Acizliklə üsyan arasından keçən Cənnət yolu

Əslində biz çox zaman acizliklə üsyanı bir-birindən ayırmaqda çətinlik çəkirik. Ona görə də hərdən ayağa qalxıb haqqımızı tələb etməli olduğumuz yerdə aciz oluruq, səbir etməli olduğumuz yerdə üsyana qalxırıq, o məşhur sözdə deyildiyi kimi, əsəblə qalxıb zərərlə otuturuq.

Əslində biz çox zaman acizliklə üsyanı bir-birindən ayırmaqda çətinlik çəkirik. Ona görə də hərdən ayağa qalxıb haqqımızı tələb etməli olduğumuz yerdə aciz oluruq, səbir etməli olduğumuz yerdə üsyana qalxırıq, o məşhur sözdə deyildiyi kimi, əsəblə qalxıb zərərlə otuturuq.

Səbir nədir? Öncə bu suala cavab verməyə çalışaq: Səbir Qurani-Kərimdə Allah-Təalanın bəndələrinə tövsiyə etdiyi ən üstün keyfiyyətlərdəndir. Allah-Təalanın Gözəl Adlarından (Əsmaül-Hüsna) biri də Saburdur, yəni çox səbir edən. Bütün fəzilətlərin anası, həyatda müvəffəq olmanın və kamala yetişməyin sirri məhz səbirlə əlaqəlidir. Hər cür rəzalətin, bədbəxtliyin anası səbirsizlikdir. “Şübhəsiz ki, Allah-Təala səbir edənlərlə birlikdədir”- bu, Quranın müjdəsidir. Demək, səbir etməyi bacarmaq Allah-Təala ilə bir arada ola bilmək ləyaqətidir.

Peyğəmbərimiz Həzrəti-Məhəmməd (s.ə.s.) söyləyir ki, səbir ağır hadisənin baş verdiyi ilk anda dözə bilmək, üsyana qalxmamaqdır, göstərilən mətanətdir. Təbii ki, burada haqqında danışılan hadisə heç də hansısa zalımın zülmünə məruz qalmaq deyil. Burada Allah-Təalanın iradəsi ilə və bizim imkanlarımızdan asılı olmayaraq baş verən hadisələr, çox sevdiyimiz insanın ölümü, ağır xəstəlik, böyük sarsıntı, itki kimi hallar nəzərdə tutulur. Zülm qarşısında acizlik isə heç də bəyənilən hal deyil. İnsan zalıma qarşı savaşmalı və haqqını alana qədər meydandan çəkilməməlidir. Təbii ki, burada istisna hallar da nəzərdən qaçırılmamalıdır. Məsələn, ola bilər ki, birisi kiminsə xatirinə, ya hansısa yetimləri qorumaq məqsədi ilə, ya kiminsə həyatını qurtarmaq üçün dözür və zalımın zülmünə təhəmmül edir. Bu cür hallarda zülmə boyun əymək belə fədakarlıqdır. Yəni, bütün acizlər məzlumdur, amma bütün məzlumlar aciz deyil. Aciz bir qaşıq qanını qorumaq, bu dünyada daha bir neçə il sürüncəkli bir həyat yaşaya bilmək, burada daha çox qala bilmək üçün başıqapazlı olmaqla barışandır. Beləsinin nə üzü, nə haqqı qalır mübarizə etmədikcə. Mehmət Akif Ərsoy aziclər və acizlik haqqında düstur kimi həqiqətlar açıqlayır:

İslamı əlindən tutacaq, qaldıracaq yox,

Haqsız yerə fəryad ediyor, acizə haqq yox.

Yəni haqqını aramayan insan acizdir, acizlik isə haqqını itirməkdir.

Səbir isə cihad ruhudur. Ölümü hər an açıq alınla qarşılamağa hazır ola bilməkdir.

Səbir ilk anlarda acıdır, amma meyvəsi şirindir. Ən ağır hadisələr qarşısında belə, dayana bilməyin ən doğru yolu səbirdir. Allah-Təala (c.c.) Qurani-Kərimdə səbir etməyi və qisas imkanı, iqtidarı olduğu halda bağışlamağı bizlər üçün çox xeyirli əməl kimi dəyərləndirir, onu da bildirir ki, mücahidləri və səbir edənləri seçmək və göstərmək üçün insanları imtahana çəkər. Hələ desən Allah-Təala onu da bildirir ki, insanlar bir az qorxu, bir az aclıq, bir az var-dövlətinin azalması, bar-bərəkətinin qıtlaşması ilə sınağa çəkilər və bütün bunları bildirəndən sonra da Rəsuluna buyurur ki, səbir edənləri də müjdələsin. “Səbir edən uğur qazanır”, Səbir müvəffəqiyyətin açarıdır”, “Səbir bir işıqdır”, “Səbir Cənnət xəzinələrindən birisidir”, “Sənə sıxıntı verən şeylərə qarşı səbir etməyində bir çox xeyirlər vardır”- bütün bunlar uca Peyğəmbərimizin səbrilə bağlı müjdələridir. Səbir səbirsizliklə azizlik arasında ən doğru yoldur. Səbirsizlik insan üçün nə qədər zərərlidirsə, acizlik də o qədər arzuedilməz keyfiyyətdir.

Bəzən insan nəfsinin istəkləri ilə hərəkər edir. Nəfs isə heç zaman gözəl olanı, faydalını, xeyirlini istəməz. Nəfsin istəkləri ilk anda nə qədərə şirin, cazibədar görünürsə, nəticə etibarı ilə o qədər faciəvidir. Bir imkansıza rast gəlirsən, Allah-Təala səni sınamaq üçün sizi rast gətirib, əlini cibinə salırsan, amma durxursan, “əşşi mənə nə var ee!” deyib onun yanından keçib gedirsən. Əlin gəlmir, Allah rizası üçün yardım etməyi, əldən tutmağı bacarmamaq Allaha güvənməməkdir, etimad etməməkdir. İnsan ağlına Allahın rizasından başqa heç bir şey gətirmədən yardım edə, əldən tuta bilirsə, deməli, səbrin nə olduğunu da anlamaqdadır. Çünki yardım həm də səbir işidir, indi verdiyini bir zaman qat-qat artığı ilə geri alacağına inanmaqdır. Səbirsizlik əlini dolu cibindən boş çıxarmaq və zillənmiş baxışlar altında qızarıb-bozarmadan sakitcə yoluna davam edə bilməkdir.

”Ya Rəbb, acizlikdən və təmbəllikdən Sənə sığınıram”- deyən Allah Rəsulu əslində səbrin koordinatlarını göstərir.

Düşmənin əsarəti altında həyat sürməyi qəbul etmək, kafirlərin zülmünə boyun əymək səbir deyil. Quran məntiqi ilə səbir, cihad üçün ölümü gözə ala bilməkdir.

Elm də səbir işidir. Öyrənmək, öyrəndiyini həyatına tətbiq etmək, başqaları ilə paylaşmaq, əxlaqını gözəlləşdirmək, Rəsulullahın o gözəl həyat örnəklərinə doğru üz tutmaq, Ona bənzəməyə çalışmaq səbrin ən gözəl görüntüləridir.

İbadətlə səbir müəyyən mənada bir-birini qidalandıran iki çeşmə kimidirlər. İbadət müəyyən mənada səbir olduğu kimi, səbir də elə ibadətdir. Gecənin yarısı, səhər tezdən hələ Günəş doğmadan qalxıb dəsətəmaz almaq, namaz qılmaq insana o qədər cazibədar gəlməyən işlərdir, amma düşünürsən ki, bir zaman gələcək və sən sorğu-suala çəkiləcəksən, o zaman bu ibadət səni çox şeylərdən qurtaracaq, Allah-Təala qarşısında “heç olmasa bu işləri gördüm”- deməyə üzün olacaq. Bax ibadət həm də buna görə səbirdir. Xəsisin əlindəki sərvəti sıxıb saxladığı kimi, israfçının da ixityarında olanları sağa-sola dağıtması çirkin mənzərədir. Bir çox məqamlarda xəsislik Allah-Təalaya güvənməmək, israfçılıq isə Onun əmanətinə dəyər verməmək anlamına gəlir.

Allahın sənə verdiyindən sənin ehtiyac sahiblərinə pay verməməyin bir növ “Mənim Allaha ehtiyacım yoxdur (əstəğfirullah)” mənasına da gəlir.

Səbir - bütün peyğəmbərlərin ortaq sifətidir. Cənnətdən yer üzünə endirilən, Qabil kimi bir azğın övladın Habil kimi gözəl bir övladı qətlə yetirməsinin iztirabını yaşayan, bəşəriyyətin atası Adəm (ə.s.) peyğəmbər həmin o səbir yolu ilə yenidən Cənnətə döndü. Bütün övladlarını, sərvətini, səhhətini itirərkən səsini çıxarmayan, zikr və təfəkkür imkanlarını itirmək üzrə olanda “Allahım, zərər indi mənə toxundu”- deyən Əyyub (ə.s.) peyğəmbər dünyaya səbir dərsi verdi. Mancanaqdan atılıb dağ kimi alova doğru süzərkən yardıma gəlmiş mələklərə “Allah mənə yetər, Ondan başqa kimsəyə, kimsənin yardımına ehtiyacım yoxdur”- deyən, köksündə atalıq hissinin sel kimi çağlamasına gözlərini yumub “Allaha qurban olsun” deyib bir tək ciyərparası İsmayılın başına bıçaq çəkən dədələr dədəsi Həzrəti-İbrahimin (ə.s.) səbri qarşısında heyrətə düşməmək mimkin deyil. Və nəhayət, Sevgililər Sevgilisi, Allahın Həbibi, başına bıçaq çəkilən Həzrəti İsmayılın (ə.s.) nəvəsi, Peyğəmbərlər zəncirinin sonu, zirvəsi, seyyidi, əşrəfi, Aləmlərə rəhmət olaraq göndəirmiş Həzrəti Məhəmməd (s.ə.s.)! Bir duası belə boşa getməyən, kafirlər əlindən ağlasığmaz işgəncələr görsə də dilinə şikayət gətirməyən, “Allahım, anlamırlar, anlasalar belə etməzlər”- deyib dua edən, mərhəməti ilə ən azğın qatilləri də islah edib mələklər cərgəsinə qatan, qızı Fatimeyi-Zəhradan başqa bütün övladlarını öz əlləri ilə torpağa tapşıran, iki yaşında, gül qoxulu İbrahimini dəfn edərkən gözlərindən yaş sellənən və:”Ey İbrahim, Allahın əmrlərinə boyun əyməkdən başqa bizə bir iş düşməz” söyləyən Kainat Günəşi səbrin, Allaha təslimiyyətin möhtəşəm örnəklərini göstərdi adəm oğluna.

Səbir cənnətin yoludur, acizliklə üsyan arasından keçib səadət yurduna aparar öz yolçularını. Gəl biz də oturub düşünək: biz hansı yolun yolçusuyuq?

Zaman.- 2010.- 1-3 may.- S. 16.