Turistlərin Bakıda Novruzlu günləri –

əməkdaşımız paytaxt qonaqlarını söhbətə çəkdi

Əcnəbilərin Azərbaycan ziyarətinin büdcəyə təsiri varmı? İqtisadçı ekspert: “Ölkəyə gələn turist dövlət büdcəsinə vizadan başqa birbaşa heç bir ödəniş etmir, amma...”

Azərbaycanda Novruz tətili bitdi. Bununla belə, paytaxt küçələri hələ də turistlərlə doludur. Bu il bayram günlərində ölkəyə gələnlər isə əsasən Rusiya, Türkiyə, İran və ərəb ölkələrinin vətəndaşlarıdır. Onların arasında da iranlı turistlər üstünlük təşkil edir. Bakı Bulvarı, İçərişəhər və demək olar ki, bütün ticarət mərkəzlərində iranlı turistlərlə rastlaşmaq mümkündür. Biz də turistlərin necə istirahət etdiyini, nələr aldığını öyrənmək üçün kiçik bir müşahidə apardıq.

Ölkəmizə gələn turistlərin paytaxtın tarixi abidələri ilə zəngin olan İçərişəhərə mütləq baş çəkdiyini nəzərə alaraq yolumuzu ilk olaraq İçərişəhərdən saldıq. Burada bir canlanma vardı. Turistlərin bəziləri bələdçi köməyi ilə gəzir, ətraf mühitlə tanış olur, bəziləri isə sərbəst halda gəzirdi. Təbii ki, hər bir turist gəldiyi ölkədən ona xoş bir xatirə qalmasını istəyir. Ona görə də turistlər daha çox bu ölkəyə məxsus milli atribut və ya suvenirlər alırlar. Satışda olduqca maraqlı, milli adət-ənənələrimizi, tariximizi əks etdirən Azərbaycana məxsus milli gəlinciklər, çalğı alətləri, milli geyimlər, baş örtükləri, Qız qalasının kiçik maketləri, balaca muğam triosunun kuklaları, üzərində Bakının və İçərişəhərdəki tarixi binaların təsviri çəkilmiş qablar, fincanlar, təsbehlər, breloklar üstünlük təşkil edirdi. Öyrəndik ki, qablar, fincanlar və bu kimi suvenirlər İçəri şəhər Qoruq İdarəsi tərəfindən sifarişlə hazırlanır. Rəsm əsərləri, təsbehlər və bəzi əl işləmələri sənətkarlar tərəfindən təqdim edilir.

Satıcılarla söhbətimiz zamanı öyrəndik ki, ölkəmizə gələn qonaqlar daha çox kiçik suvenirlər alırlar. Suvenir satıcısı Namiq Abbasov paytaxtın rəsmi əks olunan maqnitlərin daha çox alındığını dedi: “Daha çox iranlı turistlər alış- veriş edir. Onlar paytaxt və müxtəlif tarixi yerlərin təsviri əks edilən maqnitlər alırlar. Bu maqnitlərin qiyməti 3 manatdan başlayır. Mənzərəli boşqablar isə 5 manatdır. Onlar yaxşı pul xərcləyirlər. Bəzən olur ki, gün ərzində bütün suvenirlərimi satıram. Təki belə turistlər həmişə çox olsun”.

Xalça satıcısı Elçin Muradov da turistlərdən razı idi: “Bu Novruz bayramı bizim üçün də əsl bayram oldu. Kələğayılar, suvenir xalçalar satışı artdı. Alanlar daha çox ərəblər və iranlılardır. Türklər və ruslar ucuz mala qaçırlar. Düzdür, iranlılar bir az dağınıqdır, yəni məsələn, gəlib kələğayıları açıb tökürlər, amma sonda alırlar”.

Daha sonra yolumuzu bulvardan saldıq. Burada Park Bulvar ticarət mərkəzində də ərəb, İran turistlərin sayı inanılmaz dərəcədə çox idi. Onlardan kimisi paltar alır, kimisi restoranlarda yemək yeyir, kimisi isə qızıl mağazalarına baş çəkirdi. Ailəliklə İrandan gəldiyini deyən Süheyla Maqsudi hər il Novruzu Azərbaycanda qarşıladığını dedi: “Biz buranı çox sevirik. Hər il Novruz bayramını burada qeyd edirik. Bakıda bizim dostlarımız var”.

Söhbətə qatılan həyat yoldaşı Armin Maqsudi də Bakını bəyəndiyini dedi: “Buranın yeməkləri, şirniyyatları dadlıdır. Aprelin 1-dək Bakını gəzəcəyik. Sonra Qəbələyə gedəcəyik. Azərbaycan maraqlı ölkədir. Bayram burada şən keçir. Biz Bakıdan suvenir, yaxşı paltarlar aldıq. Gələn Novruzda da bura gəlməyi Allah bizə nəsib edər”.

Qeyd edək ki, Ümumdünya Turizm və Səyahət Şurasının (World Travel & Tourism Council, WTTC) mart hesabatında 2016-cı ildə Azərbaycanın turizm və səyahət sektoruna 479,5 milyon manat yatırım qoyulduğu, 2017-ci ildə kapital qoyuluşunun həcminin 6,2 faiz, qarşıdakı 10 ildə isə 4,9 faiz artaraq 825,1 milyon manata çatacağı qeyd edilib. Turizm və səyahət sektorunun milli investisiyaların ümumi həcmindəki payı 2017-ci ildəki 2,9 faizi ötərək 2027-ci ildə 3,3 faizə çatacaq. WTTC təşkilatının məlumatlarına əsasən, 2016-cı ildə “Visitor Exports” (əcnəbi ziyarətçilərin məsrəfləri) göstəricisi 4 milyard 552,2 milyon manat (2 milyard 863 milyon dollar, yaxud 16,9%) olub. Xatırladaq ki, “Visitor Exports” göstəricisi beynəlxalq turist məsrəfləri üzrədir və əcnəbilərin nəqliyyat və səfər turizminə aid istehlakını səciyyələndirən xərcləri daxil olmaqla, istər işgüzar, istərsə də şəxsi məqsədlərlə xərclədikləri vəsaiti əhatə edir. WTTC təşkilatında gözləyirlər ki, 2017-ci ildə bu göstərici 8,1% artacaq, ölkə isə 2 milyon 758 min nəfər xarici turisti qəbul edəcək. 2027-ci ilədək “Visitor Exports” göstəricisi daha 6,5% artacaq. Belə ki, 10 ildən sonra artıq ölkəyə 4 milyon 254 min turist səfər edəcək ki, onlar da 9 milyard 205,3 milyon manat (5 milyard 769,5 milyon dollar) pul xərcləyəcəklər.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli ölkəyə gələn turistlərin dövlət büdcəsinə birbaşa yox, dolayı yolla müsbət təsiri olduğunu dedi: “Daha çox turistin ölkəyə gəlməsi ölkə iqtisadiyyatına daha çox xeyir verir. Sadəcə olaraq, turist sayının əvvəlki illərdə çox az olması indi gələn turistlərin bizə daha çox görüntü verməsinə səbəb olub. Müqayisə üçün deyim ki, Novruz bayramı günlərində Azərbaycana gələn turistlərin sayından təqribən 6-7 dəfə çox iranlı turist Gürcüstana səfər edib. Çünki Gürcüstana viza problemi yoxdur. Turistlərin ölkəmizə gəlməsi təbii ki, büdcəyə birbaşa təsir göstərmir. Amma dolayı yolla təsirləri kifayət qədər çoxdur ki, alış-veriş mərkəzləri, kafelər, restoranlar nə qədər çox dövriyyə edirlərsə, nə qədər çox pul qazanırlarsa, növbəti mərhələdə gəlirlərindən daha çox vergi verirlər. Bu yolla dövlət büdcəsinə təsir göstərir. Yəni ölkəyə gələn turist dövlət büdcəsinə vizadan başqa birbaşa heç bir ödəniş etmir. Çünki ancaq viza alınması üçün müəyyən ödəniş olur ki, bu da birbaşa dövlət büdcəsinə keçir. Bu da cüzi ödənişdir. Amma turistlərin sayının artması əhali üçün, bu sahələrdə çalışan insanlar, şirkətlər üçün əlavə gəlir mənbəyidir ki, bunun özü də iqtisadiyyatın çarxlarının daha sürətlə dönməsinə, bu sahədə çalışan insanların gəlirlərinin artmasına təbii ki, müsbət təsir göstərir”.

Günel MANAFLI

Yeni Müsavat.- 2017.- 28 mart.- S.15.