səs vermək və imperiyanın hər cür təzyiqinə, repressiyasına qarşı dayanıb mövqeyini sonadək müdafiə eləmək hər kişinin və hər xanımın işi deyildi. Bu insanlar onu etdilər. Ona görə bu insanlar mənim üçün çox əzizdir. Bu gün biz müxtəlif mövqelərdə ola bilərik, mövqelərimiz üst-üstə düşməyə bilər, ayrı-ayrı məsələlər üzrə mübahisə edə bilərik. Ancaq Etibar Məmmədov, Sabir Rüstəmxanlı, Vahid Əhmədov, İsgəndər Həmidov və digər dostlarımız,- hamısının adını çəkə bilərəm, İxtiyar Şirin əyləşib burda, digər hörmətli istiqlalçı deputatlarımız əyləşib, bunların hər biri,- unikal şəxsiyyətlərdir. Mən həmişə xalq sözü ilə deyirəm ki, bir-birimizin ətini yesək də sümüyünü atmarıq. Çünki bu insanlar ən ağır şəraitdə Azərbaycanın müstəqilliyi üçün həyatlarını riskə qoymuş insanlardır. Bu insanlar hər cür hörmətə layiqdir, tarixdə adları qızıl hərflərlə yazılmağa layiqdir. Bu gün də, sabah da sayğı görməlidirlər. İnanıram ki, görəcəklər. İstiqlalçı deputat Məryəm Həsənzadənin adını xüsusi çəkmək istəyirəm. Məryəm xanımın qədrini bilməyə çağırıram hər bir Azərbaycan vətəndaşını. Dilarə Əliyevanı, Aydın Məmmədovu, digər dünyasını dəyişmiş dostları xatırlayıram. Eyni zamanda istiqlal sadəcə bu 43 adamın xidməti deyil. Bu istiqlal xalqımızın xidmətidir. İstiqlal hərəkatının başında liderimiz Əbülfəz Elçibəy dayanmışdı. Gənclər bilməlidir ki, SSRİ-nin dağılmasında 6 respublikanın, 6 xalqın mübarizəsinin həlledici təsiri olub. Azərbaycan onların arasında bəlkə də birincisidir. İstiqlal bütün xalqın qələbəsi idi. Burda Pənah Hüseyn əyləşib. Onun xidməti heç də biz istiqlalçı deputatlardan az deyildi. Burda zalda baxıram, hər biriniz haqda bu sözləri deyə bilərəm. Əli Kərimli, Qüdrət Həsənquliyev, Fazil Mustafa, o zamankı gənc fəallar gənclər hərəkatında çox fəal rol oynayırdı. Adlar çəkilməlidir bilinsin ki, bu, bütün xalqın qələbəsi idi. Xanımların həlledici rolu vardı o hərəkatda. Bu mübarizədə adsız qəhrəmanlar da var ki, hədsiz fədakarlıqlar göstəriblər və onların hamısını şəxsən tanıya bilmirik. Ona görə bu uğuru ümumxalq uğuru kimi qiymətləndirməyi bacarmalıyıq. Bu gün də hər bir vətəndaşın, cəmiyyətin azadlığı uğrunda mübarizədə xalqın 90 faizi eyni fikirdədir, bu azadlığı istəyir. Biz bu prosesi apara bilsək və xalqda əminlik yaransa ki, müstəqillik uğrunda mübarizəmiz qələbə ilə başa çatdığı kimi, demokratiya uğrunda mübarizənin də qələbə ilə bitməsi görünür, o 90 faiz xalq yenə bir yerdə olacaq. 10 faiz də 90 faizin iradəsinə tabe olmağa məcbur olacaq. Bu gün 18 oktyabrı müstəqillik kimi tanımaq istəməyən qüvvələr var və bunu 28 mayla bağlayıb bəhanə gətirirlər özlərinin mövqeyi üçün. Guya 28 maya, Xalq Cümhuriyyətinə, Rəsulzadəyə sayğı duyurlar? Bu möhtəşəm tarixin yüksək səviyyədə qeyd olunmasına imkan verirlər? Sadəcə, 28 may bu adamlar üçün bəhanədir. Ancaq bu qüvvələr məğlubiyyətə məhkumdur. Azərbaycan cəmiyyəti isə yenə də qələbəyə qadirdir. Biz bu gün də millətimizə liderlik etməyə də, əsgərlik, fəhləlik etməyə də hazırıq”.

İstiqlalçı deputat, AMİP lideri Etibar Məmmədov bildirdi ki, Azərbaycanın müstəqilliyinin əldən getməsi ehtimalı artıq sıfıra bərabərdir: “Bu, heç vaxt olmayacaq. Azərbaycan xalqı öz müstəqilliyini əldə edib və bundan sonra onun qarşısında başqa vəzifələr durur. Həmin vəzifələri yerinə yetirmək üçün də hər kəs bilməlidir ki, Azərbaycanın ümumi milli ideyası nədən ibarətdir. Məncə, bizim ən böyük milli hədəfimiz, ideyamız Bütöv Azərbaycan olmalıdır”.

İstiqlalçı deputat, VHP sədri Sabir Rüstəmxanlı da xalq hərəkatından, hərəkatın liderlərindən, fəallarından o cümlədən xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin, Yusif Səmədoğlunun, Xəlil Rzanın, digər qələm adamlarının, ziyalıların xidmətindən danışdı. S.Rüstəmxanlı dünyada Güney Azərbaycan məsələsinin artıq gündəmə gəlməsindən və müstəqil Azərbaycanın gözlənilən prosesdə necə iştirakından söz açdı. Milli Məclisdə Güney Azərbaycan məsələsindən danışmaq olmaz çağırışlarını sərt tənqid etdi.

İstiqlalçı deputat, Milli Məclisin üzvü Vahid Əhmədov çıxışından öncə Elçibəyi sayğı duruşu ilə yad etməyi təklif elədi. Təklifi həyata keçdikdən sonra V.Əhmədov bildirdi ki, vaxtilə indi bu zalda əyləşən insanlar Elçibəyin liderliyi ətrafında birləşmişdi. Sonradan müəyyən proseslər nəticəsində həmin birlik dağıldı: “Mən arzu edirəm o birlik bir daha təkrarlansın və vahid siyasi liderin ətrafında birləşmə qabiliyyəti bizim siyasətçilərdə bir daha üzə çıxsın. Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpasında milli-azadlıq hərəkatının xüsusi rolu var. Azərbaycan müstəqilliyini asan əldə etməyib. Çoxlu sayda insanlar həyatlarını qurban verib bu yolda. Bunu unutmaq olmaz. Eyni zamanda müstəqillikdə rolu olan 43 istiqlalçı deputatın addımını da unutmaq olmaz. Mən o zaman kommunist idim və böyük bir zavoda da rəhbərlik edirdim. Amma hər bir insanın həyat prinsipi var. Mən də prinsimə sadiq qalaraq müstəqilliyə səs verdim. 1992-ci ildə cəbhəçilər kommunistlərlə 50-nin 50-yə hakimiyyətə gəldi. O vaxt Cəbhənin ən böyük səhvi kommunistlərlə dil tapmamaları oldu. Müəyyən vaxtdan sonra kommunistləri kənarlaşdırdılar və dedilər Xalq Cəbhəsi hakimiyyəti idarə edə bilər. Amma dövləti idarə eləmək asan məsələ deyil. Bunun üçün müəyyən prinsiplər var ki, ona əməl etmək lazımdır. Heç olmasa, Allah köməyiniz olsa, bu dəfə hakimiyyətə gələndə belə şeyləri yaddan çıxarmayın. Bizim istədiyimiz odur ki, Azərbaycanın müstəqilliyi əbədi olsun və bizim balalarımız, nəvələrimiz daha demokratik cəmiyyət quruculuğunda yaxından iştirak etsin. Biz parlamentdə bir neçə dəfə cənab prezidentə müraciət etmişik ki, istiqlalçı deputatların əməyinə qiymət vermək lazımdır. Müəyyən qüvvələr var ki, qiymət vermək istəmirlər. Vaxt gələcək istiqlalçı deputatlar Azərbaycan ictimai siyasi həyatında öz yerlərini özlərinə layiq tutacaqlar”.

İstiqlalçı deputat, Milli Konqres Partiyasının sədri İxtiyar Şirin təbrik çıxışında Xalq Cəbhəsi üzvlərinin 1990-cı illərin əvvəlində fədakarlığından, müstəqilliyi məhrumiyyətlərə düçar ola-ola əldə etmələrindən danışdı. Həmçinin rayon prokuroru kimi xalq hərəkatına riskə gedərək köməkliklər göstərdiyindən söz açdı.

İstiqlalçı deputat, KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu isə Elçibəyin müstəqilliyimizin bərpası mübarizəsində müstəsna xidmətlərindən və Güney Azərbaycanın gələcəyi ilə bağlı vaxtilə Elçibəyin verdiyi nikbin proqnozların reallaşmağa doğru getdiyindən geniş danışdı.

İstiqlalçı deputat, ACP sədri Sülhəddin Əkbər dedi ki, müstəqillik əldə edilsə də natamam dövlət qurulub, torpaqlarımız işğal altındadır. Bu dövlət müasir tələblərə cavab vermir. Demokratik inkişaf yoluna çıxıb bu işi də qələbə ilə başa çatdırmaq zəruridir. İstiqlalçı deputatların üzərinə bu işdə üzərinə ciddi görəv düşür.

İstiqlalçı deputat İsgəndər Həmidov isə dövlət müstəqilliyini tələb etdikləri üçün parlamentdən zorla bayıra çıxarıldıqları və desantlara döydürüldüklərindən danışdı: “Mənim ən böyük şərəfli vəzifəm Xalq Cəbhəsinin sıravi üzvlüyü olub. Nə qədər ki bu rejim iş başındadır, Azərbaycanda heç bir irəliləyiş olmayacaq. Biz bu rejimdən xilas olsaq, hər bir şey öz yerini alacaq. Gəlin mübarizəmizi davam etdirək. Hərəkat özü lider çıxaracaq ortaya”.

İstiqlalçı deputat İbrahim İbrahimli də bildirdi ki, istiqlalçı deputatların missiyası hələ sona çatmayıb. Demokratiyanı bərpa eləmək lazımdır.

AXCP sədri Əli Kərimli nitqində hakimiyyətin 18 Oktyabr Müstəqillik Gününə ögey yanaşmasını sərt tənqid etdi və bu ögey yanaşmanın kökündə dayanan məsələlərdən söz açdı. Əli Kərimli bəyan etdi ki, istiqlalı gətirdikləri kimi, demokratiyanı da Azərbaycana gətirəcəklər.

AXP sədri Pənah Hüseyn, BAXCP sədri, deputat Qüdrət Həsənquliyev, BQP sədri deputat Fazil Mustafa da çıxış edərək istiqlalçı deputatları və xalqı təbrik elədilər. Sonda qərara gəlindi ki, İstiqlalçı Deputatların Məclisi vaxtaşırı toplantılar keçirsin.

Etibar SEYİDAĞA

Yeni Müsavat.- 2012.- 18 oktyabr.- S.4.