“Hindistanın ən məşhur şairləri Nizami Gəncəvinin təsiri ilə yazıblar” 

 

            Hindistanın Azərbaycandakı səfirliyi nə vaxtdan fəaliyyət göstərir?  

 

-Hindistanın Bakıdakı səfirliyi rəsmi olaraq 1999-cu ilin oktyabr ayından fəaliyyət göstərir. Əslində ilk olaraq 1999-cu ilin mart ayında İçərişəhərdə nümayəndəlik açılıb. Yəni biz 12 ildən artıqdır ki, burada fəaliyyət göstəririk. Daha sonra səfirliyimiz indiki yerimizə köçüb. Mən burada fəaliyyət göstərən dördüncü hindistanlı səfirəm.

 

-Ölkələrimiz arasındakı əlaqələrin mövcud vəziyyəti hansı səviyyədədir?

-Bizim Azərbaycanla çox isti və yaxın münasibətlərimiz var. Əlbəttə, bu münasibətlərin çox qədim tarixi var. Orta əsrlərdə, keçmişdə bizim əlaqələrimiz çox geniş və hərtərəfli olub. Sonra Sovet İttifaqı dövründə münasibətlər daha çox Moskva vasitəsilə həyata keçdiyinə görə, bir az zəiflədi. O illərdə Bakı ilə birbaşa əlaqə saxlaya bilmirdik. 1991-ci ildə Azərbaycan müstəqilliyini qazandı. Səfirlik açılana kimi əlaqələr yavaş inkişaf edirdi. Amma səfirlik fəaliyyətə başlayandan sonra iqtisadi, mədəni münasibətlərin həcmi daha sürətlə artmağa başladı.

-Hindistanda azərbaycanlı tələbə varmı?

-Bəli, burada hindistanlı tələbələr var, orada da azərbaycanlı tələbələr var. Hal-hazırda biz hər il iki azərbaycanlı tələbəyə Hindistanda oxuması üçün təqaüd ayırırıq. Keçən ilin oktyabr ayından başlayaraq Azərbaycan Dillər Universitetində hind dili bölməsi açıldı. Orada Hindistandan gəlmiş bir professor da dərs deyir. Dünən də Azərbaycan Dillər Universitetinin qonağı kimi Dehlidən gələn nümayəndə heyəti bir sıra görüşlər keçirdi. Burada Azərbaycan-Hindistan Araşdırma mərkəzinin qurulması planlaşdırılır. Bu sahədə işlər davam etdirilir.

-Cənab səfir, dünyanın bir çox ölkəsində olmusunuz. Azərbaycan, Bakı ilə bağlı düşüncələriniz necədir?

-Azərbaycan həqiqətən çox gözəl ölkədir. Bakı müasir bir şəhərdir. Burada gedən inkişafı hər an hiss edə bilərsiniz. Ölkənizin çox gözəl coğrafiyası, təbiəti var. Demək olar ki, Azərbaycanda hər şey var: dağlar, gözəl meşələr, dəniz, müxtəlif iqlim qurşaqları və s. insanları çox mehribandır. Biz özümüzü çox rahat hiss edirik.  

-Ölkələrimiz arasındakı ticarət dövriyyəsi nə qədərdir?

-Təəssüflər olsun ki, ticarət həcmi istənilən səviyyədə deyil. Babalarımız daha geniş əlaqələrə malik idi. Amma bu sahədə də böyük işlər görürük. Son iki ildə ticarət həcmi illik 300 milyon dollara çatıb. Burada da əsas yeri Hindistan Neft Şirkəti tutur. Şirkət Azərbaycandan neft məhsulları almağa başlayıb. Əgər uyğun razılaşmalar olarsa, bizim şirkətlər daha çox neft almaq arzusundadırlar. Hindistan tərəfi olaraq biz də buraya tibbi preparatlar, qara çay, geyim ixrac edirik. Son zamanlarda elektron avadanlıqlar da ixrac etməyə başlamışıq. Bu il az sayıda olsa da Hindistandan Azərbaycana avtomobil ixracı oldu.

-Qarşılıqlı turizmi inkişaf etdirmək üçün hansı işlər görülə bilər?

-Azərbaycanın da, Hindistanın da böyük turizm potensialı var. Son illər bu sahədə də böyük işlər görülməkdədir. Məsələn, keçən ay Bakıda keçirilən turizm sərgisində Hindistandan da çoxlu nümayəndələr iştirak etdilər. Orada çox maraqlı görüşlər keçirildi. Artıq Azərbaycandan bir neçə turist qrupu Hindistanda olub. Hindistandan buraya turist gətirmək üçün bəzi məsələləri həll etmək lazımdır; vizaların sadələşdirilməsi, birbaşa aviareysin açılması və ən önəmlisi ölkə haqqında daha çox məlumat çatdırılması. Biz ölkələrimiz arasında əlaqələri inkişaf etdirmək üçün buradan Hindistana jurnalist qrupları da aparırıq. Sizin bir yazıçınız Hindistan haqqında kitab yazıb. Biz kitabın hər iki ölkədə yayılması üçün müxtəlif tədbirlər keçiririk. Bu yaxınlarda Xəzər TV öz əməkdaşlarını Hindistana göndərdi. Onlar orada çəkilişlər edəcəkdilər. Biz də hər cür köməklik göstərdik.

-Bu yaxınlarda İngiltərə Baş naziri D. Kameron mətbuata belə açıqlama verdi ki, Kəşmir probleminin səbəbkarı bizik. Siz də belə düşünürsünüz?

-Mən başqa ölkənin diplomatının sözünə şərh vermək istəmirəm. Amma Kəşmir məsələsi barədə bunu deyə bilərəm ki, problem ilə əlaqəli Pakistan ilə görüşürük. Orada bu yaxınlarda seçkilər keçiriləcək. Biz inanırıq ki, Pakistan siyasi olaraq bir az cəhd göstərsə, məsələ həll olar.

-Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ probleminin həllini necə görürsünüz?

-Hindistanın bu məsələdə sabit bir görüşü var. Məsələ Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll edilməlidir. Biz bilirik ki, Qarabağ problemi çox mürəkkəb bir məsələdir. Ancaq ümid edirik ki, münaqişə sülh yolu ilə həll ediləcək.

-Bu bazar Bakıda Hindistan yeməkləri festivalı keçiriləcək. Belə tədbirlər tez-tez keçirilir?

-Bəli, biz ölkəmizi, mədəniyyətimizi, mətbəximizi tanıtmaq üçün belə tədbirlər keçiririk. Burada az sayda hindistanlı var. Onların sayı təxminən 300-400 nəfərdir. Amma onlar çox fəaldırlar. Öz aralarında qurduqları bir təşkilat var: Hindistan Azərbaycan Assosiyasiyası. Bu bazar günü keçiriləcək yemək festivalını da həmin qurum təşkil edir. Tədbir Avropa otelində bazar günü saat 11:30-da başlayacaq. Orada Hindistan mətbəxinin müxtəlif təamları qonaqlara göstəriləcək. Eyni zamanda milli rəqslər də olacaq. Biz bütün azərbaycanlı dostlarımızı oraya dəvət edirik.

- “Ərəb baharı” sizcə həqiqətən bahardır yoxsa..?

-Mən əvvəlcə onu bildirim ki, arzum ən qısa vaxtda bölgədə sabitliyin bərqərar olmasıdır. Təkcə Yaxın Şərqdə deyil, bütün dünyada insanların iki şeyə ehtiyacı var: sülhə və firavan həyata. Dünyanın hər yerində yaşayan insanlar sakit, mehriban, əmin-amanlıq şəraitində və maddi tələblərinin qarşılandığı bir məkanda yaşasınlar. Bu da təbiidir. Bizim ölkəmizdə də hökumət bu yöndə çalışmaqdadır.

-Hindistanda insan hüquqlarının qorunması üzrə fəallardan Anna Hazare ölkədə rüşvətxorluq əleyhinə aparılan mübarizəni ikinci azadlıq hərəkatı kimi qiymətləndirib. Hindistanda nə baş verir? (Birincisi Qandi hərəkatı hesab olunur)

-Az öncə də dediyim kimi, insanlar sülh və firavanlıq istəyirlər, eləcə də hindistanlılar. Rüşvət, korrupsiya kimi neqativ hallar da əhalinin firavan yaşamasına əngəl olur. Bir-iki ay əvvəl qeyri-hökumət təşkilatları, korrupsiya əleyhinə fəaliyyət göstərən şəxslərin iştirakı ilə hökumət iclaslar, görüşlər keçirməyə başladı. Orada ehtiyac olan yeni qanunlar, mövcud qanunların həyata keçrilməsi yönündəki əngəllər və s. məsələlər görüşülür. Bütün bunların hamısının məqsədi ölkədəki korrusiya kimi neqativ bir halı minimuma endirməkdir.

 -Azərbaycana, Bakıya gəlmədən əvvəl ölkəmiz haqqında təsəvvürünüz necə idi?

-Düzünü demək lazımsa, mən Bakıya gəlmədən əvvəl buranı kiçik bir şəhər təsəvvür edirdim. Hindistanda əhalisi çox olan böyük şəhərlərdə yaşayırıq. Bakıdan əvvəl Çində, Honq-Konqda işləmişəm. Oralarda əhalinin sayı çox, şəhərlər də böyükdür. Ona görə də, kiçik bir şəhərə gələcəyimi təsəvvür edirdim. Amma Bakını gördükdən sonra buranın təsəvvürümdəkindən qat-qat böyük olduğunu anladım. Hətta son iki ildə Bakıda gedən analoqu olmayan inkişaf adamı heyrətə salır. Tikintilər, yollar, yenidən qurulan infrastrukturlar hər yerdə hiss olunur. Bu inkişaf Bakını daha da cəlbedici edir. Müasir həyat yaşamaq üçün hər bir şey burada var. Azərbaycanın bölgələrindən belə insanlar Bakıya gəlirlər. Həmçinin regionun da ən cəlbedici şəhəri Bakıdır. Bakıda sürətli inkişaf var. Mən əvvəllər bir müddət Avropada da işləmişəm. Bakı bir yönüylə də mənə Avropanı xatırladır. Azərbaycanın digər bölgələrində də olmuşam. Məsələn, Naxçıvan, Gəncə, Lənkəran, Quba və s. Şəxsən mənim üçün Azərbaycanın digər şəhərləri də çox gözəldir. Ən azından ona görə ki, orada az maşın var, az hay-küy var.

-Azərbaycanda hind filmləri həmişə çox sevilib. Mədəniyyətlərimiz, xalqlarımız arasında hansı oxşarlıqlar var?

-Bəli, bizim mədəniyyətlərimiz yaxındır. Biz burada özümüzü çox yaxşı hiss edirik. Bizim dillərimizdə, musuqimizdə yaxınlıqlar çoxdur. Cəmiyyətin əsası kimi ailə birliyimiz, evlilik ənənələrimiz də oxşardır. Hətta dillərimiz belə yaxındır. Məsələn, mən azərbaycan dilini demək olar ki, yaxşı bilmirəm. Amma hind dilində də olan ən az 300-ə yaxın oxşar və ya eyni kəlimə tapdım. Məsələn, məhəbbət, xalça, dünya, mədəniyyət və s. Bilirsiniz ki, Hindistanda hakimiyyətdə türk əsilli qruplar da olub. Ola bilsin ki, o vaxtdan bu sözlər bizim dilimizə keçib. Digər bir misal olaraq, sizin dünya şöhrətli şairiniz Nizami Gəncəvini göstərmək istərdim. O bir çox əsərini fars dilində yazıb. Bizdə onun təsiriylə yazan  bir çox tarixi məşhur şairlər və yazıçılar olub.

-Hindistan dünyada əhalisinə görə ikinci, ərazisinə görə yeddinci, iqtisadiyyatına görə də onuncu böyük dövlətdir. Amma sanki xarici siyasəti bir az zəifdir. Regionda o qədər də fəal deyil. Razısınızmı

-Təəssüflər olsun ki, düzdür. Amma bizim çox böyük problemlərimiz var. Əhalimizin 30 faizi aclıq vəziyyətində yaşayırlar. Bu da 300 milyon insan deməkdir. Bu insanların vəziyyətini yaxşılaşdırmaq bizim əsas hədəfimizdir. Amma xarici siyasətdəki fəallığımız da gündən-günə artmaqdadır. Biz artıq beynəlxalq məsələlərdə daha aktiv hərəkət edirik. Xarici siyasət idarəsinin büdcəsi ildən-ilə artır.

-Təqaüdə çıxdıqdan sonra hansı planlarınız var?

-Mən 35 ildən artıqdır ki, bu işdəyəm. Yəqin ki, 5-6 il daha işləyərəm. Birinci arzum bütün bu işlərdən uzaqlaşmaqdır. Bir çox insan bizim işə həsəd aparır, işimizi çox cəzbedici görünür. Amma iş çox ağırdır. Arzum ailəmlə birlikdə ömrümü sürməkdir. Mənim oğlum Kanadada yaşayır. Həyat yoldaşım Hindistanda bir universitetdə çalışır. İstərdim ki, təcrübəmlə ölkəmin problemlərinin həllində iştirak edim. 

 

 

Qaraxançalı Anar,

 

Abbasova Günel

 

Zaman.- 2011.- 11-13iyun.- S.3.