Turizmi ilə dünyanı valeh edən ölkə

Macarıstan

Mərkəzi Avropada yerləşən Macarıstan Respublikası şimalda Slovakiya, şərqdə Ukrayna və Rumıniya, cənubda Xorvatiya və Serbiya, cənub-qərbdə Sloveniya və qərbdə Avstriya ilə həmsərhəddir. Ölkənin dünya okeanına birbaşa çıxışı yoxdur. Macarıstan Avropa Birliyi (AB) və NATO ölkəsidir.

Ölkə siyasi sisteminə görə, Parlamentli Respublikadır. Baş nazir icraedici hakimiyyəti həyata keçirir və ölkə siyasi kursunun təyin edilməsində mühüm rol oynayır.

Tarixə nəzər saldıqda macar millətinin təşəkkülündə türk tayfaları olan hunların və xəzərlərin böyük rolu olduğuna şahid oluruq. Bu gün isə Macarıstan əhalisinin 90 faizini macarlar, 4 faizini qaraçılar, 2,6 faizini almanlar, qalan hissəsini isə serblər, rumınlar və digər millətlər təşkil edirlər. Ölkənin və xalqın adı da macarların türk soyundan olmasını təsdiq edən digər bir əhəmiyyətli qaynaqdır. Belə ki, macarlar özlərini Hunqarian (hunlar ölkəsinin sakinləri) adlandırırlar. Və heç təsadüfi deyil ki, ingilis dilində də macar xalqı Hunqarians, ölkə isə Hunqary adlanır. Əhalinin böyük əksəriyyəti katolik olsa da, yəhudilərin, həmçinin digər dinlərə mənsub olanların sayı da az deyil.

Macarıstanın şimal hissəsi əsasən dağlıqdır. Dağ silsiləsi qərbə doğru uzanaraq Alp dağları ilə birləşir. Paytaxt Budapeşt şəhəri Avropanın ən gözəl şəhərlərindən biri sayılır. Budapeştə gələn turistlər üçün daha bir maraqlı məqam odur ki, qonşu Avstriyanın paytaxtı Vyanaya avtomobillə cəmi iki saata getmək mümkündür. Vyana ilə Budapeştin arası Bakı ilə Şamaxı arasındakı məsafə qədərdir.

Macarıstan Avropa Birliyi ölkəsi olsa da, hələ də milli valyutasına - forintə sadiqdir. Amma yaxın gələcəkdə ölkənin avroya keçəcəyi proqnozlaşdırılır.

Budapeşt obrazlı şəkildə desək, dünyanın ən romantik şəhəri sayılır. Bu romantik mənzərənin mərkəzində Dunay çayı dayanır. Çayın üzərindəki körpülər xüsusilə gecələr par-par yanır. Şəhərin gecə mənzərəsi ən azı gündüzləri qədər gözəldir. Şəhərin gözəlliyini seyr etmək istəyən turistlər üçün ən ideal yer Stedella təpəsidir. Budapeştin bu ən hündür təpəsindən şəhərin həm Buda, həm də Peştə tərəfi bütün gözəllikləri ilə insanın ayağının altına sərilir. Qıvrıla-qıvrıla axan Dunay çayı isə Budapeşti iki yerə ayırır.

Turistlərin marağına səbəb olan digər bir abidə isə Budapeştin ən böyük meydanı olan Qəhrəmanlar meydanıdır. Bu meydanda tarixi şəxsiyyətlərin heykəllərini görə bilərsiniz. Macar qəhramanları içində Hun imperiyasının əfsanəvi imparatoru Atillanın ən öndə dayanması diqqəti cəlb edir. Hətta Atilla yeni doğulan macar oğlan uşaqlarına ən çox verilən adlardan biridir.

Avropanın ən gözəl şəhərləri sırasında olan Budapeştin füsunkar təbiəti ilə yanaşı, tarixi memarlıq abidələrilə də çox zəngindir. Şəhərdə ilk olaraq gözə çarpan qeyri-adi üslubda inşa edilən parlament binasıdır. Bu möhtəşəm sənət əsəri həm də Avropanın ən böyük parlament binalarından biridir. Turizmə çox böyük əhəmiyyət verən macarlar hətta parlament binasının qapılarını belə, turistlərin üzünə açmaqdan çəkinmirlər. Macar krallarının 1000 illik tacı da bu binada qorunur. Tarixi macar ənənələrinə görə bu tacı qoymayan kralın krallığı sayılmazmış. Ona görə də krallar bu tarixi simvolu öz gözləri kimi qoruyublar. Ancaq buna baxmayaraq, hardasa ölkənin dövlət simvolu sayılan tac dəfələrlə oğurlanıb. Sonuncu dəfə İkinci Dünya müharibəsi vaxtı ABŞ-a qaçırılan tac 1975-ci ildə geri qaytarılıb. Dəfələrlə qaçırılan tac əldən-ələ o qədər gəzib ki, üstündəki xaç əyilib. Macarların böyük əhəmiyyət verdiyi bu tac 2000-ci ildən parlament binasında saxlanılır.

Macarıstan dünyanın ən böyük 15 turizm ölkəsindən biridir. 10 milyon əhalisi olan ölkəyə milyonlarla turist gəlir və bu rəqəm hər il artmaqdadır. Azərbaycanda da 2011-ci ilin “Turizm ili” elan olunduğunu nəzərə alsaq, İkinci Dünya müharibəsi zamanı yerlə yeksan edilmiş 2 milyon əhalisi olan Budapeşti bir cazibə mərkəzinə çevirən macarların bu nailiyyəti diqqətlə öyrənilməlidir. Şəhərin mərkəzində bir dənə də olsun hündür binanın tikilməməsi macarların tarixlərinə nə qədər önəm verdiklərini göstərən ən böyük sübutdur.

Şəhərdə turistlərin ən çox maraq göstərdikləri tarixi memarlıq nümunələrindən biri də Dunay çayının üzərindəki Aslanlı körpüdür. Bu körpünün maraqlı bir rəvayəti də var. Rəvayətə görə, körpünü tikən memar bu körpüdə bir dənə də olsun səhv tapılarsa, özünü körpüdən atıb öldürəcəyini bildirir. İlk baxışda xalq körpüdə heç bir çatışmazlıq görmür. Ancaq bir balaca uşaq memarın axırına çıxan bu sözləri deyir: “Aslanların dilləri yoxdur”. Və memar özünü körpüdən ataraq öldürür.

Dunay çayının bütün gözəlliklərindən maksimum şəkildə istifadə etməyi qarşısına məqsəd qoyan macarlar bu istəklərinə nail olublar. Turist qrupları saatyarımlıq gəmi səyahətilə şəhəri daha yaxından tanıya bilərlər. Çayın üzərindəki Marqarit adası şəhərin ən görməli yerlərindən biridir. Şəhərin səs-küyündən bezənlər bu füsunkar adada rahatlıqla yorğunluqlarını çıxarırlar.

Macarıstanın məşhur termal otellərində macar vannasını qəbul eləmək üçün dünyanın dörd bir tərəfindən insanlar bu ölkəyə axışır.

Budapeştə xüsusi gözəllik verən sənət əsərlərindən biri də Avstriya-Macarıstan imperiyasından qalan nəhəng heykəllərdir. Şəhər buna bənzər çoxlu qədim və möhtəşəm memarlıq abidələrinə sahib olmaqla bərabər, təmiz və səliqəli küçələri, gözəl yolları ilə də diqqəti çəkir.

Macarıstanda bir çox Osmanlı tarixi izlərini də görmək olar. Qərblilərin Möhtəşəm Süleyman (Soliman The Magnificent) adlandırdıqları Qanuni Sultan Süleyman Avropa tarixində mühüm iz qoymuş Osmanlı dövlət başçılarından biridir. Sultan Süleyman 1521-ci ildə Belqradı tutaraq Orta Avropanı, 1526-cı ildə Rodos adasını alaraq Aralıq dənizində Osmanlı hakimiyyətinin qapılarını açmışdır. 1526-ci ildə cəmi iki saat davam edən Moxac müharibəsilə macar ordusu məğlub edilərək, Budapeşt və sonra bütün Macarıstan Osmanlı tabeçiliyinə keçmişdir.

Budapeştdəki Osmanlı yadigarlarından biri də tolerantlığın və sevginin simvolu olan Gül Baba türbəsidir. Macar xalqının da çox sevdiyi bu tarixi şəxsiyyət 16-cı əsrin əvvəllərində Qanuni Sultan Süleyman zamanında Macarıstana gəlmişdir. Dərviş olan bu nurüzlü insan başındakı sarığında hər zaman gül daşıdığına görə macarlar ona Gül Baba adını veriblər. Qarşılaşdığı hər bir macara gül verən Gül Baba qısa zamanda macarlar tərəfindən çox sevilib. Ona görə də əsrlər keçsə də, dərviş Gül Babanı macarlar hələ də unuda bilməyiblər. 1541-ci ildə Budin müharibəsində şəhid olan Gül Baba Budapeştin ən mötəşəm mənzərəli təpəsində dəfn edilib. İkinci Dünya müharibəsində türbəsi dağılan Gül Babanın qəbri 1965-ci ildə hökumətin qərarı ilə təmir edilərək təkrar əvvəlki gözəlliyinə qovuşub.

Budapeştin dünya mirası siyahısına salınan ən gözəl parklarından biri də Hortobay parkıdır. 70 min hektarlıq böyük bir ərazidə qurulan bu park şəhər əhalisinin və turistlərin ən əyləncəli istirahət məkanlarından biridir. Gözəl macar otlağında salınan bu park bir-birindən fərqli və dəyərli atları ilə də turistləri valeh edir. Həm də qoruq kimi fəaliyyət göstərən parkda iki metrə yaxın boyları və gözəllikləri ilə seçilən macar atlarını görə bilərsiniz. Bu atların 100 min dollar və daha artıq qiyməti var. Macarlar, digər Avropa ölkələrindən fərqli olaraq, atları çox sevir və atlar qədim macar ənənəsinin bir parçasıdır. Minlərlə turist macarların at üzərindəki şousunu izləmək üçün buraya axışır.

Macarların kökünün türk soyundan gəldiyini sübut edən təkcə atlara olan sevgiləri deyil. Macarlar həm də qədim türk tayfalarına məxsus xüsusiyyəti olan yırtıcı quş bəsləmə adətlərini də davam etdirirlər. Başqa heç bir Avropa ölkəsində belə bir adət yoxdur.

Bu gün Azərbaycanla Macarıstan arasında ikitərəfli əməkdaşlığı inkişaf etdirmək və dostluq münasibətlərini gücləndirmək üçün Azərbaycan-Macarıstan Dostluq Cəmiyyəti fəaliyyət göstərir. Həmçinin Macarıstan Azərbaycan qazının “Nabukko” qaz kəmərilə nəqlinə maraqlı olan Avropa ölkələrindən biridir. Ardi var

Vüqar Zülfüqarov

Zaman.- 2011.- 19-21 fevral.- S.8.