Ağıllıdan dəli haqdı və yaxud

səs tənhalığın rəsmidir

Alim Qasımova

Mən sənətkarları bir-biri ilə müqayisə etmək fikrindən həmişə uzaq olmuşam. “Kim kimdən böyükdü” fikri yaddır mənə. Mənim dinlədiyim və sevdiyim sənətçilər var.

Mənim üçün Məlikməmməd nağıllarından çıxıb gəlmiş Qədir (Q. Rüstəmov) varıydı, muğamın əsl mahiyyətinə toxunmadan onu türkləşdirən, şaman dualarına çevirən Alim (A. Qasımov) var. Bir də, bir də pıçıltısı ruhumu oxşayan Flora xanım.

(F.Kərimova).

Mənim ilk sözüm muğamı şaman dualarına çevirən, sayğıdəyər Alim bəy əfəndiyədir. Çünki bütün qulaq asdığım ustadların səsi göy üzündən, onun səsi Allahın yanından gəlir.

Söz ruhun, səs tənhalığın rəsmidi.

Səs tənhalığın rəsmidi - rəngləri ahdan, nalədən, iniltidən. Sən rəsm çəkirsən göy üzünün boşluğuna.

...Gündüzlərin axşamlara, gecələrin səhərlərə qarışdığı, keçmişlə gələcəyin birlikdə göründüyü olmayan bir yerdəyəm. Cəhənnəmdə bir mövsümdü bu ömür! Oxu, Alim!

Günahlar və günahkarlar, əzab və iztirab, cılızlığa sığınmış möhtəşəmlik, Tanrı ilə İblis arasında razılaşma... Alovlar içində rəqs edən adamlar. Və mən - atəşlər içində bir damla su. Və bir də sən - atəşlərin ləçəklərinə toxuna bilmədiyi qıpqırmızı alma çiçəkləri. Oxu, Alim!

Tanrım! Artıq ürəyimdə deyil, ürəyimin içindəki qandasan. Boğulursanmı? Oxu, Alim!

Dünyanın Ən böyük sevincləri sənin səsinin hüznündə dəfn olunacaq, oxu!

Səni atəşlər içində görürəm hər gecə. Sən cəhənnəmdə donan bir mələksən. Mən atəşlərlə oynayan söz adamı. Cəhənnəm atəşləri qarışıb sözlərimə. Oxu! Yoxsa üşüyəcəksən.

Səni dərd çəkdiyin (oxuduğun) anında gördüm. Atəşlər içində yalnızlıq və tənhalığın heykəli kimi üzündəki, gözlərindəki iztirabı göy üzünə çəkirdin. Hönkürürdün. Hönkürtün pıçıltıya çevrilirdi yavaş-yavaş! Oxu! Adsız bəndələrin adı ilə oxu:

Oxu, dərdli-dərdli, oxuyan adam,

Qəmdən çeşid-çeşid nəğmələr toxu...

Öz ana dilində bəlkə bir zaman,

Bunu da oxuya bilmədin, oxu...

Oxu! Göy üzünü sevib, yer üzündə yaşamağın acısı, hüznü var canında. Oxu! Boş bir məzar var uzaqlarda, baş daşını atəşlər yonur cəhənnəmdə. O atəşlərin üstünə oxu!

Oxu!

Bu qosqoca şəhərdə, zalım,

Heç kim sənintək tək deyil.

İblis-mələk davasıdı,

Bu davan bitəcək deyil.

Kiminsə keçmişi, kiminsə gələcəyi, kiminsə gələcəyi kiminsə keçmişidi. Bəs onda hara can atırsan, zalım adam! Canatma iblis istəyidi. Can atmadan oxu.

Oxu Alim!

Kim istəməz bu bayağı,

Sözdən dönüb səs olmağı,

Mən hərdən nəfəs almağı

Unutdum, zalım qardaşım.

Sənin kimi adamın nə düşündüyü, nə istədiyi bilinməz. Sən ancaq hiss etdiyini deyə bilərsən. Uzaqların nə olduğunu bilən adamın yaxınları olmur. Yaxınların hönkürtüsündən qaçıb uzaqların pıçıltısına sığınmaqdan gözəl nə var dünyada? Oxu, zalım adam! Oxu və çıx get:

Səsin üşüyəcək, çıx get

Gedənmi, qalanmı, kim haqq?!

Çıx get, getməsən dəlilər,

Təzədən dəli olacaq.

Çıx get! Bir sərxoş boş qədəhdən nə umursa buralardan umacağın o qədərdir sənin. Çıx get, uzaqların yolu uzaqdı. Səni gözləyən uzaqlara get. Elə bir yerdəyik ki, nə oxusan Tanrı günaha yazacaq. Burdan İsanın, Musanın, Məhəmmədin belə duası yetməz Allaha. Qanın Allah kitabının üstünə tökülmədən oxu.

Oxu!

Öldüm allahsız zalım adam, oxu: Sən oxuyanda

Sənin Allahın olmur,

Mənim Allaha yolum.

Belə allahsız olma,

Oxu, qurbanın olum!

Oxu, durmadan oxu. Bu gün deyilsə də sabah bitəcək bu ömür. Oxu zalım adam. Axı:

Sən ölən bir mələksən,

Səsin tabutun üstə çiçək.

Nə bu çiçək solacaq,

Nə o matəm bitəcək.

Oxu! Bəndələri gücsüz Allahdan qaçıb iblisin bərbəzəkli arabasına minməyə qoymamaq üçün oxu.

Səndə öz tabutuna uzaqdan baxan adamın qorxusu var, məndə daşıyacağım cənazənin ağırlığından doğan əzab və iztirab. Oxu, Alim!

Bir məmləkətdə ağaclar yarpaqlarından əvvəl ölürsə, torpaq vətən olmaq istəmirsə, İblisin cibindən İncil və Quran çıxırsa, Allahın yazdığı qəza-qədərdən qaçıb sığınmağa bir yer yoxdusa, oxu.

Allah qorxusu var, Allah sevgisi yoxdu bu məmləkətdə. Ancaq Allah qorxuda yox, sevgidə yaşayır. Oxu, Alim! Allaha olan sevgi ilə qorxunu barışdırmaq üçün oxu!

Səsində qiyamət pərdəsi

Çək pərdəni, dua elə.

Dua elə, arxasından

Görünəcək Tanrı belə.

Çək pərdəni, bax gör sonu,

Çək ruhundan bədən donu...

Gəl ruhumun alovunu

Sonra söndür külün ilə.

Çıxıb zaman adlı həddən

Tanrıya çox yaxınsan sən.

Musa, İsa, Məhəmməddən

Bu divanə halın ilə.

Yarı iblis, yarı mələk,

Sözündəki pərdəni çək.

Ordan əksin görünəcək,

Tələdəsən dilin ilə.

Sözündə Tanrı fərmanı,

Dolandın düzü, ormanı.

Enəcəyin məzar hanı?

Durum qazım əlim ilə.

Hüzurunda ruhum sözdü.

Səndən nə vaxt sözün üzdü?!

Demək daha üzbəüzdü

Ölüm ilə, qalım ilə.

Dərdli-dərdli ötə-ötə

Düşündüm ki bu dərd bitər.

Dərd bitməz ki, qiyamətə

Çıxım gedim yolum ilə.

Hər gün göy üzündən bir səs mənə baxır. O səs sənin səsindi, Alim! Nə yaxşı bu səs var və göy üzü boşluq deyil. Boşluq, ölümdən və tənhalıqdan qorxuludu, zalım dost.

Səndən mənə o səs baxdı,

Ağıllıdan dəli haqdı.

Olsa da bil fərqi yoxdu

Kimin nəyin divanəsi.

Bütün hallarda dəli haqlıdı, təkcə dəli olduğuna görə deyil, bizim yerimizdə olmadığına görə haqlıdı. Heyrətlənməməkdənsə nəyinsə divanəsi olmaqdan gözəl şey yoxdu dünyada, zalım dost, oxu! Tanrının adına dua oxu. Bizim hamımızın əvəzindən oxu.

Biz dua oxuduq, dua

Dərdi sevinci bir udum

Hamı mələklərin xorunda

Sən təkbaşına oxudun.

Oxu! Dua bağışlanmağın insan əlində olan son və ümidsiz yoludu. Başqa nəyə gücü çatır ki, insanın.

Hamını oynatdı yordu vaxt, zaman,

Səni oynatmağa havası yoxdu.

Oxu dərdli-dərdi oxuyan adam

Sənin dərdlərinin davası yoxdu.

Ağacların adamlara oxşayan zamanı gəldi, Alim! Hüzün və kədər var hər şeydə, oxu!

Dəniz olub sahilin üstünə yürümək nədi ki?

Sahil olub dənizin üstünə yürümək var sonunda, oxu!

Bu payız dəlilər təzədən dəli olacaq. Bu dəlilər üçün oxu, Alim!

Sən getdiyin yolun sonunda özü dayanan bir adam. Sən içindəki iman evinin minarəsi kədərdən ucalan bir şaman. Sən günü keçmiş, zamanı almış bir aşiq. Oxu Alim!

P.S.

Çox şeyləri bilirəm

bu yer üzündə;

Bilirəm cənnətdə

Buğdanı hansı mələk.

Göstərib Həvvaya

Və hansı mələk

Küləksiz sovurub-sovub;

Bilirəm Adəm

Nə cür cənnətdən çıxıb,

Allah iblisi dərgahından

nə sayaq qovub

Bilirəm niyə İblisi

öldürməyib,

əhv eyləyib Adəmi.

Və bilirəm sonradan

Niyə nəfsinə qul eləyib

adamı.

Çox şeylər bilirəm,

Ancaq sirrini açmadan Allahın

Yaşayıram bildiklərimi

unuda-unuda...

Bilirəm -

Allahın düşməni İblisin

Gizlində Allahın

Dostu olduğunu da.

Zalım adam! Sən də bilirsən bunları, bilirəm. Oxu, Tanrıdan başqa hər şeyi unuda-unuda. Oxu! Adsız bəndələrin Adı ilə oxu.

Dərddən ölmərəm, bilirəm.

Ölsəm, ölə bilsəm nə qəm.

Sözə çevrilib ölürəm,

Dirilirəm günah kimi.

Oxu, məni günaha batmağa qoyma, zalım dost.

Rüstəm Behrudi

Bakı, Noyabr

Yeni Müsavat.- 2013.- 26 dekabr.- S.11.