“Dost və qardaş ölkələrik, mediamız bunun daha çox fərqində olmalıdır”

Türkiyənin ölkəmizdəki səfirliyinin mətbuatmüşaviri Həbib Kaya fevral ayının 26-da Azərbaycanı tərk edərək, Türkiyəyə qayıdacaq. O, bundan sonrakı fəaliyyətini qardaş ölkənin Media və İnformasiya Baş İdarəsində davametdirəcək. Səfirlikdəki vəzifəsində isə onu Yavuz Bayram Manaş əvəz edəcək. 7 ay ölkəmizdə çalışan Həbib Kaya ilə görüşüb, onun Azərbaycan mediası ilə bağlı fikirləriniöyrəndik. Onun fikrincə, Azərbaycan mediası bəzi çatışmazlıqları olmaqla yanaşı,sürətlə və müntəzəm şəkildə inkişaf etməkdədir. H. Kaya deyir ki, Azərbaycan və Türkiyə mediası məsələlərə iki qardaş ölkənin mənafeləri prizmasından yanaşmalıvə fəaliyyətlərini iki qardaş ölkə reallığına uyğun qurmalıdırlar: “Biz hər şeydən əvvəl, dost və qardaş ölkələrik. Mediamız bunun daha çox fərqində olmalıdır. Bir-birimizin əleyhinə olan xəbərləri işıqlandırmamalıyıq. Hazırladığımız xəbərlərdə ölkələrimizin mənafelərini daima öndə tutmalıyıq. Hər iki ölkənin prioritet məsələləri var və mediamız da bu istiqamətdə fəaliyyət göstərməlidir”.

- Həbib bəy, Azərbaycandan ayrılırsınız. Azərbaycan mediası ilə bağlı təəssüratlarınızı bölüşməyinizi xahiş edirik.

- Yeddi aydır ki, Azərbaycandayam. Bu müddət ərzində Azərbaycan mediasını yaxından tanımaq imkanım oldu. Ümumi götürdükdə, Azərbaycan mediası durmadan inkişaf edir və müntəzəm şəkildə özünü yeniləməkdədir, yeni texnologiyaları tətbiq etmək üçün bütün imkanlardan istifadə edir. Bunun üçün jurnalistlər beynəlxalq konfranslarda iştirak edir, beynəlxalq təcrübədən faydalanmağa çalışırlar.

Diqqətimi çəkən məqamlardan biri burada bəzi qəzetlərin həftəlik və ya aylıq çıxmasıdır. Belə mətbu orqanlarda çıxan xəbərlər bəzən köhnəlmiş, gündəmdən düşmüş və daha əvvəl yayımlanmış xəbərlər olur.

- Bizim medianın Türkiyə mediasından çox fərqi varmı?

- İlk dəfə Azərbaycanda qəzetləri əlimə alanda, bir az təəccüblənmişdim. Xüsusilə də forma baxımından Türkiyə və Azərbaycan qəzetləri arasında ciddi fərqlər var. Burada qəzetlərin formatının balaca və səhifələrin rəngsiz olması, o cümlədən dizaynı diqqəti dərhal cəlb edir. Açığını desəm, ilk vaxtlar bu qəzetləri oxumaqda çətinlik çəkirdim, sıxılırdım. Çünki öyrəşdiyim Türkiyə qəzetlərindən çox fərqlənirdi. Ancaq vaxt keçdikcə buna öyrəşdim. İnanıram ki, yaxın gələcəkdə Azərbaycan mətbuatı daha yaxşı olacaq, hər baxımdan inkişaf edəcək və ən müasir media standartını mənimsəyəcək.

Ancaq onu da deyim ki, burada jurnalistlərlə ünsiyyətimizdə heç bir problem yaşamadım. Onlarla bütün mövzuları müzakirə edə bildim.

- Sizcə, Azərbaycan mediasında Türkiyə gündəmi kifayət qədər öz əksini tapa bilirmi?

- Müşahidələrimə əsaslanaraq deyə bilərəm ki, Türkiyə ilə bağlı xəbərlərdə əsasən hazır, yəni internetdən və ya televiziyalardan götürülmüş xəbərlərə üstünlük verilir. Başqa sözlə, Türkiyədə yayımlanmış xəbərlər burada yenidən oxuculara təqdim olunur. Jurnalist dostlarım inciməsinlər, məncə, bu, yaxşı hal deyil. Jurnalistlərlə görüşlərimdə də mən bu fikrimi onlarla bölüşdüm. Düşünürəm ki, buradakı jurnalist dostlarımız Türkiyə gündəmi ilə bağlı öz xəbərlərini istehsal etsələr, daha yaxşı olar. Bunun üçün də Azərbaycan media qurumlarının Türkiyədə təmsilçilikləri açılmalıdır.

Bəzən də elə hallarla rastlaşırıq ki, tamamilə Türkiyənin daxili işləri ilə bağlı məsələlər burada mediada geniş şəkildə işıqlandırılır. Halbuki belə xəbərlərə ehtiyac yoxdur. Yaxud da əksinə, Azərbaycanın daxili işləri ilə bağlı məlumatların xəbər formasında Türkiyə ictimaiyyətinə çatdırılmasına ehtiyac yoxdur. Belə xəbərlər bir çox hallarda anlaşılmazlıq əmələ gətirir.

Ümumiyyətlə isə, deyə bilərəm ki, Azərbaycan mediası Türkiyənin gündəmini yaxından izləməyə çalışır və əlindəki imkanlar çərçivəsində bunu öz səhifələrində və ya ekranlarında əks etdirməyə cəhd göstərir.

- Türkiyə gündəminin Azərbaycan mediasında daha yaxşı əks olunması baxımından nələri tövsiyə edərdiniz?

- Hər gün 20-25 qəzetə baxıram. Ümumi götürdükdə, Türkiyə ilə bağlı yazılara az yer verildiyini deyə bilərəm. Əlbəttə, bu, gündəmdən asılıdır. Yerli-yersiz xəbərlərin səhifələrə doldurulmasının da tərəfdarı deyiləm. Ancaq yenə də, məncə, Türkiyə ilə bağlı yazıların sayını və keyfiyyətini artırmaq olar.

Diqqətimi çəkən əsas çatışmazlıq Türkiyənin perspektivləri və gələcəkdə görəcəyi işlər barədə Azərbaycan mediasında çox az yazıların və analizlərin öz əksini tapmasıdır. Ancaq digər ölkələrin prioritetləri ilə bağlı yazılara daha çox rast gəldim.

Əlbəttə, bəzən müstəqil analizlərə və xəbərlərə də rast gəlirik. Ancaq bu, nadir hallarda olur. Məncə, belə yazıları çoxaltmaq, Türkiyə ilə bağlı Azərbaycan ictimaiyyətini daha yaxşı məlumatlandırmaq mümkündür.

- Türkiyə ilə bağlı gedən yazıları obyektivlik baxımından necə qiymətləndirirsiniz?

- Ümumi götürdükdə, Türkiyə ilə bağlı qərəzli xəbərlərin şahidi olmadım. Jurnalistlər öz yazılarında Türkiyənin mənafelərini qorumağa çalışırlar. Yazılar Türkiyənin xarici siyasətinə zidd olmamaqla yanaşı, onun daxili işlərinə də müdaxilə xarakterli olmayıb.

- Azərbaycan mediasından incik qaldığınız, “kaş ki olmasaydı” dediyiniz məqamlar oldumu?

- Yox. Mən Azərbaycana istəyərək gəldim. Pis bir sürprizlə qarşılaşmadım. Heç nədən də incimədim. Azərbaycanlı bacı və qardaşlarımı çox istiqanlı gördüm. Eyni qanın daşıyıcılarıyıq.

- Azərbaycan mediasında çatışmayan cəhət kimi ən çox nə diqqətinizi çəkdi? Bu baxımdan dostca təklifiniz nələr olardı?

- Azərbaycan mediası, o cümlədən jurnalistlər müntəzəm şəkildə inkişaf edirlər. Ancaq, qənaətimcə, Azərbaycan dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin medialarını özlərinə nümunə kimi götürərək, bu inkişafa daha sürətlə nail ola bilər.

Məncə, Azərbaycanın kütləvi informasiya vasitələri qonşu ölkələrin gündəmlərinə daha çox yer ayırsalar, daha yaxşı olar. Yəni media yalnız xəbər janrında informasiyalar verməklə kifayətlənməməli, eyni zamanda analiz yazılarına da xüsusi yer ayırmalıdır. Çünki bəzən ictimaiyyəti hansısa informasiya barədə daha ətraflı məlumatlandırmaq zərurəti ortaya çıxır. Bunun ən yaxşı yollarından biri də analiz və şərhlərə geniş yer ayırmaqdır.

Digər tərəfdən, qəzetlərin müasir standartlara daha sürətlə yaxınlaşmasını, modernləşməsini arzu edirəm. Xüsusilə də vizual baxımdan dizaynlarını yeniləsələr, çox yaxşı olar. Müşahidələrimə görə, bu məsələdə televiziyalar daha irəlidədir.

- Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri ilə bağlı Azərbaycan mediası hansı məsələlərə daha çox diqqət yetirsə, sizcə, daha yaxşı olar?

- Biz hər şeydən əvvəl, dost və qardaş ölkələrik. Mediamız bunun daha çox fərqində olmalıdır. Bir-birimizin əleyhinə olan xəbərləri işıqlandırmamalıyıq. Hazırladığımız xəbərlərdə ölkələrimizin mənafelərini daima öndə tutmalıyıq. Hər iki ölkənin prioritet məsələləri var və mediamız da bu istiqamətdə fəaliyyət göstərməlidir.

- Ancaq Azərbaycan tərəfinin də Türkiyə mediasına müəyyən iradları var. Xüsusilə də ölkəmizlə bağlı yazılara Türkiyə mediası az yer ayırır. Buna münasibətiniz necədir?

- Razıyam. Türkiyə mediasında Azərbaycanla bağlı yazılar kifayət qədər olmur. Bu məsələdə hər iki tərəfin günahı ola bilər. Yaxşı olardı ki, bu problem də aradan qaldırılaydı. Arzu edərdim ki, Türkiyənin bütün media quruluşlarının Azərbaycanda təmsilçilikləri olsun. Bu, təzə xəbərlərin müntəzəm şəkildə Türkiyəyə göndərilməsinə xidmət edər.

- Azərbaycan mediası sizin yaddaşınızda hansı xüsusiyyəti ilə qalacaq?

- Azərbaycan jurnalistlərinin hamısını özümə dost bildim. Bir çoxlarını ofislərində ziyarət etdim, bəzilərini isə vaxt çatdıra bilmədiyim üçün ziyarət edə bilmədim. Hər zaman azərbaycanlılara bacı-qardaşım kimi baxdım, elə qəbul etdim. Bir ailədə belə, söz-söhbət olur. Türkiyə və Azərbaycan da bir ailə kimidir. Aramızda nəyin baş verməsindən asılı olmayaraq, biz bir ailəyik. Mediamız da, oxucularımız da məsələyə belə yanaşmalıdırlar.

Natiq Pənahlı

Zaman.-2011.-22-23 fevral.-S.13